စၞောန်ထ္ၜးပွံက်ဂုဏ်သင်

• ပတိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယန။ −−−−− ။ ကျာ်တြဲပိုဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန် ကလိလောန်အာထပှ်တ္ၚဲတုဲ “ဟိုတ်ဒးပ္တိုန်သံဂါယန”ဂှ်လေဝ် ကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ ဃောကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် မှာထေရ်ကဿပ တြဴလောန်ဂေတ်ဂေၚ်ဂၚေၚ်ဒေသစရိတ်တုဲ နူဍုၚ်ပါဝါဂှ် ဃောမအာကဵုဍုၚ်ကုသိနာရာံ−ရ၊ အဃောဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူဝါဒအရကျာ်ခၟဳ ပြဘာဒ် − ဘုဘဒ္ဒ − ဟီုဂးတိုန်ဂလာန်မၞုံတံဍေံ “ပိုဲဂွံတိတ်ဗၠးနူဒၠောံဗ္တောန်ခၟဳဂေါတမတုဲရ၊ မိက်ဂွံကၠောန်ဂှ်ကၠောန်, မိက်ဂွံပဂှ်ပ, ကၠောန်မာန်ပမာန်ဖအိုတ်ရ”ဂးတုဲ သီုကဵုမိပ်စိုတ်အိုဟ်တၟိုဟ်ဂှ် ဟီုပိုဟ်ပလီုကၠေံဝိနယ်ကျာ်ရ။

ဃောဂှ်ပၠန်လေဝ် ခၟဳသုဘဒ္ဒဂှ် ပါလုပ်ပ္ဍဲပွဳပွူကွးမှာထေရ်ကဿပ ကရောံခၟဳတၠအရှန်မသုန်ကၠံဇကု (ခၟဳပုထုဇန်, သောတာပန်ဒှ်တံ)ရ၊ မှာထေရ်ကဿပကဵုကွးမသုန်ကၠံတံဂှ် သ္ပတံနူမိၚ်ဒးဂလာန်အရကျာ်ခၟဳအပြောံသုဘဒ္ဒဂှ်တုဲ စိုတ်ဟွံမိပ် ဂၠိုက်သ္ၚောံဒှ်ဂဝိၚ်သိၚ်သာဒၟံၚ်ကွေံကွေံရ၊ ပြဘာဒ်သုဘဒ္ဒဂှ် အရကျာ်ဂွံလဝ်ကောန်ၚာ်ၜါ လသာထောံသ္ၚိဋ္ဌာန်တုဲ တိတ်ပခၟဳကီုရ၊ မၞိဟ်တဲဍိုန်ဍိုန်ပိုန်ဟုတ်ဟုတ် သ္ပလုတ်ဒက်ဝဲကဵုကျာ်တုဲ မိက်ဂွံပလီုကၠေံသာသနာရ။

ဂလာန်အရကျာ်အယုတ် စိုတ်ဒုဟ်ကဵုကျာ်တုဲ မဟီုပက်ဂြာတ်ဂှ် ဒှ်ဟိုတ်ဂွံဒးပ္တိုန်သံဂါယနတုဲ မှာထေရ်ကဿပလေဝ် ဂွံအခေါၚ်ဗွဲမလောဲသွာရ၊ ဂလာန်အရကျာ်မဟီုသီုကဵုဂွံသတိသံဝေဂခိုဟ်ဂှ် မှာထေရ်ကဿပစၟတ်သမ္တီလဝ်တုဲ ဒးအာဒၞာဲစံၚ်ဇွဂြဇုတ်ကျာ်တေံရ၊ ကာလစံၚ်ဇွဂြဇုတ်ကျာ်တုဲဂှ် မှာထေရ်ကဿပ ဟီုလဴသှ်ထ္ၜးပၠိုဟ်ပၠး ပရူပရာသုဘဒ္ဒမဟီုဗျိဂရိုဟ်ပတိုန်ဒုဟ်ကဵုကျာ်ရ၊ တၠဳပိုန်သၚ်ဂမၠိုၚ် ကလိဂွံဓဝ်သံဝေဂအိုတ်တုဲ ဒှ်ဟိုတ်သွက်ဒးပ္တိုန်သံဂါယန−ရ။

သွက်ဂွံပ္တိုန်သံဂါယနဂှ်လေဝ် ရုဲစှ်ဒၞာဲဝါဲ ဗဒါဲဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်တေံရ၊ ကာလဂှ် မှာထေရ်ကဿပဒှ်ဇၞော်သ္ကိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မသုန်ကၠံ(၅၀၀)ဇကုဂှ် က္ညအာဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်ဖအိုတ်ရ၊ သၟိၚ်ဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်မၞုံယၟု “အဇာတသတြု အဇာတသတ္တု”ဂှ် ဒှ်ညးဒုၚ်သဇိုၚ်ကေတ်လျိုၚ်အရီုအဗၚ် မၚ်မွဲသၞသတြုတုဲ ဒှ်ညးမယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်သာသနာရောၚ်။

ဟိုတ်နူအရကျာ်ပြဘာဒ်ဟီုပက်ဂြာတ်စုတ်ဂလာန်ကျာ်ဂှ်ရ၊ မဒးပ္တိုန်သံဂါယန ပ္ဍဲဂိုဟ်လိုဏ်ဆုသြေၚ် (ဆုသေၚ်) ဇရေၚ်သ္ကဲဒဵုဝေဘာရဗဒါဲဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ်ရ၊ မှာထေရ်ကဿပဂှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်ဂမၠိုၚ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ဟွံမွဲကဵုလၟောၚ်ဍောၚ်ၜိုတ်လၟိဟ်တၠအရှန်ဖအိုတ် မသုန်ကၠံ−ဇကုဂှ် လုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ဂွံစိုပ်ဒတုဲရ၊ ဗွဲစၟတ်တုန် − ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ်ကၠံပန်စှော်ဒ္စါံ (၁၄၈)သၞာံ သ္ပတံနူဂိတုခ္ဍဲသဳမသုန်စွေက်တုဲ စိုပ်ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်မသုန်စွေက် လုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ပ္တိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယနစိုပ်ဒတုဲအာဗွဲမွဲလောဲသွာရ။

ပိဋကတ်ပိပါဠိပါၚ်ကျာ်တြဲမတွံလဝ် လုကဴပွိုၚ်ပန်ဣသုန်ဝှ်ဂှ် ကလေၚ်ဇန်တပ်ဗဂပ်ထောံဗွဲမဒးရးဖအိုတ်ရ။ (ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် ဂိတုပသာ်ပေၚ်၊ သ္ပပရိနိဗ္ဗာန်လောန်အာပိဂိတုတုဲ မဒးပတိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယနဝွံရောၚ်၊ တော်ရံၚ်ဂိတုလုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ဂွံစိုပ်ဒတုဲသ္ဂးလဝ်သာ်ဂှ်တုဲ နူဂိတုခ္ဍဲသဳမသုန်စွေက် စိုပ်ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်မသုန်စွေက်တေံရောၚ်) ။

ပိဋကတ်ပိအလုံအိုတ်သီုဂှ် ပကောံသ္ပမွဲတုဲ ပွမဖ္ဍေါတ်ညဳညဳသာသာ သၟဟ်သၟဟ်သၟန်သၟန် “ပတိုန်သံဂါယန” မကော်ခဴစရ၊ [သံ−ဂါယနာ၊ သံ−ပကောံသ္ပမွဲတုဲ၊ ဂါယနာ− ပွမဖ္ဍေါတ်] ဥပမာပ္ဍဲလောကတုန်− ညံၚ်ရဴပ္ကဴသြဴ ပြးဆာဲဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ်ဒၞာဲတေံမွဲဍောၚ်, ဒၞာဲဏံမွဲဍောၚ်ဂှ်ကီု ဇန်တပ်ဗဂပ်သၟဟ်ဗဒှ်ထောံမွဲစန်တုဲ တုပ်တဴညံၚ်ဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုၚ် သ္ဍိုက်ကဵုစိုတ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ကီု၊ တဝှ်ဓဝ်ကျာ်တြဲ တွံထ္ၜးစဳပျးလဝ်ဇၟာပ်ဍုၚ်ဇၟာပ်ကွာန် ပြးဆာဲသာဲခြာဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ် သၟဟ်ပကောံဇန်တပ်ဗဂပ်သ္ပမွဲတုဲ ဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုက် ဂရိုက်ဟွံချဳကသဳ ဟွံမာန်ရောၚ်။

 

• ပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယန။ −−−−။ ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန် ကလိလောန်အာကံ(၁၀၀)သၞာံတုဲ ဟိုတ်နူခၟဳအလဇ္ဇဳကောန်ညးဝဇ္ဇဳရးဂမၠိုၚ် ဂၠာဲသ္ၚဳဂြပ်ရတ်မပ္တံထဝ်သြန်သၠုဲသၠာ် (စုတ်ဍာ်ကဵုပ္ၚါန်ဒုၚ်ဒါန်ပ္ဍဲဘာ) ဒှ်တံစိ− ဒးပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယနပၠန်ရ၊ တၠအရှန်မှာထေရ်ယသဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်တုဲ လၟိဟ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ထပှ်ကၠံ(၇၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်သံဂါယနပ္ဍဲဍုၚ်ဝေသာလဳ ပ္ဍဲအရှာံဘာဝါလိကာရာံဂးယၟုရ၊ သၟိၚ်မကဵုအထံက်အပၚ်ကုသၚ်တံဂှ် “ကာဠာသောက”မ္ဂးယၟုရ၊ သ္ပဟိုတ်ကဵုအဓမ္မဝတ္ထုစှ်သာ်တုဲ ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ထပှ်ကၠံဇကုဂှ် လုကဴပွိုၚ်ဒ္စါံဂိတု ပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယန ပိဋကတ်ပိ စိုပ်ဒတုဲအာရောၚ်။

 

• ပတိုန်တတဳယသံဂါယန။ −−−−−။ ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ကလိလောန်အာၜါကၠံပိဣသုန်(၂၃၅)သၞာံတုဲ ပ္ဍဲလက်ထက်သၟိၚ်သိရဳဓမ္မာသောက၊ သၟိၚ်အသောက−ဂှ် ခၟဳတဳမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂမၠိုၚ် လုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲဗွိုၚ်သာသနာ ဗက်လပါ်သာရ၊ လုပ်ပထုဲပထံၚ် လုပ်ပံၚ်ကဵုသၚ်အရဳခၟဳတၠအရှန်တံရ၊ လုပ်ပလီုပလာ်သာသနာကျာ် နကဵုဝါဒမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်နူလုပ်ပလီုပလာ်သာနသာကျာ်, ခ္ဍိုက်မုက်သာသနာကျာ် သၠာ်လုပ်ဗွိုၚ်သာသနာ လုပ်သ္ပကြာန်ကြာန်ဓမာန်ဓမာန်ထုဲထၞာန်လီၜန်ကဵုခၟဳတၠအရှန် သၚ်ပုထုဇန်ပရဲတံဂှ်ရ၊ ဒှ်ဟိုတ်ဒးပတိုန်တတဳယသံဂါယနပၠန်ရ။

တၠအရှန်မှာထေရ်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿဂှ် သ္ပက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်တုဲ လၟိဟ်ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မွဲလ္ၚီ(၁၀၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်သံဂါယနပ္ဍဲဘာအသောကာရာံ ပ္ဍဲဍုၚ်ပါဋလိပုတ်ရ၊ သၟိၚ်အသောကရာဇာဂှ် ဒှ်ညးယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်သာသနာ ဒုၚ်ဒကာပစ္စယ်ပန် ကုခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ပတိုန်တတဳယသံဂါယန ဇန်တပ်ပိဋကတ်ပိ လုကဴပွိုၚ်ဒ္စိတ်ဂိတုစိုပ်ဒတုဲအာပၠန်ရောၚ်။

 

• ပတိုန်ဆတုတ္ထသံဂါယန။−−−−။ သ္ပတံနူပတိုန်တတဳယသံဂါယနပ္ဍဲမဇ္ဇျိမဒေသတုဲဂှ် သာသနာကျာ်လေဝ် ဂဵုလဟဵုဗျာပ်တြးပြးအာအလုံတ္ကံသိၚ်ဃဵုကဵုတွဵုရးဒေသတၞဟ်တၞဟ်ရ၊ လပါ်တွဵုရးဒေသမန်ပိုဲ ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုံ မၞုံကဵုသၟိၚ်ဨကရာဇ်မန်တၠတိ သိရိဓမ္မာသောကရာဇာ ကေုာံဂၞကျာ်သုဓမ္မာဒေဝဳ ပကရၚ်ရၚ်ဍုၚ်မရနုက်ကဵုဒ္စိတ်ဒတောဝ်ရ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် (၂၃၅−၂၃၆)သၞာံဂှ် ဒှ်အခိၚ်တၠအရှန်ၜါဇကု သောဏထေရ်ကဵုဥတ္တရထေရ်သ္ကက္ဍိုပ်တုဲ သီုကဵုကွးတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ပိဇကု က္ညစှ်ေပ္တန်သာသနာပ္ဍဲဍုၚ်မန်ပိုဲရ။ (၂၃၆−သၞာံဂှ် ပၟိက်လိက်တၟံသၟီမည် ဓမ္မစေတဳရ)

တၠအရှန်ၜါဇကု တၠအရှန်ၜါဇကုသ္ပက္ဍိုပ်တုဲ စှ်ေပ္တန်သာသနာပ္ဍဲဍုၚ်မန်သုဝဏ္ဏဘုံ မၞုံကဵုတိထဝ်ကြုၚ်ထဝ် ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံယိုက်ဒိုက်ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပိဋကတ်ပိ ကေုာံ သၚ်အရဳခၟဳပြဲပြဲပ္ဍဲသာသနာကျာ်ဝွံရောၚ်။ (မိက်ဂွံတီဗွဲတြး ရံၚ်ဗှ်လိက်ပြကိုဟ်ဝၚ်သာသနာ သာသနာစိုပ်ဍုၚ်မန်စှ်ၜါဝါညိ)

သာသနာကျာ်ပိုဲ ၜိုန်ရဂဵုလဟဵုဗျာပ်တြးပြးဒၟံၚ်အဃောဂှ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတေံဂှ် ဟိုတ်နူသပုန်ဇၞော် မၞုံယၟု “ဗြာဟ္မဏတိဿ” ဗဗၞးပရံကလိုက်ကၟဵုကတဵုဗဒှ်ဘဲသၞသ္ပမာန်ကဵုရဲကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန် ပၠံၚ်ဗတိုက်ဒၟံၚ်ဗၞတ်စှ်ၜါ(၁၂)သၞာံဂှ်ရ၊ ဍုၚ်ကွာန်ကတဴကတာန်ဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဒးဂဗဆဵုဘယ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်အိုတ်ရ။

ခမဳသၚ်မဒှ်ပၟၚ်သာသနာတံဂှ်လေဝ် ဒးထောံဒၟံၚ်ပြံၚ်ဒၞာဲ လ္ၚဵုဒးပါဲဒဴအာလပါ်မဇ္ဇျိမဒေသရးဂလာတေံအိုတ်တုဲ သွက်ဂွံပကၚ်ရၚ်မၚ်မွဲသာသနာဂှ် ဝါတ်ဂါတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဒးဂဗဆဵုပြိုၚ်တဝ်ဒးပြဒ္ဒညာဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဗော်သၚ်တ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ် ဂျိုၚ်အာသီုဒဒိုက်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် သံဃထေရ်မလေပ်လိက်ပတ်ကဵုအ္စာတၠမဟာနာယကဂမၠိုၚ် လ္ၚဵုလ္ၚဵုသှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍြတ္ကံသိၚ်ဃဵု ဒးဆဵုဘယ်ကၞောဝ်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်နွံပ္ဍဲဍုၚ်ဂလာတ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒဴလုပ်ဂြိုပ်ပါဲဘယ်သပုန်အိုတ်ရ။

ခမဳသၚ်မလေပ်လိက်ပတ်ဂမၠိုၚ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတံဂှ် ညးကဵုဒါန်ဟွံမွဲတုဲ ဆၜုတ်ပုၚ်ဗဂါပ် (မွဲဗဂါပ်)လေဝ် ဟွံယိုပ်ယာအိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ကဵုဒါန်ကၞးဆုသစ္ဆု ခၞေဝ်ကေဝ်ရိုဟ်တ္ၚဲတံဂှ်လေဝ်ဟွံမွဲ၊ နွံပၠန်ရဟွံဖဲကွေံကွေံ ဗဂါပ်မဒးယောၚ်ယာအိုတ်ရ၊ ဒုၚ်ဒဒိုက်လပါ်ပရေၚ်သာသနာဟွံသက်သာလးလးတုဲ ပ္တန်လဝ်စိုတ်အာဇာနဲ ဟွံမွဲကဵုပုၚ်သွစၞစသုၚ်လေဝ် အေၚ်ဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဗီု လမျီုၜက်အာပၠန်ရ။

ဟိုတ်နူဟွံမွဲကဵုပုၚ်သွစၞအာဟာရစိ “လိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိ ဍေန်ဍဟ်သှ်ဇျာဲပတိုန်လဝ်ပါၚ်ဂှ် ဖေက်ကၠေံဗဒန်အာ”တုဲ မဒးသတိက်သတၚ်ဗကပ်လဝ်ဗုၚ်ဂၞဴကဵုဂအုံဗ္တဳသွက်ဗုၚ်ဂၞဴဂွံဂံက် ဂွံပံက်ပါၚ်ဖ္ဍေါတ်လိက်ပတ်မာန် ဒးဂစာန်လွဳဖအိုတ်အစောံရ၊ ခၟဳတၠအရှန်လ္ၚဵုတိက်လံက်လ္ၚာ စွံဖ္ဍုန်လဝ်ဗ္တဳလ္တူဗုၚ်, ကြုဲစွံလဝ်ဗ္တဳလ္တူဗုၚ် ဒုၚ်ဒဒိုက်ဟွံဖေက် သမ္ၚံက်ဗဂံက်ဗၜိုဟ်သိုဟ်တုဲ မဒးဖ္ဍေါတ်လိက်ပတ်တံဂှ်ရ။ (သြ−လွဳဇၞော်ကွေံကွေံ ပ္တေံသဒ္ဓါအိုတ်သီုဂုန်သတီုတိရောၚ်သွံ။) (ဖဍောတ်နကဵုစိုတ်ဒှ်ဂၠိုၚ်ရောၚ်)

ပ္ဍဲကာလဘဲသပုန်ဟဲလလံအာဂှ်ဟေၚ် (ပေၚ်စှ်ၜါသၞာံတုဲဟေၚ်) အလုံခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်တ္ကံသိၚ်ဃဵုအိုတ်ရ၊ ဂနူဏံ ယဝ်ရဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲ ပျဲပျာံဍဵုဍိုက်ကလိုက်ကၟဵုကတဵုဒှ်ဏီမ္ဂး ကောန်ဗွဲကြဴစဴဗွဲဂတဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဂိုၚ်ကေတ်လိက်ပတ်ကတ်ဗ္တောန်ပတိုန်ပါၚ်အလုံပိဋကတ်ပိမွဲဂှ် ဇြိုၚ်သန်ဝါတ်ဂါတ်ကွေံကွေံရ၊ ညးမယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်လပါ်ပရိယတ္တိသာသနာကဵုညးမယိုက်ဂၠေၚ်သာသနာတံဂှ်လေဝ် ဝါတ်လ္တူဝါတ် ညာတ်ကေတ်ဟိုတ်ဒုဟ်ဘယ်ဂတအိုတ်ရ။

တၠဳပိုန်သၚ်ပၟၚ်သာသနာတံဂှ် ပ္တိတ်ကသပ်ချပ်ဂၞန်တုပ်စိုတ်တုဲ “ပိဋကတ်ပိ ပါဠိပါၚ်ကျာ်တြဲဂှ် သွက်ဂွံချူကှ်ေပတိုန်သၠရိုတ်တာခိုဟ်ရောၚ်” သ္ဂးတဴအိုတ်ရ၊ အတိုၚ်ခၟဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ် ချပ်ဂၞန်သွက်သာသနာအနာဂတ် ဇြဟတ်ဂွံဇၞော်ဂွံဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုက်တိုန်ဂှ် ဒှ်အာမွဲကသပ်မွဲမှပ်အိုတ်ရ၊ ကာလဂှ် သက္ကရာဇ်သာသနာလေဝ် အာစိုပ်−ပန်ကၠံ, ပန်ကၠံမသုန်စှ်ေ(၄၀၀−၄၅၀)သၞာံ သ္ပအစာံကဵုအထံက်အပၚ်သၟိၚ် “ဝဋ္ဋဂါမဏိ”ဂးတုဲ ပိဋကတ်ပိဂမၠိုၚ်ဂှ် ချူကှ်ေပ္ဍဲသၠရိုတ်တာ ပ္ဍဲဂိုဟ်လိုဏ်မၞုံယၟု “အာလောက” မလယဇနးပိုတ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵု လၟိဟ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မသုန်ကၠံ(၅၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်စတုတ္ထသံဂါယနအိုတ်ရောၚ်။

တၚ်စၟတ်။ −−−−− ။ ကၠာဟွံပတိုန်ျစတုတ္ထသံဂါယနဏီဂှ် ဗီုကဵုလိက်ပတ်ချူကှ်ေတက်ပ္တိတ်ပ္ဍဲခေတ်လၟုဟ်ဏံဟွံမွဲဏီတုဲ ညံၚ်ဂွံတိုန်ပါၚ်ဂှ် ပတိုန်လဝ်ပါၚ်အလုံပါဠိပိဋကတ်ပိ ကေုာံ အဌကထာဂမၠိုၚ်ဖအိုတ်ရ၊ ခၟဳတၠအရှန်လဵုဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပ္ဍဲစတုတ္ထသံဂါယနဂှ် ယၟုဟွံပြာကတ်ရ၊ သက္ကရာဇ်သာသနာ−၄၀၀၊ ၄၅၀−ဂှ် ချူပတိုန်ပ္ဍဲသၠရိုတ်တာဟီုဂးလဝ်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲလိက်−စရာဲဂုဏ်ရတ်− (ရတနာရည်ထ္ၜးလဝ်−၄၅၀)ရ။ ပ္ဍဲလိက်အုပ်ပရေၚ်သာသနာအနာဂတ် (အနာဂတ်သာသနာရေး−ဂှ် ၄၀၀−နွံဒၟံၚ်တုဲ ပ္ဍဲမပ္တံပြကိုဟ်မဟာဝၚ်တံဂှ် ၄၅၀−သ္ဂးလဝ်ရ) သၟိၚ်ပကၚ်ရၚ်တ္ကံသိၚ်ဃဵု ပ္ဍဲမရနုက်ကဵုစှ်စ္စါံ(၁၈)ဒတောဝ်ဂှ် ကောန်သၟိၚ်သဒ္ဓါတိဿမၞုံယၟု ဝဋ္ဋဂါမဏိ ပသၟိၚ်ဂွံတြဴသၞာံ၊ သက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် ၄၅၀−သၞာံဂှ်ဟေၚ် ချူကှ်ေလိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိပ္ဍဲသၠရိုတ်တာပတိုန်စတုတ္ထသံဂါယန ဒးဂိုၚ်သမ္တီစ ထိုက်ကြိုက်တန်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။

 

• သွက်ဂွံသမ္တီခိုဟ်။−−−−။အဃောက္ဍိုပ်သပုန်ဒမၠဇၞော် စဏ္ဍာလတိဿ ကတဵုဒှ်မံၚ်ဂှ် သၟိၚ်အိန်စှ်ေကၠုၚ်တုဲ လ္ၚောဝ်ပ္တီခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်သာ်ဝွံရ၊ “ယွံတၠဳပိုန်တံညးဂမၠိုၚ်ကျာ်၊ ကတဵုဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဒးဆဵုဘယ်ဇၞော်သာ်ဝွံတုဲ အဲဍိက်နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်က္ၜၚ်ဇၞော်မွဲရကျာ်၊ တၠဳပိုန်တံညးဂမၠိုၚ် က္ညဍိုက်အာက္ၜၚ်အဲဍိက်တုဲ ကၠောံအာတ္တံဇမ္ဗုဒိပ်တေံအိုတ်ညိကျာ်၊ အာမၚ်မွဲပိဋကတ်ပိ ရနုက်ဗပေၚ်သာသနာအိုတ်ညိကျာ်၊ ယဝ်ရဍိုက်ဗက်က္ၜၚ်ဟွံအိုတ်မ္ဂး ဆုဒကုတ်ဒုန်ဒကုတ်အဲဍိက် နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ဂှ် က္ညဍိုက်ဗက်ကၠောံအာညိကျာ်၊ ညံၚ်ဂွံဗၠးဘယ်ဍာ်လပှ် အဲဍိက်မၚ်မွဲရကျာ် ။

တၠဳပိုန်ခမဳသၚ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ထပှ်ကၠံ(၇၀၀)ဇကုဂှ် ကၠောံအာတ္ကံဇမ္ဗုဒိပ် နကဵုက္ၜၚ်သၟိၚ်အိန်ရ၊ တၠဳပိုန်တၠအရှန်တြဴစှော်(၈၀)ဇကုဂှ် စိုပ်သၞေဟ်တုဲ ကလေၚ်အာတ္ကံသိၚ်ဃဵုပၠန်ရ၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဗၠးဘယ်ဂှ် သ္ပဒတဴပွိုၚ်စှ်ၜါ(၁၂)သၞာံရ၊ ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ဝွံဟေၚ် ဒးတိတ်ဗကပ်ပ္ဍဲသံၚ်ပ္တဳ ဗုၚ်ဂၞဴဂွံဂံက် ဖဍောတ်လိက်ပိဋကတ်ပိ ကေုာံ အဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ်နကဵုစိုတ်အိုတ်ရ၊ (ပ္တိတ်ရမျှာၚ်သာသာလေဝ် ပ္တိတ်ဂွံဒၟံၚ်ရ) တိတ်လံက်လ္ၚာ ဒးကြုဲလဝ်ဗ္တဳပ္ဍဲဗုၚ်ဂၞဴအိုတ်ရ။

ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ကၠောံအာတ္ကံကြေၚ်ဂှ် ဒၞာဲဘာလဵုသ္ပဒတဴဟွံပြာကတ်ရ၊ ကာလပေၚ်စှ်ၜါသၞာံ ဍုၚ်ကွာန်ၜိုဟ်သိုဟ်ဂှ် ကလေၚ်က္ညစဴတ္ကံသိၚ်ဃဵုအိုတ်ရ၊ ဒၞာဲဘာသ္ပဒတဴဂှ် ဘာမဏ္ဍလာရာမ− လုပ်လၟိဟ်ကလ္လာရာမဇနးပိုတ်ရ၊ ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် တြဴစှော်ဇကုဂှ်လေဝ် ဘယ်သပုန်လလံအာတုဲ ကလေၚ်တေက်ဖဍေတ်ပိဋကတ်ပိ သီုအဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ် ဟွံဗၠေတ်ဟွံယောၚ် ကိတ်ညဳမွဲသၞောတ်ဓဝ်ရောၚ်။

ဟိုတ်ဂှ်ရ− လွဳပရာခမဳတၠအရှန်တ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ်ဂှ် ဇြိုၚ်ကဵုဂွံလွဳပရာမာန်၊ ဂစာန်ပ္တိတ်ဇြဟတ် ဖေက်ပိဋကတ်ပိကၠေံဒဒန်− ဖေက်သာသၞာသၟိၚ်အရှန်ကၠေံအာ လွဳပရာဇၞော်ကဵုဇြဟတ် (လမျီုအိုတ်ဂှ်ဟွံဂိုဟ်၊ သာသၞာကၠေံဂှ်ဂိုဟ်၊ ဂိုဟ်နူလမျီုဇကု)ဏီတုဲ သာသၞာကျာ်ဂွံၜက်ကၠုၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဂုန်ခမဳတၠအရှန်တ္ကံသိၚ်ဃဵု အခိၚ်ဆဵုလဝ်ဘယ်က္ဍိုပ်သပုန်ဇၞော် ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်လဝ်ဒဒိုက် သွက်ပိုဲရောၚ်။ (ဂလာန်ဝွံ ကံၚ်နၚ်နူလိက်ဝၚ်သာသနာလၚ်္ကာရ)

 

• ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်။−−−−−။ ဗွဲလၟေၚ်ဂလာန်စပ်ကဵုသံဂါယနပန် တန်ဗီုခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ကၠာကၠာတေံ ဂစာန်ဒုၚ်ဒဒိုက်ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ပရေၚ်ကိစ္စသာသနာအဆက်အဆက်ကီုရ၊ ချပ်ဗ္စာရဏာဂၠံၚ်ဖါတၠအရှန် ခေတ်သပုန်ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵု ကၠောဝ်ဗျဵုဝါတ်ခါဲဂၠာဲစသုၚ်ဟွံလောဲ လုကဴပွိုၚ်စှ်ၜါသၞာံ ဖေက်ပိဋကတ်ပိကၠေံဗဒန်အာ ဂွံဖေက်သာသနာကၠေံ၊ ဒးဖ္ဍေါတ်ပတိုန်ပါၚ် ပ္ဍဲသြၚ်ဗ္တဳ ဗီုလွဳပရာကၠုၚ်ဒုၚ်လဝ်ဒဒိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ် ထတ်ကဵုသဒ္ဓါ သွက်သာသနာအနာဂတ်ဂွံဂဵုလဟဵု ဒးယဵုထ္ၜလဝ်ပရေၚ်ကိစ်စသာသနာပိတန်ဂှ်ကီု။

ဗီုဓဝ်လွဳခၟဳထေရ်မဟာဂုဏ်တံပ္တိတ်လဝ်ဇြဟတ်ချိုတ်ချိုတ်ဂျိုၚ်ဂျိုၚ် ဂလိုၚ်လဝ်ပါရမဳပေၚ်ပေၚ် ဖေက်သာသနာကၠေံဗဒန်အာကီု၊ ဒးဂြိပ်ဒဴလလဴဇိုၚ် ထဍိုၚ်တိတ်အာတ္ကံသိၚ်သၠုၚ်ကျာ ဂၠံၚ်ဖါတ္ကံကြေၚ်တုဲ ကလေၚ်စဴအာတ္ကံသိၚ်ဃဵု ကၠောဗျဵုဗၠးအိုတ်ကီု၊ သီုကဵုဂဝိၚ်မဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ထတ်ထတ်စောံစောံဂှ် ပ္တိတ်ကၠုၚ်လွဳပရာဂံၚ်ဂံၚ်သ္ကာသ္ကာတုဲရသွံ။

ပိုဲခၟဳသ်ၚရာမညဂမၠိုၚ်သှ်ေမံၚ်လၟုဟ် ဗှ်ဗၞုဟ်ချပ်ဗ္စာရဏာ ကတညုတာဂုန်− ဗီုဖ္ဍုၚန်စွံလဝ်သွက်ခၟဳသၚ်ဗွဲကြဴ ဂွံတန်တဴအာပ္ဍဲသာသနာမာန် ဂွံပကၚ်ရၚ်မၚ်မွဲအာသာသၞာပိတန်မာန် မၞုံကဵုဓဝ်ဇြဟာန် ဆာန်ဍူပိုဲမၞိဟ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံတုဲ ထေက်ကဵုဒးသ္ပအံသဝ်ဟီုထိုၚ်သး တၚ်ဂုဏ်ကုခၟဳထေရ်တ္ကံသိၚ်ဃဵုမရေၚ်တၠုၚ်နၚ်သာသၞာအဆက်အဆက်တံဂှ်ရ။

မွဲသာ်မွဲပြကာပၠန်− ချပ်ဗ္စာရဏာကဵုခၟဳထေရ်တ္ကံသိၚ်ဃဵု ဒးမၚ်မွဲလဝ်ပိဋကတ်ပိကေုာံအဋ္ဌာကထာ အကြာဒဒိုက်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵုဗျဵု ဒးဆဵုဘယ်ဇၞော်ပွိုၚ်စှ်ၜါသၞာံဂှ်တုဲ သိၚ်သာအောန်စိုတ်လေဝ်ကတဵုဒှ်ဂွံရ၊ အံသဝ်စိုပ်ကၞောတ်အထောတ်ကၞုၚ်လေဝ်ကတဵုဒှ်ဂွံရ၊ လမျီုသာသနာဆက်ကၠုၚ် စိုပ်လက်ထက်ပိုဲတုဲ ညံၚ်ဂွံဂျိုၚ်အာလုကဴမသုန်လ္ၚီသၞာံဂှ် ဒးမၚ်မွဲအာဂြုဂြုဂြီုဂြီုအိုတ်ရောၚ်။

ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ကိစ္စသာသနာမ္ဂးဂှ် ယဝ်ရဒၟံၚ်ထောံရောအ်ရောအ်ယအ်ယအ်ဖျအ်ထောဴလွဳမ္ဂး သွက်ဂွံစၟဳစဂုန်လၟုဟ် ပ္ဍဲပစ္စတ္ခ, အနာဂတကီု၊ သွက်ဂွံဂလိုၚ်ပ္တိုန်သမထဘာဝနာ ဝိပဿနာဘာဝနာကီု၊ သွက်ဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ရာမည ဂွံဂီုကၠီုဍိုပ်ဍဴ ဂွံတဴတက်တိုန်အာ နကဵုပရေၚ်ဓမ္မတာဗုဒ္ဓဘာသာ အခိုက်ကၞာအဆက်အဆက်ကီု ညိဓဝ်ဟွံမွဲ ဟွံမွဲလးလးတုဲ ဍိုက်မွဲဂၠုၚ်ဒယှ်ေမွဲဂွက် ၝောံဇက်ကောန်ဂၠောဲ သီုအဲသီုညး၊ သြဝ်ဂိုတ်ယိုက်ဂၠေၚ်ပရေၚ်ကိစ္စသာသနာအိုတ်ညိ။

ပါဠိအရထအဓိပ္ပါယ်ဂုဏ်ကျာ်ဂုဏ်ဓဝ်ဂုဏ်သၚ် ဂုဏ်ရတ်ပိပြကာ အာစိုပ်ဒတုဲဆဝွံရောၚ်။

• ကလေၚ်ချူလဟဵုလဝ်တၟိ သက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် ၂၅၄၂−သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ်ကၠုၚ်စိုပ် ၁၃၆၁−သၞာံ၊ ဂိတုခ္ဍဲသဳထပှ်မံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ အခိၚ်ၜါနာဍဳကလေၚ် သဝ်တ္ၚဲ စိုပ်ဒတုဲအာရောၚ်။ (ကျာ်ဇၞော်ပါလိတ) ။ − −−−− ။