ပါဠိဂုဏ်သၚ်ဒ္စိတ်တပ် ။ −−− ။ “သုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ၁၊ ဥဇုပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ၂၊ ညာယပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ၃၊ ယာမိစိပ္ပဋိပန္နော ဘဂဝတော သာဝကသံဃော ၄၊ (ယဒိဒံစတ္တရိပုရိသယုဂါနိအဋ္ဌပုရိသပုဂ္ဂလာ) ဨသဘဂဝတော သာဝကသံဃော၊ အာဟုနေယျော ၅၊ ပါဟုနေယျော ၆၊ ဒက္ခိဏေယျော ၇၊ အဥ္ဇလိကရဏဳယော ၈၊ အနုတ္တရံပုညက္ခေတ္တံလောကဿ ၉”
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ −−− ။ ဂလာန်ပါဠိမ္ဂး − သံဃ − ဂှ် ဗွဲဝေါဟာမည်ပိုဲ “သၚ်” ညးမကော်ခဴစရ၊ အရထအဓိပ္ပါယ်အရေဝ်ပလး − သၚ် − ဂှ် “ဂကောဴ− ဗော် ” မမိက်သ္ဂးရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဂကောံဗော်ခၟဳဂမၠိုၚ် မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်မတုပ်နကဵုသဳလသိက္ခာဂှ် “သၚ်” ဂပ်ဝ်စုတ်သမ္တီလဝ်ညိ။ ရန်တၟံဖျုၚ်ဏာစိုတ်အလုံဂကောံမွဲအလုံဗော် မွဲအလုံသာသနာမွဲရောၚ်
၁ ။ ဂုဏ်သုပ္ပဋိမန္န ။
၂ ။ ဂုဏ်ဥဇုပ္ပဋိပန္န ။
၃ ။ ဂုဏ်ညာယပ္ပဋိပန္န ။
၄ ။ ဂုဏ်သာမိစိပ္ပဋိပန္န ။
၅ ။ ဂုဏ်အာယုနေယျ ။
၆ ။ ဂုဏ်ပါဟုနေယျ ။
၇ ။ ဂုဏ်ဒက္ခိဏေယျ ။
၈ ။ ဂုဏ်အဥ္ဇလိကရဏဳယ ။
၉ ။ ဂုဏ်အနုတ္တရပုညက္ခေတ္တ ။
အရထဂုဏ်သၚ်သုပ္ပဋိပန္န
(၉) ဘဂဝတော၊ ဒဒက်− တဴကဵုကျာ်တြဲဝိသေသ တၠပိုန်တြဴပြကာ။ ဨသဨသောသာဝကသံဃော၊ ၚ်− ဂကောံအရဳသၚ်ကလၚ်ဂလာန်ကျာ်တြဲ ဗွဲဆောဒှ်ပန်တၞဟ်ပၠန် နွံသ္ဍာံဒ္စါံပြကာဝွံ။ (မွဲနဲပၠန်၊ ၚ်− ဂကောံသၚ်ကွးကလၚ်ဗက်ဗွဲသက္ကစ္စအရဳယဒ္စါံသာ်ဝွံ) လောကဿ၊ ဒဒက်−တဴကဵုဂကောံသတ်, ပေၚ်က္ဍတ်ပိဘုံ, အလုံမၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴအိန်ဗြီု။ အနုတ္တရံ၊ ဍေံ−မပြဲအိုတ်ကၞုၚ်, သၠုၚ်အိုတ်ကၞောတ်။ ပုညက္ခေတ္တံ၊ စိုန်−တုပ်ကေုာံတိဗ္ၚ, မပိုန်ကုသဵု, တဵုဂြာတ်ကလုတ်, ကၠုၚတ်သတ်တိုန်ဖအိုတ်ရ။
(မွဲနဲပၠန်− ပုညက္ခေတ္တံ၊ စိုန်− ဒှ်ဋ္ဌာန်ဒတန်, မပိုန်ကုသဵု, က္တဵုဗဒှ်မြမောဝ်, ဇၞော်ပၟဝ်ကဵုတသိုက်, ဥစ္စိုက်ဘုံပိ, ညံၚ်တိဗ္ၚပရဲ, မဟၟဲပ္တောံကီု။ )
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်။ −−−−။ ဂုဏ်အနုတ္တရပုညက္ခေတ္တမ္ဂးဂှ် − စှ်ထ္ၜး− စၞောန်ထ္ၜးအရထမတွံဂး မတုပ်ကေုာံတိဗ္ၚထၟိက်ဒၞာဲဇိက်မခိုဟ်မပြဲ ရဲညးတၠဒါန်ပိုန်ဟာန်သ္ပကြက် သွက်ဂွံတဵုကလုတ်ဂြာတ်ဖျေံမဇဳဇဒါနကုသဵုရ။
[အနုတ္တရပုတ္တက္ခေတ္တ၊ အနုတ္တရ− ပုည− ခေတ္တ၊ အနုတ္တရ− ပြဲဟၟဲပ္တောံၜတ်၊ ပုည− ကုသဵု၊ ခေတ္တ− တိဗ္ၚ, တိဗ္ၚထၟိက်။ ဂလာန်မ္ဂး − ဥစ္စိုက်ဂှ်ဒှ်ဂလာန်ပါဠိလီုတုဲ − ဥစ္စိုက်ဘုံပိ− ပြဲသၠုၚ်စိုပ်ဘုံပိ− ဘုံမၞိဟ်ကာမဘုံ, ဘုံဗြီုရူပဘုံ, ဘုံဗြီုအရူပဘုံ မမိက်သ္ဂးရောၚ်။ ]
ဂကောံအရဳသၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မတုပ်သၟဟ်ကေုာံတိဗ္ၚထၟိက် ဒၞာဲဇိက်ဒၞာဲတဵု တိဗ္ၚခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲကီုရ၊ ညးတၠကုသဵုတံဂှ်တုန်− တုပ်ကဵုတၠတိဗ္ၚကီုရ၊ ကလောန်ပြဝညးတၠကုသဵုမကဵုဒါန်ကီု၊ ခမဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကလၚ်ဗက်ဒၠောံဗ္တောန်ကျာ်တြဲတုဲ ကလောန်ပြဝမၚ်မွဲသဳလကီု၊ ကလောန်ပြဝဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ဘာဝနာကီု၊ သီုကဵုဍိုက်ပေၚ်ကလောန်ပိတၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴမဗဳဇ−ရ။ (အ္စာသၠပတ်မည်တြေံလ္ၚဵုဟွံဗက်ကဵုပါဠိပေၚ်ပေၚ်တုဲ − မဗိဇ္ဇ− ညးချူစသာ်ဝွံရောၚ်)
ပ္ဍဲအရာကလောန်ညးဇၟိက်ဇိက်ထဲတိဗ္ၚ သွက်ဂွံတဵုဂြာတ်ဖျေံပ္ဍဲတိဗ္ၚဂှ် ယဝ်ရဒှ်တိဗ္ၚအးအးဟးအး သ္အးသ္အးဇ္ၚးဇ္ၚး− ဟွံမွဲကဵုမပ္တံဆုချောဲမ္ဂး မဗဳဇဗၞတ်မတဵုဂြာတ်ဖျေံဏာတံဂှ် ညံၚ်ရဴကၠုတ်မံက်တိုန်ဇၞော်ဇၞော် ဖေါအ်ဖေါအ်ဍိုပ်ဍိုပ်ဍဴဍဴ သဂီုကၠီုတဴကီုရ၊ တုပ်တဴတၠုၚ်လအာသာ်လွာဂှ်ကီု ပ္ဍဲကဵုတိဗ္ၚခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲ မတွံဂးရဲခမဳသၚ်အရဳတံ မစာ်စ္၁းသ္အးဇ္ၚးအာနူမလိုက်ကၠိုက်လၚေၚ်ကိလေသဂှ် ညးမဒှ်တၠကုသဵုဂမၠိုၚ် မဂွံတဵုဂြာတ်ကလုတ်လဝ်မဗဳဇမပ္တံဒါနကုသဵုတုဲ ပ္ဍဲကာလစိုပ်အခိၚ်ကဵုဖဵု, သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်ဂုန်ဖဵုဇၞော်လောန်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲအခါကာလလၟုဟ်ဝွံ အရဳယသၚ်− သၚ်ပရမတ်မ္ဂးဂှ် မံက်မံက်ဂတဝ်ဂဝ် ဟွံတမ္ညဝ်ပြာကတ်တုဲ ပ္ဍဲကလောန်ကေၚ်ကာမပ္တံလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲ, ကလောန်ကေၚ်ကာဆေၚ်ဆက်ကဵုသၚ်ဂမၠိုၚ် မပ္တံကဵုဒါန်သ္ၚာလလးတံဂှ် ဒးရန်တၟံက၆ုသၚ်အရဳခမဳမသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်တေံရ။
နကဵုသဒ္ဓါမလျုၚ်ဖျုၚ်ဏာစိုတ်သၚ်အရဳခမဳလောန်စဴနိဗ္ဗာန်တေံကီု၊ သၚ်ပုထုဇန်ခမဳကလျာဏဂမၠိုၚ် နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲအလုံပွိုၚ်သာသနာကီု ကာလသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်မွဲမွဲ မပ္တံဒါန်ပုၚ်သွ ဒါန်သ္ၚာလလး ဒးပၠောပ်စိုတ်ကဵုဂုဏ်သၚ်အရဳသၚ်ပုထုဇန်တန်လ္တူတုဲ ဒးသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်ဇၞော် ဒါနသၟဝ်မွဲမွဲဂှ် ဒးရုဲစှ်ကေတ်ခၟဳမၞုံကဵုသဳလသမာဓိပညာမွဲဇကုၜါဇကုတုဲ ကဵုမာန်ဒၟံၚ်ကီုရ၊ ဒါန်ပူဂဵု ပုဂ္ဂလိကဒါန− ဒးရုဲစှ်ခၟဳမၞုံကဵုသဳလတုဲ ကဵုဒါန်ဂှ် ကလိဂွံဖဵုဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ရ။
ကဵုဒါန်သၚ်အလုံမွဲသာသနာ− သံဃိကဒါန−ဂှ် ဟွံဒးရုဲစှ်ရ၊ သၚ်ပုထုဇန်ခၟဳတန်လ္တူမၞုံကဵုသဳလသ္အးဇ္ၚးတံဂှ်ကီု၊ မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်ဝိနဲဟွံခေါဲဟွံပြီုတံဂှ်ကီု၊ ရန်ကဵုဒ္ဂေတ်သဳလတုဲ ကြပ်စိုပ်မံၚ်အဆံၚ်ခၟဳသောတာပန်တံရ၊ ဗွဲမပတုပ်ပ္တောံစတုဲ ကြပ်စိုပ်အယောၚ်အလာခၟဳသောတာပန် မိက်ဂွံသ္ဂးရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲအရာသ္ပကုသဵုကဵုဒါန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် လျုၚ်ဏာစိုတ်ဖျုၚ်ဏာစိုတ် စဵုကဵုစိုပ်သၚ်အရဳကဵုသၚ်ပုထုဇန်တန်တဴဒၟံၚ်အလုံမွဲသာသနာတုဲ ယဝ်ရသ္ဂောံကဵုမ္ဂး ကလိဂွံဖဵုဇၞော်ပြဲသၠဲလးဗွဲမလောန်ရောၚ်။
ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်တြဲဝွံ သၟဝ်ဗြဴဒိုက်ဂတ်မွဲဂှ် အဃောမၚ်ဒၟံၚ်ဝါတိဗ္ၚပ္ဍဲတာဲဇကု သွက်ဂွံသ္ပဇွောံမစၞစသုၚ်ဗပေၚ်ဗုၚ်ဂၞဴတုဲ ဏှာလဝ်ဗ္ကလၟိုန်ရ၊ ရဲသၟာဗ္ၚအပေါတ်စၞစသုၚ်သ္ၚုပလေၚ် ပေၚ်တိုၚ်ပေၚ်နအပၠိတ်ရ၊ ဃောဂှ် မှာထေရ်ကဿပ ဓလိုက်ကတဵုတနူ−နိရောဓသမာပတ် မၠာ်သ္ၚဳညာတ်အာသၟဝ်ဗြဴဒိုတ်ဂတ်တုဲ အာဒုၚ်ဒါန်ပိဏ္ဍပါတ်ပ္ဍဲဝါတိဗ္ၚရ။
သၟတ်ဗြဴလေဝ် သီုကဵုမအိုဟ်တၟိုဟ်မိပ်စိုတ်ဂှ် ဗ္ကဏှာလဝ်သွက်ဇကုဂွံစ ဆၜိုတ်မၞုံလံၚ်စုတ်ပ္ဍဲဗပေၚ်တုဲ ဃောမကလေၚ်စဴတာဲ, ရာ်−ဂှ် ဇြုံဒွံကိတ်ဒးပ္ဍဲဇုက်ဗၞၚ် ဇဵုဗၞၚ်စုတိအာလဝါဲဂှ်ရ၊ သီုကဵုမဗှ်ဗၞုဟ်စိုပ်ကုသဵုဇကုဂှ် ပြံၚ်အာဘဝတုဲ အာကတဵုဒှ်ကောန်ဒေဝတဴဗြဴပ္ဍဲသွဝ်တာဝတိံ သီုကဵုမလဟိၚ်လဟာဲကွတ်တကဲတၠာဲလဝ် ပ္ကဴဗ္ကဒိပ်ပေၚ်က္ဍတ်မံၚ်ပ္ဍဲပြသာဒ်လွဳမာန်ဋ္ဌာန်ဒၟံၚ်ဇကုရ၊ ကောန်ဒေဝတဴဗြဴဂှ်လေဝ် လာဇာ−မ္ဂးယၟုရ၊ [ဗကဂှ် ကော်ဗတ်ဝေါဟာပါဠိ “လာဇာ”၊ သ္ပဟိုတ်ကဵုဗကတုဲ လာဇာ မ္ဂးယၟုရောၚ်။]
ကုသဵုသၟတ်ဗြဴဝွံ ၜိုန်ရအောန်သၟတ်ဍောတ်သွတ်ကီုလေဝ် ကလိဂွံဖဵုပြဲသၠုၚ် သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဇၞော်ဇၞော်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် ကောန်ဒေဝတဴဗြဴ သၟိက်မိက်ဂွံရော်ဂုန်မှာထေရ်ကဿပ မိက်ဂွံပတုဲဝတ်ဇၞော်ဝတ်ဍောတ်တုဲ စှ်ေကၠုၚ်နူဍုၚ်သွဝ်ရ၊ ကာလစှ်ေကၠုၚ်နူဍုၚ်သွဝ် ပ္တဝ်မုက်ရံၚ်သ္ၚဳဂါံချဳစိုပ်အာဂိုဟ်လိုဏ်မှာထေရ်ကဿပတုဲ ဟိုတ်နူမှာထေရ်ကဿပဟွံဒုၚ်ပတုဲဝတ်စိ သီုကဵုနရိုအ်ဗြီု, အီခၟောံဂှ်ဟေၚ် ကလေၚ်စဴအာဍုၚ်သွဝ်တာဝတိံတေဴရောၚ်။
အသိၚ်ကုသဵုကဵုဖဵုဂဗကျာ်။ −−−−−− ။ ဃောကောန်ဒေဝတဴဗြဴလာဇာကလေၚ်စဴအာဍုၚ်သွဝ် သီုကဵုယာံတသဝ်တသောန်အောန်စိုတ်ဂှ် ကျာ်တြဲပိုဲသ္ဂောံညာတ်ကေတ်တုဲ တွံကဵုဓဝ်ရ၊ ဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓရ်ကျာ် ဗွဲပရှ်အဃောဂှ်ဟေၚ် ဒှ်အာသောတာပန် တန်တဴပ္ဍဲပူဂဵုအရဳတုဲ ကိစ္စသၟတ်ဗြဴစိုပ်တြဴဗွဲမလောန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− သာ်အရဳခမဳတန်လ္တူဂမၠိုၚ် မဖှ်ညံၚ်ရဴသာ်ဝွံ မတုပ်ကေုာံတိဗ္ၚထၟိက်တိဇိက်ခိုဟ်ခိုဟ်ပြဲပြဲ ဟၟဲကဵုပ္တောံၜတ်ဂှ် ဒှ်သွက်ညးတၠဒါန်ဂွံတဵုဂြာတ်ကလုတ်မဗဳဇ မတွံဂး ဒါနကုသဵုတုဲ ကလိဂွံဖဵုစဵုကဵုဒှ်အာအရဳကြဳအာနူကိလေသရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− အသိၚ်ကုသဵုကဵုဖဵုဂဗကျာ် ဒးသ္ဂးပ္ဍဲအရာဂုဏ်ဝွံရောၚ်။
တဝှ်အဌကထာဓမ္မဝတ္ထုကောန်ဒေဝတဴဗြဴလာဇာ ပ္ဍဲကဵုဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်ဝွံ ဟိုတ်နူဂွံပတုဲကုသဵုဂွံကဵုလဝ်ဒါန်ဗ္ကဗၞတ်ညိညဂှ် ဆၜိုတ်ကလိဂွံပိုန်သမ္ပတ္တိဍုၚ်သွဝ်ဟွံကဏီ၊ ကလိဂွံဖဵုဇၞော်ပြဲသၠဲလးစဵြကဵုအာစိုပ်ဒဒှ်သောတာပန်လေဝ် ဒှ်အာမာန်တုဲ ဟီုဂးပစၟတ်သမ္တီစ “ကဵုတၟာမဇြဲ ဂွံတၟာတၞံဇြဲ” ရောၚ်။ (ကဵုတၟာအိက်စဲ − ဂွံတၟာတၞံဇြဲရ) ။
ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် ။ −−−− ။ ကောန်ဇာတ်မိမယာဲအပါဆာန် မၞုံကဵုဒ္ဂေတ်ခိုဟ်ခိုဟ်ဍိုဟ်ဍိုဟ်ကေက်ကေက် စဳစဳကၠးကၠးလ္ၚဵုတံဂှ် ၜိုန်ရဇကုပတုဲဒးလဝ်အကုသဵုကၠာကၠာတေံနွံကီုလေဝ် ယဝ်ခါရဟွံကဵုဖဵုဏီမ္ဂး စဵုကဵုဒှ်အကုသဵုဇၞော်ဇၞော် စဵုကဵုဒၟံၚ်စံၚ်ဟွံမာန်ဟွံသေၚ်ရ၊ တီအခၚ်ကၠောန်ဒးကလောန်ပရေံဂှ် ဖအောန်ဖျေံပၠန်ဂှ် ဒှ်ကောန်ဇာတ်ကၠိုဟ်ကၠိုဟ်ရ၊ အကုသဵုဂကူဂှ်ဂှ် ညံၚ်ရဴဟွံမွဲ နွံပၠန်ရအောန်စှ်ေကွေံကွေံ ပ္တေံဓဝ်သတိတုဲ ဆုတ်ကလေၚ်ထောံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− အကုသဵုတဲဇၞော် ညံၚ်ဟဂွံမံက်တိုန်ပြဟ်, ညံၚ်ဟဂွံကတဵုဒှ်ဗွဲကြဴ, သွက်ဂွံဗၠးဂမ္တဴဂမ္တာန် ပွသရာံပါပ်ဂှ် မၚ်မွဲကာယပါၚ်စိုတ်တုဲ ယဝ်ရဂွံရနုက်ဗပေၚ်အာပါရမဳသိုက်သိုက်သဳသဳမ္ဂး သွက်ဂွံအာစိုပ်ဘဝမခိုဟ်ၜိုဟ်သိုဟ်အလုံခန္ဓမွဲ ဗၠေတ်ဟွံမာန်ရ၊ မိက်ဂွံဂွံဍာံဍာံမ္ဂးတှ်ေ ကြပ်စိုပ်နိဗ္ဗာန် ဟီုစမာန်ဒၟံၚ်ရ၊ အကုသဵုဂှ်ဖအောန်, ကုသဵုဂှ်ကၠောန်ကွေံကွေံတုဲ ကြပ်ကဵုနိဗ္ဗာန်ဍာန်ဗၠးဂစိုတ် အရိုဟ်တ္ၚဲရ။
ဘဝလၟုဟ်ဂှ် ဒှ်ဘဝဇၞော်နူလ္တူချိုတ်ဂျိုၚ်ဏီရ၊ ဒှ်ဘဝကိစ္စနူဇၞော်နူချိုတ်ဂျိုၚ်ဏီရ၊ ပ္ဍဲဘဝလၟုဟ်ဝွံ − ယဝ်ခါရဒၟံၚ်ထောံဍိုန်ဍိုန် ဗၠေဲဗၠေဲ, ၜေဲၜေဲဝေက်ဝေက် ဟွံဃရေက်ပလေဝ်တေဝ်လဝ်ဇကုဆဒှ်ကဵုဒှ်မ္ဂး − သွက်ဂွံစၟဳစတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာဂှ် သ္ၚောဲလ္တူသ္ၚောဲအာရ၊ ဂွံပ္တိတ်ဇြဟတ်ထတ်ထတ်စောံစောံ ဟွံရောံဟွံဒညသဒှ်တဴမ္ဂး − သွက်ဂွံသၠုၚ်တိုန်အဆံၚ်လ္တူလေဝ် ဟွံဝါတ်သွက်ဂွံတိတ်ဗၠးနူဒဒိုက်ဝဋ်သံသာလေဝ် ဟွံဝါတ်ရ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်စိ− စိုတ်ဇကုညံၚ်ဂွံခိုဟ်တိုန် ဇကုဒးပခိုဟ်, ဘဝဇကုညံၚ်ဂွံသၠုၚ်တိုန်ဇကုဒးသၠုၚ်, ဒ္ဂေတ်ဇကုညံၚ်ဂွံကျေဝ် ဇကုဒးပလေဝ်, ဒးဝေတ်ဗ္တောန်ဖျောန်ဇကုဇကု, သီုကဵုမဗ္စာရဏာလပါ်အကုသဵု ဟွံက၆ုက္တဵုဒှ် စိုတ်ကဵုမြဟ်ဒၟံၚ် ညံၚ်ရဴသၟတ်ဗြဴဗ္က − မိလာဖာဂှ်တုဲ သြဝ်ပ္တိတ်ဇြဟတ်ပ္ဍဲကလောန်ကုသဵုရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲအိုတ်ညိ။
ဂါထာသွက်ဂွံပတိုန်ပါၚ်
ဨဝံနဝဟိဂုဏေဟိ၊ လောကမှိဝိဿုတံဂဏံ။
သာသနံစိရဓာတာရံ၊ ဝန္ဒာမိတဳဟိသာဒရံ။
ဨဝံနဝဟိဂုဏေဟိ၊ န−ကဵုဂကောံဂမၠိုၚ်ဒ္စိတ်, မၞုံလ္အိတ် အနုတ္တရ, မၞုံတံ−သုပ္ပဋိပန္နဝွံ။ လောကမှိ၊ ပ္ဍဲ− ဘုံပိထပ်ဟွံကြပ်စိုပ်ဘဝဂ်။ ဝိဿုတံ၊ တၠဳ−ဂှ် ဒမပြာကတ်ပ္တောံၜတ်ညိဟွံမွဲ။ သာသနံ၊ န်− သာသနာ, ခရာပန်အသၚ်ဃဲကဝ်, ဂွံတဝ်ဂွံစုက်, ဂွံလုက်ဒးမွဲဝါ, မြာကလိဂွံဝါတ်လောန်။ စိရဓာတာရံ၊ တၠဳ− ဂှ်ဒမရေၚ်တၠုၚ်, ဒုၚ်ဒဒိုက်ဖျေံပကတ်၊ ဝတ်နွံဖိုန်ကဵု, နူတွဵုအဆက်အဆက်, လက်ထက်ကျာ်တြဲပိုဲ။
ဂဏံ၊ န်− ဂကောံသၚ်အရဳ, ခမဳပြဲသ္အး, စိုတ်ဓါတ်တၟးတၟောန်။ တဳဟိ၊ န−ကဵုကလောန်ဒွါရပၠ, ကာယလေဝ်ချဳ, ဝါစဳလေဝ်ပံက်, စိုတ်ဟွံဍံက်အာ, ပိပြကာဂမၠိုၚ်။ သာဒရံ၊ ၚ်− မၞုံကဵုပွမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴဂှ်တုဲ။ ဝန္ဒာမိ၊ ပ္ဍံ− လ္ၚောဝ်ဖျေံက္ဍိုပ်, ဗစိုပ်တိမွဲတၚ်, ဂုဏ်သၚ်ကဵုလျုၚ်, ဖျုၚ်စိုတ်ကဵုမြဟ်, ဗှ်ဂုဏ်ထိုၚ်သး, ထ္ၜးဖဵုစိုပ်သၚ်, ํပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ, အဲပရဲရှ်ေသှ်ေ, ဖျေံက္ဍိုပ်ရလေဝ်အဴ။ (ပါဠိအရထအဓိပ္ပါယ်ဂုဏ်သၚ်ဒ္စိတ် စိုပ်လ္အိတ်ဆဝွံရောၚ်)
ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘာသာဂှ် ပါဲနူကျာ်မွဲတုဲ ကွးကျာ်သၚ်အရဳခမဳပြဲပြဲတဲသၠုၚ်သၠုၚ်တံလေဝ် နွံမံၚ်လၟိုန်ရ၊ ကွးကျာ်တြဲခမဳသၚ်ပြဲပြဲတံဂှ် အရာအိုတ်သီု မပ္တံစရာဲဂုဏ်ကျာ်သြဳပါရမဳ ကောံသၟဟ်ဒယှ်တှ်ပြာကတ် နူကွးတဳခၟဳအပြောံတံဂှ်ရ၊ ကွးကျာ်ဂမၠိုၚ်တွံ ဂွံပတုပ်စွံလံၚ်အဆံၚ်ဂွံသၟဟ်ကဵုကွးညးတၞဟ် ဟွံတုပ်သၟဟ်လးလးတုဲ ဒှ်ကွးပရဲကွးကၞောတ်အထောတ်အိုတ်ရ၊ ဆဂးဂှ် ကွးလကျာ်တဳခၟဳအပြောံဂမၠိုၚ်လေဝ် မိက်ဂွံပြိုၚ်ပကာန်သ္ပမာန်ကဵုကွးကျာ် ကေတ်ဇၞးကဵုကွးကျာ်ဂှ် ဒှ်ဓမ္မတာလိုက်ဝွံရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − “ဂလာန်မ္ဂး ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘာသာဂှ် ပါဲနူကျာ်မွဲတုဲ” ဘာသာပ္ဍဲဒၞာဲဝွံကီု၊ ကျာ်ပ္ဍဲဒၞာဲဝွံကီု ဂွံကဵုဗုဒ္ဓဘာသာ, ဂွံကဵုကျာ်ဗုဒ္ဓဘာသာတံ မပ္တေဟ်ရှ်ေသှ်ရဴဂဴပူဇဴသၞေံသၞဴလၟိုန်ကာလဂှ် ဃောကျာ်သဗ္ဗညုမၞုံပြာကတ်တေံလေဝ် ဂကူမၞိဟ်လညာတ်ဗၠေတ်ကွေတ်မ္ၚးသာသနာ ရဲဗက်စလပါ်ဂိုန်လကျာ်တီခၟဳအပြောံ မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ နွံတဴဗွဲမဂၠိုၚ်ရောၚ်။
ဝတ္ထုသေဋ္ဌဳဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်
ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် သေဋ္ဌဳမွဲတၠ ပ္ဍဲဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ်၊ ကာလအာဟုံဍာဴ ကလိဂွံဆကြက်စၠန်မွဲဒကုတ်တုဲ ပုတ်ကၠောန်လဝ်ဗဗေၚ်မွဲမရ၊ ကၠောန်လဝ်ဗဗေၚ်မွဲဒးရးတုဲ ကသပ်သေဋ္ဌဳကတဵုဒှ်တိုန်သာ်ဝွံရ၊ “ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ ကျာ်အရှန်တံဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ ယဝ်ရအဲစမ်ၜတ်ရံၚ်မ္ဂး ဒးရးသန်ရဂးတုဲ တၠအရှန်ဍာံဍာံစၟတ်စၟတ်နွံမ္ဂး ကၠုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်နကဵုဣဒ္ဓိဇကုညိ”။
ဗီုစိုတ်ပ္ဍဲမှပ်ချပ်ဂွံသာ်ဝွံတုဲ လလောၚ်တြးဏာသွက်ဂွံကၠုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်ရ၊ ကာလဂှ် ပတဴလဝ်ဒုန်မွဲတၞုၚ် မၞုံသၠုၚ်တြဴစှော်(၆၀)ဟတ်တုဲ ကွက်လဝ်ဗဗေၚ်ပ္ဍဲကၞုၚ်ဒုန်ဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် ရဲဒုၚ်ယၟုကျာ်မ္ၚးသာသနာ လကျာ်တဳ အ္စာတဳဇၞော်ကေုာံကွးဂမၠိုၚ် ကောံကၠုၚ်တုဲ ပပၞညံၚ်ရဴကလာၚ်ဂွံထ္ၜးအယောၚ်အလာဗီုဂွံဇျာန် ရပ်လံၚ်ဗၠိုပ်တိကလာၚ်အကးအိုတ်ရ။
ကာလရပ်လံၚ်ပၠံၚ်ကလာၚ်အကး ထ္ၜးဗီုပြၚ်ပ္တောံစဂှ် ကောန်ကွးဂမၠိုၚ် အာတ်ပါန်ဗဒေါံကၠေံသာ်ဝွံရ၊ “ယွံတၠဳပိုန်တံ ၜိုတ်ဗဗေၚ်မွဲမဍောတ်ဓဝ်ဏံဂှ် လ္ပထ္ၜးဣဒ္ဓိအာနုဘဴအိုတ်ညိကျာ်၊ ဣဒ္ဓိအာနုဘဴတၠဳပိုန်တံဂှ် မၞုံကဵုၚုဟ်ထေက်တန်ကဵုၚုဟ်ဂၠိုၚ်နူဗဗေၚ်မွဲမဂှ်ဏီရကျာ်”ဂးတုဲ တံၚ်ဂြဲဗဒေါံအာတ်အခေါၚ်အိုတ်ရ၊ ရပ်လံၚ်ပပၞခယျဂွံလဝ်ဇျာန်အဘိညာန် ထ္ၜးလံၚ်ဗီုပြၚ်တၞဟ်တၞဟ် မူသာ်ဟွံဒှ်ကာတုဲ ကလေၚ်စဴအာအိုတ်ရောၚ်။
အတိုၚ်လၟေၚ်ပရေၚ်နဲအပြောံကောံကၠုၚ်မွဲဝါတိုန်ဟွံဂွံ ရပ်ဗဒေါံထောံ, ကောံကၠုၚ်ပိပန်ဝါ ညံၚ်ကဵုတိုန်ကေတ်ဗဗေၚ်ဂွံ ရပ်ဗဒေါံထောံ, ရပ်ဗီုထ္ၜးလံၚ် ရပ်လံၚ်အိုတ်အာအခိၚ်တုဲ ပေၚ်အာထပှ်တ္ၚဲရ၊ ပ္ဍဲတ္ၚဲမပေၚ်ထပှ်ဂှ် မှာထေရ်မောဂ္ဂလာန် ဗတိုက်ဖအောဝ်ပိဏ္ဍောလထေရ် ကဵုအာကေတ်ဗဗေၚ်သေဋ္ဌဳဂှ်ရ၊ အတိုၚ်ဗတိုက်ဖအောဝ်ဂှ် ယဵု ဒုၚ်ကေတ်ဗွဲမဒးရးရ၊ တၟံလးဇၞော်မွဲဂတှ်ေ မၞုံဗၞတ်ဇယော်ဍေံ “ပိဂါဝုတ်” ပိဂရုတ်ဂၠဴဂှ် ပိဏ္ဍောလထေရ် တ္ၚေပ်ခ္ဍဟ်ဏာနကဵုၝောံဇိုၚ်တုဲ ကလာၚ်ဒၟံၚ်လ္တူအာကာသ တဝ်ကဵုဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ်ဂှ်ရ။
ဃောကလၚ်ဒၟံၚ်နကဵုဇျာန် ဍိုက်ယာန်အာကာသဂှ် အလုံကောန်ဍုၚ်မွဲ “အုအုသံၚ်သံၚ် ဒှ်မံၚ်ဗဟေက် ဖေက်လကိုတ်ကညာၚ်ရမျှာၚ်ဟောကၠံၚ်”အိုတ်တုဲ ပၚ်ယဵုပ္တိုန်တဲၜါ ဒၞာတာကၠေံသာ်ဝွံရ၊ “ယွံတၠဳပိုန်ကျာ် စွံသတိကွေံကွေံညိ၊ တၟံလးဇၞော်ဂှ် ဒတုံစှ်ေကၠုၚ်ရောၚ်ဏး၊ (ပိုဲဍိက်တံ ကဝ်ကေက်လှေက်လှံၚ်ချိုတ်အိုတ်ရဏး) ပသတိကွေံကွေံညိကျာ်” ဂးသာ်ဂှ်တုဲ နကဵုတဲၜါ ပၚ်ယာပ္တိုန်လ္တူက္ဍိုပ်ဒတဴဒၟံၚ်အလုံမၞိဟ်မွဲဍုၚ် ဒုၚ်စဵုဒၞာလဝ်အိုတ်ရ။
ညးလ္ၚဵုအာတ်ဗဒေါံဂှ် အာတ်ဗဒေါံ၊ (နရိုအ်ကရေဝ်ကရောတ်လေဝ်နွံတန်ဒှ်) ညးလ္ၚဵုဂှ် ယဵုလဝ်ကၞာဲလ္တူက္ဍိုပ်တုဲ စဵုဒၞာဂှ်စဵုဒၞာ၊ မၞိုဟ်လ္ၚဵုအောပ်ဗဒပ္ဍဲသ္ၚိဂှ် အောပ်ဗဒ၊ မၞိဟ်လ္ၚဵုဂှ် ဖေက်ဖေက်ဂံၚ်ဂံၚ် ရံၚ်ရံၚ်ကျောဝ်ကျောဝ်လေဝ်နွံ၊ ဗရုရမျှာၚ်ကညာၚ်ကရေဲထအုထအဝ်တမ္ညဝ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ ဖေက်လကိုတ်မတ်ဗၠးအာကၠုၚ်ဟွံဒးအိုတ်ရ။ [ဣဒ္ဓိအာနုဘဴဇျာန်အဘိညာန်မ္ဂးဂှ် အရာဝတ္ထုမဇြိုၚ်ဂှ်သာ, အရာဝတ္ထုမသာဂှ်ဇြိုၚ်, သ္ပမာန်တၞဟ်တၞဟ်သာ်ရောၚ်။]
ပိဏ္ဍောလထေရ် ဂေတ်ဂေတ်ဂၚေၚ်လ္တူဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ် ထ္ၜးအစောံသတ္တိဣဒ္ဓိဇကုဗွဲမလံလတုဲ သေဋ္ဌဳက္ညနိမိဖျေံရ၊ တၟံဇၞော်ဂှ်လေဝ် ခ္ဍဟ်ဏာကဵုဇိုၚ် အာစွံထောံပ္ဍဲဒၞာဲဍေံတေံတုဲ အတိုၚ်သေဋ္ဌဳမိမန်က္ညဖျေံဂှ် စှ်ေကၠုၚ်နူကာကာသရ၊ ဒဒှ်ရသေဋ္ဌဳမိက်ဂွံတီတၠအရှန်ဍာံဍာံစၟတ်စၟတ်ဂှ် ဂွံတီဂွံညာတ်ကေတ်နမတ်ဇကုတုဲ ကာလဂှ်ဟေၚ် ပတှ်ေလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ ဗဗေၚ်ဂှ်လေဝ် သ္ပပူဇဴမှာထေရ်ရ၊ သေဋ္ဌဳစမ်ၜတ်ရံၚ်နကဵုကသပ်ညာန်ဇကုတုဲ သ္ဂောံညာတ်ဆဵုလဵုမာဲပၠန်ဂှ် လျုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုထေရ်ဗွဲမလောန်ရ။
ဒဒှ်ရလကျာ်ဒဳခၟဳအပြောံတဳမိမ္ဆာဒိဋ္ဌိတံ ကၠုၚ်ပြိုၚ်ပ္ကာန် သ္ပမာန်ကေတ်ဇၞးကဵုကွးကျာ်, ရပ်ဗီုရပ်လံၚ်ညံၚ်ကဵုဂွံလဝ်အဘိညာန်ဇျာန်လောကဳ ကာလသေဋ္ဌဳစံၜတ်ရံၚ်တုဲဟေၚ် ထေၚ်လဵုမံက်ပြးတၟးပြာကတ်အာကုညးမၞုံကဵုပညာတံရ၊ ဒဒှ်စရာဲဂုဏ်ကျာ်သြဳခၟဳသၚ်အရဳကဵုလကျာ်တဳ ကွးတဳတံကီု၊ မပ္တံကဵုဣရိယာပိုတ်ပန်ဗီု ပ္တန်မၚ်မွဲဗဗွဲကဵုသဳလသိက္ခာပိုဒ်ကီု၊ အရာအိုတ်သီုမွဲကီု ဟွံတုပ်သၟဟ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− သၚ်အရဳခမဳကွးကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် တၟေၚ်တၟဟ်အာနူလကျာ်တဳ ကွးတဳခၟဳဂၠာံဟွံညာတ်တုဲ အကြီုဂုဏ်ဒယှ်ပြာကတ်မံက်ဂတဝ်တမ္ညဝ်ဒၟံၚ်အလုံဘုံပိ− (ဘုံပိစှော်မွဲ)ရောၚ်။ (တဝှ်ပြကိုဟ်ပါဠိနယ်စူဠဝဝ်ခုဒ္ဒကဝတ္ထု, ခန္ဓက)
စၞောန်ထ္ၜးပရူပရာသာသနာပိတန်
(၁) ပရိယတ္တိသာသနာ − ပြကိုဟ်လိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိ ပါဠိကျာ်ကဵုအဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ်။
(၂) ပဋိပတ္တိသာသနာ − ကလောန်ပြဝမဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ပ္တိတ်ဇြဟတ်အတိုၚ်တဝှ်ဓဝ်မကၠုၚ်ဟွံသရုၚ်ဟွံပါဲ။
(၂) ပဋိဝေဓသာသနာ − ကလောန်ပြဝမတီညာတ်ကလိဂွံဓဝ်မဂ်ဖိုလ်နိဗ္ဗာန်။
ခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်တုန် − ကော်ခဴစသာသနာဟွံသေၚ်၊ ဒှ်ညးမရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက်ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ဂလေၚ်သာသနာ ဒှ်ညးမကေတ်လဝ်လျိုၚ်ဒုၚ်သဇိုၚ်သာသနာဟေၚ်ရ၊ ကလောန်ကိစ္စကေၚ်ကာတာလျိုၚ်ခၟဳသၚ် မယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ဂလေၚ်သာသနာတံဂှ် ပ္ဍဲသာသနာပိတန်လ္တူတေံ ပွမပ္တိတ်ဇြဟတ်အလဵုလဵုဇကုကီု၊ ညးတၞဟ်ညံၚ်ဂွံကၠိုဟ်ပွမဟီုကလိုဟ်ဖျေံ ပ္တိုန်ပကတ်လ္ၚတ်ကဵုကီုဂှ် ဒှ်ညးယိုက်ဂၠေၚ်ကေတ်ဂလေၚ်သာသနာရ။
သာသနာပိတန် ညံၚ်ဟဂွံကၠေံဗဒန်အာဂှ်လေဝ် ပူဂဵုတၠပညာ ညးမတီကေတ်ရှ်သာလိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိ ပြကိုဟ်တဝှ်ကျာ်တံဂှ် ဒုၚ်ဒဒိုက်ယိုက်ဂၠေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်နၚ်အဆက်အဆက် နူလက်ထက်ကျာ်တေံရ၊ ခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကၠာကၠာတေံ (တၠအရှန်သၟး ကၠာကၠာတေံ)ဂှ် ယဝ်ရမၠာ်သ္ၚဳသွက်ဒတုဲဖဵုဇကုသက်သက်မ္ဂး ပ္တိတ်ဇြဟတ်လပါ်ဓဝ်ပၟဝ်စကၠးကၠးကီု၊ ခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်အဆက်အဆက် ဟွံဖျေံပ္တိုန်လိက်ပတ်တုဲ ဒၟံၚ်ထောံၜိုဟ်ၜိုဟ်ကီု၊ သီုဟွံမွဲကဵုဂဝိၚ်ဂဝါဲတုဲ ခြာဟွံလံ သာသနာပိတန် ကၠေံဗဒန်အာရ။
ပါဲနူဂှ်ပၠန် − သွက်ဒကာဘာဒကာဗျန်တံသၟး တွံထ္ၜးစဳပျးဒၟံၚ်ဓဝ်တုဲ လပါ်ဖျေံလိက်ပတ်ဂှ် ယဝ်ရဒၟံၚ်ထောံမဇ္ဇျီမဇ္ဇျဟ် ဟွံဗဒှ်လွဳမ္ဂး သာသနာပိတန်ဝွံ ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်တုဲ ဟဂွံလံလမွဲသာ် မဒးလီုလာ်ကၠေံဗဒန်စှ်ေအာ ဗွဲစၟတ်ရ၊ ဟိုတ်နူအ္စာသၠပတ်အ္စာလိက်တံ တ္ၚံပြေၚ်ဖျဳ ဂိုတ်လွဳဖျေံပ္တိုန်ပကတ်လ္ၚတ်ကဵု, ချူခၞံပြကိုဟ်တုြ တက်တြးကဵု ညာတ်ဖဵုပစ္စုပ္ပန်ကဵုအနာဂတ်ဂှ် အလုံဂကူမည်ပိုဲဖအိုတ် သ္ဂောံဆဵုညာတ်ဂဗဒၟံၚ်သာသနာပိတန်လၟုဟ်ဝွံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ကာလဂွံသတိလပါ်သာသနာတန်တဴလုကဴမလံလဂှ်လေဝ် ထေက်ကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် ညးမယိုက်ဂၠေၚ်ဂလေၚ်သာသနာ သ္ပလဝ်အ္စာသၠပတ် ပကတ်ဗ္တောန်လဝ်ပညာကုကွးဂမၠိုၚ်တုဲ ဒးယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်အ္စာလိက် အ္စာသၠပတ် စဵုကဵုစိုပ်လ္အိတ်လမျီုရောၚ်၊ ပူဂဵုမၞုံကဵုပညာမလေပ်လိက်ပတ်စဳကၠးဆိုက်ဗဒက်တံဂှ် “စွံစၞးပ္ဍဲအရာကျာ်, ညးမပ္တန်သာသနာကျာ်” ဂကူရာမညပိုဲမၞိဟ်ကၠာကၠာတေံ သၟိၚ်ဨကရာဇ်အမာတ်သ္ကိုပ်ပၞာန် မွဲဟာန်ကေုာံညးဒိုက်ညးလွေဟ် ရှ်ေသှ်ေယွံသွံ အ္စာသၠပတ်ကဵုဇြဟတ်ထံက်ပၚ်သီုတဆိပ်ကြာပ္တိုန်ဂုဏ်စရာဲ ဆာဲဆာဲဒးဒးရးရးအိုတ်ရောၚ်။
(ဗီုယိုက်ဂၠေၚ်ရေၚ်တၠုၚ်ကၠုၚ်သာသနာ)
ပတိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယန။ −−−−− ။ ကျာ်တြဲပိုဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန် ကလိလောန်အာထပှ်တ္ၚဲတုဲ “ဟိုတ်ဒးပ္တိုန်သံဂါယန”ဂှ်လေဝ် ကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ ဃောကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် မှာထေရ်ကဿပ တြဴလောန်ဂေတ်ဂေၚ်ဂၚေၚ်ဒေသစရိတ်တုဲ နူဍုၚ်ပါဝါဂှ် ဃောမအာကဵုဍုၚ်ကုသိနာရာံ−ရ၊ အဃောဂှ်ပၠန် ဟိုတ်နူဝါဒအရကျာ်ခၟဳ ပြဘာဒ် − ဘုဘဒ္ဒ − ဟီုဂးတိုန်ဂလာန်မၞုံတံဍေံ “ပိုဲဂွံတိတ်ဗၠးနူဒၠောံဗ္တောန်ခၟဳဂေါတမတုဲရ၊ မိက်ဂွံကၠောန်ဂှ်ကၠောန်, မိက်ဂွံပဂှ်ပ, ကၠောန်မာန်ပမာန်ဖအိုတ်ရ”ဂးတုဲ သီုကဵုမိပ်စိုတ်အိုဟ်တၟိုဟ်ဂှ် ဟီုပိုဟ်ပလီုကၠေံဝိနယ်ကျာ်ရ။
ဃောဂှ်ပၠန်လေဝ် ခၟဳသုဘဒ္ဒဂှ် ပါလုပ်ပ္ဍဲပွဳပွူကွးမှာထေရ်ကဿပ ကရောံခၟဳတၠအရှန်မသုန်ကၠံဇကု (ခၟဳပုထုဇန်, သောတာပန်ဒှ်တံ)ရ၊ မှာထေရ်ကဿပကဵုကွးမသုန်ကၠံတံဂှ် သ္ပတံနူမိၚ်ဒးဂလာန်အရကျာ်ခၟဳအပြောံသုဘဒ္ဒဂှ်တုဲ စိုတ်ဟွံမိပ် ဂၠိုက်သ္ၚောံဒှ်ဂဝိၚ်သိၚ်သာဒၟံၚ်ကွေံကွေံရ၊ ပြဘာဒ်သုဘဒ္ဒဂှ် အရကျာ်ဂွံလဝ်ကောန်ၚာ်ၜါ လသာထောံသ္ၚိဋ္ဌာန်တုဲ တိတ်ပခၟဳကီုရ၊ မၞိဟ်တဲဍိုန်ဍိုန်ပိုန်ဟုတ်ဟုတ် သ္ပလုတ်ဒက်ဝဲကဵုကျာ်တုဲ မိက်ဂွံပလီုကၠေံသာသနာရ။
ဂလာန်အရကျာ်အယုတ် စိုတ်ဒုဟ်ကဵုကျာ်တုဲ မဟီုပက်ဂြာတ်ဂှ် ဒှ်ဟိုတ်ဂွံဒးပ္တိုန်သံဂါယနတုဲ မှာထေရ်ကဿပလေဝ် ဂွံအခေါၚ်ဗွဲမလောဲသွာရ၊ ဂလာန်အရကျာ်မဟီုသီုကဵုဂွံသတိသံဝေဂခိုဟ်ဂှ် မှာထေရ်ကဿပစၟတ်သမ္တီလဝ်တုဲ ဒးအာဒၞာဲစံၚ်ဇွဂြဇုတ်ကျာ်တေံရ၊ ကာလစံၚ်ဇွဂြဇုတ်ကျာ်တုဲဂှ် မှာထေရ်ကဿပ ဟီုလဴသှ်ထ္ၜးပၠိုဟ်ပၠး ပရူပရာသုဘဒ္ဒမဟီုဗျိဂရိုဟ်ပတိုန်ဒုဟ်ကဵုကျာ်ရ၊ တၠဳပိုန်သၚ်ဂမၠိုၚ် ကလိဂွံဓဝ်သံဝေဂအိုတ်တုဲ ဒှ်ဟိုတ်သွက်ဒးပ္တိုန်သံဂါယန−ရ။
သွက်ဂွံပ္တိုန်သံဂါယနဂှ်လေဝ် ရုဲစှ်ဒၞာဲဝါဲ ဗဒါဲဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်တေံရ၊ ကာလဂှ် မှာထေရ်ကဿပဒှ်ဇၞော်သ္ကိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မသုန်ကၠံ(၅၀၀)ဇကုဂှ် က္ညအာဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်ဖအိုတ်ရ၊ သၟိၚ်ဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်မၞုံယၟု “အဇာတသတြု အဇာတသတ္တု”ဂှ် ဒှ်ညးဒုၚ်သဇိုၚ်ကေတ်လျိုၚ်အရီုအဗၚ် မၚ်မွဲသၞသတြုတုဲ ဒှ်ညးမယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်သာသနာရောၚ်။
ဟိုတ်နူအရကျာ်ပြဘာဒ်ဟီုပက်ဂြာတ်စုတ်ဂလာန်ကျာ်ဂှ်ရ၊ မဒးပ္တိုန်သံဂါယန ပ္ဍဲဂိုဟ်လိုဏ်ဆုသြေၚ် (ဆုသေၚ်) ဇရေၚ်သ္ကဲဒဵုဝေဘာရဗဒါဲဍုၚ်ရာဇာဂြိုပ်ရ၊ မှာထေရ်ကဿပဂှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်ဂမၠိုၚ် ဒုၚ်သဇိုၚ်ဟွံမွဲကဵုလၟောၚ်ဍောၚ်ၜိုတ်လၟိဟ်တၠအရှန်ဖအိုတ် မသုန်ကၠံ−ဇကုဂှ် လုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ဂွံစိုပ်ဒတုဲရ၊ ဗွဲစၟတ်တုန် − ပ္ဍဲမဟာသက္ကရာဇ်ကၠံပန်စှော်ဒ္စါံ (၁၄၈)သၞာံ သ္ပတံနူဂိတုခ္ဍဲသဳမသုန်စွေက်တုဲ စိုပ်ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်မသုန်စွေက် လုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ပ္တိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယနစိုပ်ဒတုဲအာဗွဲမွဲလောဲသွာရ။
ပိဋကတ်ပိပါဠိပါၚ်ကျာ်တြဲမတွံလဝ် လုကဴပွိုၚ်ပန်ဣသုန်ဝှ်ဂှ် ကလေၚ်ဇန်တပ်ဗဂပ်ထောံဗွဲမဒးရးဖအိုတ်ရ။ (ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် ဂိတုပသာ်ပေၚ်၊ သ္ပပရိနိဗ္ဗာန်လောန်အာပိဂိတုတုဲ မဒးပတိုန်ပဋ္ဌမသံဂါယနဝွံရောၚ်၊ တော်ရံၚ်ဂိတုလုကဴပွိုၚ်ထပှ်ဂိတု ဂွံစိုပ်ဒတုဲသ္ဂးလဝ်သာ်ဂှ်တုဲ နူဂိတုခ္ဍဲသဳမသုန်စွေက် စိုပ်ဂိတုဖဝ်ရဂိုန်မသုန်စွေက်တေံရောၚ်) ။
ပိဋကတ်ပိအလုံအိုတ်သီုဂှ် ပကောံသ္ပမွဲတုဲ ပွမဖ္ဍေါတ်ညဳညဳသာသာ သၟဟ်သၟဟ်သၟန်သၟန် “ပတိုန်သံဂါယန” မကော်ခဴစရ၊ [သံ−ဂါယနာ၊ သံ−ပကောံသ္ပမွဲတုဲ၊ ဂါယနာ− ပွမဖ္ဍေါတ်] ဥပမာပ္ဍဲလောကတုန်− ညံၚ်ရဴပ္ကဴသြဴ ပြးဆာဲဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ်ဒၞာဲတေံမွဲဍောၚ်, ဒၞာဲဏံမွဲဍောၚ်ဂှ်ကီု ဇန်တပ်ဗဂပ်သၟဟ်ဗဒှ်ထောံမွဲစန်တုဲ တုပ်တဴညံၚ်ဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုၚ် သ္ဍိုက်ကဵုစိုတ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ကီု၊ တဝှ်ဓဝ်ကျာ်တြဲ တွံထ္ၜးစဳပျးလဝ်ဇၟာပ်ဍုၚ်ဇၟာပ်ကွာန် ပြးဆာဲသာဲခြာဒၟံၚ်တၞဟ်တၞဟ် သၟဟ်ပကောံဇန်တပ်ဗဂပ်သ္ပမွဲတုဲ ဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုက် ဂရိုက်ဟွံချဳကသဳ ဟွံမာန်ရောၚ်။
ပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယန။ −−−−။ ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန် ကလိလောန်အာကံ(၁၀၀)သၞာံတုဲ ဟိုတ်နူခၟဳအလဇ္ဇဳကောန်ညးဝဇ္ဇဳရးဂမၠိုၚ် ဂၠာဲသ္ၚဳဂြပ်ရတ်မပ္တံထဝ်သြန်သၠုဲသၠာ် (စုတ်ဍာ်ကဵုပ္ၚါန်ဒုၚ်ဒါန်ပ္ဍဲဘာ) ဒှ်တံစိ− ဒးပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယနပၠန်ရ၊ တၠအရှန်မှာထေရ်ယသဂှ် ဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်တုဲ လၟိဟ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ထပှ်ကၠံ(၇၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်သံဂါယနပ္ဍဲဍုၚ်ဝေသာလဳ ပ္ဍဲအရှာံဘာဝါလိကာရာံဂးယၟုရ၊ သၟိၚ်မကဵုအထံက်အပၚ်ကုသၚ်တံဂှ် “ကာဠာသောက”မ္ဂးယၟုရ၊ သ္ပဟိုတ်ကဵုအဓမ္မဝတ္ထုစှ်သာ်တုဲ ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ထပှ်ကၠံဇကုဂှ် လုကဴပွိုၚ်ဒ္စါံဂိတု ပတိုန်ဒုတဳယသံဂါယန ပိဋကတ်ပိ စိုပ်ဒတုဲအာရောၚ်။
ပတိုန်တတဳယသံဂါယန။ −−−−−။ ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ကလိလောန်အာၜါကၠံပိဣသုန်(၂၃၅)သၞာံတုဲ ပ္ဍဲလက်ထက်သၟိၚ်သိရဳဓမ္မာသောက၊ သၟိၚ်အသောက−ဂှ် ခၟဳတဳမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂမၠိုၚ် လုပ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲဗွိုၚ်သာသနာ ဗက်လပါ်သာရ၊ လုပ်ပထုဲပထံၚ် လုပ်ပံၚ်ကဵုသၚ်အရဳခၟဳတၠအရှန်တံရ၊ လုပ်ပလီုပလာ်သာသနာကျာ် နကဵုဝါဒမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိအိုတ်ရ၊ ဟိုတ်နူလုပ်ပလီုပလာ်သာနသာကျာ်, ခ္ဍိုက်မုက်သာသနာကျာ် သၠာ်လုပ်ဗွိုၚ်သာသနာ လုပ်သ္ပကြာန်ကြာန်ဓမာန်ဓမာန်ထုဲထၞာန်လီၜန်ကဵုခၟဳတၠအရှန် သၚ်ပုထုဇန်ပရဲတံဂှ်ရ၊ ဒှ်ဟိုတ်ဒးပတိုန်တတဳယသံဂါယနပၠန်ရ။
တၠအရှန်မှာထေရ်မောဂ္ဂလိပုတ္တတိဿဂှ် သ္ပက္ဍိုပ်သ္ကိုပ်သၚ်တုဲ လၟိဟ်ခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မွဲလ္ၚီ(၁၀၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်သံဂါယနပ္ဍဲဘာအသောကာရာံ ပ္ဍဲဍုၚ်ပါဋလိပုတ်ရ၊ သၟိၚ်အသောကရာဇာဂှ် ဒှ်ညးယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်သာသနာ ဒုၚ်ဒကာပစ္စယ်ပန် ကုခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ပတိုန်တတဳယသံဂါယန ဇန်တပ်ပိဋကတ်ပိ လုကဴပွိုၚ်ဒ္စိတ်ဂိတုစိုပ်ဒတုဲအာပၠန်ရောၚ်။
ပတိုန်ဆတုတ္ထသံဂါယန။−−−−။ သ္ပတံနူပတိုန်တတဳယသံဂါယနပ္ဍဲမဇ္ဇျိမဒေသတုဲဂှ် သာသနာကျာ်လေဝ် ဂဵုလဟဵုဗျာပ်တြးပြးအာအလုံတ္ကံသိၚ်ဃဵုကဵုတွဵုရးဒေသတၞဟ်တၞဟ်ရ၊ လပါ်တွဵုရးဒေသမန်ပိုဲ ဍုၚ်သုဝဏ္ဏဘုံ မၞုံကဵုသၟိၚ်ဨကရာဇ်မန်တၠတိ သိရိဓမ္မာသောကရာဇာ ကေုာံဂၞကျာ်သုဓမ္မာဒေဝဳ ပကရၚ်ရၚ်ဍုၚ်မရနုက်ကဵုဒ္စိတ်ဒတောဝ်ရ၊ ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် (၂၃၅−၂၃၆)သၞာံဂှ် ဒှ်အခိၚ်တၠအရှန်ၜါဇကု သောဏထေရ်ကဵုဥတ္တရထေရ်သ္ကက္ဍိုပ်တုဲ သီုကဵုကွးတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ပိဇကု က္ညစှ်ေပ္တန်သာသနာပ္ဍဲဍုၚ်မန်ပိုဲရ။ (၂၃၆−သၞာံဂှ် ပၟိက်လိက်တၟံသၟီမည် ဓမ္မစေတဳရ)
တၠအရှန်ၜါဇကု တၠအရှန်ၜါဇကုသ္ပက္ဍိုပ်တုဲ စှ်ေပ္တန်သာသနာပ္ဍဲဍုၚ်မန်သုဝဏ္ဏဘုံ မၞုံကဵုတိထဝ်ကြုၚ်ထဝ် ဂကူမန်ပိုဲ ဂွံယိုက်ဒိုက်ရှ်ေသှ်ေရဴဂဴပိဋကတ်ပိ ကေုာံ သၚ်အရဳခၟဳပြဲပြဲပ္ဍဲသာသနာကျာ်ဝွံရောၚ်။ (မိက်ဂွံတီဗွဲတြး ရံၚ်ဗှ်လိက်ပြကိုဟ်ဝၚ်သာသနာ သာသနာစိုပ်ဍုၚ်မန်စှ်ၜါဝါညိ)
သာသနာကျာ်ပိုဲ ၜိုန်ရဂဵုလဟဵုဗျာပ်တြးပြးဒၟံၚ်အဃောဂှ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတေံဂှ် ဟိုတ်နူသပုန်ဇၞော် မၞုံယၟု “ဗြာဟ္မဏတိဿ” ဗဗၞးပရံကလိုက်ကၟဵုကတဵုဗဒှ်ဘဲသၞသ္ပမာန်ကဵုရဲကောန်ဍုၚ်ကောန်ကွာန် ပၠံၚ်ဗတိုက်ဒၟံၚ်ဗၞတ်စှ်ၜါ(၁၂)သၞာံဂှ်ရ၊ ဍုၚ်ကွာန်ကတဴကတာန်ဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဒးဂဗဆဵုဘယ်တၞဟ်တၞဟ်သာ်အိုတ်ရ။
ခမဳသၚ်မဒှ်ပၟၚ်သာသနာတံဂှ်လေဝ် ဒးထောံဒၟံၚ်ပြံၚ်ဒၞာဲ လ္ၚဵုဒးပါဲဒဴအာလပါ်မဇ္ဇျိမဒေသရးဂလာတေံအိုတ်တုဲ သွက်ဂွံပကၚ်ရၚ်မၚ်မွဲသာသနာဂှ် ဝါတ်ဂါတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဒးဂဗဆဵုပြိုၚ်တဝ်ဒးပြဒ္ဒညာဇၞော်ဇၞော်တုဲ ဗော်သၚ်တ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ် ဂျိုၚ်အာသီုဒဒိုက်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် သံဃထေရ်မလေပ်လိက်ပတ်ကဵုအ္စာတၠမဟာနာယကဂမၠိုၚ် လ္ၚဵုလ္ၚဵုသှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍြတ္ကံသိၚ်ဃဵု ဒးဆဵုဘယ်ကၞောဝ်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်နွံပ္ဍဲဍုၚ်ဂလာတ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ် ဒဴလုပ်ဂြိုပ်ပါဲဘယ်သပုန်အိုတ်ရ။
ခမဳသၚ်မလေပ်လိက်ပတ်ဂမၠိုၚ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတံဂှ် ညးကဵုဒါန်ဟွံမွဲတုဲ ဆၜုတ်ပုၚ်ဗဂါပ် (မွဲဗဂါပ်)လေဝ် ဟွံယိုပ်ယာအိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ကဵုဒါန်ကၞးဆုသစ္ဆု ခၞေဝ်ကေဝ်ရိုဟ်တ္ၚဲတံဂှ်လေဝ်ဟွံမွဲ၊ နွံပၠန်ရဟွံဖဲကွေံကွေံ ဗဂါပ်မဒးယောၚ်ယာအိုတ်ရ၊ ဒုၚ်ဒဒိုက်လပါ်ပရေၚ်သာသနာဟွံသက်သာလးလးတုဲ ပ္တန်လဝ်စိုတ်အာဇာနဲ ဟွံမွဲကဵုပုၚ်သွစၞစသုၚ်လေဝ် အေၚ်ဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဗီု လမျီုၜက်အာပၠန်ရ။
ဟိုတ်နူဟွံမွဲကဵုပုၚ်သွစၞအာဟာရစိ “လိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိ ဍေန်ဍဟ်သှ်ဇျာဲပတိုန်လဝ်ပါၚ်ဂှ် ဖေက်ကၠေံဗဒန်အာ”တုဲ မဒးသတိက်သတၚ်ဗကပ်လဝ်ဗုၚ်ဂၞဴကဵုဂအုံဗ္တဳသွက်ဗုၚ်ဂၞဴဂွံဂံက် ဂွံပံက်ပါၚ်ဖ္ဍေါတ်လိက်ပတ်မာန် ဒးဂစာန်လွဳဖအိုတ်အစောံရ၊ ခၟဳတၠအရှန်လ္ၚဵုတိက်လံက်လ္ၚာ စွံဖ္ဍုန်လဝ်ဗ္တဳလ္တူဗုၚ်, ကြုဲစွံလဝ်ဗ္တဳလ္တူဗုၚ် ဒုၚ်ဒဒိုက်ဟွံဖေက် သမ္ၚံက်ဗဂံက်ဗၜိုဟ်သိုဟ်တုဲ မဒးဖ္ဍေါတ်လိက်ပတ်တံဂှ်ရ။ (သြ−လွဳဇၞော်ကွေံကွေံ ပ္တေံသဒ္ဓါအိုတ်သီုဂုန်သတီုတိရောၚ်သွံ။) (ဖဍောတ်နကဵုစိုတ်ဒှ်ဂၠိုၚ်ရောၚ်)
ပ္ဍဲကာလဘဲသပုန်ဟဲလလံအာဂှ်ဟေၚ် (ပေၚ်စှ်ၜါသၞာံတုဲဟေၚ်) အလုံခၟဳသၚ်ဂမၠိုၚ် ကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်တ္ကံသိၚ်ဃဵုအိုတ်ရ၊ ဂနူဏံ ယဝ်ရဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲ ပျဲပျာံဍဵုဍိုက်ကလိုက်ကၟဵုကတဵုဒှ်ဏီမ္ဂး ကောန်ဗွဲကြဴစဴဗွဲဂတဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံဂိုၚ်ကေတ်လိက်ပတ်ကတ်ဗ္တောန်ပတိုန်ပါၚ်အလုံပိဋကတ်ပိမွဲဂှ် ဇြိုၚ်သန်ဝါတ်ဂါတ်ကွေံကွေံရ၊ ညးမယိုက်ဒိုက်ထံက်ပၚ်လပါ်ပရိယတ္တိသာသနာကဵုညးမယိုက်ဂၠေၚ်သာသနာတံဂှ်လေဝ် ဝါတ်လ္တူဝါတ် ညာတ်ကေတ်ဟိုတ်ဒုဟ်ဘယ်ဂတအိုတ်ရ။
တၠဳပိုန်သၚ်ပၟၚ်သာသနာတံဂှ် ပ္တိတ်ကသပ်ချပ်ဂၞန်တုပ်စိုတ်တုဲ “ပိဋကတ်ပိ ပါဠိပါၚ်ကျာ်တြဲဂှ် သွက်ဂွံချူကှ်ေပတိုန်သၠရိုတ်တာခိုဟ်ရောၚ်” သ္ဂးတဴအိုတ်ရ၊ အတိုၚ်ခၟဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ် ချပ်ဂၞန်သွက်သာသနာအနာဂတ် ဇြဟတ်ဂွံဇၞော်ဂွံဗိုန်ဗတ်ခိုၚ်ကၠိုက်တိုန်ဂှ် ဒှ်အာမွဲကသပ်မွဲမှပ်အိုတ်ရ၊ ကာလဂှ် သက္ကရာဇ်သာသနာလေဝ် အာစိုပ်−ပန်ကၠံ, ပန်ကၠံမသုန်စှ်ေ(၄၀၀−၄၅၀)သၞာံ သ္ပအစာံကဵုအထံက်အပၚ်သၟိၚ် “ဝဋ္ဋဂါမဏိ”ဂးတုဲ ပိဋကတ်ပိဂမၠိုၚ်ဂှ် ချူကှ်ေပ္ဍဲသၠရိုတ်တာ ပ္ဍဲဂိုဟ်လိုဏ်မၞုံယၟု “အာလောက” မလယဇနးပိုတ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵု လၟိဟ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် မသုန်ကၠံ(၅၀၀)ဇကုဂှ် ပတိုန်စတုတ္ထသံဂါယနအိုတ်ရောၚ်။
တၚ်စၟတ်။ −−−−− ။ ကၠာဟွံပတိုန်ျစတုတ္ထသံဂါယနဏီဂှ် ဗီုကဵုလိက်ပတ်ချူကှ်ေတက်ပ္တိတ်ပ္ဍဲခေတ်လၟုဟ်ဏံဟွံမွဲဏီတုဲ ညံၚ်ဂွံတိုန်ပါၚ်ဂှ် ပတိုန်လဝ်ပါၚ်အလုံပါဠိပိဋကတ်ပိ ကေုာံ အဌကထာဂမၠိုၚ်ဖအိုတ်ရ၊ ခၟဳတၠအရှန်လဵုဒှ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ပ္ဍဲစတုတ္ထသံဂါယနဂှ် ယၟုဟွံပြာကတ်ရ၊ သက္ကရာဇ်သာသနာ−၄၀၀၊ ၄၅၀−ဂှ် ချူပတိုန်ပ္ဍဲသၠရိုတ်တာဟီုဂးလဝ်ဂှ်လေဝ် ပ္ဍဲလိက်−စရာဲဂုဏ်ရတ်− (ရတနာရည်ထ္ၜးလဝ်−၄၅၀)ရ။ ပ္ဍဲလိက်အုပ်ပရေၚ်သာသနာအနာဂတ် (အနာဂတ်သာသနာရေး−ဂှ် ၄၀၀−နွံဒၟံၚ်တုဲ ပ္ဍဲမပ္တံပြကိုဟ်မဟာဝၚ်တံဂှ် ၄၅၀−သ္ဂးလဝ်ရ) သၟိၚ်ပကၚ်ရၚ်တ္ကံသိၚ်ဃဵု ပ္ဍဲမရနုက်ကဵုစှ်စ္စါံ(၁၈)ဒတောဝ်ဂှ် ကောန်သၟိၚ်သဒ္ဓါတိဿမၞုံယၟု ဝဋ္ဋဂါမဏိ ပသၟိၚ်ဂွံတြဴသၞာံ၊ သက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် ၄၅၀−သၞာံဂှ်ဟေၚ် ချူကှ်ေလိက်ပတ်ပိဋကတ်ပိပ္ဍဲသၠရိုတ်တာပတိုန်စတုတ္ထသံဂါယန ဒးဂိုၚ်သမ္တီစ ထိုက်ကြိုက်တန်ဗွဲမလောန်ရောၚ်။
သွက်ဂွံသမ္တီခိုဟ်။−−−−။အဃောက္ဍိုပ်သပုန်ဒမၠဇၞော် စဏ္ဍာလတိဿ ကတဵုဒှ်မံၚ်ဂှ် သၟိၚ်အိန်စှ်ေကၠုၚ်တုဲ လ္ၚောဝ်ပ္တီခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်သာ်ဝွံရ၊ “ယွံတၠဳပိုန်တံညးဂမၠိုၚ်ကျာ်၊ ကတဵုဒှ်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵု ဒးဆဵုဘယ်ဇၞော်သာ်ဝွံတုဲ အဲဍိက်နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်က္ၜၚ်ဇၞော်မွဲရကျာ်၊ တၠဳပိုန်တံညးဂမၠိုၚ် က္ညဍိုက်အာက္ၜၚ်အဲဍိက်တုဲ ကၠောံအာတ္တံဇမ္ဗုဒိပ်တေံအိုတ်ညိကျာ်၊ အာမၚ်မွဲပိဋကတ်ပိ ရနုက်ဗပေၚ်သာသနာအိုတ်ညိကျာ်၊ ယဝ်ရဍိုက်ဗက်က္ၜၚ်ဟွံအိုတ်မ္ဂး ဆုဒကုတ်ဒုန်ဒကုတ်အဲဍိက် နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ဂှ် က္ညဍိုက်ဗက်ကၠောံအာညိကျာ်၊ ညံၚ်ဂွံဗၠးဘယ်ဍာ်လပှ် အဲဍိက်မၚ်မွဲရကျာ် ။
တၠဳပိုန်ခမဳသၚ်တၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ထပှ်ကၠံ(၇၀၀)ဇကုဂှ် ကၠောံအာတ္ကံဇမ္ဗုဒိပ် နကဵုက္ၜၚ်သၟိၚ်အိန်ရ၊ တၠဳပိုန်တၠအရှန်တြဴစှော်(၈၀)ဇကုဂှ် စိုပ်သၞေဟ်တုဲ ကလေၚ်အာတ္ကံသိၚ်ဃဵုပၠန်ရ၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဗၠးဘယ်ဂှ် သ္ပဒတဴပွိုၚ်စှ်ၜါ(၁၂)သၞာံရ၊ ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ဝွံဟေၚ် ဒးတိတ်ဗကပ်ပ္ဍဲသံၚ်ပ္တဳ ဗုၚ်ဂၞဴဂွံဂံက် ဖဍောတ်လိက်ပိဋကတ်ပိ ကေုာံ အဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ်နကဵုစိုတ်အိုတ်ရ၊ (ပ္တိတ်ရမျှာၚ်သာသာလေဝ် ပ္တိတ်ဂွံဒၟံၚ်ရ) တိတ်လံက်လ္ၚာ ဒးကြုဲလဝ်ဗ္တဳပ္ဍဲဗုၚ်ဂၞဴအိုတ်ရ။
ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် ကၠောံအာတ္ကံကြေၚ်ဂှ် ဒၞာဲဘာလဵုသ္ပဒတဴဟွံပြာကတ်ရ၊ ကာလပေၚ်စှ်ၜါသၞာံ ဍုၚ်ကွာန်ၜိုဟ်သိုဟ်ဂှ် ကလေၚ်က္ညစဴတ္ကံသိၚ်ဃဵုအိုတ်ရ၊ ဒၞာဲဘာသ္ပဒတဴဂှ် ဘာမဏ္ဍလာရာမ− လုပ်လၟိဟ်ကလ္လာရာမဇနးပိုတ်ရ၊ ခမဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ် တြဴစှော်ဇကုဂှ်လေဝ် ဘယ်သပုန်လလံအာတုဲ ကလေၚ်တေက်ဖဍေတ်ပိဋကတ်ပိ သီုအဋ္ဌကထာဂမၠိုၚ် ဟွံဗၠေတ်ဟွံယောၚ် ကိတ်ညဳမွဲသၞောတ်ဓဝ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− လွဳပရာခမဳတၠအရှန်တ္ကံလၚ်္ကာဂမၠိုၚ်ဂှ် ဇြိုၚ်ကဵုဂွံလွဳပရာမာန်၊ ဂစာန်ပ္တိတ်ဇြဟတ် ဖေက်ပိဋကတ်ပိကၠေံဒဒန်− ဖေက်သာသၞာသၟိၚ်အရှန်ကၠေံအာ လွဳပရာဇၞော်ကဵုဇြဟတ် (လမျီုအိုတ်ဂှ်ဟွံဂိုဟ်၊ သာသၞာကၠေံဂှ်ဂိုဟ်၊ ဂိုဟ်နူလမျီုဇကု)ဏီတုဲ သာသၞာကျာ်ဂွံၜက်ကၠုၚ်လၟုဟ်ဂှ် ဂုန်ခမဳတၠအရှန်တ္ကံသိၚ်ဃဵု အခိၚ်ဆဵုလဝ်ဘယ်က္ဍိုပ်သပုန်ဇၞော် ရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်လဝ်ဒဒိုက် သွက်ပိုဲရောၚ်။ (ဂလာန်ဝွံ ကံၚ်နၚ်နူလိက်ဝၚ်သာသနာလၚ်္ကာရ)
ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ်။−−−−−။ ဗွဲလၟေၚ်ဂလာန်စပ်ကဵုသံဂါယနပန် တန်ဗီုခၟဳတၠအရှန်ဂမၠိုၚ်ကၠာကၠာတေံ ဂစာန်ဒုၚ်ဒဒိုက်ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ပရေၚ်ကိစ္စသာသနာအဆက်အဆက်ကီုရ၊ ချပ်ဗ္စာရဏာဂၠံၚ်ဖါတၠအရှန် ခေတ်သပုန်ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵု ကၠောဝ်ဗျဵုဝါတ်ခါဲဂၠာဲစသုၚ်ဟွံလောဲ လုကဴပွိုၚ်စှ်ၜါသၞာံ ဖေက်ပိဋကတ်ပိကၠေံဗဒန်အာ ဂွံဖေက်သာသနာကၠေံ၊ ဒးဖ္ဍေါတ်ပတိုန်ပါၚ် ပ္ဍဲသြၚ်ဗ္တဳ ဗီုလွဳပရာကၠုၚ်ဒုၚ်လဝ်ဒဒိုက်ဇၞော်ကဵုဇြဟတ် ထတ်ကဵုသဒ္ဓါ သွက်သာသနာအနာဂတ်ဂွံဂဵုလဟဵု ဒးယဵုထ္ၜလဝ်ပရေၚ်ကိစ်စသာသနာပိတန်ဂှ်ကီု။
ဗီုဓဝ်လွဳခၟဳထေရ်မဟာဂုဏ်တံပ္တိတ်လဝ်ဇြဟတ်ချိုတ်ချိုတ်ဂျိုၚ်ဂျိုၚ် ဂလိုၚ်လဝ်ပါရမဳပေၚ်ပေၚ် ဖေက်သာသနာကၠေံဗဒန်အာကီု၊ ဒးဂြိပ်ဒဴလလဴဇိုၚ် ထဍိုၚ်တိတ်အာတ္ကံသိၚ်သၠုၚ်ကျာ ဂၠံၚ်ဖါတ္ကံကြေၚ်တုဲ ကလေၚ်စဴအာတ္ကံသိၚ်ဃဵု ကၠောဗျဵုဗၠးအိုတ်ကီု၊ သီုကဵုဂဝိၚ်မဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ထတ်ထတ်စောံစောံဂှ် ပ္တိတ်ကၠုၚ်လွဳပရာဂံၚ်ဂံၚ်သ္ကာသ္ကာတုဲရသွံ။
ပိုဲခၟဳသ်ၚရာမညဂမၠိုၚ်သှ်ေမံၚ်လၟုဟ် ဗှ်ဗၞုဟ်ချပ်ဗ္စာရဏာ ကတညုတာဂုန်− ဗီုဖ္ဍုၚန်စွံလဝ်သွက်ခၟဳသၚ်ဗွဲကြဴ ဂွံတန်တဴအာပ္ဍဲသာသနာမာန် ဂွံပကၚ်ရၚ်မၚ်မွဲအာသာသၞာပိတန်မာန် မၞုံကဵုဓဝ်ဇြဟာန် ဆာန်ဍူပိုဲမၞိဟ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်လၟုဟ်ဏံတုဲ ထေက်ကဵုဒးသ္ပအံသဝ်ဟီုထိုၚ်သး တၚ်ဂုဏ်ကုခၟဳထေရ်တ္ကံသိၚ်ဃဵုမရေၚ်တၠုၚ်နၚ်သာသၞာအဆက်အဆက်တံဂှ်ရ။
မွဲသာ်မွဲပြကာပၠန်− ချပ်ဗ္စာရဏာကဵုခၟဳထေရ်တ္ကံသိၚ်ဃဵု ဒးမၚ်မွဲလဝ်ပိဋကတ်ပိကေုာံအဋ္ဌာကထာ အကြာဒဒိုက်ကၞောဝ်ကၠောဝ်ဗျဵုဗျဵု ဒးဆဵုဘယ်ဇၞော်ပွိုၚ်စှ်ၜါသၞာံဂှ်တုဲ သိၚ်သာအောန်စိုတ်လေဝ်ကတဵုဒှ်ဂွံရ၊ အံသဝ်စိုပ်ကၞောတ်အထောတ်ကၞုၚ်လေဝ်ကတဵုဒှ်ဂွံရ၊ လမျီုသာသနာဆက်ကၠုၚ် စိုပ်လက်ထက်ပိုဲတုဲ ညံၚ်ဂွံဂျိုၚ်အာလုကဴမသုန်လ္ၚီသၞာံဂှ် ဒးမၚ်မွဲအာဂြုဂြုဂြီုဂြီုအိုတ်ရောၚ်။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ကိစ္စသာသနာမ္ဂးဂှ် ယဝ်ရဒၟံၚ်ထောံရောအ်ရောအ်ယအ်ယအ်ဖျအ်ထောဴလွဳမ္ဂး သွက်ဂွံစၟဳစဂုန်လၟုဟ် ပ္ဍဲပစ္စတ္ခ, အနာဂတကီု၊ သွက်ဂွံဂလိုၚ်ပ္တိုန်သမထဘာဝနာ ဝိပဿနာဘာဝနာကီု၊ သွက်ဍုၚ်ကွာန်ဋ္ဌာန်ရာမည ဂွံဂီုကၠီုဍိုပ်ဍဴ ဂွံတဴတက်တိုန်အာ နကဵုပရေၚ်ဓမ္မတာဗုဒ္ဓဘာသာ အခိုက်ကၞာအဆက်အဆက်ကီု ညိဓဝ်ဟွံမွဲ ဟွံမွဲလးလးတုဲ ဍိုက်မွဲဂၠုၚ်ဒယှ်ေမွဲဂွက် ၝောံဇက်ကောန်ဂၠောဲ သီုအဲသီုညး၊ သြဝ်ဂိုတ်ယိုက်ဂၠေၚ်ပရေၚ်ကိစ္စသာသနာအိုတ်ညိ။
ပါဠိအရထအဓိပ္ပါယ်ဂုဏ်ကျာ်ဂုဏ်ဓဝ်ဂုဏ်သၚ် ဂုဏ်ရတ်ပိပြကာ အာစိုပ်ဒတုဲဆဝွံရောၚ်။
ကလေၚ်ချူလဟဵုလဝ်တၟိ သက္ကရာဇ်သာသနာအာစိုပ် ၂၅၄၂−သၞာံ၊ သက္ကရာဇ်ဍုၚ်ကၠုၚ်စိုပ် ၁၃၆၁−သၞာံ၊ ဂိတုခ္ဍဲသဳထပှ်မံက် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ အခိၚ်ၜါနာဍဳကလေၚ် သဝ်တ္ၚဲ စိုပ်ဒတုဲအာရောၚ်။ (ကျာ်ဇၞော်ပါလိတ) ။ − −−−− ။