ဂုဏ်ဖဵုဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဗဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်

ပ္ဍဲအရာဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ဘာဝနာဗုဒ္ဓါနူဿတိကမ္မဋ္ဌာန် မွဲဟာန်ကေုာံ ပွမသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ကၠာဟွံဂွံသမ

ာဓိ, စိုတ်ဟွံတန်ကြန်ဏီ ဟီုဍေံရ၊ ယဝ်ရသ္ပဒၟံၚ်အာရီုပ္ဍဲဂုဏ်မွဲဓဝ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါ ထပ်ကဵုထပ်မ္ဂး − ၜိုန်ရစိုတ်ဇကု မိပ်ဇြိပ်လဟိၚ်လဟာဲဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ညံၚ်ရဴမၞိဟ်ဟွံမိက်ရံၚ်သ္ၚဳကၠံပ္ကဴဥဒျာန် မက္ဍန်ဂြက်ဍောတ်သွတ်လံလံလလကီုရ။

အခါကာလညာတ်ဒးကၠံပ္ကဴဥဒျာန်ဇၞော်ဇၞော်သၠဲသၠဲတံဂှ် ညံၚ်ရဴဗဵုဝေၚ်ဟွံဖဲဟွံဟဲပ္ဍဲစိုတ်ကီုရဒှ်တုဲ ကၠံပ္ကဴဥဒျာန်သၟတ်ဂှ် စိုတ်ဟွံလုပ်စကွေံကွေံကြာန်ကြာန်ဏီရ၊ တုပ်တဴညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ယဝ်ရမိပ်ဇြိပ်ဟလိၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်မ္ဂး − ဟွံမိပ်ကွေံကွေံ− စိုတ်ဟွံမြဟ်မြဴ ဟွံမှောဝ်ဇဴကွေံကွေံတုဲ စိုတ်ကလှ်လဖှ်ပြးဆာဲ လာဲလီုအာမာန်ရ။

ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ဂှ်− မွဲတုဲမွဲပၠန် − ဂတးဂတုန်ဗ္ဂေတ်ဏာနၚ်တုဲ ယဝ်ရဂွံသ္ပအာရီုမာန်− ဂွံပၟတ်မာန်မ္ဂး− ညံၚ်ရဴဂွံမိပ်လဟိၚ်ပ္ဍဲကၠံပ္ကဴဥဒျာန်ဇၞော်ဇၞော်သၠဲသၠဲ ဟွံဖဲကဵုစိုတ်, စိုတ်ဟွံဟဲလောဲလောဲကီု၊ မိက်ဂွံမိပ်လဟိၚ်ဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါတုဲ စိုတ်ဓါတ်မၞိဟ်သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်လေဝ် လျုၚ်သ္ဍိုက်မှောဝ်ဇဴမြဟ်မြဴတိုန် ဟဂွံသ္ဂုတ်ခြာရ၊ လံကဵုလံ ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲမွဲဂှ်လေဝ် စိုတ်သမာဓိတန်ကြန်တေဝ်ကြေဝ်ညိၚ်ၜတ်ကၠုၚ်ရ။

ပူဂဵုဂွံဇၞော်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်ကဵုဂုဏ်ကျာ်ဖအိုတ်ဂှ် စိုတ်တန်ကြန်အာရီုစိန်ဝုန်ဟွံတုပ်ညးသ္ကံရ၊ ပူဂဵုဇၞော်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဖအိုတ်မာန်ဂှ် စိုတ်တန်ကြန်ခိုဟ်အာရီုဗိုန်ဗတ်ဇြဟတ်သမာဓိဇၞော်လောန်တုဲ ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုတေံဂှ် ညံၚ်ရဴရုပ်ကျာ်ဂမျိုၚ်ကီု တၟးပြာကတ်ညာတ်ကေတ်မာန်ရ၊ (ညာတ်နကဵုမနောဒွါရဝဳထိစိုတ်နဲအဘိဓဝ်ရ) ပူဂဵုဇၞော်ပၟဝ်ဆၜိုတ်ဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်ဂှ် စိုတ်ချဳကသဳကလှ်လဖှ်ပြးဆာဲအာဂွံရ၊ ကလိဂွံစိုတ်သမာဓိဍောတ်သွတ်ညိရ။

ဆဂးဂှ် “ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ် လ္အိတ်ပၟဝ်ဟွံမာန်လဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ− ဆၜိုတ်ဂုဏ်ကျာ်အရဟံမွဲဓဝ် ဂွံပၟဝ်အာပိုၚ်ခြာဂုန်ဖဵုတွဵုဒၞက်ဟွံမာန်ဏီ”ဂှ် ဒှ်ဖဵုဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဝွံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− အတိုၚ်နဲဝွံ ဂုဏ်ကျာ်မွဲလေဝ်ကဵုဒှ်, ဖအိုတ်လေဝ်ကဵုဒှ်, ကောန်ဂကူရာမညတံ− ယဝခါရနွံပၟိက်သၟိက်ဂွံပၟဝ်သ္ပအာရီုမ္ဂး ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဒးဖျေံလဝ်ဗွိုၚ်ဒပ်ထ္ၜိုၚ်ကၟာၚ်ကၠေတ်ကၠေတ်ရ။ (သဳလလေဝ် ဒးဒ္ဂိုန်, မေတ္တာလေဝ်ဒးဖျေံရ) ။

ဒပ်ထ္ၜိုၚ်ကၟာၚ်ဂှ် ဒးဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သဳမသုန်, သဳဒ္စါံ, သဳဒ္စိတ်, သဳစှ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဒးသ္ပဗွဲကိုပ်ကၠာတုဲ မၚ်မွဲလဝ်ဗိုန်ဗိုန်ဗတ်ဗတ်အိုတ်ညိ၊ တုဲပၠန်− ပ္ဍဋ္ဌာန်လ္ၚုသ္ၚိတ်ဇြဒၞာဲဟွံဂဗမၞိဟ်အာကၠုၚ်ဂှ် ကဵုဂွံဒှ်ညိ၊ ဆဂးဂှ်− ယဝ်ခါရဒှ်မၞိဟ်ဗြဴဗြဴမ္ဂး သ္ကံလ္ၚောဝ်ဂွံပ္တေဟ်ဖျေံစိုတ်ဟွံမွဲ, ဟွံပါအာတုဲ ဒၞာဲဋ္ဌာန်လ္ၚုမပ္တံဗဒါဲကျာ်စေတဳ, ကျာ်ပဋိမာရုပ်, ဇရေၚ်တံဆု, ဂိုဟ်လိုဏ်, ဒဵုထီု, ဘာဂြိုပ်ဒၞာဲဗဒိုပ်ဂၠိုၚ်ဝွံ ဟွံထေက်ကဵုဒၟံၚ်သ္ပအာရီုဟွံကြိုက်, ပၟဝ်စဟွံအပ်ဟွံဂပ်ဝ်ရ။

“ကံမၚ်မွဲပိုန်ဟာန် − ညာန်မၚ်မွဲအာယုက်” ညးကလုက်ဗြုထ္ၜးလဝ်တုဲ ညာန်မွဲဂှ် ဒၞာဲအရာအိုတ်သီု ဒှ်ဇၞော်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရ၊ ဗ္တံလေဝ်ကဵုဒှ် တတ္ၚဲလေဝ်ကဵုဒှ် ဒးပ္တေဟ်ဂမြၚ်ညာန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာစပ်ကဵုပၟဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်ဝွံလေဝ် ဒးစကာဍာ်သ္ဍိုဟ်ဒးပဇၞော်ကဵုညာန်ရ၊ ၜိုန်ရဟီုလဝ်ညာဏ်ကီုလေဝ် ဝဳရိယဒးပါကီုရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဒၞာဲဋ္ဌာန်မဒးရးဗၠးဒုဟ်ဗၠးဘဲရုဲစှ်ကေတ်ဋ္ဌာန်ပရဲတုဲ ညံၚ်စိုတ်ပူဂဵုလွဳပရာဓဝ်ပၟဝ်စဍာံဍာံ ဂွံကတဵုဒှ်ဂှ်လေဝ် ဒးသှ်ပ္တဴလဝ်စိုတ်, ဒးကၟောန်လဝ်စိုတ်ဇကုရ၊ ဆဂှ်ဟွံသေၚ်ဏီ ညံၚ်ရဴဇကျာ်တြဲ ဂွံကၠုၚ်တၟးပြာကတ်ပ္ဍဲဂတုမုက်ဇကုမာန် ဂွံညာတ်ကေတ်နကဵုစိုတ်မာန်ဂှ်လေဝ် အတိုၚ်လၟေၚ်သၟဝ်ဝွံ ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုအိုတ်ညိ။

၁။ ဂုဏ်ဗုဒ္ဓ − ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ပ္ဍဲအခါကာလဂဗဆဵုဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်တြဲဒဳပၚ်ကိုရ်(ဒဳပၚ်ကဵု) ဃောဘဝဣသိသုမေဓဗောဓိသတ်တေံဂှ် နကဵုပၟိက်ဆန္ဒ မိက်ဂွံဟံၚ်ပြာ်သတ် ထတ်သ္ကာတ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဗွဲမလောန်တုဲ “ဗုဒ္ဓေါ − ပ္ဍဲကာလသ္ဂောံတီကေတ် (ဓဝ်သစ္စပန်)မ္ဂး− ဗောဇေယျံ − သတ္တံလေဝ် သကဵုတီရောၚ်” ရဴသာ်ဝွံ သ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန် ပၠောပ်လဝ်စိုတ်ရ။

၂။ ဂုဏ်သုဂတ − အတိုၚ်မသ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်ဂှ် သၠးပွးကၠေံဂြပ်ရတ်ပိုန်ဟာန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်, သၠးကၠေံလမျီုဟွံမွဲကဵုလၟိဟ်ဂၞန်, ဂိုတ်ကၟောန်လဝ်ဓဝ်သတိဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ ညံၚ်ကွေတ်ဟဂွံပၠန်ဂတးမှာရာယောၚ်ယာအာဂှ်လေဝ် ဝေၚ်ပါဲစ္ဍးကၠေံနကဵုလညာတ်ညာဏ်ဇကုဇကုရ၊ ဝေၚ်ပါဲသၟးဟွံသေၚ်ဏီ သီုကဵုဗပေၚ်ကၠုၚ်ပါရမဳဂမၠိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂၠၚ်လေဝ်ဗပေၚ်ထပ်ကဵုထပ်၊ ကၠုၚ်တပ်တးခိုဟ်ကွေံ, ကၠုၚ်ဒးရးဗွဲမလောန်ရ။

၃။ ဂုဏ်ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န − ဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်ပါရမဳသာ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဘဝကတဵုဒှ်ကျာ်ဂှ်လေဝ် ဍိုက်ပေၚ်ကေုာံဒ္ဂေတ် − စရဏ − စှ်သုန်(၁၅)ပြကာ မၞုံတံပွမမၚ်မွဲလဝ်သဳလ, ပွမမၚ်မွဲလဝ်ဣန္ဒြိ − ဣိန်ရဳမပ္တံမတ်ကတောဝ်ရ၊ ဃောဂွံမံၚ်လ္တူပလ္လၚ်ပၞၚ်ရတ်မပြဲ သၟဝ်ဇြဲဗောဓိကၠာဟွံဒှ်ကျာ်က္ဍၚ် ပ္ဍဲဂိတုပသာ်ပေၚ် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ ပယာံတ္ၚဲပၠိုတ်ဂှ် ကလိဂွံ “ပုဗ္ဗေနိဝါသာနူဿတိညာဏ်” မဗှ်ဗၞုဟ်တီညာတ်ကေတ်ဘဝကိုပ်ကၠာတေံမာန်ကီု။

ပ္ဍဲပယာံသ္ဂါတ္ၚဲဂှ် ကလိဂွံ “ဒိဗ္ဗစက္ခုညာဏ်” မတုပ်ကေုာံမတ်ဒေဝတဴ မညာတ်ကေတ်သတ်အလုံမွဲဂၠးတိစက္ကဝါမာန်ကီု။ (မညာတ်ကေတ်ဒဒိုက်သတ်ပေၚ်က္ဍတ်ဒၟံၚ် အလုံမွဲစက္ကဝါမာန်ကီု)၊ ပ္ဍဲပယာံယးတၟးဂှ် ကလိဂွံ “အာသဝက္ခယညာဏ် − အရဟတ္တမဂ္ဂညာဏ်” ညာဏ်မလေပ်သ္ကုတ်ဗပိုတ်, ဖအိုတ်, သကှ်ဇတ် − လဇတ်ထောံလၟက်လၟုဲကိလေသပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုမာန်ကီုဂှ် ညာဏ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်မွဲအဆံၚ်ကဵုမွဲအဆံၚ် ကတဵုဒှ်မံက်ဂတဝ်တိုန်အိုတ်ရ။

၄။ ဂုဏ်အရဟံ − ဟိုတ်နူဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံညာဏ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်ရ− စိုတ်ဓါတ်ကျာ်တြဲဗုၜတ်လျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်ယးတၟး, သ္အးဇ္ၚးနူလၟက်ကမၠိကိလေသတုဲ ဗုၜတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴတောဝ်ချဵုကီုရ။

၅။ ဂုဏ်သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ − ပ္ဍဲစိုတ်ဓါတ်ကျာ်တြဲသ္အးဇ္ၚးဇြုၚ်ဂွုဗုၜတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်သာ်သြန်ဗီုဂှ်ဂှ် ညာဏ်ဇၞော်ကတဵုဒှ်မံက်တိုန် ဟဂွံသ္ဂုတ်ခြာတုြ အရာမတီကေတ်အိုတ်သီုညိကီုဟွံသၟေဟ်သှ်ေဇးဟွံမွဲတုြ တီကေတ်လောဲလောဲတီကေတ်အလုံဖအိုတ်မာန်ရ။

၆။ ဂုဏ်လောကဝိဒူ − ညာဏ်မဇၞော်မပြဲသၠဲလးမြဴသာ်ဝွံ နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲတၞောဝ်သန္ထာန်စိုတ်တုဲ ဟိုတ်နူလဒပ်သတၚ်ဒၟံၚ်ဟွံပိုတ်သ္ဂုတ်ဂှ်ရ− ကျာ်တြဲတၠဂမြၚ်ဂြၚ်တီညာတ်ကေတ်ဓဝ်ရုပ်နာံသၚ်္ခါရလောက, ကေုာံ သတ်အနန္တကဵုဂၠးတိလိုက်ဏံမာန်ရ။

၇။ ဂုဏ်အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ − ပၟိက်ဆန္ဒသတ္တလိုက်အလုံအိုတ်သီုဂှ် ကေဝ်ၜတ်ပါ်ပါဲ ဒကဵုလၟာဲရံၚ်ဣန္ဒြိမပ္တံ “သဒ္ဓါ − ပညာ ” ကြံၚ်ၜတ်မာန် − သ္ပမာန်တုဲ ညံၚ်ဂွံစှ်ေ, ဒးကဵုပၟိက်သတ္တံဂှ်လေဝ် ဟီုတွံဝေတ်ဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴမာန်ရ။

၈။ ဂုဏ်သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ − ဗီုကျာ်တြဲဟီုတွံဝေတ်ဗ္တောန် စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴညံၚ်ဂွံဒးကဵုပၟိက်ဂၞပ်ဇကုမာန်ဂှ် ဟွံရုဲပ္တိုန်အ္စာ, ယဝ်ရသဒှ်အာမ္ဂး − ပူဂဵုလဵုမွဲ ဂွံရုဲပ္တိုန်အ္စာ, သ္ပအ္စာဂှ်ရော, ကျာ်တြဲမွဲဟေၚ် မဒှ်အ္စာဇကုဇကုဗွဲစၟတ်ပၠန်ရ။

၉။ ဂုဏ်ဘဂဝါ − ဟီုတွံကဵုဒ္ဂေတ်ဝေတ်ဗ္တောန်လဝ်သတ္တံ မွဲဟာန်ကေုာံ မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုကဵုဂီုကၠီုဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒ္ဂေတ်ပဋိပတ် မဖှ်သာ်ဝွံတုဲ မဒှ်အ္စာသဝ်မဍိုန်ဍောန်ယေန်သၞာၚ်တံဂှ်ရ၊ ဗီုပိုန်ဣဒ္ဓိအာနုဘဴစရာဲကျာ်သြဳ ကျာ်တြဲမဇၞော်လောန်ဂှ်လေဝ် သ္ပအာရီုအိုတ်အာဟွံမာန်ရောၚ်သွံ။

အာရီုကျာ်ပြာကတ်ဒှ်ဇြဟတ်ကုသဵု။ ။ သ္ဂောံပြာပ်သဳကၠဳခစကျာ်, ပ္တေဟ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်, ဂွံသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလဝ်ကျာ် မတၟေၚ်တၟဟ်သာ်ဂှ်ဂှ် ကုသဵုကံပိုဲကၠာကၠာတေံ ခိုဟ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်ဒၟံၚ်ဂုဏ်ကျာ်, ဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂှ် ဒှ်တသိုက်စိုတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ရန်တၟံကဵုကျာ်, ဖျုၚ်လဝ်စိုတ်ကဵုကျာ်တုဲ ဂွံကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴမပ္တံပုၚ်ကွာၚ် ပၞာၚ်ဓုပ်သ္ဍဴ ပ္ကဴသြဴမြမောဝ်ဂှ်လေဝ် မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဟွံအောန် ဒှ်ကလောန်ပါရမဳပြဲပြဲတဲသၠုၚ်သၠုၚ်ရ။ (မူလညးချူစ−ပ္ကဴသဴ)

ဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်, ဗှ်ဗၞုဟ်ဗ္စာရဏာပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် စာ်စ္ဍးအာနူလၟက်ကမၠိကိလေသပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုမာန်တုဲ ဟိုတ်နူကုသဵုစိုတ်ကတဵုဒှ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂှ်ရ− ယဝ်ရသ္ဂောံပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ထပ်ကဵုထပ်မ္ဂး − ကိလေသအောန်လ္တူအောန် ညန်ကဵုကြပ်အိုတ်ရ၊ ကိလေသဇၞော်မံၚ်ဂှ် ဍောတ်စှ်ေမွဲခဏဘာ်အံၚ်, ကိလေသတီုမံၚ်ဂှ် ကြဳစှ်ေမွဲခဏဘာ်အံၚ် ဂွံဒၟံၚ်တသိုက်စိုတ်လၟိုန်ရ။

ညးမဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဋ္ဌာန်ဂမၠိုၚ်၊ ဂလိုၚ်လဵုအခေါၚ်သၠးၜးဟွံမွဲကီုလေဝ် ကာလကလောန်သောၚ်ၜးသၠးမံၚ်ညိညဗၞတ်ဂွံအခိၚ်မာန်ဂှ် ဒးဂစာန်ပၟဝ်စဂုဏ်ကျာ်ရ၊ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ၜးသၠာဲထောံကယျိုၚ်ကယျဝ်ကဵုဒးရးတုဲ ပ္ဍဲဂတမုက်ကျာ်လေဝ်ကဵုဒှ် ပ္ဍဲဒၞာဲသတိက်သ္ၚိတ်ဇြလေဝ်ကဵုဒှ်၊ ဗွဲမဂဇံတက်ထွာဲ နကဵုဂဇံဒက်ထွာဲဟေၚ် သ္ပအာရီုဂုဏ်ကျာ် − ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ထပ်ကဵုထပ်ညိ။ သွက်ညးဗြဴဗြဴဂှ် အေံဒေံတုဲ ဂဇံညိ။

ကလောန်ကၟိတ်ဂၠိုၚ် ဟွံဂွံအခိၚ်ကွေံကွေံလေဝ် စိုတ်ဇကုကဵုဂွံစောဲဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲမွဲညိ၊ ဟီုဍေံရ− ဃောမပ္တံအာကၠုၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဍုန်တိုပ် ကၠောန်ကမၠောန်ဇၞော်ဍောတ်တံဂှ်၊ ယဝ်ခါရဂွံသ္ပမံၚ်အာရီုဗှ်ဗၞုဟ်မံၚ်ဂုဏ်ကျာ် ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုမ္ဂး − ကလိဂွံဂုဏ်ဖဵုလိုက်ပလိုက်ၜါပြကာမာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− အဟိန်ကၠောန်မံၚ်ကလောန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်မံၚ်ဂုဏ်ကျာ်− အရဟံ ဒှ်တံတုဲ “အာရီုကျာ်ပြာကတ်ဒှ်ဇြဟတ်ကုသဵု” ဂွံဖဵုဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရောၚ် ။