ပါဠိဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်တပ် ။
“ ဣတိပိသောဘဂဝါ အရဟံ ၁ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ၂ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ၃ သုဂတော ၄ လောကဝိဒူ ၅ အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ ၆ သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ ၇ ဗုဒ္ဓေါ ၈ ဘဂဝါ ၉ ”
သွက်ဂွံတီအဓါပ္ပါယ် ။
ပ္ဍဲကဵု “ဣတိပိသောဘဂဝါ”ဂှ် “ဣတိပိ”တုန် − ပါဠိမစၞောန်ထ္ၜးဟိုတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ မတၟးပြာကတ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲညာဏ်ဇကုဇကုရောၚ်၊ “သောဘဂဝါ” တုန် − ပါဠိမစၞောန်ထ္ၜးဇကု ဒဗ်ကျာ် (ဒပ်ကျာ်)ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ပါဠိမ္ဂး “ဣတိပိသောဘဂဝါ”ဂှ် ဒးတောဲဖက်ဗဂပ်ကဵု ဂုဏ်ဒ္စိတ်ဖအိုတ်ရောၚ် ။
ဗီုဂွံတောဲဗဂပ် ။
၁။ ဣတိပိသောဘဂဝါအရဟံ ။
၂။ ဣတိပိသောဘဂဝါသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။
၃။ ဣတိပိသောဘဂဝါဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော။
၄။ ဣတိပိသောဘဂဝါသုဂတော ။
၅။ ဣတိပိသောဘဂဝါလောကဝိဒူ ။
၆။ ဣတိပိသောဘဂဝါအနုတ္တရော, ပုရိသဒမ္မသာရထိ ။
၇။ ဣတိပိသောဘဂဝါသတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ ။
၈။ ဣတိပိသောဘဂဝါဗုဒ္ဓေါ ။
၉။ ဣတိပိသောဘဂဝါဘဂဝါ ။
(၉) သောဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုည်တြဴပြာကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ပိုည်ဒ္စါံ သီုတြဴပြကာဍိုက်ပေၚ်အာအိုတ်သီုသာ်ဝွံကီုလေဝ်။ ဘဂဝါ၊ ဘဂဝါမ္ဂးယၟုရ။ ဘဂဝါ၊ ဒယှ်တမ္ညဝ်အံသဝ်လောန်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်လိုက်ဗာ ဘဂဝါမ္ဂးယၟုရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ။ ဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါမ္ဂး − စၞဟ်ထ္ၜး (စၞောန်ထ္ၜး)အရထမတွံဂး မၞုံကဵုပိုည်ရ။ [ဘဂ−ဝါ၊ ဘဂ−ပိုည်၊ ဝါ−မၞုံ၊ မၞုံကဵုပိုည်ဒ္စါံပိုည်တြဴရောၚ်။]
အရထဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါဗွဲတြးဂှ် ။ ။ သောဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပိုဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်နိမိက်ဗဒှ်မာန်, ဗီုဟာန်ရုပ်ရဴ, တၟမလ္ၚဴသၟတ်, ဍောတ်သွတ်ဇိပ်ဂၠိပ်, ဒရိပ်ဏာစိုတ်ဓါတ်, ဟွံကဵုညာတ်ဇကုခန္ဓ, ကမၠေံထောံသိုက်သိုက်, တုပ်လက်ကၠိုက်သောဲသောဲ, သ္ၚောဲနူသ္ဂောံဆဵု, ဗဵုလ္ၚောဝ်တၠကွိုန် “ဂးပိုန်အဏိမာ” ။
ပြဟ်ပြေဟ်သာက္ဍာ, က္ညအာနဇျာန်, ဍိုက်ယာန်အာကာသ, မွဲခဏဓဝ်ဂှ်, ညံၚ်ပရှ်စိုတ်, ၜိုတ်ကေတ်သ္ဂောံစိုပ်, ဖျေံက္ဍိုပ်တၠကွိုန် “ဂးပိုန်လဃိမာ”။
နိမိက်ဗဒှ်မာန်, ဗီုဟာန်ရုပ်ရဴ, အတ္တဘဴဇၞော်လောန်, စၞောန်ထ္ၜးဗဗွဲ, ဟွံမွဲၜတ်ကၞာတ်, ညာတ်ဍာံဂွံဖဵု, ကဵုတုပ်ဟွံလီု, ဗီုဖကုဇၞော်တိုန်, “ဂးပိုန်မဟိမာ”။
ဗၞတ်မွဲချိုန်ခဏ, က္ညအာမာန်ပၠန်, ရန်တၟံလေဝ်ခိုၚ်, အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်အာ, ဆေဝ်တာကၟာန်လဒဵု, စဵုဒၞာဟွံမွဲ, တုပ်နဲအံၚ်ဇၞး, “ဂးပိုန်ပတ္တိ”။
မွဲခဏဍောတ်ဓဝ်, အံသဝ်စိုပ်လ္အိတ်, နိမိတ်က္တဵုဗဒှ်, ပြဟ်စိုပ်ဒတုဲမာန်, ဗီုဟာန်ရုပ်ကျာ်, နာနာသာ်ဒှ်တိုန် “ဂးပိုန်ပါကမ္မ”။
စိုတ်ဇကုကီု, သီုစိုတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴအိန်ဗြီု, ဓလီုဍိုက်ဂွံအဝဵု, စဵုအိုတ်ပိုၚ်ပြဳ, ကျာ်သြဳတၠကွိုန် “ဂးပိုန်ဣဳသိတာ”။
လပါ်အဘိညာန်, ဇျာန်သမာပတ်, စိုတ်ထတ်နွံပၟိက်, မိက်လုပ်စရ, မွဲခဏဓဝ်ဂှ်, ပြဟ်လုပ်စမာန်, ပဓါန်ပါရမဳ, ကျာ်သြဳတၠကွိုန်, “ဂးပိုန်ဝသိတာ”။
ကိစ္စအိုတ်သီု, ဟွံဟီုမွဲလဵု, ကဵုတုဲဃောဂှ်, ပြဟ်ပြေဟ်သွံသၞုဲ, ကဵုတုဲအာမာန်. ပဓာန်ပါရမဳ, ကျာ်သြဳတၠကွိုန် “ဂးပိုန်ယတ္ထကာမာဝသိတာ” ။
ဒ္စါံပြကာဟေၚ်, ဗွဲလၟေၚ်တၠကွိုန်, ပိုည်ကျာ်သဗ္ဗညု, ဂွံယၟုတမ္ညဝ်, အံသဝ်ကွေံအဴ, ကြဴနူဂှ်အဵု−−−−−−
ဂွံအလဵုအသဳ, ပိုၚ်ပြဳဒးရး, ဂးပိုန် “ဣဿရိယ”
သတြုကိလောသ, သၞဝွံဂွံပါဲ, ဂၠာဲပလီုသီဒက်, မဂ်ပန်ဖဵုပန်, နိဗ္ဗာန်ပၠန်မွဲ, ဗွဲဒ္စိတ်အံသဝ် , ဓဝ္လောကုတ္တဵုဂှ်, မတွံဂ “ပိုည်ဓမ္မ”
ဒယှ်တမ္ညဝ်, ကဝ်လိုက်ဥဿုံ, အလုံလောကဓာတ်, ပိုၚ်ကၞာတ်စှ်လ္ၚီ, ခပ်သိဗျာပ်တြး, ပြးအာပိုၚ်ပိုၚ်, ပရိုၚ်ခိုဟ်ဍာံရောၚ်, လလောၚ်ပြာကတ်, ပေၚ်က္ဍတ်ပ္ဍဲလိုက်, ကြိုက်ကဵုတၠကွိုန်, ဂးပိုန် “ယသ”
မုက်မတ်ဇိုၚ်တဲ, အဝဲကာယ, ရူပမွဲတၞောဝ်, ဂေါဝ်ဂေါဝ်ဆာဲဆာဲ, စရာဲကျာ်သြဳမ္ၚဵု, ဗဵုလ္ၚောဝ်စိုတ်လျုၚ်, ဂွံဒုၚ်ယၟုပိုန် “သိရဳ”
အတိုၚ်နွံပၟိက်, မိက်ဂွံသာလဵု, ကဵုစိုပ်ဒတုဲပြဟ်, သၟစဟ်ကဵုတၠကွိုန်, ဂးပိုန် “ကာမ”
အလုံလိုက်လောက, ဒးသ္ပဇြဟတ်, စိုတ်ထတ်လောန်ပ္ညဳ, လွဳပရာကွေံကွေံ, ပ္တေံဓဝ်ဂမံၚ်, ဂံၚ်သ္ကာစိုပ်ကၞုက်, ဒုၚ်ယၟုတၠကွိုန်, ဂးပိုန် “ပယတ္တ”
တြဴပြကာပၠန်, တန်မံၚ်ထေက်ကြိုက်, ဍိုက်ပေၚ်တမ္ညဝ်, ဇံသဝ်အောပ်မာ, ဘဂဝါ, ဘဂဝါမ္ဂးယၟု၇။ ဘဂဝါ၊ ဒယှ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောန်သတိုတ် အိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်လိုက်ဗာ၊ ဘဂဝါမ္ဂးယၟုရ။ (ဣဝွံ အရထဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါဗွဲတြးမ္ဂးယၟုရောၚ်)
ဝတ္ထုပၞုက်ကၠေံကမၠေံထောံဇကု
ပ္ဍဲကာလလက်ထက်ကျာ်သဗ္ဗညု မၞုံပြာကတ်တေံဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဇၞော်မွဲမၞုံယၟု “ဗက”မ္ဂးရ၊ ဇကုညးတေံတန်တဴဗိုန်လၟိုန်ဒမၠိတုဲ “အဲဣဒ္ဓိဇၞော်အိုတ်ရောၚ်”ရဴသာ်ဝွံ အထေၚ်ဇၞော်ကဵုဇကုရ၊ အထေၚ်ဗၠေတ်ကွေတ်ဂတးဒၟံၚ်တုဲ ဗြီုတၞဟ်သ္အာၚ် − ၜိုတ်ညးတေံဟွံဒှ် ပၠောပ်လဝ်စိုတ်ပၠန်ရ။
ဆၜိုတ်အယာံမာတ်အထေၚ်ဇၞော်ကဵုဇကုသၟးဂှ် ဟသေၚ်ဏီ၊ ဂကောံသတ္တံမွဲဟာန်ကေုာံလိုက်လောကဇၞော်ဝွံကီုလေဝ် ညးတေံနိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ရောၚ်− ဣၚုဟ် မၞုံကဵုလညာတ်ဗၠေတ်ကွေတ်ဂတးဒၟံၚ်ရ၊ ဗြီုသၟတ်အနုဘဴဍောတ်ဍောတ် မဒှ်သၟဝ်တဲညးတေံလေဝ် အတိုၚ်ဂှ်ဟေၚ် အထေၚ်ဇၞော်ပတှ်ေဒၟံၚ်လ္တူညးတေံရ၊ ဗြီုသၟတ် ညံၚ်ရဴကွးဣတေံဂှ် ထေၚ်ဇၞော်မံၚ်လ္တူဇကုဗြီုဗကဂှ်တုဲ ကွေတ်မိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ လုပ်ဂွံအိုတ်ရ။
တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲပိုဲ သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ပရောပရာကွေတ်ဂတးအာဂှ်တုဲ က္ညတိုန်အာဍုၚ်ဗြီုတေံရ၊ စိုပ်ဍုၚ်ဗြီု ဒေါံဒီုဒၟံၚ်အဒေါဝ်ပရိသာတ်ဗြီုဂမၠိုၚ်တုဲ ဂလာန်မၞုံတံဍေံ “ဗှ်ေဂှ် ဂတကြဴအလုံအိုတ်သီု တီကေတ်ဟွံမာန်ရ၊ ရပ်ဗီုရပ်လံၚ် ညံၚ်ကဵုတီဖအိုတ်”ဂးတုဲ ဟီုကဵုသၟိၚ်ဗြီုဗက နကဵုအရေဝ်ပ္ဍဵုပ္ဍဵုက်လပိုက်ဗဒေါံဖျေံကွေတ်မပၠန်ဂတးဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲကာလကျာ်တြဲမၞုံကုပိုန် မဟီုဂလာန်ဗီုဂှ်ဂှ် သၟိၚ်ဗြီုဗက ဂွလောန်အာတုဲ ဆၜိုတ်ချပ်ဒး ကပှ်ဂၠာံဂွံဂှ် ကလေၚ်သှ်ၜးဟီုကလးကဵုကျာ်သာ်ဝွံရ။
“ဟာဲခၟဳဇၞော် ညံၚ်ဂွံတီဣဒ္ဓိအနုဘဴအဲ အဲကမၠေံပၞုက်ကၠေံဇကုထ္ၜးကဵုခၟဳဇၞော်ရ မၚ်ဗဵုဒၟံၚ်ညိ”ဂးတုဲ ၜိုန်ရပၞုက်ကၠေံကမၠေံစံရံၚ်ဇကုကီုလေဝ် ဟွံကၠေံ, ကၠေံအာဟွံမာန်ရ၊ ကာလဂှ် လုပ်အောပ်ဗဒပ္ဍဲလွဳမာန်ဂှ်ဒးဟာ, လုပ်ဂၠုက်ထ္ၜုက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသၟဝ်တၞံကဝ်လဗဗြိုက်ဂှ်ခိုဟ်ဟာ၊ ၜိုန်ရမံၚ်လံက်ဂဇုန်ဒစိုၚ်ကုန် − ပကုန်ဖျေံစးဇကုဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ကမၠေံဇကုဟွံကၠေံရ။
သၟိၚ်ဗြီုတုပ်ဗီုကောန်ၚာ်ဍာ်သွ ဂဇုန်မွဲလစုတ်ကတဵုမွဲဂလး အာကၠုၚ်ဟွံဒး သ္ပဟွံဒး မုတ်မတ်ဗၠးအာတုဲ ဗြီုသ္အာၚ်ဂမၠိုၚ် သ္ပဝေၚ်ဂရိုၚ်စရဵုကတဵုဂရိုၚ် ဂြိုၚ်ဝေၚ်ကမၠေကမၠံၚ် မံၚ်စံၚ်သ္ၚိတ်ဇြ ဂွံမုက်ဂွဟေၚ်ရ၊ အထေၚ်ဇၞော်ကဵုဇကု ခယျကေတ်အနုဘဴတၟေၚ်ကွေံကွေံ ဟွံဒှ်ဍေံမွဲသာ်တုဲ ၚုၚ်ဇြောတ်ဒၟံၚ်ရ။
ပ္ဍဲကာလဂှ် “အဲကမၠေံကလေံထ္ၜးကဵုဇကုရ” ကျာ်တြဲသ္ဂးတုဲ ကလေံကမၠေံထောံဒၞာဲဂှ်ရ၊ ကၠေံအာလဝါဲဂှ်ဟေၚ်ရ၊ ဖေက်ညးတၞဟ်ထေၚ်ဒးကြာန်ကြာန်ဓမာန်ဓမာန် က္ညအာဋ္ဌာန်တၞဟ်ကွေံဟာရောဟီ, ကၠေံအာကွေံဟာဟွံတီတုဲ ဂါထာမၞုံတံဍေံ −−−−−−
ဘဝေဝါဟံဘယံဒိသွာ၊ ဘဝဥ္စဝိဘဝေသိနံ။
ဘဝံနာဘိဝဒိံကိဥ္စိ၊ နန္ဒိံစနဥပါဒိယိံ ။
(ဖ္ဍောတ်တိုန်ရောၚ်၊ ပါဠိမူလပဏ္ဏာသဗြဟ္မနိမန္တနသုတ်)
အရထဂါထာပၞုက်ဇကု − အဟံ၊ ၚ်− အဲကျာ်သဗ္ဗညု, ဂွံယၟုတၠကွိုန်, ပိုန်တြဴပြကာ, ဒှ်အ္စာသတ္တံ, တၟံမၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴသၟိၚ်ဗြီု, ဟွံတုပ်ဗီုဗှ်ေ။ ဘဝေ၊ ပ္ဍဲ− ခရိုၚ်သံသာ, ပမာသ္ၚိစာတ်−ထံၚ်, မံၚ်တိက်က္ဍန်ဂြက်, ဒှ်ဗက်ဒးလီု, ဗီုပြၚ်ဘဝမမိက်ကဵုမွဲမွ။ ဘယံ၊ န်− ဘဲအန္တရာဲ, ပါဲဒဴဟွံဗၠး, ဒးဗျုယဲချိုတ်, အိုတ်ကဵုဒဒိုက်, ပရိုက်တၞဟ်တၞဟ်။ ဒိသွာဨဝ၊ ဟိုတ်နူမတီညာတ်ဒးရး, ဟွံဒးခယျဟေၚ် ။
ဘဝဥ္စ၊ န်− ဘဝဥဿုံ, အလုံဘုံပိမတွံဂး ကာမ− ရူပ − အရူပကီု။ ဝိဘဝေသိနံ၊ န်− ဂကောံသတ်, စဳစတ်ဂၠာဲသ္ၚဳ, မိက်ချဳစာ်စ္ဍး, ၜးတိတ်နူဘဝကီု။ ဒိသွာ၊ တီညာတ်ကေတ်ဖအိုတ်, ဆၜိုတ်မၞုံ, အလုံအိုတ်သီုတုဲ။ ကိဥ္စိဘဝံ၊ န်− ဘဝမမိက်ကဵုမွဲ, ဗွဲဘုံပိဋ္ဌာန်, မွဲဟာန်ဗြမှဴ, ဒေဝတဴမၞိဟ်။ နာဘိဝဒိံ၊ စိုန်− ဟွံရာဒနာမိက်, မိက်ဂွံထၞေန်စပ်, ဗာန်ခြပ်ဟၟဲရ။ နန္ဒိံစ၊ န်− ဘဝတဏှာ, သ္ဍိုက်အစောဲစပ်, ဗာန်ခြပ်မတ်ကၠက်, ထၚ်ဂဟက်ဘုံမၞိဟ်, ရိုဟ်လၟိဟ်ကတဵုဒှ်, မတွံဂးဒေဝတဴ, ဗြမှဴအိန်ဗြီုကီုလေဝ်။ နဥပါဒိယိံ၊ စိုန်− ဟွံစောဲဟွံစပ်, ဗာန်ခြပ်လေဝ်အိုတ်, ဗပိုတ်ကၠေံရိုဟ်တၞံ, တံဍေံဟွံမွဲတုဲရောၚ်မိဂ္ဂး။ (နန္ဒိဥ္စ − နွံပ္ဍဲပါဠိလိက်ကၞပ်)
ဂကောံဗြီုနွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲပဋ္ဌမဇျာန်ပိဘုံ အလုံဖအိုတ်တံဂှ် မိၚ်မံၚ်ဗရုရမျှာၚ် ကျာ်ဖ္ဍေါတ်တွံဖိုဟ် ဟွံညာတ်ဇကုကျာ်အိုတ်ရ၊ ကာလကျာ်သဗ္ဗညုကလေၚ်ထ္ၜးဇကုတုဲ သ္ဂောံညာတ်ကေတ်နကဵုမတ်အိုတ်ရ၊ ဟီုထိုၚ်သးဣဒ္ဓိအာနုဘဴကျာ်သဗ္ဗညု ဂြုဂြုဂြီုဂြီု သ္ပအာရီုပ်ၚတဲ လ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေဖျေံက္ဍိုပ်အိုတ်ရ၊ ကာလကျာ်သဗ္ဗညုတွံဓဝ်ဆောတ်သၟိၚ်ဗြီုဗက လညာတ်ဗၠေတ်ကွေတ်ဂတးဒၟံၚ်ဂှ် ထောံကၠေံတုဲ ဒုၚ်ကေတ်ကွေတ်သမ္မဒိဋ္ဌိရောၚ်။
(၂) ပိုည်လဃိမာ ။ ပ္ဍဲအရာနိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ခန္ဓကာယဇကု က္ညအာဗွဲမပြဟ်ပြေဟ်သာက္ဍာသၚ်လွာ ပရှ်စိုတ်မာန်ဂှ်ပိုည်လဃိမာ−ရ။ [ပိုည်ဣဒ္ဓိလဃိမာဝွံ ဗၠိုပ်တိကလာၚ်အကး မာန်ဒၟံၚ်ရောၚ်။]
(၃) ပိုည်မဟိမာ ။ ပိုည်ဣဒ္ဓိဝွံ နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ကဵုဇကုခန္ဓကာယ ညံၚ်ဂွံဇၞော်တိုန်အာနူဇကုပကတိမာန်ရောၚ်။
ဗီုနိမိတ်ဗဒှ်ဇၞော်ပတိုန်ဇကု ။ ဒေဝတဴဇၞော် ကော်ခဴစ “ရာဟုအသူရိန်”ဂှ် ဇၞော်ဗွဲမလောန်တုဲ မၞုံသၠုၚ်ပန်လဟုတ်ကဵုဒ္စါံလ္ၚီ (၄၈၀၀၀)ယောဇနာရ၊ (ပန်လက်ကဵုဒ္စါံလ္ၚီယောဇနာလေဝ်ရိုဟ်ကီုရ၊) ရာဟုအသူရိန်ဇၞော်တၟာဂှ်ဂှ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ပရိုၚ်သဇိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်တြဲတုဲ မိက်ဂွံအာဗဵုရံၚ်ကီုရ၊ မိက်ဂွံအာဗဵုလ္ၚောဝ်ကျောဝ်သ္ၚဳခါတ်ရံၚ်အကာဲရ၊ ၜိုန်ရနွံပၟိက်မိက်ဂွံအာဗဵုလ္ၚောဝ်ကီုလေဝ် ကသပ်စိုတ်ကတဵုဒှ်တိုန်သာ်ဝွံရ။
ကျာ်တြဲမစိုန်ဒှတဴဇာတိကောန်မၞိဟ်ဂှ် ယဝ်ရအဲအာဗဵုလ္ၚောဝ်မ္ဂး − ဒစိုပ်ၚုက်ဖျဝ်ဖျေံမုက်သီုဇကုတုဲ ဒးမၠာ်ရံၚ်ဟာရောတီ,, ဂးတုဲ အထေၚ်ဇၞော်ဒၟံၚ်ကဵုဇကုကွေံကွေံရ၊ အတိၚ်အသပ်ချပ်ထေၚ်ခယျဂှ် ဟွံမိက်အာဗဵုလ္ၚောဝ်တွဵုရ− ဒၟံၚ်ထောံသာ်ဂှ်တုဲ စိုတ်မိက်ဂွံအာလေဝ်ထဴဒၟံၚ်ရ၊ ဟိုတ်နူပရိုၚ်သဇိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်တြဲသၠဲလးဇၞော်လောန်ဂှ်ရ− မုဒှ်ဒှ် အဲဒးအာဗဵုလ္ၚောဝ်တွဵုရောၚ် ချပ်ဂွံသာ်ဂှ်တုဲ ဒးပယာံကာလမွဲတ္ၚဲ ဗွဲမပြဟ် စိုပ်အာဇရေၚ်ကျာ်တြဲရ။
တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲလေဝ် နကဵုပိုည်ဣဒ္ဓိမဟိမာဂှ် နိမိတ်ဗဒှ်ဇၞော်ပတိုန်ဇကုတုဲ သီုကဵုမထံက်လဝ်တဲသတိက်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက်ကီု ဒုၚ်လ္ၚောဝ်ရာဟုအသူရိန်ရ၊ ရာဟုအသူရိန် ဇၞော်သၠုၚ်ဂလိုၚ်ဂှ်ဂှ် ၜိုန်ရဂိုတ်လ္ၚာ်ကျောဝ်ဗဵုလ္ၚောဝ်ကွေံကွေံကီုလေဝ် ဇကုကျာ်တြဲသ္ကုတ်လပါ်လ္တူဂှ် ညာတ်ကေတ်စဵုကဵုအိုတ်အးကၠးကၠးမှးမှး (ကၠးကၠးမးမး)ဟွံမာန်ဏီရ၊ (ဒးကျောဝ်လ္ၚာ်ရံၚ်သော်ယံၚ်ဖေၚ် က္ဍိုပ်ပြဟ် ဒှ်အရေဝ်ဏံရ) ။
ပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန် ဋ္ဌာန်ဒေသပိုဲဂှ် ဒက်လဝ်ရုပ်ကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက် နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ကီုရ၊ ဗီုရုပ် အ္စာတီဗုဒ္ဓဝၚ်ဂမၠိုၚ် သ္ပလဝ်စၞးဇကုကျာ် ဗီုထ္ၜးကဵုဒေဝတဴရာဟုအသူရိန်တုဲ ဒက်လဝ်ရ၊ ဗီုကျာ်သဗ္ဗညု တိက်ထံက်လဝ္တဲပ္ဍဲမုက် ထ္ၜးကဵုဒေဝတဴဂှ်ရောၚ်၊ ဗီုရုပ်ကျာ်တြဲသ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဟွံသေၚ် ထေၚ်ကေတ်ရုပ်ကျာ်သဗ္ဗညု သ္ပပရိနိဗ္ဗာန်ဂှ် ၜက်အာဍာန်ဗုဒ္ဓဝၚ်ရောၚ်။
ဒေဝတဴရာဟုအသူရိန်ဂှ် မိၚ်ပရိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်ဇၞော်လောန်အာတုဲ ဒၟံၚ်စံၚ်ဟွံမာန်ရ၊ စိုတ်ဂြဟ်စံၚ်ဏှာလောန်တုဲ ဒးအာဗဵုလ္ၚောဝ်ရ၊ ဗီုခယျဟွံသေၚ် ဗီုထေၚ်ဟွံဒှ်, ညးတၞဟ်အဲတၞဟ် ဒှ်အာၜါဂွါ် ပါ်တိတ်ကျေဝ်ကျေဝ်တုဲ အထေၚ်ဗၠေတ်အာကွေံကွေံရ၊ ဒးလ္ၚာ်ကျောဝ်ရံၚ်ဗီုရံၚ်တ္ၚဲစေၚ်ကီုရ၊ ဣဂှ်ဟေၚ် ဂွံညာတ်သ္ကုတ်ဇကုကျာ်လပါ်လ္တူမွဲသ္ကုတ်ဂှ် ဟွံညာတ်ကၠးကၠးဏီရ၊ သာ်လဵုသ္ပလေဝ် ညာတ်ကေတ်ဟွံအိုတ် ညာတ်ကေတ်ဟွံမာန်တုဲ ဒေဝတဴရာဟုအသူရိန် ဒးဖျေံက္ဍိုပ်လ္ၚောဝ်ပၚ်တဲပၠန်ရ။
ပိုည်ဣဒ္ဓိနိမိက်ဗဒှ်ဇၞော်ပတိုန်ဇကုမာန်သာ်ဏံဂှ် သာ်ဏံဂှ် ပိုည်မဟိမာအ္စာခၞံပြကိုဟ်တံမကဵုလဝ်ယၟုရောၚ်။ [ ပ္ဍဲအရာကျာ်တြဲမထ္ၜးဇကုကဵုဒေဝတဴရာဟုအသူရိန်ဝွံ ပိုည် “မဟိမာ”ဟွံသေၚ်၊ အစောံပါရမဳကြဳဇှ်အာနူဘဴပါရမဳရောၚ်− ဣၚုဟ်လဟီုဟွံတုပ်သၟဟ် သှ်လဝ်ပ္ဍဲဋဳကာတၞဟ်ခြာအာညးသ္ကံရောၚ်။ ဒေဝတဴဂှ် နွံပ္ဍဲတဝှ်အဋ္ဌကထာ သဂါထာဝဂ္ဂဒေဝပုတ္တသံယုတ်ပြဝံက် သူရိယသုတ်, သုတ်မှာဝါမဟာနိဒါနသုတ်လေဝ်နွံရ။]
(ဂါထာဒေသနာသွက်ဂွံသ္ပအံသဝ်)
ဣစ္ဆန္တောသာသပဂဗ္ဘလေ၊ စၚ်္ကမတိဣတောစိတော ။
ဣစ္ဆန္တောလောကဓာတုမှိ၊ အတ္တဘာဝေနဆာဒယေ။
(ဇိနာၚ်္လာရဋဳကာမာရပရာဇယဝဏ္ဏနာလၟိဟ်ဂါထာ − ၁၅၄)
ဘဂဝါ၊ ၚ်− ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာ။ ဣစ္ဆန္တော၊ နကြိ− နွံပၟိက် မိက်ဂွံနိမိတ်ဗဒှ်− ဗီုတၞဟ်, သောဲသၟတ်၊ ဍောတ်သွတ်တဴနေဝ်။ သာသပဂဗ္ဘေ၊ ပ္ဍဲမရာဲသၟတ်ဍောတ်သွတ် သောဲဗြောဲ။ ဣတောစိတော၊ သီုမဂေတ်ဂၚေၚ်က္ညအာလပါ်ဖါတေံဖါဝွံကီုလေဝ်။ (လပါ်တေံလပါ်ဏံ) စၚ်္ကမတိ၊ ပ္ဍံ− က္ညကွာ်ပ္ဍဲလပါ်စၚ်ကြံ, မၞုံတံဗပေၚ်လၟေၚ်ပရိက္ခရာကၟာဲဏာမာန်ရ။ ဣစ္ဆန္တော− နွံပၟိက်မိက်ဂွံနိမိတ်ဗဒှ် ဗီုတၞဟ်ဒုတ်ဒုတ်− ဟီုထ္ၜုတ်ကော်ခဴဇၞော်ဇၞော်တဴနေဝ်။ လောကဓာတုမှိ၊ ပ္ဍဲ− အလုံမွဲဂၠး− ဂးတိစက္ကဝါ, တံမာကၞောတ်တေံ။ အတ္တဘဝေန၊ န− ကဵုဇကုမဂေါဝ်ဇြုၚ်သၠုၚ်သၠုၚ်ဇၞော်ဇၞော်။ ဆာဒယေ၊ ဂဗ္ဘ− ဂြောပ်ဗ္ဒန်ကၠေံ, ကမၠေံထောံမာန်ဖအိုတ်ရောၚ်မိဂ္ဂး ။
အဓိပ္ပါယ်ဂါထာဒေသနာဝွံတုန် − တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲဂှ် ဟိုတ်နူဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုန်ဒ္စါံ, ပိုန်တြဴပြကာဂှ်ရ− ခဍောတ်ဖျေံဇကုလေဝ်မာန်, ဇၞော်ပတိုန်ဇကုလေဝ်မာန်ရ၊ ယဝ်ရနွံပၟိက်မိက်ကဵုဇကုဍောတ်စှ်ေသှ်ေတၟာမရာဲမ္ဂး− ခဍောတ်ဖျေံမာန်ရ၊ က္ညကွာ်စၚ်ကြံပ္ဍဲမရာဲကၟာဲလဝ်သီုဗပေၚ်သ္ၚာ ပရိက္ခာဒ္စါံတုဲ ကွာ်အာကွာ်ကၠုၚ် နူတေံနူဏံမာန်အတိုၚ်ပၟိက်ရ၊ ယဝ်ရနွံပၟိက်မိက်ဂွံဇၞော်ပတိုန်ဇကုဇၞော်ဇၞော်မ္ဂး ဇၞော်ပတိုန်ဇုဇၞော်နူစက္ကဝါဏံတုဲ နကဵုဇကုမရာၚ်ဆာဲဂေါဝ်ဇြုၚ်သၠုၚ်သၠုၚ်ဇၞော်ဇၞော်ဂှ် ဂြောပ်ဗဒန်ကၠေံကမၠေံထောံ(ကလေံထောံ) အလုံမွဲဂၠးတိစက္ကဝါဏံမာန်ဏီရောၚ် ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပိုဲဂကူရာမညဂမၠိုၚ် သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်လၟုဟ် မဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာ အာဘာအာကျာ် ကွာ်ဗက်ဂၠံၚ်တြဴညးသပ္ပရိုဟ်ဇေတ်ဇေတ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ပရိုၚ်သဇိုၚ်ပိုန်ဣဒ္ဓိအာနုဘဴကျာ်မဇၞော်လောန်တၟေၚ်တၟဟ်လောန် စၞောန်ထ္ၜးဟွံအိုတ် ဖျေံစိုတ်လျုၚ်ကွေံကွေံ, ပ္တေံဍာံဍာံပြပြတုဲ ညံၚ်ဂွံသ္ပအံသဝ် ထိုၚ်သးဂုဏ်ကျာ်မာန်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါ သဒ္ဓါပြဲပြဲမွဲ ကဵုဂွံဒှ်ကဵုဂွံမြဟ်မြဴမှောဝ်ဇဴအိုတ်ညိ။
(၄) ပိုည်ပတ္တိ။ တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် နွံပၟိက်သၟိက်မိက်ဂွံက္ညအာဋ္ဌာန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲမ္ဂး ကၟာတ်လဒဵုစဵုဒၞာဟွံမွဲ နနဲလဵုမွဲလေဝ် ဗဒေါံဟွံဂွံ ဟွံသၟဟ်ရထတုဲ မက္ညအာဃောခဏဂှ်မာန်, လဝါဲဂှ်မာန်တုဲ လုပ်လၟိဟ် “ပိုန်ပတ္တိ”ဝွံဟေၚ်ရ၊ ကျာ်သဗ္ဗညု ညာတ်ကေတ်သတ်ဝေနေယျထေက်ကဵုဝေတ်မာန်ယ, ဆောတ်မာန်, ဂွံဓဝ်မာန်− ယဝ်ရသဒှ်မ္ဂး− ၜိုန်ရဍုၚ်သွဝ်ဍုၚ်ဗြီု သ္ၚောဲဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ချိုန်ခဏဂှ်ဟေၚ် အဃောဂှ်ဟေၚ် က္ညအာစိုပ်ဋ္ဌာန်ညးတံမာန်ရောၚ်။
(၅) ပိုည်ပါကမ္မ ။ ကျာ်သဗ္ဗညုဂှ် − ယဝ်ခါရနွံပၟိက်မိက်ဂွံနိမိတ်ဗဒှ်− ကတဵုဗဒှ်ဗီုရုပ်သဏ္ဉာန်တၞဟ်တၞဟ်, သာ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး− မွဲချိုန်ခဏဓဝ်ဟေၚ် စိုပ်ဒတုဲကဵုမာန်ရ၊ ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ပ္ဍဲကာလလဆောဝ် က္ညကၠောံအာတ္ကံသၟတ်ကျာတေံတုဲ နိမိတ်ဗဒှ်လဝ်ဗီုရုပ်သဏ္ဉာန်သၟိၚ်ဨကရာဇ်ကောန်ညးတ္ကံပန်ဂှ်ဟေၚ်ရ၊ ဃောဂှ် တွံဒၟံၚ်ဓဝ်လ္တူပၞၚ် ကလၚ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ နိမိတ်ဗဒှ်ဗီုဂှ်မာန် စိုပ်အာဋ္ဌာန်မွဲသ္အာၚ်ပြဟ်ပြေဟ်မာန်ဂှ် ဒှ်ပိုည်ဣဒ္ဓိပါကမ္မဝွံရောၚ် ။
(၆) ပိုည်ဣဳသိတာ။ စိုတ်ဓါတ်ကျာ်သဗ္ဗညုကီု၊ စိုတ်ဓါတ်သတ်ဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်ကီု ဂွံအဝဵုအလဵုအသဳပိုၚ်ပြဳလဝ်မာန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဂွံအဝဵုအလဵုအသဳပိုၚ်ပြဳလဝ်စိုတ်ဇကုကဵုစိုတ်ညးတၞဟ်မာန်ဂှ် ဒှ်ပိုည်ဣဳသိတာဝွံရောၚ်။ ဟိုတ်နူဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုည်ဝွံစိ၊ သတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ်တံဂှ် မဒးသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴကဵုကျာ်သဗ္ဗညု ဂြုဂြုဂြီုဂြီုအိုတ်ရောၚ်။
(၇) ပိုည်ဝသိတာ။ ကျာ်တြဲနာဲညးပိစှော်မွဲဘုံ ဥဏ္ဏလုံညးလိုက်ပိဂှ်၊ ယဝ်အခါရနွံပၟိက်မိက်ဂွံလုပ်စအဘိညာန်စျာန်သမာပတ်မ္ဂး − သွက်ဒးလဇလဇုဲဟွံမွဲ− မွဲလစုတ်ဓဝ်, မွဲခဏဓဝ်ဟေၚ်ပွမလုပ်စမာန်ဂှ် ဒှ်ပိုည်ဣဒ္ဓိဝသိတာဝွံရောၚ်။
(၈) ပိုည်ယတ္ထကာမာဝသာယိတာ။ ကျာ်သဗ္ဗညုဂွံဒုၚ်ယၟု “မာရဇိန”ဂှ် ဃောမသ္ပဒၟံၚ်ကလောန် ဃောမကၠောန်ဒၟံၚ်ကိစ္စကေၚ်ကာမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပ္တံဗၠိုပ်တိကလာၚ်အကး ထ္ၜးဣဒ္ဓိလုပ်စဇျာန်တံဂှ်၊ ယဝ်ခါရမိက်ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး− ပွမစိုပ်ဒတုဲကဵုကိစ္စမွဲဒမြိပ်ဓဝ်ပြဟ်ပြဟ်ပြေဟ်ပြေဟ်မာန်ဂှ် ဒှ်ပိုည်ဣဒ္ဓိဝွံရောၚ် ။ (ဣဝွံ အဓိပ္ပါယ်ပိုည်ဒ္စါံပြကာရောၚ်)
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်ပိုည်တြဴပြကာ
(၁) ။ ပိုည်ဣဿရိယ။ ကျာ်သဗ္ဗညုပိုဲဂှ် ဂွံအလဵုအသဳပိုၚ်ပြဳလဝ်ပ္ဍဲအရာကိစ္စအိုတ်သီုတုဲ ညးကော်ခဴစပိုည်ဣဒ္ဓိဝွံရောၚ်။
(၂) ။ ပိုည်ဓမ္မ။ ဓဝ်လောကုတ္တဵုရ်ဒ္စိတ်ပြကာမတွံဂး မဂ်ပန်, ဖိုလ်ပန်, နိဗ္ဗာန်ဝွံ၊ ဒှ်ဓဝ်ဝေၚ်ပါဲစ္ဍး, ၚးတးကုတ်ဗပိုတ်, ဂစိုတ်ကၠေံကိလေသသၞဝဲသတြုသံသာ, ပ္တိတ်ၜေါတ်ဂိုၚ်ထောံဒဂဵုစရံၚ်ကိလေသလ္ၚီမသုန်ကၠံမာန်တုဲ ညးကော်ခဴစပိုန်ဣဒ္ဓီဓမ္မမ္ဂးယၟုရောၚ်။
(၃) ။ ပိုည်ယသ။ ပရိုၚ်သဇိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်သဗ္ဗညုဂမၠိုၚ် ဒယှ်တှ်လလောၚ်တြးအာ အလုံစက္ကဝါအိုတ်သီုဂှ် ပိုည်ဣဒ္ဓိယသမ္ဂးယၟုရ၊ ပရိုၚ်သဇိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် ညံၚ်ရဴမၞိဟ်ညးတၞဟ်ပ္တိတ်ကသပ်ချပ်ကၠောန်သ္ပကေတ်ဟွံဍာံစၟတ် နကဵုညာန်အလီဟွံသေၚ်၊ ဂုဏ်ဒယှ်တှ်ဟွံမွဲမွဲသာ် ဒယှ်တှ်ကေတ်နဲကဲကြာန်ကြာန် ညာန်စၞာဲဟွံသေၚ်။
ဟိုတ်နူဂုဏ်တၟေဟ်တၟဟ်နွံဍာံစၟတ်ပြာကတ်ဒၟံၚ်စိ၊ အလဵုလဵု မံၚ်ဂတဝ်ဒယှ်တမ္ညဝ်အာနူဘုံမၞိဟ် တိုန်အာဂၠံၚ်လ္တူစိုပ်ဘုံသွဝ် ဘုံဗြီုဓလီုဍိုက်လဝ်ကၠေတ်ကၠေတ် ဂေတ်ဂေတ်ကၠောံကၠောံတုဲ ဒယှ်တှ်လလောၚ်တြးအိုတ်အး ဗျာပ်တြးအာအလုံဘုံပိစှော်မွဲမာန်ရ၊ ဒေဝတဴအိန်ဗြီု နူစက္ကဝါတၞဟ်သ္အာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဂၠောဲကောံကၠုၚ်စက္ကဝါဏံမာန်တုဲ ဒေဝတဴအိန်ဗြီုတံဂှ် ညးမွဲကဵုမွဲ ဟီုတြးဗလးရမျှာၚ် ပရိုၚ်ဂုဏ်ကျာ်အိုတ်ရ။
ညးမွဲကဵုမွဲ လဴထ္ၜးကဵုပရိုၚ်ဂုဏ်ကျာ် ကေုာံ ရေၚ်သ္ကံတုဲ လလောၚ်တြးတိတ်အာစဵုကဵုစှ်လ္ၚီစက္ကဝါမာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ဂုဏ်ဒယှ်တှ်ကျာ်သဗ္ဗညုဂှ် မၞိဟ်မွဲကဵုမွဲ, ဒေဝတဴဗြမှအိန်ဗြီုမွဲကဵုမွဲ ဟီုထိုၚ်သးလလောၚ်တြးအာစက္ကဝါအိုတ်သီု၊ စိုပ်ကၠောံအာစဵုကဵုအနန္တစက္ကဝါတုဲ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုန်ဣဒ္ဓိယသဝွံရောၚ်။
(၄) ပိုည်သိရဳ ။ အတိုၚ်မစၞောန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲတံပြကိုဟ်လိက်အုပ်(လိက်ကၞပ်)တေံဂှ် ကျာ်တြဲပိုဲ မစိုန်ဒှ်တဴပါရမဳဍိုက်ပေၚ်ကဵုစရာဲကျာ်သြဳရူပကာယဂေါဝ်ဆာဲ စိုပ်ကၞုၚ်ဂပ်ဝ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဗွဲမလောန်တုဲ ၜိုန်ရဗဵုလ္ၚောဝ်ကျောဝ်သ္ၚဳဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ဗဵုလ္ၚောဝ်ဟွံဖဲ ဟွံဟဲကဵုစိုတ် ဟွံပေၚ်ကဵုစိုတ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာတံရ။
အလုံဇကုသဏ္ဉာန်သဗ္ဗညုမွဲ မၞုံမ္ၚဵုကျာ်သြဳစၠးစရာဲသပ္ပါဲဒးရး မပ္တံမုက်မတ်ဇိုၚ်တဲအဝဲဇကုအိုတ်သီု စှ်ေသၞောတ်ဂေါဝ်ဆာဲ ဒှ်စရာဲကျာ်သြဳကွေံကွေံတုဲ ဒေဝတဴအိန်ဗြီုလဵုမွဲလေဝ် နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ရုပ်ဂွံတုပ်ကဵုကျာ်သ္ပဟွံမာန်ရ၊ ချူလေဝ်ဟွံတုပ် ချပ်လေဝ်ဟွံပိုၚ် ပြိုက်ပကာန်ဟွံဂွံသက်သက်ရ၊ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုစၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲဒှ်လျုၚ် ဇြုၚ်သ္ဍိုက်လောန်ဂှ် ညးကော်ခဴစပိုည်ဣဒ္ဓိသိရဳ− သိရိဝွံရောၚ်။
ဒဒှ်ရကျာ်သဗ္ဗညု ဂွံယၟုပိုည်ကျာ်သြဳ ပေၚ်ကၟိုဟ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုစိုတ်ညးသပ္ပရိုဟ်မာန်တုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဂေါဝ်ကွေံကွေံဂှ်လေဝ် သတ်လဵုမွဲ ပြိုၚ်ပကာန်ဟွံမာန်ရ၊ ဒၞာဲရံၚ်လေဝ်ဆာဲ, ဒၞာဲရံၚ်လေဝ်ဂေါဝ်, ဗဵုလ္ၚောဝ်ဟွံဖဲလးလးတုဲ ကြဳဇှ်ပိုည်ဣဒ္ဓိဝွံရောၚ်။
သော်ဥဏ္ဏလုံ။ ပ္ဍဲအဒေါဝ်မုက္ခဝါကျာ်တြဲ အကြာဇဵုကၞေၚ်မတ်ၜါလပါ် မၞုံသာ်သော်လမ္စံက်ဂှ် သော်ဗုဗုၜတ်ၜတ် ကော်ခဴစသော် “ဥဏ္ဏလုံ” နွံပြာကတ်ဒၟံၚ်တုဲ ယဝ်ရပၠးတံၚ်ပ္တိတ်မ္ဂး − မၞုံဇမၠိၚ် “ဘာ်ဟတ်”ဒှ်ကီုရ၊ သော်ဥဏ္ဏလုံဂှ် ညးလ္ၚဵုကော်ခဴစ “သော်ကိဟ်”ရ၊ သော်ဂှ် ယဝ်ရစွံလဝ်အတိုၚ်ပကတိမ္ဂး ညံၚ်ရဴကဝးတောဝ်သုတ်သာ်သြန်ကီု ကဝးပူရေတ်ဂေတ်လုပ်လပါ်ပုၚ်တုဲ ညံၚ်ရဴစဳဗဂပ်ဇန်တပ်လဝ်ရတ်ဗိုတ်ကီု မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဇကုကာယဗွဲမလောန်ရ။
ပ္ဍဲကဵုလ္တူဖျုန်စၞာံသာ်ထဝ်ဂှ်၊ ဟိုတ်နူလျးအရံၚ်သော်ကၞေၚ်မတ်, သော်ဇဵုကၞေၚ်မတ်ၜါလပါ် မလမ္စံက်ဍိုပ်ဍံဒၟံၚ်ဂှ်ရ− သော်ဥဏ္ဏလုံ မၞုံကဵုလျးသာ်သြန်ဗုဗုၜတ်ၜတ်ဂှ် ပြာကတ်မံက်ကၠးတၟးတၟောန်တဴဗွဲမလောန်ရ၊ (အကြာသာ်လမ္စံက်, သာ်ဗုဍံက်စောန်, တၟးတၟောန်ကွေံကွေံရ) သၟဝ်သော်ဥဏ္ဏလုံ ဗဒါဲဂှ်ညိ, သော်ကၞေၚ်မတ်ၜါလပါ်ပါဲပုၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ပၚ်ခၠံယာဗတိုန်ကၞုၚ်လပါ်လ္တူတေံတုဲ ညံၚ်ရဴလ္ၚာ်ကျောဝ်ဗဵုလ္ၚောဝ်ဒၟံၚ် သော်ဥဏ္ဏဘုံကီုရ။
“သာပနေသာကောဋိယံဂဟေတွာအာကဍ္ဎယမာနာဥပဍ္ဎဗာဟုပ္ပမာဏာဟောတိ” တဝှ်အဋ္ဌကထာသုတ်မှာဝါမဟာပဒါနသုတ်ဂှ် သော်ဥဏ္ဏလုံ မၞုံဇမၠိၚ်ဘာ်ပါတဲ၊ မွဲက္ဍကဵုပန်လပုဟ်ရောၚ်ဒှ်။
အကီုစၠးစရာဲကျာ်သြဳဂေါဝ်ဂေါဝ်ဆာဲဆာဲ သပ္ပါဲဒးရးလောန်ဂှ် စၞောန်ထ္ၜးဟွံအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအပ္ဍဲကောန်မတ်မယးတၟးဂဵုလဟဵုဒၟံၚ်ဂှ် ညံၚ်ရဴစဳဗဂပ်ဇန်တပ်လဝ်မမၞိက်ရတ်ကီု၊ ကောန်မတ်လမ္စံက် နွံဒၟံၚ်အဒေါဝ်မတ်ဗုၜါလပါ်ဂှ်လေဝ် ညံၚ်ရဴသၟိၚ်ထိုၚ်ဟိုၚ်သာဲ ပဝ်ဂါဲတိတ်ကၠုၚ်နူအထိုက်ဒကှ်ဗ္တာၚ် ရာၚ်ဆာဲတဴဗွဲမလောန်ကီုရ။
အတိုၚ်ပြကိုဟ်မကၠုၚ် ပ္ညုၚ်ထ္ၜးလဝ်လက်သဏ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် စၞောန်ထ္ၜးကဵုဗၞတ်ညိနာၚ်ရ၊ ဇဵုမုဟ်မလကဲစှ်ေကၠုၚ်နူအကြာမတ်ၜါလပါ်ဂှ် ဟဂွံထ္ၜာတ် ဟဂွံလး ဒးကဵုဗၞတ်ဗ္ၜတ်ပြာကတ်မံၚ်ဂတဝ်ဒၟံၚ်တုဲ ညံၚ်ရဴကယျိုၚ်ကယျဝ်လဝ်မုက္ခဝါကီုရ၊ သၟန်ပါၚ်ၜါလပါ်ဂှ် ညံၚ်ရဴဖျောနလဝ်ဇာၚ်ၚု, ဍာ်ကြေက်ကီု ဗ္ကေတ်ဍာဲယောံဒၟံၚ်တုဲ မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳ မစိုန်ဒှ်တဴတၠပါရမဳကၞောတ်အထောတ်ရ။
ၚေက်မဗုသ္အး− ညဳသၟဟ်တးဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴဇန်သတပ်လဝ်ရတ်ဗိုတ်ကီုရ၊ ပ္ဍဲကာလသ္ပကာဂအီ, ခၟောံကေုာံသၟာန်ပါၚ် သာ်ဍာဲဗ္ကေတ်ကဵုၚေက်သာ်ဗုၜတ် သာ်သြန်တံဂှ် တုပ်သမဟ်ညံၚ်ရဴပြိုၚ်ပကာန်စရာဲကျာ်သြဳ ညးမွဲကဵုမွဲကီုရ၊ ပ္ဍဲအရာမစၞောန်ထ္ၜးဟီုပျးလဝ်စရာဲကျာ်သြဳရူပကာယဇကုကျာ်တြဲ ကေုာံ အဝဲမပ္တံမုက္ခဝါသၟာန်ပါၚ်ဝွံ အယာံမာတ်ဂွံဆၜိုတ်တီကေတ်ညိညဇြိုၚ်သာဟေၚ် သကဵုတီကေတ်ဗၞတ်ညိနာၚ်ဟေၚ်ရဒှ်တုဲ စရာဲကျာ်သြဳသဗ္ဗညုဂှ် ညံၚ်ရဴတံၚ်ဂြဲလဝ်အာရီုမတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဂမၠိုၚ်ကီုရောၚ် ။
ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ−− တၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲပိုဲဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုည်ဣဒ္ဓိသိရဳ− သိရိကလိလောန်ကၠေံပိုန်စရာဲကျာ်သြဳမၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုဂမၠိုၚ်တုဲ အလုံသတ်ဝေနေယျ အနန္တစက္ကဝါဂှ် ဗဵုလ္ၚောဝ်ရောဖဲ, စိုတ်ဟဲရောမာန်, ပြိုၚ်ပကာန်ရောဂွံၚ်, နွံမံၚ်ကဵုမ္ၚဵုကျာ်သြဳ စၠးစရာဲဂေါဝ်ဆာဲစိုပ်ကၞုၚ် လျုၚ်တဴဗွဲမလောန်ရောၚ် ။
(၅) ပိုည်ကာမ ။ ပွမစိုပ်ဒတုဲကဵုပၟိက်ကျာ်, ပတုဲကဵုပၟိက်ကျာ် ဆၜိုတ်မၞုံအလုံအိုတ်သီုမာန်ဂှ် ပိုည်ကာမမ္ဂးယၟုရ။ တၠဳမၞုံကုပိုည်ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ကတဵုဒှ်ကျာ်တုဲ သွက်ဂွံဟံၚ်ပြာ်သတ္တံ သွက်ဂွံဆောတ်သတ္တံဂှ် အတိုၚ်မရာလဝ်ဒၞာမိက်အတိုၚ်နွံပၟိက်ဂှ်ဟေၚ် သ္ဂောံဍိုက်ပေၚ်အာစိုပ်ဒတုဲမာန်ရ၊ ပၟိက်စိုတ်ကတဵုဒှ်ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ပတုဲကဵုမာန်ရောၚ်။
(၆) ပိုန်ပယတ္တ။ လွဳပရာပ္တိတ်ဒြဟတ် ထတ်စောံဇၞော်လောန်ဂှ် ပိုန်ပယတ္တမ္ဂးယၟုရ၊ အတိုၚ်မစၞောန်ထ္ၜးလဝ်ပ္ဍဲတံပြကိုဟ်ဂါထာမၞုံတံဍေံ “စရံယောယဒိဝါတိဋ္ဌံ” တေံဂှ် သီုဗ္တံသီုတတ္ၚဲ ဟွံမွဲကဵုအခေါၚ်သၠးဇူဒီုဗက်ပြာ်ကဝါ်ပ္တိုန်ပ္ဍဲဂၠံၚ်တြဴတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴတသိုက်နိဗ္ဗာန်တုဲ သွက်ပရဟိတဒတုဲဖဵုမြမောဝ်သတ္တံဟေၚ် ဒးရေၚ်တၠုၚ်ဒုၚ်ဒဒိုက် ဒးလွဳပရာပ္တိတ်ဒြဟတ်ဇၞော်ကွေံကွေံရောၚ်။ (ဣဝွံ အဓိပ္ပါယ်ပိုည်တြဴပြကာရောၚ်။)
သွက်ဂွံပၠောပ်စိုတ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဘဂဝါ
ဘဂဝါ၊ ကျာ်တြဲအတုလ၊ ပတၠပိုည်တၞောတ်ပိုည်၊ မၞုံကဵုပိုည်သေသာတ်၊ ဂွံပိုၚ်လဝ်ဓါတ်စိုတ်။ (ပိုည်ဣဿရိယ)
ပိုည်ဓဝ်လောကုတ္တိုရ်လေဝ်ဥဿုံ၊ ဆနွံဂွံလဝ်သီုဖအိုတ် (ပိုည်ဓမ္မ) ပိုည်အတိုၚ်ပၟိက်စိုတ်လေဝ် သီုဖအိုတ်ဂွံစိုန်သ္ကီု။ (ပိုန်ကာမ)
ဂွံလဝ်ပိုည်ကရီု၊ ညးဟီုထိုၚ်သးဂြုဂြု၊ နူဘုံဝွံကိုပ်၊ ဒဵုကဵုစိုပ်ဍုၚ်ဗြီု၊ သီုဗော်သွးလေဝ်လှဲလး၊ ပ္ဍဲဂၠးတိအိုတ်သမ္တး၊ ပ္ဍဲအကးပၠန်လေဝ်ဥဿုံ။ (ပိုည်ယသ)
ပိုည်နွံလွဳလေဝ်ဇၞော်၊ ပြာထော်လောန်သတိုတ်၊ မံက်အိုတ်အာဇၟာပ်ဘုံ။ (ပိုည်ပယတ္တ)
ပိုည်နွံကျာ်သြဳရုပ်၊ ချူလေဝ်ဟွံတုပ်၊ ချပ်လေဝ်ဟွံပိုၚ်၊ ဟွံမွဲကဵုပြိုၚ်၊ ပိုည်ဂမၠိုၚ်တြံ၊ တဴလောန်သတိုတ်၊ တဴလောန်အိုတ်အာတၞောတ်ဟေၚ်။ (ပိုည်သိရဳ)
သြ− တၟေၚ်နူညးတၞဟ်, တၟေဟ်တၟဟ်လောန်သတိုတ်, တၟေၚ်လောန်အိုတ်အာတၞုၚ်, သြ− လှုၚ်လတူလှုၚ်, ဒှ်ဒၟံၚ်တၞုၚ်လ္တူတၞောတ်, သြ− ဒှ်ဒၟံၚ်အထောတ်အဖျာ, စက္ကဝါလေဝ်ဥဿုံ, ဆနွံလေဝ်သီုဖအိုတ်, သြ− ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ၝောံကိုတ်(ဋ)၊ အိုတ်မၞိဟ်ဒေဝတဴ, ဗြမှဴလေဝ်ဥဿုံ, ဆနွံသီုဖအိုတ်ဟေၚ်, အိုဟ်− ဟွံကေၚ်ဒှ်ဒှ်တဴ, သြ− မၞုံကဵုအသဝ်ပြာထော်, ဇၞော်ကဵုတၚ်ဃဵု, ဒဵုကဵုထိုၚ်သးဟွံအိုတ်ဏီကွေံရောၚ်သွံ။ (နဲအ္စာတၠမှာထေရ်စန္ဒောဘာသ ဘာဓါတ်ကျာ် ကွာန်ကၟာဝက်) ။ ။
ဗီုသ္ဂုတ်သွာန်သၠုၚ်ဒတဴကျာ်
ဂလာန်စပ်ကဵုသ္ဂုတ်သွာန်သၠုၚ်(သမၠုၚ်)ဒတဴကျာ်ဂှ် ညးမွဲကဵုမွဲ လညာတ်မွဲတၞဟ်ခြာတၟေၚ်အာညးသ္ကံ ဟွံတုပ်လးလးရ၊ လညာတ်ဟွံတုပ်, လကေတ်ဟွံသၟဟ် ဒှ်ဒၟံၚ်ဝါဒတၞဟ်တၞဟ်သာ်တုဲ သွက်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီဗွဲမဍာံပြ သ္ပကိုန်ဂစိုတ်ဂှ် ဝါဂါတ်ကွေံကွေံရောၚ် ဒးထေၚ်ကေတ်ရ၊ ပ္ဍဲပြကိုဟ်ကျာ်ပါဠိဗုဒ္ဓဝၚ်ဂှ် “သောဠသဟတ္ထုဗ္ဗေဓ” စှ်တြဴ − ၁၆ ဟတ်မတွံလဝ်ရ၊ ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာဂလိုၚ်တံဂှ် “အဋ္ဌာရသဟတ္ထုဗ္ဗေဓ”စှ်ဒ္စါံ−၁၈ ဟတ်မသ္ဂးလဝ်ရ၊ ပ္ဍဲဋဳကာသုတ်မှာဝါဂှ် “ဒွါဒသဟတ္ထော”စှ်ၜါ−၁၂ ဟတ် မၞုံတဴရ၊ ဣဝွံ ပၟိက်အ္စာအပရေဝါဒမဟီုသ္ဂးလဝ်ပၠန်၊ ညးကေတ်စှ်ဒ္စါံ ၁၈ ဟတ်ဂှ် ဝါဒလဵုဂွံပစၟတ်ဂွံသ္ပတိုၚ် ဂွံဂိုၚ်သမ္တီဂှ်ရော ။
လကျာ်ဂလာမှာထေရ်မၞုံပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုလ္ၚဵုလ္ၚဵုတံဂှ် သွက် “ဟတ္ထသဒ္ဒါ” ဂိုၚ်ကေတ်အရထမတွံဂး “မိဟ်” တုဲ စှ်ဒ္စါံ (၁၈−မိဟ်၊ မၞုံသၠုၚ်တြဴ−၆−ဟတ်)သ္ဂးလဝ်ရ၊ ဟတ္ထသဒ္ဒါတွံအရထထမိဟ်ဂှ် ဟွံမွဲပ္ဍဲအဘိဓာန်တုဲ ဝါဒမှာထေရ်တ္ကံသိၚ်ဃဵုဂှ် အ္စာလ္ၚဵု ပါဲကၠေံပၠန်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်သေၚ်ဟာ, ထံက်ရံၚ်ကဵုဝါဒတၞဟ်တၞဟ်သာ်တုဲ −−−
၁။ ပ္ဍဲပါဠိကျာ်ဂှ် − စှ်တြဴ (၁၆)ဟတ် ။
၂။ ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာဂှ် − စှ်ဒ္စါံ (၁၈)ဟတ် ။
၃။ ပ္ဍဲဋဳကာဂှ် − စှ်ၜါ (၁၂)ဟတ် ။
၄။ ပ္ဍဲဝါဒမှာထေရ်တ္ကံသိဃဵုဂှ် − တြဴ (၆)ဟတ်မသၠုၚ်ရ။
ဟိုတ်နူဝါဒတၟေဟ်တၟဟ် တၞဟ်ခြာဒှ်အာတၞဟ်တၞဟ် သှ်ဟွံတုပ်မွဲတုဲ မၞိဟ်ခေတ်လၟုဟ်ဂမၠိုၚ် ဂွံဂိုၚ်သမ္တီပစၟတ်ဍာံဍာံပြပြဂှ် ဝါတ်ဂါတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ညးလ္ၚဵု, အ္စာသၠပတ်လ္ၚဵု ဂွံဆဵုကေတ်ပ္ဍဲလိက်သ္ဂုတ်သွာန်သၠုၚ်ကျာ်စှ်ဒ္စါံ(၁၈)ဟတ်ဂှ် သၠုၚ်လောန်အာ ဟွံမွဲပၟိက်တုဲ ဟီုပ္တောံစွံလံၚ်ကျာ်ဂၠိုၚ်သာ်ဂၠိုၚ်ဗီု သ္ၚဳရံၚ်လိက် ဟွံမိက်ညှာဒညကဵုမုက်ကျာ်ရ၊ (ကျာ်တြဲပိုဲ− ယဝ်ရမၞုံသၠုၚ်စှ်ဒ္စါံဟတ်မ္ဂး− မၞုံသၠုၚ်ၜိုတ်ကၟဳစိၚ်သ္ၚိဒှ်ရ၊ ရဲလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ် ဒးပစဝ်တၞိန်တုဲ ဒးဂွာန်တိုန်လံၚ်ရ) သ္ဂးလဝ်သာ်ဝွံတုဲ ပါၚ်ၜက်သာတ်အာရ။
သၠုၚ်ကျာ်ပကတိဂှ် နကဵုဟတ်ကျာ်ပန်ဟတ်၊ နကဵုဟတ်ပိုဲမၞိဟ် ဒှ်ဒ္စါံဟတ်ဟီုဂး သ္ပပြာကတ်ဒၟံၚ်တုဲ ညးတီအဲတီရ၊ အ္စာတၠမည်ပိုဲလေဝ် ကေတ်စှ်ဒ္စါံဟတ်သၟးရောၚ် ဂၠိုၚ်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီလဝ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲအရာစပ်ကဵုဒးဟီုဒးဂး သ္ဂုတ်သွာတ်သၠုၚ်ဒတဴကျာ်ဂှ် ဂၠာဲသၟာန်စံၜတ်ရံၚ်အ္စာသၠပတ် ထိုၚ်သးဂုဏ်ကျာ် ထိုၚ်သးဣဒ္ဓိအာနုဘဴကျာ်တံဂှ်တုဲ ပ္ဍဲလိက်အုပ်ဗၟာ မၞုံယၟု “ရတနာဂုဏ်ရည်” လေဝ် မၠာ်သ္ၚဳဗှ်ရံၚ်အိုတ်ညိ။
ဗီုဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ဗွဲခမၞောန်
ဨဝံနဝဟိဂုဏေဟိ၊ လောကမှိကိတ္တိဗျာပိတံ။
အတုလံဓမ္မရာဇာနံ၊ စန္ဒာမိတဳဟိသာဒရံ။
ဨဝံနဝဟိဂုဏေဟိ၊ န− ကဵုဂုဏ်ဂမၠိုၚ် ဒ္စိတ်, မၞုံလ္အိတ်ဘဂဝါ၊ မၞုံတံအရာဟံဝွံ။ လောကမှိ၊ ပ္ဍဲ−ဘုံပိထပ်, ပညပ်တွံလဝ်, စိုပ်သၟတ်နရက်, ဘဂဂ်ဘုံလ္တူ။ ကိတ္တိဗျာပိတံ၊ တၠဳ−ဂှ် ဒဗရုအံသဝ်, တမ္ညဝ်ဒိုဟ်စှ်, ဒယှ်တှ်အိုတ်အး၊ ဗျာပ်တြးကၠောံအာ, အလုံစက္ကဝါမွဲ။ အတုလံ၊ တၠဳ−ဂှ် ဒဟွံမွဲကဵုပြိုၚ်ပကာန်, ဋ္ဌာန်လဵုဟွံသှ်ေ, သၟေဟ်ညိဟွံမွဲ၊ ဇၞော်ဗွဲဂုဏ်သဳလသမာဓိပညာ။ ဓမ္မရာဇာနံ၊ န်− ကျာ်တြဲသၟိၚ်ဓဝ်, အံသဝ်ဟွံအိုတ်, ၝောံကိုဋ်(တ်)ညးဘုံပိ။ တဳဟိ၊ န− ကဵုဒွါရဂမၠိုၚ်ပိ, ပဳတိမိပ်စိုတ်, အိုတ်ကဵုအဝဲ, ပၚ်တဲသီုၜါ, ကာယလေဝ်ချဳ, ဝါစဳလေဝ်ပံက်, စိုတ်ဟွံဍံက်စောန်, ကၠောန်ဟွံလၞုဟ်ဒကုဲ။ သာဒရံ၊ ၚ်− မၞုံကဵုပွမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴဂှ်ဒှ်တုဲ။ ဝန္ဒာမိ၊ ပ္ဍံ− လ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေ, ဖျေံက္ဍိုပ်သ္ၚဳမၠာ်, ရုပ်ကျာ်လေဝ်လျုၚ်, ဖျုၚ်စိုတ်လေဝ်မြဟ်, ဗှ်ဂုဏ်ထိုၚ်သး, ထ္ၜးဂုဏ်စိုပ်သၚ်, ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ, အဝဲမဂေါဝ်ကျေဝ်, အောပ်မာဇံသဝ်ရလေဝ်အဴ ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ် ။ ။ ဂလာန်မပ္တံပ္ဍဲဘုံပိထပ်မ္ဂးဂှ် − ကာမဘုံ, ရူပဘုံ, အရူပဘုံ၊ ကာမဘုံဂှ် သွဝ်တြဴ, မၞိဟ်မွဲဘုံ, အပါယ်ပန်ဘုံရ၊ ရူပဘုံဂှ် ဘုံဗြီုမၞုံကဵုရုပ်စှ်တြဴဘုံရ၊ အရူပဘုံဂှ် ဘုံဗြီုမၞုံကဵုနာံပန်ဘုံရ၊ ပံၚ်ပကောံဖအိုတ် ဂွံပိစှော်မွဲ(၃၁)ဘုံရ၊ ဘဝဂ်ဘုံလ္တူမ္ဂးဂှ် − ဘုံဗြီု “နေဝသညာနာသညာယတန” အရူပပန်ဘုံ − ဘုံကၞောတ်ဘဝကော်ခဴစ “ဘဝဂ်” မ္ဂးယၟုရ၊ ဂုဏ်သဳလသမာဓိပညာကျာ်ဂှ် ဒယှ်တှ်တမ္ညဝ်သၟဝ်တေံစိုပ်နရက် လ္တူတေံစိုပ်ဘဝဂ်ရ။
ဂုဏ်တံဂှ် ဇၞော်ပြဲသၠဲလးလ္တူနူညးတၞဟ်တုဲ ဟွံမွဲကဵုပြိုၚ်ပကာန် ဋ္ဌာန်လဵုဟွံသှ်ေရ၊ ပူဂဵုလဵုမွဲလေဝ် ဟွံဂံၚ်ပြိုၚ်ပကာန်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပ္ဍဲလက်ထက်ကျာ်သဗ္ဗညုဂှ် ရဲတဳမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိဂမၠိုၚ် ပြိုၚ်ပကာန်ကဵုကျာ် မိက်ဂွံထ္ၜးအစောန်ကဵုကျာ်အိုတ်ရ၊ ကာလလုပ်ဝိုၚ်ပြိုၚ်ပကာန် ဟွံဂံၚ်ဂၠာဲဂၠံၚ်ဒမြိပ် ဂြိပ်ပြးဒကးအိုတ်ရ၊ ပူဂဵုလဵုမွဲ ဂွံတုပ်သၟဟ်ကဵုဂုဏ်သဳလသမာဓိပညာပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုကျာ် ဟွံမွဲသက်သက်ရ။
ပူဂဵုကၠုၚ်ပြိုၚ်ပကာန်တံဂှ် ဒှ်ညံၚ်ရဴစၟလဳလိၚ် − စၟလော်လိၚ်ကဵုသၟိၚ်ဂိတုကီုရ။ (လျးစၟဠဠိၚ်ကဵုလျးသၟိၚ်ဂိတု)ဂှ် ဗီုလဵုဂွံပြိုၚ်ပကာန်ညးသ္ကံရော, ဂကူတအမိစ္ဆာဒိဋ္ဌိ မဒှ်ကွေတ်မ္ၚးသာသနာတံဂှ် ၜိုန်ရမိက်ဂွံပြိုၚ်ပကာန်ကဵုကျာ်ကီုလေဝ် ဒးဒှ်အာသၟးသၟးတုဲ ကလိဂွံမုက်ဂွ, ဂွံဒစိုၚ်ၚုက်ယာမုက်ဟွံမာန်အိုတ်ရောၚ်။
ၝောံကိုဋ်ညးဘုံပိမ္ဂးဂှ် − သၟိၚ်ဨကရာဇ်ဂၞကျာ်ဂမၠိုၚ် မသၠိုက်လဝ်ပ္ဍဲက္ဍိုပ်ဂှ် “ၝောံကိုဋ်” ညးမကော်ခဴစရ၊ ထဝ်ဂတှ်ေ− ဂၠးထဝ်စဳလဝ်ရတ်မတ်နာနာသာ်တုဲ ပူလဝ်ပ္ဍဲကၞေၚ် (ကဝးစုတ်ပ္ဍဲကၞေၚ် ဂေတ်ကၠောံ)ဂှ် “ဗြကၞေၚ်” မ္ဂးယၟုရ၊ ကျာ်တြဲပိုဂှ် မစိုန်ဒှ်တဴ ၝောံကိုဋ်ဗြကၞေၚ်ညးဘုံပိ ထေက်ကဵုစွံပ္တန်လဝ်ပ္ဍဲကၞိပ်, သၠိုက်လဝ်ပ္ဍဲက္ဍိုပ်သတ္တံ မဒှ်အရာဒတန်ဒၞာဲဝါဲသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴအဲပရဲတုဲ မစိုန်ဒှ်တဴသၟိၚ်ဓဝ်ဇၞော်မွဲရ၊ သၟိၚ်ဓဝ်ဇၞော်ဂှ် မတုပ်သၟဟ်ကဵုၝောံကိုဋ်ဗြကၞေၚ် တၟေၚ်ထဝ်သြန်ရတ်ပေၚ်က္ဍတ်ဒၟံၚ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ၝောံကိုဋ်ဗြကၞေၚ်မ္ဂးဂှ် ဒှ်အရာအပေါတ်ကြိယာပြဲပြဲ တဲသၠုၚ်သၠုၚ် ဒုၚ်ပ္တိုန်ပ္ဍဲလ္တူကၞိပ်တုဲ သၠိုက်စုတ်လဝ်အိုတ်ရောၚ်။
ကာယလေဝ်ချဳ, ဝါစဳလေဝ်ပံက်, စိုတ်ဟွံဍံက်စောန်မ္ဂးဂှ်− ကာယဝိညတ်မဒှ်ဟိုတ်ပွမလ္ၚောဝ်, ချဳကသဳကာယပွမပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲနကဵုကာယဇကုဂျ် “ကာယဒွါရ” မ္ဂးယၟုရ၊ ဝစဳဝိညတ်မဒှ်ဟိုတ်ပွမလ္ၚောဝ်ဖ္ဍေါတ်ဂုဏ်ကျာ် နဗပါ်ပါၚ်− နကဵုရမျှာၚ်ပံက်ပါၚ်ချဳကသဳဂှ် “ဝစဳဒွါရ” မ္ဂးယၟုရ၊ ညံၚ်ရဴဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ဘာဝနာကီု သီုကဵုကာယပါၚ် ဟွံပါ, ကုသဵုဇဴစိုတ် မသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂှ် “မနောဒွါရ” မ္ဂးယၟုရ။
မနောဒွါရဂှ်လေဝ် ညိညဟွံဍံက်စောန်ကၠိခ္ဍက်သ္အးဇ္ၚး ဗုလျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်ၜတ်တကတ်ဗွဲမလောန်တုဲ ကုသဵုစိုတ်သက်သက်ဟေၚ် ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသန္ထာန်ပူဂဵုဂှ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဗီုရုပ်ကျာ်တြဲမၞုံပြာကတ်ဃောထတ်ဒၟံၚ်နကဵုခန္ဓကာယတေံ ဍိုက်ပေၚ်ကဵုကဵုဂကောံဂုဏ် မဂပ်ဝ်ထီုဗးဂလိုၚ်လဝ်ဂှ် လျုၚ်ဏာပ္ဍဲစိုတ် ဖျုၚ်ဏာပ္ဍဲစိုတ်ညိ၊ ပါဲနူဂှ် သီုကဵုမဟီုထ္ၜးထိုၚ်သးဂုဏ် နကဵုပါၚ်လပုဟ်တဲစှ် သၟဟ်ညံၚ်ရဴပၞာၚ် ပၚ်ခၠံသၟိပ်တဲ နကဵုအဝဲကာယ မဂေါဝ်ကျေဝ် အောပ်မာဇံသဝ်တုဲ လ္ၚောဝ်ဒၟံၚ်ဗွဲမရှ်ေသှ်ေရဴဂဴရောၚ်။
ဂုဏ်ဖဵုဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဗဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်
ပ္ဍဲအရာဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ဘာဝနာဗုဒ္ဓါနူဿတိကမ္မဋ္ဌာန် မွဲဟာန်ကေုာံ ပွမသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ် ကၠာဟွံဂွံသမာဓိ, စိုတ်ဟွံတန်ကြန်ဏီ ဟီုဍေံရ၊ ယဝ်ရသ္ပဒၟံၚ်အာရီုပ္ဍဲဂုဏ်မွဲဓဝ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါ ထပ်ကဵုထပ်မ္ဂး − ၜိုန်ရစိုတ်ဇကု မိပ်ဇြိပ်လဟိၚ်လဟာဲဂလိုၚ်လဵုကီုလေဝ် ညံၚ်ရဴမၞိဟ်ဟွံမိက်ရံၚ်သ္ၚဳကၠံပ္ကဴဥဒျာန် မက္ဍန်ဂြက်ဍောတ်သွတ်လံလံလလကီုရ။
အခါကာလညာတ်ဒးကၠံပ္ကဴဥဒျာန်ဇၞော်ဇၞော်သၠဲသၠဲတံဂှ် ညံၚ်ရဴဗဵုဝေၚ်ဟွံဖဲဟွံဟဲပ္ဍဲစိုတ်ကီုရဒှ်တုဲ ကၠံပ္ကဴဥဒျာန်သၟတ်ဂှ် စိုတ်ဟွံလုပ်စကွေံကွေံကြာန်ကြာန်ဏီရ၊ တုပ်တဴညံၚ်ရဴသာ်ဂှ်ကီု ယဝ်ရမိပ်ဇြိပ်ဟလိၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်မ္ဂး − ဟွံမိပ်ကွေံကွေံ− စိုတ်ဟွံမြဟ်မြဴ ဟွံမှောဝ်ဇဴကွေံကွေံတုဲ စိုတ်ကလှ်လဖှ်ပြးဆာဲ လာဲလီုအာမာန်ရ။
ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်ဂှ်− မွဲတုဲမွဲပၠန် − ဂတးဂတုန်ဗ္ဂေတ်ဏာနၚ်တုဲ ယဝ်ရဂွံသ္ပအာရီုမာန်− ဂွံပၟတ်မာန်မ္ဂး− ညံၚ်ရဴဂွံမိပ်လဟိၚ်ပ္ဍဲကၠံပ္ကဴဥဒျာန်ဇၞော်ဇၞော်သၠဲသၠဲ ဟွံဖဲကဵုစိုတ်, စိုတ်ဟွံဟဲလောဲလောဲကီု၊ မိက်ဂွံမိပ်လဟိၚ်ဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါတုဲ စိုတ်ဓါတ်မၞိဟ်သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်လေဝ် လျုၚ်သ္ဍိုက်မှောဝ်ဇဴမြဟ်မြဴတိုန် ဟဂွံသ္ဂုတ်ခြာရ၊ လံကဵုလံ ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲမွဲဂှ်လေဝ် စိုတ်သမာဓိတန်ကြန်တေဝ်ကြေဝ်ညိၚ်ၜတ်ကၠုၚ်ရ။
ပူဂဵုဂွံဇၞော်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်ကဵုဂုဏ်ကျာ်ဖအိုတ်ဂှ် စိုတ်တန်ကြန်အာရီုစိန်ဝုန်ဟွံတုပ်ညးသ္ကံရ၊ ပူဂဵုဇၞော်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဖအိုတ်မာန်ဂှ် စိုတ်တန်ကြန်ခိုဟ်အာရီုဗိုန်ဗတ်ဇြဟတ်သမာဓိဇၞော်လောန်တုဲ ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုတေံဂှ် ညံၚ်ရဴရုပ်ကျာ်ဂမျိုၚ်ကီု တၟးပြာကတ်ညာတ်ကေတ်မာန်ရ၊ (ညာတ်နကဵုမနောဒွါရဝဳထိစိုတ်နဲအဘိဓဝ်ရ) ပူဂဵုဇၞော်ပၟဝ်ဆၜိုတ်ဂုဏ်ကျာ်မွဲဓဝ်ဂှ် စိုတ်ချဳကသဳကလှ်လဖှ်ပြးဆာဲအာဂွံရ၊ ကလိဂွံစိုတ်သမာဓိဍောတ်သွတ်ညိရ။
ဆဂးဂှ် “ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ် လ္အိတ်ပၟဝ်ဟွံမာန်လဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ− ဆၜိုတ်ဂုဏ်ကျာ်အရဟံမွဲဓဝ် ဂွံပၟဝ်အာပိုၚ်ခြာဂုန်ဖဵုတွဵုဒၞက်ဟွံမာန်ဏီ”ဂှ် ဒှ်ဖဵုဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဝွံရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− အတိုၚ်နဲဝွံ ဂုဏ်ကျာ်မွဲလေဝ်ကဵုဒှ်, ဖအိုတ်လေဝ်ကဵုဒှ်, ကောန်ဂကူရာမညတံ− ယဝခါရနွံပၟိက်သၟိက်ဂွံပၟဝ်သ္ပအာရီုမ္ဂး ဗွဲကိုပ်ကၠာ ဒးဖျေံလဝ်ဗွိုၚ်ဒပ်ထ္ၜိုၚ်ကၟာၚ်ကၠေတ်ကၠေတ်ရ။ (သဳလလေဝ် ဒးဒ္ဂိုန်, မေတ္တာလေဝ်ဒးဖျေံရ) ။
ဒပ်ထ္ၜိုၚ်ကၟာၚ်ဂှ် ဒးဒ္ဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်သဳမသုန်, သဳဒ္စါံ, သဳဒ္စိတ်, သဳစှ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဒးသ္ပဗွဲကိုပ်ကၠာတုဲ မၚ်မွဲလဝ်ဗိုန်ဗိုန်ဗတ်ဗတ်အိုတ်ညိ၊ တုဲပၠန်− ပ္ဍဋ္ဌာန်လ္ၚုသ္ၚိတ်ဇြဒၞာဲဟွံဂဗမၞိဟ်အာကၠုၚ်ဂှ် ကဵုဂွံဒှ်ညိ၊ ဆဂးဂှ်− ယဝ်ခါရဒှ်မၞိဟ်ဗြဴဗြဴမ္ဂး သ္ကံလ္ၚောဝ်ဂွံပ္တေဟ်ဖျေံစိုတ်ဟွံမွဲ, ဟွံပါအာတုဲ ဒၞာဲဋ္ဌာန်လ္ၚုမပ္တံဗဒါဲကျာ်စေတဳ, ကျာ်ပဋိမာရုပ်, ဇရေၚ်တံဆု, ဂိုဟ်လိုဏ်, ဒဵုထီု, ဘာဂြိုပ်ဒၞာဲဗဒိုပ်ဂၠိုၚ်ဝွံ ဟွံထေက်ကဵုဒၟံၚ်သ္ပအာရီုဟွံကြိုက်, ပၟဝ်စဟွံအပ်ဟွံဂပ်ဝ်ရ။
“ကံမၚ်မွဲပိုန်ဟာန် − ညာန်မၚ်မွဲအာယုက်” ညးကလုက်ဗြုထ္ၜးလဝ်တုဲ ညာန်မွဲဂှ် ဒၞာဲအရာအိုတ်သီု ဒှ်ဇၞော်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်ရ၊ ဗ္တံလေဝ်ကဵုဒှ် တတ္ၚဲလေဝ်ကဵုဒှ် ဒးပ္တေဟ်ဂမြၚ်ညာန်ရ၊ ပ္ဍဲအရာစပ်ကဵုပၟဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်ဝွံလေဝ် ဒးစကာဍာ်သ္ဍိုဟ်ဒးပဇၞော်ကဵုညာန်ရ၊ ၜိုန်ရဟီုလဝ်ညာဏ်ကီုလေဝ် ဝဳရိယဒးပါကီုရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဒၞာဲဋ္ဌာန်မဒးရးဗၠးဒုဟ်ဗၠးဘဲရုဲစှ်ကေတ်ဋ္ဌာန်ပရဲတုဲ ညံၚ်စိုတ်ပူဂဵုလွဳပရာဓဝ်ပၟဝ်စဍာံဍာံ ဂွံကတဵုဒှ်ဂှ်လေဝ် ဒးသှ်ပ္တဴလဝ်စိုတ်, ဒးကၟောန်လဝ်စိုတ်ဇကုရ၊ ဆဂှ်ဟွံသေၚ်ဏီ ညံၚ်ရဴဇကျာ်တြဲ ဂွံကၠုၚ်တၟးပြာကတ်ပ္ဍဲဂတုမုက်ဇကုမာန် ဂွံညာတ်ကေတ်နကဵုစိုတ်မာန်ဂှ်လေဝ် အတိုၚ်လၟေၚ်သၟဝ်ဝွံ ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုအိုတ်ညိ။
၁။ ဂုဏ်ဗုဒ္ဓ − ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ပ္ဍဲအခါကာလဂဗဆဵုဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်တြဲဒဳပၚ်ကိုရ်(ဒဳပၚ်ကဵု) ဃောဘဝဣသိသုမေဓဗောဓိသတ်တေံဂှ် နကဵုပၟိက်ဆန္ဒ မိက်ဂွံဟံၚ်ပြာ်သတ် ထတ်သ္ကာတ်ကြံၚ်မ္ၚိုဟ်ဗွဲမလောန်တုဲ “ဗုဒ္ဓေါ − ပ္ဍဲကာလသ္ဂောံတီကေတ် (ဓဝ်သစ္စပန်)မ္ဂး− ဗောဇေယျံ − သတ္တံလေဝ် သကဵုတီရောၚ်” ရဴသာ်ဝွံ သ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန် ပၠောပ်လဝ်စိုတ်ရ။
၂။ ဂုဏ်သုဂတ − အတိုၚ်မသ္ပလဝ်အဓိဋ္ဌာန်ဂှ် သၠးပွးကၠေံဂြပ်ရတ်ပိုန်ဟာန် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်, သၠးကၠေံလမျီုဟွံမွဲကဵုလၟိဟ်ဂၞန်, ဂိုတ်ကၟောန်လဝ်ဓဝ်သတိဇၞော်ကဵုဇြဟတ်တုဲ ညံၚ်ကွေတ်ဟဂွံပၠန်ဂတးမှာရာယောၚ်ယာအာဂှ်လေဝ် ဝေၚ်ပါဲစ္ဍးကၠေံနကဵုလညာတ်ညာဏ်ဇကုဇကုရ၊ ဝေၚ်ပါဲသၟးဟွံသေၚ်ဏီ သီုကဵုဗပေၚ်ကၠုၚ်ပါရမဳဂမၠိုၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂၠၚ်လေဝ်ဗပေၚ်ထပ်ကဵုထပ်၊ ကၠုၚ်တပ်တးခိုဟ်ကွေံ, ကၠုၚ်ဒးရးဗွဲမလောန်ရ။
၃။ ဂုဏ်ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န − ဍိုက်ပေၚ်ကၠုၚ်ပါရမဳသာ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲဘဝကတဵုဒှ်ကျာ်ဂှ်လေဝ် ဍိုက်ပေၚ်ကေုာံဒ္ဂေတ် − စရဏ − စှ်သုန်(၁၅)ပြကာ မၞုံတံပွမမၚ်မွဲလဝ်သဳလ, ပွမမၚ်မွဲလဝ်ဣန္ဒြိ − ဣိန်ရဳမပ္တံမတ်ကတောဝ်ရ၊ ဃောဂွံမံၚ်လ္တူပလ္လၚ်ပၞၚ်ရတ်မပြဲ သၟဝ်ဇြဲဗောဓိကၠာဟွံဒှ်ကျာ်က္ဍၚ် ပ္ဍဲဂိတုပသာ်ပေၚ် တ္ၚဲဗုဒ္ဓဝါ ပယာံတ္ၚဲပၠိုတ်ဂှ် ကလိဂွံ “ပုဗ္ဗေနိဝါသာနူဿတိညာဏ်” မဗှ်ဗၞုဟ်တီညာတ်ကေတ်ဘဝကိုပ်ကၠာတေံမာန်ကီု။
ပ္ဍဲပယာံသ္ဂါတ္ၚဲဂှ် ကလိဂွံ “ဒိဗ္ဗစက္ခုညာဏ်” မတုပ်ကေုာံမတ်ဒေဝတဴ မညာတ်ကေတ်သတ်အလုံမွဲဂၠးတိစက္ကဝါမာန်ကီု။ (မညာတ်ကေတ်ဒဒိုက်သတ်ပေၚ်က္ဍတ်ဒၟံၚ် အလုံမွဲစက္ကဝါမာန်ကီု)၊ ပ္ဍဲပယာံယးတၟးဂှ် ကလိဂွံ “အာသဝက္ခယညာဏ် − အရဟတ္တမဂ္ဂညာဏ်” ညာဏ်မလေပ်သ္ကုတ်ဗပိုတ်, ဖအိုတ်, သကှ်ဇတ် − လဇတ်ထောံလၟက်လၟုဲကိလေသပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုမာန်ကီုဂှ် ညာဏ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်မွဲအဆံၚ်ကဵုမွဲအဆံၚ် ကတဵုဒှ်မံက်ဂတဝ်တိုန်အိုတ်ရ။
၄။ ဂုဏ်အရဟံ − ဟိုတ်နူဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံညာဏ်ဂမၠိုၚ်တံဂှ်ရ− စိုတ်ဓါတ်ကျာ်တြဲဗုၜတ်လျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်ယးတၟး, သ္အးဇ္ၚးနူလၟက်ကမၠိကိလေသတုဲ ဗုၜတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴတောဝ်ချဵုကီုရ။
၅။ ဂုဏ်သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓ − ပ္ဍဲစိုတ်ဓါတ်ကျာ်တြဲသ္အးဇ္ၚးဇြုၚ်ဂွုဗုၜတ်ဒၟံၚ်ညံၚ်သာ်သြန်ဗီုဂှ်ဂှ် ညာဏ်ဇၞော်ကတဵုဒှ်မံက်တိုန် ဟဂွံသ္ဂုတ်ခြာတုြ အရာမတီကေတ်အိုတ်သီုညိကီုဟွံသၟေဟ်သှ်ေဇးဟွံမွဲတုြ တီကေတ်လောဲလောဲတီကေတ်အလုံဖအိုတ်မာန်ရ။
၆။ ဂုဏ်လောကဝိဒူ − ညာဏ်မဇၞော်မပြဲသၠဲလးမြဴသာ်ဝွံ နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲတၞောဝ်သန္ထာန်စိုတ်တုဲ ဟိုတ်နူလဒပ်သတၚ်ဒၟံၚ်ဟွံပိုတ်သ္ဂုတ်ဂှ်ရ− ကျာ်တြဲတၠဂမြၚ်ဂြၚ်တီညာတ်ကေတ်ဓဝ်ရုပ်နာံသၚ်္ခါရလောက, ကေုာံ သတ်အနန္တကဵုဂၠးတိလိုက်ဏံမာန်ရ။
၇။ ဂုဏ်အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ − ပၟိက်ဆန္ဒသတ္တလိုက်အလုံအိုတ်သီုဂှ် ကေဝ်ၜတ်ပါ်ပါဲ ဒကဵုလၟာဲရံၚ်ဣန္ဒြိမပ္တံ “သဒ္ဓါ − ပညာ ” ကြံၚ်ၜတ်မာန် − သ္ပမာန်တုဲ ညံၚ်ဂွံစှ်ေ, ဒးကဵုပၟိက်သတ္တံဂှ်လေဝ် ဟီုတွံဝေတ်ဗ္တောန်စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴမာန်ရ။
၈။ ဂုဏ်သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ − ဗီုကျာ်တြဲဟီုတွံဝေတ်ဗ္တောန် စၞောန်ထ္ၜးကဵုဂၠံၚ်တြဴညံၚ်ဂွံဒးကဵုပၟိက်ဂၞပ်ဇကုမာန်ဂှ် ဟွံရုဲပ္တိုန်အ္စာ, ယဝ်ရသဒှ်အာမ္ဂး − ပူဂဵုလဵုမွဲ ဂွံရုဲပ္တိုန်အ္စာ, သ္ပအ္စာဂှ်ရော, ကျာ်တြဲမွဲဟေၚ် မဒှ်အ္စာဇကုဇကုဗွဲစၟတ်ပၠန်ရ။
၉။ ဂုဏ်ဘဂဝါ − ဟီုတွံကဵုဒ္ဂေတ်ဝေတ်ဗ္တောန်လဝ်သတ္တံ မွဲဟာန်ကေုာံ မၞိဟ်ဒေဝတဴဗြမှဴအိန်ဗြီုကဵုဂီုကၠီုဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒ္ဂေတ်ပဋိပတ် မဖှ်သာ်ဝွံတုဲ မဒှ်အ္စာသဝ်မဍိုန်ဍောန်ယေန်သၞာၚ်တံဂှ်ရ၊ ဗီုပိုန်ဣဒ္ဓိအာနုဘဴစရာဲကျာ်သြဳ ကျာ်တြဲမဇၞော်လောန်ဂှ်လေဝ် သ္ပအာရီုအိုတ်အာဟွံမာန်ရောၚ်သွံ။
အာရီုကျာ်ပြာကတ်ဒှ်ဇြဟတ်ကုသဵု။ ။ သ္ဂောံပြာပ်သဳကၠဳခစကျာ်, ပ္တေဟ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်, ဂွံသ္ပရှ်ေသှ်ေရဴဂဴလဝ်ကျာ် မတၟေၚ်တၟဟ်သာ်ဂှ်ဂှ် ကုသဵုကံပိုဲကၠာကၠာတေံ ခိုဟ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်ဒၟံၚ်ဂုဏ်ကျာ်, ဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဂှ် ဒှ်တသိုက်စိုတ်ဗွဲမလောန်ရ၊ ရန်တၟံကဵုကျာ်, ဖျုၚ်လဝ်စိုတ်ကဵုကျာ်တုဲ ဂွံကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴမပ္တံပုၚ်ကွာၚ် ပၞာၚ်ဓုပ်သ္ဍဴ ပ္ကဴသြဴမြမောဝ်ဂှ်လေဝ် မၞုံကဵုစရာဲကျာ်သြဳဟွံအောန် ဒှ်ကလောန်ပါရမဳပြဲပြဲတဲသၠုၚ်သၠုၚ်ရ။ (မူလညးချူစ−ပ္ကဴသဴ)
ဂွံသ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်, ဗှ်ဗၞုဟ်ဗ္စာရဏာပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် စာ်စ္ဍးအာနူလၟက်ကမၠိကိလေသပ္ဍဲသန္ထာန်ဇကုမာန်တုဲ ဟိုတ်နူကုသဵုစိုတ်ကတဵုဒှ်ဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဂှ်ရ− ယဝ်ရသ္ဂောံပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ထပ်ကဵုထပ်မ္ဂး − ကိလေသအောန်လ္တူအောန် ညန်ကဵုကြပ်အိုတ်ရ၊ ကိလေသဇၞော်မံၚ်ဂှ် ဍောတ်စှ်ေမွဲခဏဘာ်အံၚ်, ကိလေသတီုမံၚ်ဂှ် ကြဳစှ်ေမွဲခဏဘာ်အံၚ် ဂွံဒၟံၚ်တသိုက်စိုတ်လၟိုန်ရ။
ညးမဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဋ္ဌာန်ဂမၠိုၚ်၊ ဂလိုၚ်လဵုအခေါၚ်သၠးၜးဟွံမွဲကီုလေဝ် ကာလကလောန်သောၚ်ၜးသၠးမံၚ်ညိညဗၞတ်ဂွံအခိၚ်မာန်ဂှ် ဒးဂစာန်ပၟဝ်စဂုဏ်ကျာ်ရ၊ ဗွဲကိုပ်ကၠာ ၜးသၠာဲထောံကယျိုၚ်ကယျဝ်ကဵုဒးရးတုဲ ပ္ဍဲဂတမုက်ကျာ်လေဝ်ကဵုဒှ် ပ္ဍဲဒၞာဲသတိက်သ္ၚိတ်ဇြလေဝ်ကဵုဒှ်၊ ဗွဲမဂဇံတက်ထွာဲ နကဵုဂဇံဒက်ထွာဲဟေၚ် သ္ပအာရီုဂုဏ်ကျာ် − ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ထပ်ကဵုထပ်ညိ။ သွက်ညးဗြဴဗြဴဂှ် အေံဒေံတုဲ ဂဇံညိ။
ကလောန်ကၟိတ်ဂၠိုၚ် ဟွံဂွံအခိၚ်ကွေံကွေံလေဝ် စိုတ်ဇကုကဵုဂွံစောဲဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်မွဲမွဲညိ၊ ဟီုဍေံရ− ဃောမပ္တံအာကၠုၚ်စသုၚ်မံၚ်စံၚ်ဍုန်တိုပ် ကၠောန်ကမၠောန်ဇၞော်ဍောတ်တံဂှ်၊ ယဝ်ခါရဂွံသ္ပမံၚ်အာရီုဗှ်ဗၞုဟ်မံၚ်ဂုဏ်ကျာ် ပ္ဍဲစိုတ်ဇကုမ္ဂး − ကလိဂွံဂုဏ်ဖဵုလိုက်ပလိုက်ၜါပြကာမာန်ရောၚ်။ ဟိုတ်ဂှ်ရ− အဟိန်ကၠောန်မံၚ်ကလောန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲဂှ် ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်မံၚ်ဂုဏ်ကျာ်− အရဟံ ဒှ်တံတုဲ “အာရီုကျာ်ပြာကတ်ဒှ်ဇြဟတ်ကုသဵု” ဂွံဖဵုဂၠိုၚ်ကွေံကွေံရောၚ် ။
ဂုဏ်ဖဵုဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်
ပၞောဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် ကမ္မဋ္ဌာန်ဂွံတုပ်ကဵု “ဗုဒ္ဓါနုဿတိမွဲ” ဟွံမွဲသက်သက်ရ၊ ဂုဏ်ဖဵုကမ္မဋ္ဌာန်ဝွံ ဟီုထိုၚ်သးထ္ၜးဟွံအိုတ်တုဲ ပူဂဵုဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်တံဂှ် ဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲပ္ဍဲဘဝပစ္စုပ္ပန်ဏံကီု၊ ဒဒိုက်ပရိုက်ဘဲပ္ဍဲဘဝဂတမပ္တံအပါယ်ပန်ကီု၊ ဟွံဒးဆဵုညာတ်ကၟာတ်ဒဝ်ကၠေံခိုၚ်ခိုၚ် လပံက်ကဵုတြၚ်သွဝ်ဗြီုနိဗ္ဗာန်ရ၊ ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘဝဇိုန်ကဵုတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴပၠန်− ပြဲသန်နူညးတၞဟ် ဂွံပတၠမပ္တံရုပ်သာ်ကျာ်သြဳကျေဝ်ဂေါဝ်လောန်, ဂွံပတၠပိုန်ဟာန်တဴနူညး, ဂွံပတၠညာန်ပညာပြာကတ်နူညးတဒြ ဟွံဒးဒှ်ဒဒိုက်စိုတ်ဒဒိုက်ကာယရ။
ပသာ်ဂွံသမ္တီရော, ညံၚ်ရဴနာဲပိုဲ “သုဘူတိမှာထေရ်”ကီု ဂပ်ဝ်ဂိုၚ်သမ္တီညိ၊ မှာထေရ်ဝွံ နူကဝ်ပိုဲဏံကလေၚ်ရိုဟ်အာပ္ဍဲလ္အိတ်မွဲလက်ကဝ်တေံ လက်ထက်ကျာ်တြဲမဒုမုတ္တဵုဂှ် ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲဂကူဗဗၞးမၞုံယၟု “ကောသိပ” အာစိုပ်အဝယ်ဗၠာဲတုဲ တိတ်သ္ပခၟဳဣသိ ပဒတဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဂြိုပ်ဟိမဝန်− ဟေဝမန်− ၊ ညးမွဲဓဝ် ဟွံမွဲကဵုသ္ကံလ္ၚောဝ်ရ။ (ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာထေရဂါထာ ပဋ္ဌမကၞပ်ဂှ် ဣသိနန္ဒးဂးယၟုရ၊ ကွးဣသိပန်စှော်ပန်လ္ၚီ (၄၄၀၀၀) ဂွံမိၚ်ဓဝ်ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တိုရ်တုဲ ကွးဣသိဂမၠိုၚ်တံဂှ် ဒှ်အာတၠအရှန်အိုတ်ရ၊ ဗွဲကြဴ သှ်ေဣသိအ္စာမွဲဇကုဓဝ်တုဲ ပ္ဍဲပါဠိဂှ် “မွဲဓဝ်ဟေၚ်” တွံလဝ်ရောၚ်။)
ဣသိကောသိပုယဂှ် − ၜိုန်ရလွဳပရဒၟံၚ်ဓဝ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ လုကဴပိစှော်လ္ၚီသၞာံကီုလေဝ် တၟေၚ်တၟေၚ်တၟဟ်တၟဟ် ရှ်ဓဝ်ဇိပ်ဇိပ်ဂၠိပ်ဂၠိပ် မိပ်မိပ်လျုၚ်လျုၚ် ဟဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ဏီရ၊ ဃောဂှ်ပၠန် ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တဵု ကလာၚ်အာလ္တူအာကာသ က္ညကၠုၚ်စိုပ်ဇရေၚ်ဘာဣသိကောသိယဂှ်ရ၊ တၠရသိလေဝ် နိမန်က္ညဖျေံကျာ်တြဲတုဲ ကဵုဒါန်ကျာ်တြဲတုဲ ကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴနာနာသာ်ရ၊ ကျာ်တြဲညာတ်ဒးသဒ္ဓါသဳလဣသိ သီုကဵုပဳတိမကတဵုဒှ်ဒၟံၚ်ဂှ်တုဲ နကဵုဓဝ်မေတ္တာကရုဏာ ဖအောဝ်လလဴသၟိက်ကဵုဣသိပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ် ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ဘာဝနာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်ရ၊ ပ္ဍဲကာလဂှ် ဓမ္မဒေသနာဂါထာသၟဝ်ဝွံ တွံထ္ၜးဖတိုက်ဖအောဝ်ကုဣသိရ။
ဘာဝေဟိ ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ၊ ဘာဝနာနမနုတ္တရံ ။
ဣမံသတိံဘာဝယိတွာ၊ ပူရယိဿသိမာနသံ ။
ဣသေ၊ ယွံ− ဣသိကောသိယ, နာမပြာကတ်, သဒ္ဓါထတ်လောန်။ ဘာဝနာနံ၊ ပၞောဝ်− ကဵုသမထဘာဝနာ, ဝိပဿနာဘာဝနာဂမၠိုၚ်။ အနုတ္တရံ၊ ဍေံ− မပြဲသၠုၚ်, မဒှ်ကၞုၚ်ကၞောတ်, အထောတ်လ္တူ။ ဗုဒ္ဓါနုဿတိံ၊ န်− ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်, ဂၠံၚ်ဍာန်ဗၠးဒုဟ်, ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ်။ တွံ၊ ၚ်− တၠအဲရသိ, ကလိဂွံဘဝမပြဲ, မံၚ်ပ္ဍဲဂြိုပ်ဂၞိၚ်။ ဘာဝေဟိ၊ သြဝ်− ဇၞော်ပၟဝ်, ဂလိုၚ်လဝ်လၟိုန်ညိ။ ဣမံသတိံ၊ န်− ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာဝွံ။ ဘာဝယိတွာ၊ န− ကြိဂွံပၟဝ်ဂလိုၚ်လဝ်နေဝ်။ (ဂွံဇၞော်ပၟဝ်ဂလိုၚ်လဝ်တုဲ) မာနသံ၊ ၚ်− စိုတ်ကသပ်, ဇၟာပ်ချပ်ရာဒၞာ။ ပူရယိဿသိ၊ ကြက်− ဍိုက်ပေၚ်ကွေံ, ပ္တေံဖျေံစိုတ်, ပိုတ်ပိုတ်သ္ကိုတ်သ္ကုတ်ညိ။
အဓိပ္ပါယ်ဒေသနာအပါအံက်ကျာ်ဂန် တွံဗကန်လဝ်ဂှ်တုန် −−− ယွံဣသိကောသိယ ပၞောဝ်ကဵုသမထဘာဝနာ ဝိပဿနာဘာဝနာဂမၠိုၚ် လ္ပပြိုၚ်ကဵုသမထဘာဝနာ ဗုဒ္ဓါနုဿတိညိ၊ ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်မွဲဂှ် မဒှ်ကၞောတ်အထောတ်ကၞုၚ် ပြဲသၠုၚ်လောန် စၞောန်ထ္ၜးဟွံမာန်တုဲ တၠအဲဇၞော်ပၟဝ်ဂလိုၚ်လဝ်လၟိုန် ဗှ်ဗၞုဟ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်လၟိုန်ညိ၊ ဂွံဇၞော်ပၟဝ်ဂလိုၚ်လဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိဘာဝနာကမ္မဋ္ဌာန်ဝွံမ္ဂး ဂုဏ်းဖဵုဍေံဟွံဒးအာစိုပ်လလေၚ် ဗပေၚ်ကဵုကသပ်စိုတ်ဂၞပ်စိုတ် ၜိုန်နွံပၟိက်ရာဒၞာမိက်ဂှ် ကြက်ကလိဂွံမာန်ရ− တၠအဲဣသိမ္ဂးရောၚ်။
ဆဂှ်ဟွံသေၚ်, တၟေၚ်ပယျးဒိုဟ်ပၠန်, တွံဗကန်လဝ်သာ်ဝွံရ။ ယွံရသိ− ယဝ်ရဂွံဇၞော်ပၟဝ်လဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ပွမဗှ်ဗၞုက်ဂုဏ်ကျာ် သီုကဵုသဒ္ဓါ − ပဳတိခိုၚ်ခိုၚ်ကၠိုက်ကၠိုက် ဟွံဂရိုက်ဂရာၚ်အာမ္ဂး လုကဴပွိုၚ်ပိလက်ကဝ် (ပိလဟုတ်ကဝ်) ဂွံလဟိၚ်ဇူဒီုပ္ဍဲဍုၚ်သွဝ်တေံရ၊ ဂွံကတဵုဒှ်သၟိၚ်အိန်စၟိန်ပြမာန်လေဝ် သွဝ်ၜါ − ဘုံဒေဝတဴ လုကဴဒ္စါံစှော်အလန်ရ၊ ဂွံကတဵုဒှ်သၟိၚ်စက္ကဝဝ် ပိုၚ်လဝ်တ္ကံပန်လ္ၚဳအလန်ရ၊ ဂွံကတဵုဒှ်သၟိၚ်ဨကရာဇ်, ပဒေသရာဇ်ပိုၚ်ကၞာတ်ဗြိုဟ်ဗြိုဟ် တော်ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရ။
ဇၟာပ်ဇၟာပ်ဘဝကတဵုဒှ်မၞိဟ်မ္ဂး မဒးဍိုက်ပေၚ်ကဵုပိုန်ဟာန်, ရုပ်သာ်ကျာ်သြဳ ညးလဵုမွဲပြိုၚ်ပကာန်ဟွံမာန်ရ၊ တြၚ်ဒုဂ္ဂတိကၠက်ခရာမွဲလက်ကဝ် တြၚ်သွဝ်ကဵုမၞိဟ် လၟိဟ်မွဲလက်ကဝ် ဒးပံက်လဟာ်လဝ်ရ။ ယွံဣသိကောသိယ၊ ဟိုတ်နူတၠအဲ ဂွံပၟဝ်လဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိဝွံတုဲ ပ္ဍဲအနာဂတ်ဂတ ကာလပေၚ်မွဲလက်ကဝ်တေံ ဂွံဒှ်တၠအရှန် အဆတ်ပြာကတ်တမ္ညဝ်တဴ နကဵုယၟုမ္ဂး “သုဘူတိ” ကလိဂွံခၟဳမပြဲ ပ္ဍဲသာသနာကျာ်တြဲဂေါတမရ၊ ဂွံဒှ်ကွးပရဲလုပ်ပ္ဍဲတဆိပ်ကြာ “ဨတဒဂ္ဂ”ရ၊ နကဵုဂလာန်ပယျးဒိုဟ် မပ္တံမြဴသာ်ဝွံ အနုညာတ်ကဵုအခေါၚ်ဟီုလလောၚ်ပ္ညုၚ်ထ္ၜးလဝ်တုဲ ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တဵုလေဝ် နကဵုဣဒ္ဓိဇျာန် အဘိညာတ်ဍိုက်ယာန်အာကာသ ကလာၚ်အာပ္ဍဲကာလဂှ်ရောၚ်။
ဣသိကောသိယဂှ် တန်တဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၠောံဗ္တောန်ကျာ် အတိုၚ်စၞောန်ထ္ၜးလဝ်ဗီုဂွံပၟဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်လွဳပရာဒၟံၚ်ပွိုၚ်မွဲဘဝတုဲ စုတိအာနူဂှ် ကတဵုဒှ်သၟိၚ်အိန်ပ္ဍဲသွဝ်တာဝတိံ ဂွံလဟိၚ်ဒၟံၚ်မွဲစွံ မွဲကရောံမွဲဂကောံ အဆေဝ်သွဝ်ဗွဝ်ပိုန်ဒိပ်မပြဲပြဲရ၊ အတိုၚ်ပယျးဒိုဟ်ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တဵု မကဵုလဝ်ပ္ညုၚ်ဂှ် ဂၚေၚ်အာကၠုၚ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲခရိုၚ်သံသာ ဟွံဒးအာအပါယ်သက်သက်ရ၊ ဂွံဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်ဘိုက်ဘက်မၞိဟ်ကဵုသွဝ် ဗၞတ်ကဝ်ပိလက်တုဲ ကာလစိုပ်လက်ထက်ကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမဂှ် ကၠုၚ်ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ် ဂွံဒှ်ကောန်သုမနသေဋ္ဌဳ မၞုံကဵုကြက်ဂြပ်ရတ်ဒ္စါံစှော် (၈၀)ကိုတ်ရ။
ဂွံပတၠရုပ်သာ်ကျာ်သြဳ ကၞောတ်အထောတ်ညးဂမၠိုၚ် ညံၚ်ရဴပြိုၚ်ပကာန်ဟွံမာန်ကီုရဒှ်တုဲ ခုတ်ခဴလဝ်ယၟုယၟာ “သုဘူတိ” ကလိဂွံယၟုအတိုၚ်ပယျးဒိုဟ်ကျာ်ရ၊ ကျာ်မွဲမွဲဇူကု ပျးလဝ်ဒိုဟ်ကဵုလဝ်ပ္ညုၚ်တုဲ သဒးဒှ်ဗွဲစၟတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ− ကြဳဇှ်ဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်နူလက်ထက်ကျာ်တြဲပဒုမုတ္တဵု ကဵုလဝ်ကလောန် စၞောန်ထ္ၜးလဝ်နဲကဲဗီုဂွံပၟဝ်ဂှ်တုဲ စိုပ်လက်ထက်ကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမ ဍိုက်ပေၚ်စိုပ်သိတ် စိုပ်လ္အိတ် စိုတ်ကၞုၚ်သရုၚ်ထောံဟွံမွဲရောၚ် ။
ဒှ်ခၟဳတၠအရှန်ပ္တန်လဝ်တဆိပ်ကြာ −−− အခါကာလကျာ်တြဲနာဲပိုဲဂေါတမ က္ညစိုပ်ကၠုၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲအနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌဳ ကဵုဒါန်စရိုဟ်ဍာ်ဘာဇေတဝန်ကုကျာ်ဟေၚ် သုဘူတိသေဋ္ဌဳကဵုအနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌဳ ဂွံကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ်ကျာ်မွဲစွံရ၊ ဟိုတ်နူအသိၚ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိ ကုသဵုဂွံကတဵုဗဒှ်ဇၞော်ပၟဝ်လဝ်ပ္ဍဲမွဲလက်ကဝ်တေံ ဆၜိုတ်ဂွံမိၚ်ဓဝ်ကျာ်ဗၞတ်မွဲဂါထာဓဝ်ဂှ် သဒ္ဓါကတဵုဒှ်ဗွဲမဇၞော်ကဵုဇြဟတ်ရ၊ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကျာ်လောန်ဗၞတ် စၟတ်သမ္တီမံၚ်တဝှ်ဍောၚ်ဓဝ်ကျာ်ရ၊ မိၚ်ဒးတဝှ်ဓဝ်ကလိဂွံသံဝေဂကဵုဘဝခရှ်ကလှ်ထောံကၠေံအေံကၠာတ်ပ္တိတ်ပိုန်ဂြပ်ဒ္စါံစှော်ကိုတ်တုဲ ဃောဂတာပ်တဲဟေၚ် တိတ်သ္ပခၟဳပ္ဍဲသာသနာကျာ်ရ။
တိတ်ပခၟဳ လွဳပရာဓဝ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဒှ်တံ ခၞံဗဒှ်ကုသဵုစိုတ်တုဲ ခြာဟွံလံ အာစိုပ်ဒဒှ်အရှန်မပြဲ ကွးကျာ်တဲလ္တူရ၊ ကျာ်တြဲပိုဲပအပ်တဆိပ်ကြာၜါတန်ၜါထပ်မတွံဂး “အရဏဝိဟာရဨတဒဂ္ဂ− ဒက္ခိဏေယျဨတဒဂ္ဂ”နကဵုယၟု သုဘူတိထေရ်ဂှ် ဒယှ်ပြာကတ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသာသနာရ၊ (စာ်စ္ဍးအာနူကိလေသတုဲ မပဒတဴဂှ် − အရဏဝိဟာရဨတဒဂ္ဂ၊ ထေက်ဒှ်ဒၟုၚ်ဒုၚ်ဒါန်ညးဂှ် − ဒက္ခိဏေယျဨတဒဂ္ဂ − မ္ဂးယၟုရောၚ်)၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ထံက်ရံၚ်ကဵုဝတ္ထုသာဓကသာ်ဝွံတုဲ ကြဳဇှ်ဂွံဇၞော်ပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ် ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန် ကလိဂွံတသိုက်မၞိဟ်ဒေဝတဴနိဗ္ဗာန်, ဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ် ဖဵုသၠဲလးဗွဲမလောန်ဂှ် တဝှ်ကျာ်နွံဒၟံၚ်ရောၚ်။
ဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်သုဘူတိမှာထေရ်ဝွံ ကျာ်တြဲပိုဲတွံလဝ်ပ္ဍဲပါဠိထေရအပဒါန်တေံကဵုတဝှ်အဋ္ဌကထာရ၊ အတိုၚ်မဟီုပ္ညုၚ်ရေၚ်တၠုၚ်နၚ်ပရူပရာဂွဴပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်, ဖဵုပၟဝ်လဝ္ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် ဒှ်ဗွဲခမၞောန်ရ၊ သွက်ညးနွံပၟိက်ကဵုပ္တေဟ်ဂုဏ်ကျာ် ဂွံဆၜိုတ်တီညာတ်ကေတ်ဂုဏ်ကျာ်, ဂုဏ်ဖဵုဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်တုဲ ချူကံက်နၚ်ဗွဲခမၞောန်ရ၊ သွက်ပူဂဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကဵုကျာ်ဂွံပၟဝ်စဂုဏ်ကျာ် − အရဟံ −ဒှ်တံတုဲ ချူထ္ၜးလဝ်ဍန်ဍန်ရောၚ် ။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ပူဂဵုဂွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်, ဂွံဗှ်ဗၞုဟ်သ္ပအာရီုပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်, ဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်တံဂှ် သ္ဂောံဒုၚ်စသိုၚ်တသိုက်လိုက်ပလိုက်ၜါ ခရာဂၠိၚ်သ္ၚောဲဟွံမွဲကဵုဒဒိုက်အပါဲသာ်အာနူဗဟေက် ဟွံဒးဖေက်ဘဲကၞောတ်တဲတေံပၠန် ဂွံဒှ်အရှန်တြုံအရှန်ဗြဴဒဴကၠေံဒဒိုက်သံသာတုဲ ကလိဂွံတသိုက်လောကုတ္တဵုမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဟွံမွဲကဵုမပ္တံဇာတိဇရာဗျာဓိမရဏရောၚ် ။
စၞောန်ထ္ၜးဖဵုဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်
ညးပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ် ကလိဂွံဖဵုဇၞော်ဇၞော်ဂှ် ကျာ်တြဲတွံလဝ်ပ္ဍဲပြကိုဟ် ပါဠိအပဒါန်ကဵု အဋ္ဌကထာ နွံတဴဒၟံၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် သွက်ဂွံဂိုၚ်သမ္တီဒးညိဂးတုဲ ထ္ၜးကဵုဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်မှာထေရ်သာရိပိုတ်ၝောံကိုတ်သ္ကိုတ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဓဝ်ဝွံရောၚ်။
နာဲပိုဲထေရ်သာရိပိုတ် ၝောံကိုတ်သ္ကိုပ်ပၞာန်ဓဝ်ဝွံ ဟိုတ်နူပ္တံပါရမဳ “အဂ္ဂသာဝက” လုကဴပွိုၚ်မွဲအသၚ်ဃဲကဵုပရဲမွဲလက်ကဝ်, မွဲမှာလက်ကဝ်−တုဲ အကြာအကြာဂှ် ဂွံကေၚ်ဇၞော်ပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဂၠိုၚ်ကဵုဘဝကီုရ၊ ဟိုတ်နူပညာပါရမဳ ဂွံပၟဝ်လဝ်ဗုဒ္ဓါနုဿတိကမ္မဋ္ဌာန်မွဲဟာန်ကေုာံ ပွမဂွံပူဇဴလဝ်ပ္ကဴသြဴမြမောဝ်တုဲ ကာလပြံၚ်ဘဝဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ပိုန်သမ္ပတ္တိဍုၚ်သွဝ်လၟိဟ်ကဝ်မွဲလက်၊ ဂွံဒှ်သၟိၚ်စက္ကဝဝ်ပိုၚ်လဝ်တ္ကံပန်လ္ၚီအလန်ရ။
ဂွံဒှ်သၟိၚ်အိန်လေဝ်လ္ၚီအလန်ရ၊ ဒှ်မၞိဟ်ပၠန် ဂွံဒှ်မၞိဟ်ပြဲပြဲ မၞိဟ်တဲလ္တူဂကူသၠုၚ်သၠုၚ် ပိုၚ်ဍုၚ်ပိုၚ်ရး ကတဵုဒှ်ပ္ဍဲဂကူသၟိၚ်ဨကရာဇ် ဂွံပိုၚ်ကၞာတ်လဝ္တိဍာ်နန်ထဝ်လေဝ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရ၊ ရုပ်သာ်ကျေဝ်ဂေါဝ်, ညာန်ပညာပရှ်ညံၚ်ဇၟောဝ်ဍာ်လေဝ် ဂုဏ်ဖဵုဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုဏ်ကျာ်ရ၊ တြၚ်အပါယ်ဒဝ်တြၚ်သွဝ်ပံက် လုကဴသၞာံမဂၠိၚ်သ္ၚောဲဂှ်လေဝ် ဖဵုအာနိသံသဂွံပၟဝ်လဝ်ဂုန်ကျာ်ဝွံရောၚ် ။
ညးဗှ်ဗၞုဟ်ဂုန်ကျာ် သ္ပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ကဵုဂုဏ်ကျာ် ကလိဂွံဂုန်ဖဵုလၟုဟ်လၟုဟ်ဂှ် ဟီုသှ်ထ္ၜးကဵုမွဲနဲပၠန်ရ၊ သၟတ်ဗြဴနွံမွဲ ပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵု ဒၟံၚ်ပ္ဍဲကွာန်“ဝတ္တကာလက”ဂှ် ဒးကာလမွဲတ္ၚဲ မိကဵုမၜါ တိတ်အာလ္ၚောဝ်ကျာ်မဟာစေတဳတုဲ ကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဒၟံၚ်ဓဝ်ခမဳသၚ်တၠအရှန် ခၟဳသၚ်ပုထုဇန်တံရ၊ ကောန်ဝုတ်သၟတ်ဗြဴဂှ် ဟိုတ်နူမၞုံကဵုလျိုၚ် ဒမုၚ်ဂလေၚ် ဒးဂၠေၚ်လဝ်ဂၞဴ ဟွံထေက်ကဵုကဵုအာကၠုၚ်စိ မိကဵုမၜါ ဆေဝ်ဒဝ်ဗဒေါံထောံတုဲ သှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိရ။
သၟတ်ဗြဴဂှ်လေဝ် ဟွံစာန်စးမိမၜါတုဲ ဃောမသှ်ေၜက်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသ္ၚိဂှ် ပၠောပ်ဏာစိုတ်သ္ပအာရီုကဵုကျာ်မဟာစေတဳတေံရ၊ ကျာ်မဟာစေတဳဂှ် ဒးဒၟံၚ်လျးအရံၚ်သၟိၚ်ဂိတုတုဲ ဂဵုတၟးတိတ်ဖျဳဖျဳဖျဴဖျဴ ပလေဲမံၚ်ပ္ဍဲမတ်ဇကုကီုရ၊ ပရိသာတ်ဂမၠိုၚ် သ္ပပူဇဴဒၟံၚ်မပ္တံပၞာၚ်ဓုပ်သ္ဍဴပ္ကဴသဴမြမောဝ် လ္ၚောဝ်ရှ်ေသှ်ေ ဖျေံက္ဍိုပ်တံဂှ်လေဝ် သညာတ်အာကီုရ၊ ခၟဳသၚ်(တၠအရှန်ပုထုဇန်)တံ ဖဍောတ်တွံသှ်ဇျာဲဒၟံၚ်ပါဠိပါၚ်ကျာ်လေဝ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ကီုရ၊ သီုကဵုမိၚ်ညာတ်ဒၟံၚ်သာ်ဂှ်ဂှ် ကတဵုဗဒှ်ဓဝ်သဒ္ဒါသ္ပအာရိုကဵုကျာ်မဟာစေတဳတေံတုဲ ဓဝ်ပဳတိသ္ဍိုက်မၠိုက်ကဵုကာယစိုတ်ဂှ် ကတဵုဒှ်တိုန်ဗွဲမလောန်ကာဲရ။
ဃောမသ္ပအာရီုကဵုကျာ် အဃောပဳတမကတဵုဒှ်ဂှ်ဟေၚ် သၟတ်ဗြဴကလာၚ်တိုန်အာလ္တူအာကာသတုဲ စိုပ်အာကျာ်မဟာစေတဳ ကၠာနူမိမၜါဏီရ၊ သၟတ်ဗြဴစိုပ်ကျာ်တုဲ သီုကဵုဂေတ်ဗဵုလ္ၚောဝ်ကျာ်မဟာစေတဳ သီုကဵုကလၚ်ပၚ်မှိၚ်ဓဝ်ဂှ် တန်တဴဒၟံၚ်ဗွဲမဒးရးရ၊ ပ္ဍဲချိုန်ခဏဂှ် မိမၜါစိုပ်ကၠုၚ်ညာတ်ဒးကောန်ဝုတ်ဇကုတုဲ “ယွံကောန် − မူရဴနကဵုဂၠံၚ်တြဴမွဲ ကောန်မကၠုၚ်ဂှ်ရော? ပိုဲကဵုမၚ်သ္ၚိ မၚ်သ္ၚိရောၚ်ဂးတုဲ ဗီုလဵုဂွံစိုပ်ကၠုၚ်ကၠာပိုဂှ်ရော” ဂလာန်ဗြဴသာ်ဝွံ သၟာန်တိုန်ရ။
ကာလဂှ် “ယွံမိ − အဲဍိက်ဗြဴကၠုၚ်နကဵုဂၠံၚ်တြဴအာကာသလေဝ်မိ” သၟတ်ဗြဴသ္ဂးရ၊ “ယွံကောန် − ဂၠံၚ်တြဴအာကာသမ္ဂးဂှ် ပူဂဵုတၠအရှန်ရောၚ်မအာကၠုၚ်မာန်ရ၊ ဂလာန်ကောန်ဂှ်ဒှ်ဍာံညိဟာ” မိဂှ်သ္ဂးတုဲ “ယွံမိ − အဲဍိက်ကောန်ဝုတ်သ္ပအာရီုကဵုကျာ်ဓဝ်ပဳတိမအိုဟ်တၟိုဟ်စိုတ်ဂှ် ကတဵုဒှ်တိုန်ရ၊ နကဵုအသိၚ်ပဳတိဂှ်ဟေၚ် ကလာၚ်ကၠုၚ်ပ္ဍဲလ္တူအာကာသမာန်ရောၚ်အဴ” သၟတ်ဗြဴသ္ဂးတုဲ မိမၜါဂှ်လေဝ် သ္ပအံသဝ်ကဵုကောန်ဝုတ်ဇကု ဟီုထိုၚ်သးအကြီုဂုဏ်ကျာ်ဟွံတီဗၞုဟ်တွဵုရောၚ် ။
ထံက်ရံၚ်ကဵုဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်သၟတ်ဗြဴမကၠုၚ်ပ္ဍဲပြကိုဟ်အဋ္ဌကထာ အဋ္ဌသာလိန်ဂှ်တုဲ ဒဒှ်ရဂွံသ္ပအာရီုပၠောပ်ဏာစိုတ်ကဵုကျာ်မဟာစေတဳ သ္ပစၞးဇကုကျာ် မၠာ်သ္ၚဳမိပ်မြဟ် ကတဵုဗဒှ်ဓဝ်ပဳတိကလိဂွံဖဵုဒိဋ္ဌ ကလာၚ်အာလ္တူအာကာသမာန်ဂှ် ဒှ်အသိၚ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ်ရ၊ ဒှ်အသိၚ်ဇြဟတ်ပဳတိ သ္ဍိုက်မၠိုက်မိပ်စိုတ်ပ္ဍဲအာရီုကျာ်ဂှ်ရ။
ဝတ္ထုသုတ်ဇာတ်ဗီုဗီုဏံဂှ် နွံဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ဗွဲမလောန်တုဲ ပိုဲကၠုၚ်ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲဂကူမည် လုပ်ဗော်ဗုဒ္ဓဘာသာအခါလၟုဟ်ဝွံ ညံၚ်သ္ဂောံဂွံပဳတိဇၞော်ဇၞော်မာန် ဂစာန်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်အိုတ်ညိ၊ ဂိုတ်ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ် ဂိုတ်သ္ပအာရီုပၠောပ်စိုတ်ကဵုဂုဏ်ကျာ်အိုတ်ညိ၊ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ပ္ဍဲကျာ်ကွေံကွေံတုဲ ပ္တေံဇြိုဟ်ဇြိုဟ်နက်နက်အိုတ်ညိ။ (သာလိနဳ−ဇေန်−၁၅၉၊ ဝိသုဒ္ဓိမဂ် မထဝဳကသိဏနိဒ္ဒေသပဋ္ဌမဇ္ဇျာနကထာ −၁၃၉)
ဝတ္ထုပရူဒဒှ်မွဲသ္အာၚ်ပၠန်ဂှ် ဒဒှ်ရဂွံသ္ပအာရီုကဵုရုပ်သာ်ကျာ်တြဲ ဂွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ရူပကာယကျာ်တြဲ နကဵုမတ်မသ္ဍိုက်မၠိုက်မိပ်စိုတ်ကွေံကွေံတုဲ ကၞောတ်တဲဒှ်အာတၠအရှန်မာန်ဂှ် ပသာ်မတွံလဝ်ရော၊ ညံၚ်ရဴနာဲပိုဲ “ဖုဿဒေဝမှာထေရ်”ဝွံ ဂပ်ဝ်သမ္တီညိ။
ပရူဒဒှ်မှာထေရ်ဂှ် သာ်ဝွံရ၊ ဒးပယာံမွဲဝါ မှာထေရ်အာလ္ၚောဝ်ကျာ်မဟာစေတဳပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုရ၊ ဃောဂှ် ဒေဝတဴမာမွဲ နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်လဝ်ရုပ်ကျာ်တုပ်ကဵုရုပ်ကျာ်မွဲသၞောတ်ဓဝ်တုဲ သ္ဂောံဆဵုသ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်အလဵုဇကုရ၊ ဗီုမှာထေရ်ပၠောပ်စိုတ်ဂှ်တုန် − ဒေဝတဴသၟိၚ်မာဝွံ ၜိုန်ရမၞုံကဵုကိလေသကာမတဏှာကိုလေဝ် နကဵုဣဒ္ဓိဇကု နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်လဝ်ရုပ်ကျာ်ပတုပ်ကဵုရုပ်ဂှ် တုပ်ကွေံကွေံ ဂေါဝ်ကွေံကွေံ ဆာဲကွေံကွေံဏီသွံ၊ ကျာ်တြဲဟွံမွဲကဵုပ္တောံၜတ် − ဓဝ်ဝိဋ်ကိလေသပိုတ်ဖအိုတ်ကၠေံတဏှာတုဲဂှ် ဂေါဝ်ကွေံကွေံမူသ္ဇက်ဂးသက်ဂးနွံဏီရော −−− ရဴသာ်ဝွံ ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုကဵုရုပ်သာ်ကျာ်မၠာ်သ္ၚဳဇၞော်ပၟဝ်ဓဝ်ကမ္မဋ္ဌာန်တုဲ ကၞောတ်တဲဂွံမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန်ပၠန် ဒှ်အာအရှန်တြုံမပြဲပြဲ ပ္ဍဲကျာ်မဟာစေတဳဂှ်ရောၚ်၊ ဒေဝတဴမာပလီုကၠေံကုသဵုဖုဿဒေဝမှာထေရ် ပ္ဍဲကျာ်မဟာစေတဳနာနာသာ် ပ္တောံလဝ်ရုပ်ပရေံပရေံဟိန်ဟိန်ဗိန်ဗိန်ကၠာတုဲ ဗွဲကြဴမှာထေရ်အာတ်အခေါၚ်ကဵုနိမိတ်ဗဒှ်ဇကုကျာ်ရ၊ ၜိုန်ရနိမိတ်ဗဒှ်ဟွံတုပ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲမတ်မှာထေရ်ဟွံကေၚ်ဆဵုလဝ်ကျာ်မွဲလှ်ေဏီတုဲ တုပ်ကဵုကျာ်ဂမျိုၚ် ဂိုၚ်သမ္တီလဝ်သာ်ဝွံရောၚ်။
ဟိုတ်ဂှ်ရ− ဒေဝတဴမာမၞုံကဵုကိလေသ အုဲအေၚ်ကၠိခ္ဍက်ဒၟံၚ်ဂလိုၚ်ဂှ်လေဝ် ကာလနိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ရုပ်ကျာ် ပၠောပ်စိုတ်သ္ပအာရီုကဵုရုပ်ကျာ် ဒဒှ်ဟွံမွဲကဵုကိလေသကာမတဏှာ အာစိုပ်ဒဒှ်အရှန်မပြဲပြဲမာန်ဏီတုဲ ယာံခါရဂွံဂဗဆဵု ဂွံဗဵုလ္ၚောဝ်ဇကုကျာ်ဂမျိုၚ်စၟတ်မ္ဂး ကလိဂွံမဂ်ဖဵုနိဗ္ဗာန် ရိုဟ်လၟိဟ်ဟွံမာန်ရောၚ်။ (ပရူပရာဝတ္ထုမဇက်နၚ်လၟုဟ်ဝွံ ကၠုၚ်ပ္ဍဲအဋ္ဌကထာပရိဝါ − ဝိနယ်ပြဝးဨကုတ္တရိကနယ, ပဥ္စကဝါရတေံရောၚ်) ။
ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ကလိဂွံဖဵုစှ်သာ်, စှ်ၜါသာ်ဂှ် တဝှ်အဋ္ဌကထာဝိသုဒ္ဓိမဂ် ပဋ္ဌမကၞပ် ဗုဒ္ဓါနုဿတိကထာနွံဒၟံၚ်ရောၚ်။
ပူဂဵုပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ပဳတိဗၠးဟွံမာန် ။ ။ ပ္ဍဲအရာစပ်ကဵုပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်ဂှ် “ဓဝ်ပဳတိ” မလေပ်သ္ဍိုက်မၠိုက်, ယိုက်ထ္ၜၚ်ကဆော်, ဇၞော်ပတိုန်ကဵုကာယစိုတ်, ဆၜိုတ်မၞုံဂှ် ဒှ်မသုန်ပြကာရ၊ ညးမ္ဂးမသုန်ပြကာဂှ်ရော ?
(၁) ခုဒ္ဒိကာပဳတိ − ပဳတမကတဵုဒှ်ဍောတ်သွတ်အယာံမာတ်တသော်ဇကုနရဴ, ဒတဴနရဴတသော်ဇကု၊ သော်ဇကုစဝ် ။
(၂) ခဏိတာပဳတိ − ပဳတမကတဵုဒှ်တုပ်သၟဟ်ညံၚ်ရဴဇုက်လလဳ ချဳတုဲ ဒေါံထေက်, မွဲဗဂေတ်လေံနာဍဳဟွံၜက်, ဆက်ဒှ်မွဲလစုတ်, ပိုတ်ထုတ်လီုအာ။ (ဒှ်− လီုကၠေံပြဟ်− သၟဟ်ကဵုဇုက်လလဳကီု) ။
(၃) သြဣန္တိကာပဳတိ − ပဳတိမဂြောပ်ဓလီုလဝ်အလုံဇကုမွဲ တုပ်နဲလပှ်ဇၞော်လပိုက်ဓလီုဍိုက်လဝ်ကီု။
(၄) ဥဗ္ဗေဂါပဳတိ − ပဳတိမထ္ၜၚ်ပၚ်ပတိုန်ဇကု ဂၠံၚ်လ္တူကလာၚ်အာနူတေံနူဏံ ဟွံဒွံဒတုံတိ။ (ဇကုသာဝေဲ) ။
(၅) ဖရဏာပဳတိ − ပဳတိမဗျဳဗျာပ်ဇာပ်လုပ်ပေၚ်ဒၟံၚ်အလုံဇကုမွဲဗွဲမလံနူ− ဥဗ္ဗေဂါပဳတိ။
ဣဝွံ ပူဂဵုပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်လေဝ်ကဵုဒှ်၊ ဂုဏ်ဓဝ်လေဝ်ကဵုဒှ်၊ ဂုဏ်သၚ်လေဝ်ကဵုဒှ် ပဳတိမသုန်ပြကာ မသုန်ဂကူဝွံ ဆက်ဆောံဒၟံၚ်တုဲ ပဳတိမွဲမွဲ ဗွဲမပြဟ်ညံၚ်ဂွံကတဵုဒှ်မာန် ဂစာန်ပၠောပ်စိုတ်အိုတ်ညိ၊ သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ် ဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ် ပဳတိကတဵုဒှ်တုဲ ကလာၚ်အာကၠုၚ်ဂွံညံၚ်ရဴသၟတ်ဗြဴပ္ဍဲတ္ကံသိၚ်ဃဵုတေံဂှ် “ဥဗ္ဗေဂါပဳတိ” မ္ဂးယၟုရ၊ စပ်ကဵုပဳတိကလာၚ်ဂွံဂှ် ဥဗ္ဗေဂါပဳတဖအိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ− ဇဖန်ကၠုၚ်ကတဵုဒှ်မၞိဟ်ပ္ဍဲသာသနာကျာ် ကလိဂွံလာပ်ပရဲမတွံဂး ဘဝမၞိဟ်လုပ်လၟိဟ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာဝွံ ညံၚ်ဟဂွံလ္ၚုသၟးသ္အးဇ္ၚးကၠေံစိုတ်ယုတ်ယုတ်ပပ်ပပ်တုဲ ကၠေံစိုတ်ဂိုတ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်အိုတ်ညိ။
ဂလာန်ကဵုသတိဗွဲတၟေၚ်
နကဵုအစဳရေၚ်လၟေၚ်ဂလာန်မဟီုကၠုၚ်တုဲဝွံ တၚ်နေၚ်(တၚ်ဂၞေၚ်) ပရေၚ်ကလောန်ဆက်စပ်ကဵုကျာ်ဂှ် ဗွဲဗဗွဲကဵုအခိုက်အလိုက်ညး အခိုက်အလိုက်အဲ ထေက်ကဵုကၠိုဟ်ခၠၚ်တီကေတ်မာန်ကီုရ၊ ဂကူမည်ပိုဲ မဒှ်ဂကူဗုဒ္ဓဘာသာတံဂှ် ရန်တၟံလျုၚ်ဖျုၚ်ပၠောပ်ဏာစိုတ်ကဵုကျာ်တြဲ ဃောမၞုံပြာကတ်ထတ်စောံကဵုကာယဂမျိုၚ်ဂျိုတ်တဴတေံကီု ၊ ကလောန်ဝတ်မပ္တံပွပပူဇဴပ္ကဴသြဴပၞာၚ်သ္ဍဴမြမောဝ် ဆၜိုတ်အယာံမာတ်ဝတ်ဂွံပြေ ဂွံဗၠးဗယိညးဒှ်တံ ဒးကၠောန်ဒၟံၚ်ရောၚ်ဂှ် လ္ပစွံစိုတ်ညိ။
ပ္ဍဲအခါကာလသ္ပပူဇဴဂတရုပ်ကျာ်, ဗီုရုပ်ကျာ်, ကျာ်စေတဳတံဂှ် အလဵုဇကု ဗီုဂွံတိတ်အာကဵုဘာကျာ်တြဲတုဲ ညံၚ်ရဴဂွံကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴကျာ်တြဲ မၞုံပြာကတ်တေံကီု ဒးပ္တန်လဝ်စိုတ်ဇကုရ၊ စွံစၞးကျာ်မၞုံပြာကတ်တေံတုဲ သီုကဵုမဒးပၠောပ်စွံလဝ်စိုတ်ဇကု၊ ညံၚ်ဂွံညာတ်ကေတ်ထေၚ်ထေၚ် ပ္ဍဲမတ်ဇကုမာန်, ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ညံၚ်ဂွံညာတ်ကေတ်တၟးကေတ်နကဵုစိုတ်ဇကုမာန်ဂှ် မဒးသ္ပပူဇဴအိုတ်ရ၊ ဆဒှ်ကဵုဒှ် ဟွံထေက်ကဵုသ္ပပူဇဴရ၊ ညံၚ်စိုတ်ဂွံထတ်ဇြဟတ်လျုၚ် ဂွံနွံသဒ္ဓါ ဂွံစုံရုံဂၠိုၚ်တိုန်ဂှ် မဒးပတုဲဝတ်မပ္တံပူဇဴပ္ကဴသြဴမြမောဝ်တံဂှ်ရ။
ပ္ဍဲမပ္တံကျာ်စေတဳ ကျာ်ထွာဲရုပ်ကျာ်တံဂှ် ၜိုန်ရထေက်ကဵုသ္ပပူဇဴတၞဟ်တၞဟ်သာ်ကီုလေဝ် ပ္ဍဲအရာပူဇဴဗဝ်သၟုတ်တ္ၚဲဗၠေၚ်ဗၠေၚ် စေၚ်လောန်အာဂှ် ဒှ်ဂရိုဟ်ဂကူညးတၞဟ် ဂကူညးတၞဟ်ဂရိုဟ်ကၠုၚ်ဇကု၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ် ဂကူဇကုရဟေၚ် ကလေၚ်ဂရိုဟ်ကၠုၚ်ဇကုတုဲ ဝေၚ်ပါဲကၠေံထေက်ကြိုက်ဒၟံၚ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဒှ်သာ်ဂှ်ရ − နွံပၟိက်ကဵုကုသဵုမွဲမွဲဒၞာဲတုဲ ဆဒှ်ကဵုဒှ် လ္ပပူဇဴပ္ဍဲကျာ်အိုတ်ညိ။
ပါဲနူဂှ်ပၠန် − မပ္တံကျာ်ထ္ၜိုဟ်ဍာ်, ကျာ်ပဋိမာရုပ်, ကျာ်ဒတဴ, ကျာ်နိဗ္ဗာန်သတိက်, ကျာ်ဗုဒ္ဓနိမိတ်ဂမၠိုၚ်နွံဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၞာဲဂိုဟ်, လိုဏ်, ထီု, ဘုတ်ကျာ်ကီု၊ ကျာ်စေတဳပ္ဍဲဍုၚ်ကွာန် ပ္ဍဲဋ္ဌာန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲတံဂှ်ကီု၊ ပ္ဍဲအရာမသ္ပပူဇဴမပ္တံပုၚ်ကွာၚ် ပၞာၚ်ဗက ပ္ကဴသြဴမြမောဝ် ဍာ်စၠန်ကြကောတ် ဍာ်ပလးဒှ်တံ ဟဂွံစွံတိဇၞော်ဇၞော် ဟဂွံတော်နကဵုညာန်ဘာန်ကွေံကွေံတုဲ ညးလ္ၚဵုသ္ပပူဇဴလဝ်ဆဒှ်ကဵုဒှ်လေဝ်နွံဒၟံၚ်ရ၊ ဆဵုလေဝ်ဂွံဆဵုကၠုၚ်တုဲရ။
သ္ပပူဇဴလဝ်ကြာန်ကြာန်ဓမာန်ဓမာန် မွဲဟာန်ကေုာံသၟူမအုဲလေၚ်ပသပသောန် ဒးထညောန်မုက်ဍုက်ဍေက်ပြးဇး ဟွံဒးကဵုစရာဲမ္ၚဵုကျာ်သြဳ ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ပရဲတံဂှ်ရ၊ ကလောန်ပြဝဟွံဒးရး ဗၠးအာနူမ္ၚဵုကျာ်သြဳတံဂှ် ယဝ်ရသ္ပပ္ဍဲသ္ၚိဇကုမ္ဂး ၜိုန်ရဟွံဒးဂၞပ်အၚပ်ဟွံမွဲကီုလေဝ် ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ရတ်ပိကျာ်ဓဝ်သၚ်တံဂှ် ဂံၚ်ကၠောန်ဂံၚ်သ္ပဆညိညဓဝ်ဟွံညှာဒညကဵုမုက်ကျာ်ရ၊ ဒှ်အာမၞိဟ်ပဋိပတ်အံ(မ်) ဒ္ဂေတ်သံ(မ်)အာတုဲ (ဒ္ဂေတ်လီုလာ်အာ)တုဲ၊ ပတုဲဝတ်ကေတ်ကုသဵု နွံပၟိက်ကဵုဖဵုလၟုဟ် ဂတလဝ်ကဵုဒှ်ကၠာရ၊ ကလောန်ပြဝဟွံမွဲကဵုရှ်ေသှ်ေရဴဂဴ ပွမပူဇဴကဵုဒါန်ကုကျာ်တံဂှ် ဒှ်ဒုဟ်အကုသဵုမာန်ဏီရ။
ပ္ဍဲဋ္ဌာန်ရတ်ပိဒၞာဲဒတန်ကျာ်ဓဝ်သၚ်တံဂှ် ကာလဇကုကဵုဒါန်သ္ပပူဇဴဝတ္ထုအပေါတ်ဒါန်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ညံၚ်ဂွံသ္အးဇ္ၚးဗၠးဒုဟ်ကီု၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဒတန်ကျာ်ပ္ဍဲဘုတ်ဘာဂိုဟ်လိုဏ်ဂၠးကျာ်စေတဳ (ဗလးကျာ်စေတဳ)တံဂှ်ကီု၊ ညံၚ်ဂွံသ္အးဇ္ၚးဒးကဵုမတ်ညး ဒးကဵုမ္ၚဵုကျာ်သြဳဂှ် သ္ပပူဇဴအိုတ်ညိ၊ ကဵုဂွံဒှ်လျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်မတ်ညးအိုတ်ညိ၊ ယဝ်ရကၠိခ္ဍက်ပပ်ပဳသ္ၚဳရံၚ်ဟွံသ္အးဇ္ၚးမ္ဂး နကဵုစိုတ်ဓါတ်သဒ္ဓါမလျုၚ်ဇြုၚ်ကေဝ်ကဵုကျာ်− ပ္ဍဲကျာ်ဂှ် ဒးတွဟ်သ္အးဇ္ၚးထောံမပ္တံခၟိက်ခၟောန်ဟန်ဗန်တံဂှ်ရ။ ဗဝ်ဂအုံလဝ်ပ္ကဴသဴဆဒှ်ကဵုဒှ်လေဝ် လ္ပပအိုတ်ညိ။
ဒၞာဲဋ္ဌာန်ပြဲပြဲဂှ် ညံၚ်ဂွံဒှ်လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်မတ်ညးဂမၠိုၚ်ကီု၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ကျာ်မၞုံအလုံရးနိဂီုတံဂှ် ယဝ်ရလီုလာ်မှာဲမှအာမ္ဂး ထေက်ကဵုဒးပလေဝ်လဟဵုဗဗဵုမတ်ညးတၞဟ်မာန်ကီု၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ဒေသကျာ်ဟွံမွဲဏီဂှ် ထေက်ကဵုဒးဒက်ထ္ၜုတ်ပ္တန်စုတ်ဗွဲမဒးရးကီု၊ သီုကဵုဂွံဒှ်မ္ၚဵုကျာ်သြဳဍုၚ်ကွာန် မွဲဟာန်ကေုာံမ္ၚဵုဗုဒ္ဓဘာသာဂကူပိုဲဂှ် ဒးသ်ပလွဳဗွဲမညဳသၟဟ်ကဵုကွေတ်ဇကုဇကုရ၊ ကွေတ်ဂကူဇကုဂှ် ဒှ်ကွေတ်ဗုဒ္ဓဘာသာ ကၠာနူဂကူညးတၞဟ် ပြဟ်နူဂကူညးဂမၠိုၚ်တုဲ အတိုၚ်အခိုက်ကၞာပဝေဏဳ မိနေက်အပါနေက်ပိုဲဟေၚ် ဒးကလေၚ်မၚ်မွဲထိၚ်ဒက်အာရောၚ်။ (တွံကမှ် − အ္စာသၠပတ်မည်တြေံညးချူလဝ်ရ)
ဟိုတ်ဂှ်ရ− အတိုၚ်လၟေၚ်ပရေၚ်ဂလာန်ဆက်စပ်ကဵုဗှ်ဗၞုဟ်ဂုဏ်ကျာ် သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ် ဗီုကလိဂွံဖဵုပ္ဍဲဘဝလၟုဟ် ဘဝဂတ ၜါပြကာကီု၊ ဒၞာဲဋ္ဌာန်ရတ်ပိမၞုံအလုံဍုၚ်ကွာန် ဋ္ဌာန်ရးနိဂီု ဗီုဂွံသ္ပပူဇဴဂဴရှ်ေသှ်ေ ပသၞေဟ်ဒတန်ဇကုဇကုကီု၊ ဟီုထ္ၜးချူကလးကဵုနဲကဲတုဲ ညးမဒှ်ဂကူမည်ပြဲပြဲ ပ္ဍဲခေတ်သာသနာတၠဳမၞုံကုပိုန်ကျာ်တြဲဝွံ ဂုဏ်ကျာ်အတုလမွဲ လ္ပဝိုတ်ဂိုတ်ပၟဝ်အိုတ်ညိ၊ လ္ၚောဝ်ကျာ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါအိုတ်ညိ။
မပ္တံပူဇဴပၞာၚ်သ္ဍဴပ္ကဴသဴမြမောဝ် သၠာဲဍာ်ကျာ်တံဂှ်လေဝ် ဂယးသဝ်တ္ၚဲ မွဲဝါၜါဝါ သ္ပပူဇဴအိုတ်ညိ၊ အခိၚ်နူဂယးပြဟ် ကတဵုဗဝ်သၟုတ်အိုတ်ညိ၊ အခိၚ်ဂွံစၞ လ္ပဝိုတ်ထောံဗဝ်သၟတ်ညိ၊ ဂါထာလ္ၚောဝ်ကျာ် ပါဠိကဵုဒှ် အဓိပ္ပါယ်ပလးကဵုဒှ် ဆၜိုတ်ကေၚ်ဂွံလဝ်ဂှ် ဖ္ဍေါတ်ပူဇဴတုဲ လ္ၚောဝ်ကျာ်ရိုဟ်ဒဒှ်တ္ၚဲအိုတ်ညိ၊ ဖဵုဂွံလ္ၚောဝ်ကျာ်, ဂွံပၟဝ်ဂုဏ်ကျာ်, ဟွံဝိုတ်ဂုဏ်ကျာ်တံဂှ် အန္တရာယ်ပ္ဍဲပစ္စုပ္ပန်ဏံ မပ္တံဂျိဇြုံဂျိနာ် ကလော်ဍာ်ဂြိုပ်ဒဵု ဂဂဵုတးပန် ကၠဗြန်ဇာဒိသိုၚ် ယဲဘဲဂၠိုၚ်ကဵုသာ်ဘဲသၞာ်ၜုန်မြ လ္ၚပၟတ်ဍာ်ဂမ္တဴ အာတြဴတၞဟ်တၞဟ် ဟွံဒှ်ဂဝိၚ်ရောၚ်။
ကြဳဇှ်အာနုဘဴမှောဝ်ဇဴပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ် မူသာ်ဟွံဒးဂွိၚ် ဂွံလဟိၚ်ပ္ဍဲတသိုက် ဒဒိုက်ဆၜိုတ်မၞုံအလုံအိုတ်သီုတံဂှ် သွက်ဂွံဗၠးဗလးကဵုမာန်ဗွဲစၟတ်ရောၚ်ဂှ် ကဵုဂွံပတှ်ေစှ်ေစိုတ်ပ္ဍဲဂုဏ်ကျာ်ဗိုန်ဗိုန်ဗတ်ဗတ်အိုတ်ညိ၊ ဟိုတ်ဂွံပတှ်ေဂုဏ်ကျာ် ဂွံသတိဂုဏ်ကျာ် (ဂုဏ်ကျာ်ဓဝ်သၚ်)ဂှ် ချိုတ်စုတိရ− ဆညိဟွံဝိဝိၚ် အသိၚ်ကုသဵုတံဂှ် ဂွံကတဵုဒှ်ပ္ဍဲသုဂတိဘုံ မၞုံကဵုတသိုက်ပိုန်ဘိုက်သၠဲလးကွေံကွေံရောၚ်၊ ထံက်ဵုဂုဏ်အနန္တအနန္တံတုဲ စသိုၚ်တသိုက်လှဲလှဲလးလး ဟွံဒးကြၚ်ကြောဝ် ပ္ဍဲအဒေါဝ်ဝဲခၞံၚ်သံသာဒၞာဲဂတအာမုက်မတ်ယးတၟး ညံၚ်ပယျးဂိတုတ္ၚဲတုဲ ဟွံမွဲကဵုပရိုက်ဘဲဝဳဝဲတၞဟ်တၞဟ်သာ်ရောၚ်။ (ပါဠိအရာထအဓိပ္ပါယ်ဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ် စိုတ်လ္အိတ်ဆဝွံရောၚ်)