ပါဠိဂုဏ်ကျာ်ဒ္စိတ်တပ် ။
“ ဣတိပိသောဘဂဝါ အရဟံ ၁ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ ၂ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ၃ သုဂတော ၄ လောကဝိဒူ ၅ အနုတ္တရောပုရိသဒမ္မသာရထိ ၆ သတ္ထာဒေဝမနုဿနံ ၇ ဗုဒ္ဓေါ ၈ ဘဂဝါ ၉ ”
သွက်ဂွံတီအဓါပ္ပါယ် ။
ပ္ဍဲကဵု “ဣတိပိသောဘဂဝါ”ဂှ် “ဣတိပိ”တုန် − ပါဠိမစၞောန်ထ္ၜးဟိုတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ မတၟးပြာကတ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲညာဏ်ဇကုဇကုရောၚ်၊ “သောဘဂဝါ” တုန် − ပါဠိမစၞောန်ထ္ၜးဇကု ဒဗ်ကျာ် (ဒပ်ကျာ်)ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ပါဠိမ္ဂး “ဣတိပိသောဘဂဝါ”ဂှ် ဒးတောဲဖက်ဗဂပ်ကဵု ဂုဏ်ဒ္စိတ်ဖအိုတ်ရောၚ် ။
ဗီုဂွံတောဲဗဂပ် ။
၁။ ဣတိပိသောဘဂဝါအရဟံ ။
၂။ ဣတိပိသောဘဂဝါသမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ။
၃။ ဣတိပိသောဘဂဝါဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော။
၄။ ဣတိပိသောဘဂဝါသုဂတော ။
၅။ ဣတိပိသောဘဂဝါလောကဝိဒူ ။
၆။ ဣတိပိသောဘဂဝါအနုတ္တရော, ပုရိသဒမ္မသာရထိ ။
၇။ ဣတိပိသောဘဂဝါသတ္ထာဒေဝမနုဿာနံ ။
၈။ ဣတိပိသောဘဂဝါဗုဒ္ဓေါ ။
၉။ ဣတိပိသောဘဂဝါဘဂဝါ ။
(၃) သောဘဂဝါ၊ ၚ် − ကျာ်တြဲပြဲဝိသေသတၠပိုန်တြဴပြကာဂှ်။ ဣတိပိ ၊ ဟိုတ်ဟိုတ်ဍိုက်ပေၚ်စိ ဝိဇ္ဇာပိ, ဒ္စါံ၊ သီုစရဏစှ်သုန် ဍုန်ဒၟံၚ်ဥဿုံနွံဒၟံၚ်အိုတ်သီုသာ်ဝွံကီုလေဝ်။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော၊ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နောမ္ဂးယၟုရ။ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော ပြာကတ်တမ္ညဝ် အံသဝ်လောန်သတိုတ်အာဟွံမာန် စိုပ်ဋ္ဌာန်ဘုံဗြီု ဓလီုဍိုက်ဗိုန်ဂၠိ ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နော မ္ဂးယၟုရ။
သွက်ဂွံတီအဓိပ္ပါယ်
ဂုဏ်ကျာ်ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္နမ္ဂးဂှ် − စၞောန်ထ္ၜးအရာအရထမဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံဓဝ်ဝိဇ္ဇ, ဓဝ်စရဏမ္ဂးရ။ [ ဝိဇ္ဇာ − စရဏ − သမ္ပန္န။ ဝိဇ္ဇာ− ဂမြၚ်ညာဏ်ပညာမတီ။ စရဏ− ဒ္ဂေတ်၊ သမ္ပန္န− ဍိုက်ပေၚ်။ ]
ဝိဇ္ဇာပိ, ဝိဇ္ဇာဒ္စါံမ္ဂးဂှ် − ဝိဇ္ဇာမတွံဂး၈မြၚ်ညာဏ်ပညာမတီဂှ် တွံလဝ်ပ္ဍဲသုတ္တန္တဒေသနာလ္ၚဵုပိ, လ္ၚဵုဒ္စါံတုဲ တိတ်ဒှ်အာၜါပြကာၜါဂကူရ။
ဝိဇ္ဇာပိဂှ်တုန်
ပုဗ္ဗေနိဝါသာနုဿတိညာဏ် − ညာဏ်ဗှ်ဗၞုဟ်ကလေၚ်တီကေတ်မာန် ပ္ဍဲအရာဂဗဆဵုဗၞတ်လညာတ်သ္ပဒတဴမံၚ်စံၚ်လဝ်ပ္ဍဲဘဝကိုပ်ကၠာတေံ။ ညာဏ်မဗှ်ဗၞုဟ်ကလေၚ်တီကေတ်မာန် ကေၚ်သ္ပလဝ်ဒတဴ ကေၚ်ဒှ်လဝ်ပ္ဍဲဘဝကၠာကၠာတေံ။
ဒိဗ္ဗစက္ခုညာဏ် − ညာဏ်မဘညာတ်ကေတ်မာန် အရာမဍောတ်သွတ် မရာမသ္ၚောဲညံၚ်ရဴမတ်ဒေဝတဴ။
အာသဝက္ခယညာဏ် − အရာဟတ္တမဂ်ညာဏ် မလေပ်ဖအိုတ်ကၠေံဓဝ်အာဘဝကိလေသ, ကဵုဖအိုတ်ကၠေံဓဝ်အာသဝကိလေသမာန်။
ဝိဇ္ဇာဒ္စါံဂှ်တုန်
(၁) ဝိပဿနညာန် − ညာဏ်မတီကေတ်ဓဝ်ရုပ်နာံအလုံအိုတ်သီုမာန်− မတွံဂး အနိစ္စဒုက္ခအနတ္တ။
(၂) စေတောပရိယညာဏ် − ညာဏ်မတီကေတ်စိုတ်ညးတၞဟ်ဂမၠိုၚ်မာန်။
(၃) မနောမယိဒ္ဓိညာဏ် − ညာဏ်မမိၚ်ကေတ်ရမျှာၚ်ဍောတ်သွတ် ရမျှာၚ်သ္ၚောဲမာန် ညံၚ်ရဴကတောဝ်ဒေဝတဴ ။
(၄) ဒိဗ္ဗသောတညာဏ် − ညာဏ်နိမိတ်ကတဵုဗဒှ်ကဵုဣဒ္ဓိတၞဟ်တၞဟ်သာ် မပ္တံဗၠိုပ်တိဗပါ်အမှဲကလာၚ်အကးမာန်။
ညာဏ်ပိကၠာဂှ် ထပ်စုတ်ပ္ဍဲညာဏ်မသုန်ဏံတုဲ ဒှ်အာညာဏ်ဒ္စါံ ဝိဇ္ဇာဒ္စါံရောၚ် ။
ဗွဲလၚ်္ကာတုန် − [ပု, ဒိ, အာစိ၊ ဝိဇ္ဇာပိအဵု၊ ကဵုဝိဇ္ဇာဒ္စါံ၊ သ္ဍာံ ဝိ, ပသ်, စေ၊ မနော, ဒိဗ္ဗေ, ဣ၊ ထပ်စုတ်ဂၠိ၊ ရိုဟ်ညိပကဵုယောၚ်။]
စရဏမ္ဂးဂှ် - အရဝတ္ထုခိုၚ်ကၠိုက်ဗိုန်ဗတ် ဟဂွံလီုလာ်ပါ်ဒကးအာဂှ် “အမြိုတ်ဟဂွံဒးချိုတ်ဂှ် −အမတ” ညးကော်ခဴစရ၊ ဒ္ဂေတ်မဍာံစၟတ်သွက်ဂွံအာစိုပ်နိဗ္ဗာန် မတုပ်ကေုာံအမြိုတ်ဂှ် “စရဏ” မ္ဂးယၟုရ၊ ဒ္ဂေတ်မတွံဂး စရဏဂှ် ဒှ်ဟိုတ်သ္ဂောံအာစိုပ်နိဗ္ဗာန်ရောၚ်။
စရဏစှ်သုန်ဂှ်တုန်
(၁) သဒ္ဓါ − ပွမပတေဟ်ကေတ်ကုသဵု အကုသဵုကံ မၞုံဒၟံၚ်, ဖဵုကုသဵု အကုသဵုကံခိုဟ်ကံပရေံ(အ်) မၞုံဒၟံၚ်, ရတ်ပိပြကာ− ဂုဏ်ရတ်ပိပြကာ မၞုံဒၟံၚ်, ဘဝဂတမၞုံဒၟံၚ်ဗွဲစၟတ်ရ၊ မွဲနဲတုန်− ပတေဟ်ကံဖဵုကံ, လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂုဏ်ရတ်ပိပြကာ မသုန်သာ်ဝွံ− သဒ္ဓါမ္ဂးယၟုရ။
(၂) သတိ − ပွမဗၞုဟ်စိုတ်ၚုဟ်ဂွံသတိလပါ်ကေၚ်ကာကုသဵု။
(၃) ဟိရိ − ဟိရိ− ပွမဂွပါပ်လပါ်ဒုစရိုတ် မပ္တံကေၚ်ကာဟွံဒးရး။
(၄) သြတ္တပ္ပ − ပွမဖေက်ပါပ်လကိုတ်ပါပ် လပါ်ဒုစရိုတ် မပ္တံကေၚ်ကာဟွံဒးရး။
(၅) ဝဳရိယ − ပွမပ္တိတ်ဒြဟတ် ပ္ဍဲကိစ္စကေၚ်ကာကုသဵုမမိက်ကဵုမွဲမွဲ။
(၆) သုတ − ပွမနွံကဵုလမိၚ်လညာတ်မဂၠိုၚ် ဂိုၚ်သမ္တီလဝ်ဒးလောန်။
(၇) ပညာ − ပွမဍိုက်ကေက်စဳကၠးတီညာတ်ကေတ်ပ္ဍဲအရာတၞဟ်တၞဟ်။ [ဣဏံဂှ် ဒှ်ဂြပ်ပူဂဵသပ္ပရိုဟ်ထပှ်သာ်ရ၊ ပ္ဍဲဒၞာဲလ္ၚဵုဂှ် နုက်ထောံသတိကဵုဝဳရိယတုဲ ထပ်စုတ်သဳလ − ပွမမၚ်မွဲထိၚ်ဒက်ကာယပါၚ်၊ စာဂ − ပွမသၠးကဵုဒါန် သာ်ဝွံလေဝ် ရိုဟ်လၟိဟ်ကီုရ။ ]
(၈) ဘောဇနမတ္တညုတာ − ပွမတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်ပ္ဍဲအရာမစသုၚ်ဒုၚ်တုဲစအယာံရုံဂပ်ခပပ်တဟၚ်တဟာဟွံမွဲ၊ တီဗၞတ်ဗၞတ်ဗ္ၜတ်စသုၚ်ထေက်ကြိုက်ဟွံထေက်ကြိုက်ကဵုဇကု။
(၉) ဇာဂရိယာနုယောဂ − ပွမသတိက်ဒၟံၚ်အောန်၊ သတိက်သတၚ်ၚုဟ်လောဲလောန်က္ဍၚ် (တိက်တၚ်အောန်ၚုဟ်လောဲသွာ) ။
(၁၀) သဳလ − ပွမမွဲဆၚ်ကဵုဒ္ဂေတ်သဳလလၟိုန် ဗဗိုန်လဝ်ရိုဟ်တ္ၚဲ။
(၁၁) ဣန္ဒြိယသံဝရ − ပွမမၚ်မွဲသ္ၚဳလလံဣန္ဒြိဂမၠိုၚ် မပ္တံမတ်ကတောဝ် ညံၚ်လောဘဒေါသဟဂွံကတဵုဒှ်ပ္ဍဲကဵုလညာတ်လမိၚ်။
(၁၂) ပဋ္ဌမဇျာန်။
(၁၃) ဒုတိယဇျာန်။
(၁၄) တတိယဇျာန်။
(၁၅) စတုတ္ထဇျာန်။ (ဣဏံ ဇျာန်ပန်ဝါ)။
ဗွဲလၚ်္ကာ − [သဒ္ဓါ, သတိ၊ ဟိရိ, သြတ္တပ်၊ ဗ္ဂပ်ဝဳရိယ၊ သုတ, ပညာ၊ ဝွံထပှ်မာ ဂးကၠာဒြပ်စၟတ်ရ။
ဒြပ်ပြဲထပှ်ကီု၊ သီုဘော, ဇာ, သဳ၊ ဣန္ဒြဳ, ဇျာန်ပန်၊ စှ်သုန်တန်၊ စၟတပၠန်စရဏ။]
ၜိုန်ရမၞုံကဵုဂမြၚ်ညာဏ်ပညာ မတွံမတွံဂး “ဝိဇ္ဇာလ” ကီုလေဝ်၊ ယဝ်ရဟွံမွဲကဵုဒ္ဂေတ်မတွံဂး “စရဏ”မ္ဂး ဂွံနိဗ္ဗာန်ဟွံမာန်ရ၊ ဒ္ဂေတ်စရဏဟေၚ်မၞုံတုဲ ဟွံမွဲဝိဇ္ဇာမတီဂှ်မ္ဂး ဟွံအာစိုပ်ဂၠံၚ်တြဴမဍာံစၟတ် ဆောတ်ဗၠေတ်ယောၚ်ယာမှာရာအာပၠန်ရ။ ဒ္ဂေတ်မံၚ်ဗၠေတ်ဗၠေတ်ဗၠးဗၠး ဟွံဒးကဵုသၞောဝ်ဂှ် ဂၠံၚ်တြဴညးသပ္ပရိုဟ် ကၠိုဟ်ထောၚ်အာဟွံမာန်တုဲ ဒှ်အာသၟးသၟးရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − ကျာ်တြဲပိုဲဂှ် ဍိုက်ပေၚ်စုံရုံ မၞုံကဵုဝိဇ္ဇာညာဏ်စရဏ ဒ္ဂေတ်အာစိုပ်ကၞောတ်အထောတ်တုဲ ဒယှ်ပြာကတ်ဒၟံၚ် အလုံလိုက်လောကဓါတ် အိုတ်သီုရောၚ်။
ဂလာန်ဗတိုက်ဖအောဝ် − သ္ဂောံပ္တိတ်ဒြဟတ်ချပ်ဂၞန်ဍာံဍာံပြပြ နကဵုဂမြၚ်ညာဏ်ပညာမတီပ္ဍဲအရာအိုတ်သီုဂှ်ဟေၚ် အာစိုပ်တြဴမာန်ရ၊ ပ္ဍဲကာလလၟုဟ်ဝွံ သီုမၞုံကဵုဂမြၚ်ညာဏ်ပညာ တီကေတ်မာန်ဖိုဟ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟွံမွဲကဵု “စရဏ” ဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ပ္တိတ်ဒြဟတ်အတိုၚ်မတီဂှ်ရ ဒးမံၚ်အဆံၚ်ဘဝသဝ်သဝ် ပ္တဝ်ပၞးဟွံစိုပ်မွဲအိုတ်ရောၚ်၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ − သ္ပအာရီုကဵုဂုဏ်ကျာ်ဝိဇ္ဇာစရဏသမ္ပန္န သီုကဵုမလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂုဏ်ဂှ်တုဲ ညံၚ်သ္ဂောံဍိုက်ပေၚ်ကေုာံဂမြၚ်ညာဏ်ကဵုဒ္ဂေတ်ၜါပြကာ ပ္ဍဲကဵုသန္ထာန်ဇကုဇကု သြဝ်သ္ပလွဳပရာအိုတ်ညိ။