ပါဠိပါရာဇိကဏ် သကုတ်−3
၄။ ခဏ်နိဿဂ္ဂိယ
၄.၁။ စဳဝရဝဂ်
၄.၁.၁။ ပဌမကထိနသိက္ခာပိုဒ်
ယွံတၠဇမၠိၚ်အာယုက်တအ် အာပတ်နိဿဂ္ဂိဂမၠိုၚ်ပိစှော်ဝွံ အာစိုပ်ဒဒှ်ဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜး ဗွဲသရုပ်အိုတ်ရ။ 459) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဂေါတမကစေတဳ ‘သ္ၚိဗယိ’ ဇရေၚ်ဍုၚ်ဝေသာလဳဂှ် ကဵုအခေါၚ်တိစဳဝရိက် ‘သ္ၚာပိဂတှေ်’ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုအခေါၚ်တိစဳဝရိက်ရ ရဴဝွံ (သမ္တီကေတ်တုဲ) နကဵုတိစဳဝရိက်မွဲသအာၚ်ဟေၚ် လုပ်ကွာန်အိုတ်ရ၊ နကဵုတိစဳဝရိက်မွဲသအာၚ် ပဒတဴပ္ဍဲအပ္ဍဲအာရှာမ်အိုတ်ရ၊ နကဵုတိစဳဝရိက်မွဲသအာၚ် စှေ်အာသၞေဟ်ဟုမ်ဍာ်အိုတ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် မုဟိုတ်ပကၚ်ရၚ် သ္ၚာပရဲအိုတ်ဂှ်ရော” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ်ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ပကၚ်ရၚ်သ္ၚာပရဲအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် မုဟိုတ်ပကၚ်ရၚ် သ္ၚာပရဲအိုတ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ် ညးဂမၠိုၚ်သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 460) ယြဴခမဳမွဲ ပကၚ်ရၚ်သ္ၚာပရဲမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ်ပဲါစိုတ် မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။ ရဴဝွံဟေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပညပ်တဴသိက္ခာပိုဒ်ဝွံ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 461) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သ္ၚာပရဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုတဳလပိုဉ်အာနန္ဒရ၊ တဳလပိုဉ်အာနန္ဒလေဝ် သ္ၚာဂှ် နွံပၟိက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်သာရိပိုတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်သာရိပိုတ်လေဝ် သ္ပဒတဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သာကေတရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် “‘ပကၚ်ရၚ်သ္ၚာပရဲဟွံဂွံ’ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဂပ်ဝ်ပညပ်သိက္ခာပိုဒ်ရ၊ သ္ၚာပရဲဝွံလေဝ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ကုအဲရ၊ အဲလေဝ် သ္ၚာဝွံ နွံပၟိက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်သာရိပိုတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်သာရိပိုတ်လေဝ် သ္ပဒတဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သာကေတရ၊ အဲ မုရဴသာ်လဵု သ္ဂောံဒ္ဂေတ်သ္ပဂှ်ရော?” ကသပ်ဒှ်ကၠုၚ် ကုတဳလပိုဉ်အာနန္ဒရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်အာနန္ဒ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ယွံအာနန္ဒ သာရိပိုတ်ဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဗၞတ်လလအ်လဵု ကြက်ကလေၚ်ကၠုၚ်ဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်ရ)။ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုဒ္စိတ်တ္ၚဲကီု ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်တ္ၚဲကီု (ကြက်ကလေၚ်ကၠုၚ်ရ) ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် လုကဴကာလ အပိုၚ်အခြာစှ်တ္ၚဲ ကဵုအခေါၚ်ပကၚ်ရၚ်သ္ၚာပရဲရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 462) ခမဳဂှ် ဂဗုဓ် (ကေၚ်ကာ) ခၞံသ္ၚာတုဲအာမ္ဂး ပိုက်ကၠေံကထိုန်တုဲမ္ဂး လုကဴကာလ မၞုံကဵုအပိုၚ်အခြာစှ်တ္ၚဲ ပကၚ်ရၚ် သ္ၚာပရဲမာန်ရ၊ ကုခမဳမကဵုကလိလောန်အာ အပိုၚ်အခြာကာလစှ်တ္ၚဲဂှ် ဒးအာပတ်ပဲါစိုတ် မၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်အိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
ပွံက်ပဌမ ကထိနသိက္ခာပိုဒ်
463) ဂဗုဓ် (ကေၚ်ကာ) ခၞံသ္ၚာတုဲအာ မ္ဂးဂှ် သ္ၚာခမဳဂှ် ဂပ်ဝ်သ္ပ (မပ္တံပွမဇိၚ်တၞိၚ်) တုဲကီု ကၠေံလေၚ်အာကီု လီုလာ်အာကီု တူအာပၟတ်ကီု အလယ်ပွမကလိဂွံယာတ်သ္ၚာ ပိုတ်အာကီုရောၚ်။ ပိုက်ကၠေံကထိုန်တုဲ မ္ဂးဂှ် ပၞောဝ်မာတိကာဂမၠိုၚ်ဒ္စာံ ဂပ်ဝ်ပိုက်ကၠေံ နကဵုမာတိကာမွဲမွဲကီု သၚ်လေဝ် ဂပ်ဝ်ပိုက်ကၠေံ ပ္ဍဲအပ္ဍဲခေတ်ကထိုန်ရ။ လုကဴကလာမၞုံအပိုၚ်အခြာစှ်တ္ၚဲ မ္ဂးဂှ် နအပိုၚ်အခြာစှ်တ္ၚဲ ပကၚ်ရၚ်မာန်ရ။ သ္ၚာပရဲမ္ဂးဂှ် (သ္ၚာ) မဟဂပ်ဝ် ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန် မဟဂပ်ဝ်သ္ပဝိကပ္ပနရောၚ်။ သ္ၚာ မ္ဂးဂှ် ပၞောဝ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တြဴဂကူ ဗွဲတွဵုမယုတ်သ္ၚာမွဲမွဲဂကူ မရုမ်ဂပ်ကဵုဝိကပ္ပနရောၚ်။ ကုခမဳ မကဵုကလိလောန်အာ အပိုၚ်အခြာကာလစှ်တ္ၚဲဂှ် ဒးအာပတ်ပဲါစိုတ် မၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ မ္ဂးဂှ် အရှိုဏ်မရနုက်ကဵုစှ်မွဲတ္ၚဲတိုန်မ္ဂး ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ။ ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သၚ်တုဲ လ္ၜက်ကၠေဟ်ပတိုန်သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပဲါမွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ် ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲတုဲ— “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ ကလိလောန်အာစှ်တ္ၚဲဒှ်တုဲ ဂပ်ဝ်ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက်သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ရဴဝွံ ဒးဟီုသ္ဂးရ။ သၠးကၠေံတုဲ သ္ဒးဒေသနာအာပတ်ရ။ ခမဳစဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အာပတ်ရ၊ သ္ဒးကလေၚ်ကဵုသ္ၚာသၠးလဝ်တုဲဂှ်ရ။ 464) “ယွံတဳလပိုဉ်သၚ်တအ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ သ္ၚာမၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ဂပ်ဝ်သၠးကဵုကုသၚ်တုဲရ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲကုသၚ် ယဝ်သဒှ်မ္ဂး၊ သ္ၚာဝွံ သၚ်ကဵုကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ" ရဴဝွံ (ကဵုတီတုဲ သ္ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 465) ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်ခမဳဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်တုဲ လ္ၜက်ကၠေဟ်ပတိုန်သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပဲါ မွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ် ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ် သၟိပ်တဲဂှ်— “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ ကလိလောန်အာစှ်တ္ၚဲဒှ်တုဲ ဂပ်ဝ်ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုတဳလပိုဉ်ဂမၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ ဒးဟီုသ္ဂးရ။ သၠးကၠေံတုဲ သ္ဒးဒေသနာအာပတ်ရ။ ခမဳစဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အာပတ်ရ၊ သ္ဒးကလေၚ်ကဵုသ္ၚာသၠးလဝ်တုဲဂှ်ရ။ 466) ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်အိုတ်ညိ၊ သ္ၚာမၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ဂပ်ဝ်သၠးကဵုကုတဳလပိုဉ်ဂမၠိုၚ်တုဲရ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲကုတဳလပိုဉ်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ယဝ်သဒှ်မ္ဂး၊ သ္ၚာဝွံ တဳလပိုဉ်တအ်ညးဂမၠိုၚ်ကဵုကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ” ရဴဝွံ (ကဵုတီတုဲ သ္ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 467) ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်ခမဳမွဲဇကုတုဲ လ္ၜက်ကၠေဟ်ပတိုန်သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပဲါ မွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲဂှ်— “ယွံကောန်တၠ သ္ၚာအဍိက်ဝွံ ကလိလောန်အာစှ်တ္ၚဲဒှ်တုဲ ဂပ်ဝ်သၠးကၠေးရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက်သၠးကဵု ကုတဳလပိုဉ်ရ” ရဴဝွံ ဒးဟီုသ္ဂးရ။ သၠးကၠေံတုဲ သ္ဒးဒေသနာအာပတ်ရ၊ ခမဳဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အာပတ်ရ၊ သ္ၚာသၠးလဝ်တုဲဂှ် “သ္ၚာဝွံ ကလေၚ်ကဵု ကုတဳလပိုဉ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးတုဲ သ္ဒးကလေၚ်ကဵုရ။ 468) ပ္ဍဲမကလိလောန်စှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကလိလောန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ် မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ ပ္ဍဲမကလိလောန်စှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမကလိလောန်စှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကလိလောန်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ် ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်ဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ် သ္ပဝိကပ္ပနဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သ္ပဝိကပ္ပနတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ် သၠးကၠေံဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သၠးကၠေံတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကၠေံလေၚ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကၠေံလေၚ်မ္ဒး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံလီုလာ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံတူအာပၟတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာဂ်ှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ဟွံသၠးကၠေံသ္ၚာ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်စှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကလိလောန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်စှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်စှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကလိလောန်ဏီမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 469) အပ္ဍဲစှ်တ္ၚဲ ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်မ္ဂး၊ သ္ပဝိကပ္ပနမ္ဂး၊ သၠးကၠေံမ္ဂး၊ ကၠေံလေၚ်အာမ္ဂး၊ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ပၠံၚ်ၜးတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဍုက်ကေဝ်ဒဒှ်ေဒယှ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 470) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ဟွံကလေၚ်ကဵုသ္ၚာ သၠးကၠေံတုဲအိုတ်ရ၊ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ၊ ယွံခမဳတအ် သ္ၚာသၠးကၠေံတုဲဂှ် သ္ဒးကလေၚ်ကဵုဟေၚ်ရ၊ ယြဴခမဳမွဲ ဟွံကလေၚ်ကဵုမ္ဂး၊ ကုခမဳဂှ် ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပဌမကထိန သိက္ခာပိုဒ်တုဲရ။
၄.၁.၂။ ဥဒေါသိက 'ဒုတိယကထိန' သိက္ခာပိုဒ်
471) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ်အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲတဲခမဳဂမၠိုၚ်တုဲ နကဵုသ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ် တိတ်အာ သွက်သ္ဂောံဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ်အိုတ်ရ၊ သ္ၚာဂမၠိုၚ် မစွံပတန်လဝ် ဗွဲမလအ်လဂှ် ပတိုဟ်တိုန်အိုတ်ရ၊ ခမဳဂမၠိုၚ် စဲဒၟံၚ်တ္ၚဲ သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဂှ်အိုတ်ရ။ တဳလပိုဉ်အာနန္ဒ ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်လၟေၚ်ဘာမ္ဂး ညာတ်ဒးခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် စဲဒၟံၚ်တ္ၚဲ သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ ပြာပ်အာဇရေၚ်ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲမ္ဂး “ယွံကောန်တၠတအ် သ္ၚာပတိုဟ်တိုန်ဒၟံၚ်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒှ်သ္ၚာဂမၠိုၚ် မုရဴညးမွဲဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုလဴဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလပိုဉ်အာနန္ဒအိုတ်ရ။ တဳလပိုဉ်အာနန္ဒဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲတဲခမဳသအာၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ နကဵုသ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ် မုဟိုတ်သ္ဂောံတိတ်အာ သွက်သ္ဂောံဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ်အိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ရ။ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် တဳလပိုဉ်အာနန္ဒ ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲတဲခမဳသအာၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ နကဵုသ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ် တိတ်အာသွက်သ္ဂောံဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြရဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) ဂမၠိုၚ်ဂှ် စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲတဲခမဳသအာၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ နကဵုသ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံ သပိုၚ်မွဲဂတှေ် မုဟိုတ်သ္ဂောံတိတ်အာ သွက်သ္ဂောံဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ်အိုတ်ဂှ်ရော? ယွံခမဳတအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 472) ဂဗုဓ် (ကေၚ်ကာ) ခၞံသ္ၚာခမဳဂှ်တုဲအာမ္ဂး ပိုက်ကၠေံကထိုန်တုဲမ္ဂး ခမဳဂှ် ဗၞတ်မွဲဗတမ်လေဝ် စာ်စ္ဍးကေုာံ ‘တိစဳဝရိက်’ သ္ၚာပိဂတှေ်တုဲ ပဒတဴမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ်ပဲါစိုတ် မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။ ရဴဝွံဟေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပညပ်တဴသိက္ခာပိုဒ်ဝွံ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 473) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳမွဲဇကုဂိယဲဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ကောသမ္ဗဳရ၊ ကလောမသဂမၠိုၚ် “တဳလပိုဉ်မပြဲ ဩဝ်က္ညကၠုၚ်ညိ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ကၠောန်ၜိုတ်လွဳလွတ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဗလးဏာကလုတ် ဇရေၚ်ခမဳဂှ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ်လေဝ် “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်က္ညအာညိ၊ ကလောမသဂမၠိုၚ် ကြက်ကၠောန်ၜိုတ် လွဳလွတ်တၠအဲအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ။ ခမဳဂှ် “ယွံကောန်တၠတအ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် ‘စာ်စ္ဍးကေုာံတိစဳဝရိက်တုဲ ပဒတဴဟွံဂွံရ’ ရဴဝွံ ပညပ်လဝ် သိက္ခာပိုဒ်ရ၊ အဲလေဝ် ဂိယဲဒၟံၚ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်တိစဳဝရိက်တုဲ တၞဟ်နအာဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ အဲ ကြက်ဟွံအာရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးရ။ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ကုခမဳမဂိယဲဂှ် ကဵုအခေါၚ် တၞဟ်နကဵုသမ္မုတိစာ်စ္ဍးကေုာံ တိစဳဝရိက်တုဲ သွက်သ္ဂောံပဒတဴမာန်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးကဵုရ။ ခမဳဂိယဲဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သၚ်တုဲ လ္ၜက်ကၠေဟ်ပတိုန်သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပဲါမွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ် ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲဂှ်— “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက်ဂိယဲဒၟံၚ်ရ၊ ဂိုၚ်ကေတ်တိစဳဝရိက်တုဲ တၞဟ်နအာဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက်အာတ်သမ္မုတိ စာ်စ္ဍးကေုာံတိစဳဝရိက်တုဲ သွက်သ္ဂောံပဒတဴမာန် ကုသၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးရ။ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် သ္ဒးအာတ်ရ၊ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် သ္ဒးအာတ်ရ၊ ခမဳစဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးကဵုသၚ်တီရ။ 474) “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ဂိယဲဒၟံၚ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်တိစဳဝရိက်တုဲ တၞဟ်နအာဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ ခမဳဂှ် အာတ်သၚ်သမ္မုတိစာ်စ္ဍး ကေုာံတိစဳဝရိက်တုဲ သွက်သ္ဂောံပဒတဴမာန်ရ၊ သၚ်ကဵုသမ္မုတိ စာ်စ္ဍးကေုာံတိစဳဝရိက်တုဲ သွက်သ္ဂောံပဒတဴမာန် ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ၊ ဣဝွံတုန် ပွမကဵုတီရောၚ်။ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ဂိယဲဒၟံၚ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်တိစဳဝရိက်တုဲ တၞဟ်နအာဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ ခမဳဂှ် အာတ်သၚ်သမ္မုတိစာ်စ္ဍး ကေုာံတိစဳဝရိက်တုဲ သွက်သ္ဂောံပဒတဴမာန်ရ၊ သၚ်ကဵုသမ္မုတိ စာ်စ္ဍးကေုာံတိစဳဝရိက်တုဲ သွက်သ္ဂောံပဒတဴမာန် ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ သ္ဍိုက်မၠိုက်ပွမကဵုသမ္မုတိ စာ်စ္ဍးကေုာံတိစဳဝရိက်တုဲ သွက်သ္ဂောံပဒတဴမာန် ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဒၟံၚ်သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဟီုတိုန်ရ။ သၚ်ဂပ်ဝ်ကဵုသမ္မုတိ စာ်စ္ဍးကေုာံတိစဳဝရိက်တုဲ သွက်သ္ဂောံပဒတဴမာန် ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံတုဲရ၊ ကုသၚ်ဂှ် မၞုံကဵုသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရ၊ နမဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရဴဝွံ ဂွံတီကေတ် ဒဒှ်မသ္ဍိုက်မၠိုက်ဂှ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ဒးကဵုတီရ)။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 475) ဂဗုဓ် (ကေၚ်ကာ) ခၞံသ္ၚာခမဳဂှ် တုဲအာမ္ဂး ပိုက်ကၠေံကထိုန်တုဲမ္ဂး ခမဳဂှ် သီုဟွံကလိဂွံသမ္မုတိ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဗၞတ်မွဲဗ္တမ်လေဝ် စာ်စ္ဍးကေုာံ 'တိစဳဝရိက်' သ္ၚာပိဂတှေ်တုဲ ပဒတဴမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ်ပဲါစိုတ် မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်အိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၁.၂.၁။ ဌာန်စာ်စ္ဍး ကေုာံ တဳစဳဝရိက်တုဲ ဟွံထေက်ကဵုပဒတဴ
476) ဂဗုဓ် (ကေၚ်ကာ) ခၞံသ္ၚာတုဲအာ မ္ဂးဂှ် သ္ၚာခမဳဂှ် ဂပ်ဝ်သ္ပ (မပ္တံ ပွမဇိၚ်တၞိၚ်) တုဲကီု ကၠေံလေၚ်အာကီု လီုလာ်အာကီု တူအာပၟတ်ကီု အလယ်ပွမကလိဂွံယာတ်သ္ၚာ ပိုတ်အာကီုရောၚ်။ ပိုက်ကၠေံကထိုန်တုဲ မ္ဂးဂှ် ပၞောဝ်မာတိကာဂမၠိုၚ်ဒ္စံါ ဂပ်ဝ်ပိုက်ကၠေံ နကဵုမာတိကာမွဲမွဲကီု သၚ်လေဝ် ဂပ်ဝ်ပိုက်ကၠေံ ပ္ဍဲအပ္ဍဲခေတ်ကထိုန်ရ။ ခမဳဂှ် ဗၞတ်မွဲဗ္တမ်လေဝ် စာ်စ္ဍးကေုာံ ‘တိစဳဝရိက်’ သ္ၚာပိဂတှေ်တုဲ ပဒတဴ မ္ဂးဂှ် ကေုာံသကိုပ်ကီု ကေုာံသ္ၚာကၞေဟ်ကီု ကေုာံသပိုၚ်ကီု (စာ်စ္ဍးတုဲ ပဒတဴမ္ဂး)။ သီုဟွံကလိဂွံသမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် မ္ဂးဂှ် ဝေၚ်ကၠေံသမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ်တုဲ။ ဍေံမၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ မ္ဂးဂှ် မွဲဒမြိပ်ကေုာံအရှိုဏ်တိုန်ဂှ် ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ သီုဟွံကလိဂွံ သမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် စာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ ပဒတဴဂွံဂှ်ရ ဂပ်ဝ်ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုရ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။
၄.၁.၂.၂။ ဌာန်စာ်စ္ဍး ကေုာံ တိစဳဝရိက်တုဲ ဟွံထေက်ကဵုပဒတဴ
477) ကွာန်မၞုံကဵုဥပစာ တုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ သ္ၚိမၞုံကဵုဥပမာ တုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ တိုက်ဂြပ် မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ စၚ်ပြ မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ တာန်ဆံၚ် မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ ပြာသာဒ်ဇမၠိၚ် မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ ပြာသာဒ်ခၠုပ် မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ ဂၠုၚ်မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ သာကွဳဗၞိက်ကွဳ မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ တိဗ္ၚ မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ ဂြာၚ်ပၠိုန်သြောံ မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ အာရှာမ် မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ ဘာ မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ တမ်ဆု မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ အမှဲအကး မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ်။ 478) ကွာန်မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ် ဥပစာတၟေၚ် မ္ဂးဂှ် ဒှ်ကွာန်ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာပ္ဍဲကွာန်တုဲ သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲကွာန်ရ၊ ဒှ်ကွာန်မဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ဟတ္တပါသ်ၜါဟတ်ကဵုမွဲက္ဍလေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 479) ဒှ်ကွာန်ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲသ္ၚိစွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲဂၠမ်ကၟုဲကီု ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်ကီု၊ ဟတ္ထပါသ်ၜါဟတ်ကဵုမွဲက္ဍလေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ ခမဳမအာဂၠမ်ကၟုဲဂှ် စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲဟတ္ထပါသ်ၜါဟတ်ကဵုမွဲက္ဍမ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲဂၠမ်ကၟုဲကီု ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်ကီုရ၊ ဟတ္ထပါသ်ၜါဟတ်ကဵုမွဲက္ဍလေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲဂၠမ်ကၟုဲမ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲဂၠမ်ကၟုဲကီု ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်ကီုရ၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ ဒှ်ကွာန်ဟဂွံစဵုဗိုၚ်လဝ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲသ္ၚိမစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 480) ဒှ်သ္ၚိဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲသ္ၚိမၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲသ္ၚိတုဲ သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရ။ ဟဂွံစဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 481) ဒှ်သ္ၚိဂကူမွဲတၞဟ်တၞဟ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲသ္ၚိမၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ။ ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ ဟဂွံစဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 482) ဒှ်တိုက်ဂြပ်ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲသ္ၚိမၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲတိုက်ဂြပ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲတိုက်ဂြပ်ရ။ ဟဂွံစဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 483) ဒှ်တိုက်ဂြပ်ဂကူမွဲတၞဟ်တၞဟ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲသ္ၚိမၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ။ ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ ဟဂွံစဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 484) ဒှ်စၚ်ပြဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲစၚ်ပြမ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲစၚ်ပြရ။ ဒှ်စၚ်ပြဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ မၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ။ ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 485) ဒှ်တာန်ဆံၚ်ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲတာန်ဆံၚ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲတာန်ဆံၚ်ရ။ ဒှ်တာန်ဆံၚ်ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ မၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ။ ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 486) ဒှ်ပြာသာဒ်ဇမၠိၚ်ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲပြာသာဒ်ဇမၠိၚ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲပြာသာဒ်ဇမၠိၚ်ရ။ ဒှ်ပြာသာဒ်ဇမၠိၚ် ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ မၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ။ ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 487) ဒှ်ပြာသာဒ်ခၠုပ် ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲပြာသာဒ်ခၠုပ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲပြာသာဒ်ခၠုပ်ရ။ ဒှ်ပြာသာဒ်ခၠုပ် ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ မၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ။ ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 488) ဒှ်ဂၠုၚ် ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဂၠုၚ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဂၠုၚ်ရ။ ဒှ်ဂၠုၚ် ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ မၞုံကဵုဂၠမ်သတိက်တၞဟ်တၞဟ် ခဒမ်တၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴပ္ဍဲဂၠမ်သတိက် မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ။ ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 489) ဒှ်သာကွဳဗၞိက်ကွဳ ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲသာကွဳဗၞိက်ကွဳမ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံ ဂတကြဴထပှ်အဗ္ဘန္တရရ၊ နူသကဲ ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံ မွဲအဗ္ဘန္တရရ။ ဒှ်သာကွဳဗၞိက်ကွဳ ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲသာကွဳဗၞိက်ကွဳမ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠး ဟတ္ထပါသ်လေဝ်ရ။ 490) ဒှ်တိဗ္ၚ ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲတိဗ္ၚမ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲတိဗ္ၚရ။ ဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်မ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံဟတ္ထပါသ်ရ။ ဒှ်တိဗ္ၚ ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲတိဗ္ၚမ္ဂး ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ ဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံ ဟတ္ထပါသ်ရ။ 491) ဒှ်ဂြာၚ်ပၠိုန်သြောံ ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဂြာၚ်ပၠိုန်သြောံမ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဂြာၚ်ပၠိုန်သြောံရ။ ဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်မ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံဟတ္ထပါသ်ရ။ ဒှ်ဂြာၚ်ပၠိုန်သြောံ ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဂြာၚ်ပၠိုန်သြောံမ္ဂး ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ ဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံ ဟတ္ထပါသ်ရ။ 492) ဒှ်အာရှာမ် ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲအာရှာမ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲအာရှာမ်ရ။ ဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်မ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံဟတ္ထပါသ်ရ။ ဒှ်အာရှာမ် ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲအာရှာမ်မ္ဂး ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ ဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံ ဟတ္ထပါသ်ရ။ 493) ဒှ်ဘာ ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်လေဝ်ဒှ်မ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဘာမ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲဘာရ။ ဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲဘာ မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံရ။ ဒှ်ဘာ ဂကူတၞဟ်တၞဟ်တုဲ ဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲဘာ မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ပ္ဍဲဇရေၚ်တြၚ်လေဝ် (သ္ဒးပဒတဴရ)၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ ဟဂပ်ဝ်စဵုဗိုၚ်လဝ်ဒှ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲဘာ မစွံပတန်လဝ်သ္ၚာရ၊ ဟတ္ထပါသ်လေဝ် ဟွံထေက်ကဵုသၠးရ။ 494) ဒှ်တမ်ဆု ဂကူမွဲတၠဓဝ်တုဲ တမ်ဆုဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်တ္ၚဲဓဝ် သၞိၚ်ဗျာပ်အာပွဳပွူမ္ဂး စွံပတန်လဝ်သ္ၚာ ပ္ဍဲအပ္ဍဲသၞိၚ်မ္ဂး သ္ဒးပဒတဴ ပ္ဍဲအပ္ဍဲသၞိၚ်ရ။ ဒှ်တမ်ဆု ဂကူတၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠေံ ဟတ္ထပါသ်ရ။ အမှဲအကး မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ်မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲဂြိုပ်မဟွံမွဲကဵုကွာန်ဂှ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲထပှ်အဗ္ဘန္တရဂှ် မၞုံကဵုဥပစာတုပ်သၟဟ်မ္ဂးရ၊ လ္ပာ်မ္ၚးနူဂှ်တုန် မၞုံကဵုဥပစာတၟေၚ်မ္ဂးရ။ 495) ပ္ဍဲစာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ မဂပ်ဝ်ပဒတဴဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ စာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ ဂပ်ဝ်ပဒတဴမ္ဂး၊ ပဲါကၠေံ ခမဳ ကလိဂွံသမ္မုတိတုဲ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲစာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ မဂပ်ဝ်ပဒတဴဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ပဲါကၠေံ ခမဳ ကလိဂွံသမ္မုတိတုဲ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲစာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ မဂပ်ဝ်ပဒတဴဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ စာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ ဟဂပ်ဝ်ပဒတဴမ္ဂး၊ ပဲါကၠေံ ခမဳ ကလိဂွံသမ္မုတိတုဲ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သ္ပပစ္စုဒ္ဓိုရ်ဏီ မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်သ္ပပစ္စုဒ္ဓိုရ်တုဲရမ္ဂး။ ပ ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သၠးဏီ မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်သၠးတုဲရမ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟွံကၠေံလေၚ်အာဏီ မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကၠေံလေၚ်မ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟွံလီုလာ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ လီုလာ်အာမ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟွံတူအာပၟတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ တူအာပၟတ်မ္ဂး။ ပ္ဍဲကမၠတ် မဟဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာမ္ဂး၊ ပဲါကၠေံ ခမဳ ကလိဂွံသမ္မုတိတုဲ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဟွံသၠးကၠေံ သ္ၚာမၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲစာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်ပဒတဴဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ စာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ ဂပ်ဝ်ပဒတဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲစာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်ပဒတဴဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲစာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်ပဒတဴဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ စာ်စ္ဍးဗ္တမ်တုဲ ဟဂပ်ဝ်ပဒတဴမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 496) ပ္ဍဲအပ္ဍဲအရှိုဏ် သ္ပပစ္စုဒ္ဓိုရ်မ္ဂး၊ သၠးကၠေံမ္ဂး၊ ကၠေံလေၚ်အာမ္ဂး၊ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ပၠံၚ်ၜးတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဍုက်ကေဝ်ဒဒှေ်ဒယှ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ဟိုတ်မကလိဂွံ သမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ် ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဥဒေါသိတ ‘ဒုတိယကထိန’ သိက္ခာပိုဒ် တုဲရ။
၄.၃.၁။ တတိယကထိနသိက္ခာပိုဒ်
497) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုခမဳမွဲဇကုရ၊ သ္ၚာခမဳဂှ်ဂှ် ဇိၚ်တဴမ္ဂး ဟွံရုမ်ဂပ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂှ် ပၠးသ္ၚာဂှ်တုဲ တံၚ်ပၠးပတိတ်ဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါရ၊ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်ဒေသစာရိတ် လၟေၚ်ဘာမ္ဂး ညာတ်ဒး ခမဳပၠးသ္ၚာဂှ်တုဲ တံၚ်ပၠးပတိတ်ဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါဂှ်ရ၊ ညာတ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ ပြာပ်အာဇရေၚ်ခမဳဂှ်တုဲ— “ယွံခမဳ တၠအဲ မုဟိုတ် ပၠးသ္ၚာဝွံတုဲ တံၚ်ပၠးပတိတ်ဒၟံၚ်ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါဂှ်ရော” ရဴဝွံ သၟာန်ခမဳဂှ်ရ။ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ် မကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုအဲဍိက်ဝွံ ဇိၚ်တဴမ္ဂး ဟွံရုမ်ဂပ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ အဲဍိက် ပၠးသ္ၚာဝွံတုဲ တံၚ်ပၠးပတိတ်ဒၟံၚ် ဂၠိုၚ်ဂၠိုၚ်ကဵုဝါရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံခမဳ တၚ်စၟဳစွံလဝ် (အလယ်) ကြက်ကလိဂွံသ္ၚာရ နွံကုတၠအဲဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ဂှ်) နွံရ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်တုဲ တၞဟ်နစွံပတန် တၚ်စၟဳစွံလဝ် ရဴဝွံမ္ဂး ကြက်ကလိဂွံသ္ၚာရဂှ် ကဵုအခေါၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 498) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ် “ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်တုဲ တၞဟ်နစွံပတန် နတၚ်စၟဳစွံလဝ် ရဴဝွံမ္ဂး ကြက်ကလိဂွံသ္ၚာရ” ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုအခေါၚ်တုဲရ ရဴဝွံ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်ဂမၠိုၚ်တုဲ စွံပတန်လဝ် လောန်မွဲဂိတုအိုတ်ရ။ တဳလပိုဉ်အာနန္ဒ ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်ဒေသစာရိတ်လၟေၚ်ဘာမ္ဂး ညာတ်ဒးသ္ၚာဂမၠိုၚ် စိုက်တုဲဒက်ကွက်လဝ် ပ္ဍဲဒုန်တေၚ်သ္ၚာဂှ်မ္ဂး— “ယွံကောန်တၠတအ် သ္ၚာဂမၠိုၚ် စိုက်တုဲဒက်ကွက်လဝ် ပ္ဍဲဒုန်တေၚ်သ္ၚာဂှ် ဒှ်သ္ၚာဂမၠိုၚ် မုရဴညးမွဲဂှ်ရော” ရဴဝွံ သၟာန်ခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠ သ္ၚာဟွံကဵုအခိၚ် ပိုဲညးဂမၠိုၚ်ရောၚ်။ နတၚ်စၟဳစွံလဝ် ရဴဝွံမ္ဂး ကြက်ကလိဂွံသ္ၚာရဂှ် ဒေပ်စွံပတန်လဝ်အိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ)။ ယွံကောန်တၠတအ် သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒေပ်စွံပတန်လဝ် ဗၞတ်လလအ်လဵုအိုတ်ဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ဂှ်)— ယွံကောန်တၠ မွဲဂိတုပြၚ်ရ ရဴဝွံ (ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ)။ တဳလပိုဉ်အာနန္ဒဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်တုဲ မုဟိုတ်သ္ဂောံဒေပ်စွံပတန် လောန်မွဲဂိတုအိုတ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ရ။ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် တဳလပိုဉ်အာနန္ဒ ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်တုဲ ဒေပ်စွံပတန်လဝ် လောန်မွဲဂိတုအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်တုဲ မုဟိုတ် သ္ဂောံဒေပ်စွံပတန် လောန်မွဲဂိတုအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံခမဳတအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 499) ဂဗုဓ် (ကေၚ်ကာ) ခၞံသ္ၚာခမဳဂှ်တုဲအာမ္ဂး ပိုက်ကၠေံကထိုန်တုဲမ္ဂး သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုခမဳမ္ဂး၊ ခမဳမၞုံပၟိက် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ၊ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တုဲ ဗွဲမပြဟ်သန်ဟေၚ် သ္ဒးဇိၚ်ဖျောန်ရ၊ ဍိုက်ပေၚ်ရုမ်ဂပ် ယဝ်ဟွံဒှ်မ္ဂး၊ ခမဳဂှ် တၞဟ်နပွမဍိုက်ပေၚ်ရုမ်ဂပ် သ္ၚာမယုတ်ဒေက်ဂှ် တၚ်စၟဳ (အလယ်) နွံမ္ဂး လုကဴကာလဗၞတ်မွဲဂိတု ဒေပ်စွံပတန်သ္ၚာဂှ် မာန်ရ၊ ဒေပ်စွံပတန် လောန်လတူမွဲဂိတုမ္ဂး၊ ၜိုန်တၚ်စၟဳ (အလယ်) နွံလေဝ် ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၁.၃.၁။ ပွံက်တတိယကထိန သိက္ခာပိုဒ်
500) ဂဗုဓ်(ကေၚ်ကာ) ခၞံသ္ၚာတုဲအာ မ္ဂးဂှ် သ္ၚာခမဳဂှ် ဂပ်ဝ်သ္ပ (မပ္တံပွမဇိၚ်တၞိၚ်) တုဲကီု ကၠေံလေၚ်အာကီု လီုလာ်အာကီု တူအာပၟတ်ကီု အလယ်ပွမကလိဂွံယာတ်သ္ၚာ ပိုတ်အာကီုရောၚ်။ ပိုက်ကၠေံကထိုန်တုဲ မ္ဂးဂှ် ပၞောဝ်မာတိကာဂမၠိုၚ်ဒ္စာံ ဂပ်ဝ်ပိုက်ကၠေံ နကဵုမာတိကာမွဲမွဲကီု သၚ်လေဝ် ဂပ်ဝ်ပိုက်ကၠေံ ပ္ဍဲအပ္ဍဲခေတ်ကထိုန်ရ။ သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ် မ္ဂးဂှ် ဟွံလလးကထိုန်မ္ဂး သ္ၚာမကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲမွဲဂိတုရောၚ်၊ လလးကထိုန်မ္ဂး သ္ၚာမကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲထပှ်ဂိတုရောၚ်၊ ပ္ဍဲအခိၚ်သ္ၚာလေဝ် ရန်တၟံတုဲ မဂပ်ဝ် ကဵုဒါန်ရောၚ်၊ သ္ဂးကၠုၚ်တုဲဝွံတုန် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်မ္ဂးရ။ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် မ္ဂးဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်နူသၚ်ကီု နူဂိုဏ်ကီု နူကလောမသကီု နူမိတ်သဟာဲကီု ပံသုကူကီု နဂြပ်ဇကုကီုမ္ဂး။ ခမဳမၞုံပၟိက်ဂှ်မ္ဂးဂှ် ခမဳမၞုံပၟိက်ဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ။ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တုဲ ဗွဲမပြဟ်သန်ဟေၚ် သ္ဒးဇိၚ်ဖျောန်ရမ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲစှ်တ္ၚဲ သ္ဒးဇိၚ်ဖျောန်ရ။
ဍိုက်ပေၚ်ရုမ်ဂပ် ယဝ်ဟွံဒှ် မ္ဂးဂှ် ဇိၚ်ဖျောန်မ္ဂး ဟွံရုမ်ဂပ်ရ။ လုကဴကာလဗၞတ်ဂိတု ခမဳဂှ် ဒေပ်စွံပတန် သ္ၚာဂှ်မာန်ရ မ္ဂးဂှ် နဗၞတ်မွဲဂိတု ဒေပ်စွံရ။ တၞဟ်နပွမဍိုက်ပေၚ်ရုမ်ဂပ် သ္ၚာမယုတ်ဒေက်ဂှ် မ္ဂးဂှ် တၞဟ်နသွက်ဂွံဍိုက်ပေၚ်ရုမ်ဂပ် သ္ၚာမယုတ်ဒေက်ဂှ်။ တၚ်စၟဳ (အလယ်) နွံ မ္ဂးဂှ် တၚ်စၟဳ (အလယ်) နူသၚ်ကီု နူဂိုဏ်ကီု နူကလောမသကီု နူမိတ်သဟာဲကီု ပံသကူကီု နဂြပ်ဇကုကီု နွံမ္ဂး။ ဒေပ်စွံပတန် လောန်လတူမွဲဂိတုမ္ဂး၊ ၜိုန်တၚ်စၟဳ (အလယ်) နွံလေဝ် မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမကလိဂွံသ္ၚာမူလဂှ် ကလိဂွံသ္ၚာမစၟဳဒၟံၚ်မ္ဂး၊ အပ္ဍဲစှ်တ္ၚဲ သ္ဒးကဵုခၞံရ၊ နူမကလိဂွံသ္ၚာမူလဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါ ကလိဂွံသ္ၚာမစၟဳဒၟံၚ်မ္ဂး၊ အပ္ဍဲစှ်တ္ၚဲ သ္ဒးကဵုခၞံရ၊ နူမကလိဂွံသ္ၚာမူလဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုပိ။ ပ ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုပန်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုမသုန်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုတြဴ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုထပှ်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုဒ္စာံ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုဒ္စိတ်။ နူမကလိဂွံသ္ၚာမူဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ် ကလိဂွံသ္ၚာ မစၟဳဒၟံၚ်မ္ဂး၊ အပ္ဍဲစှ်တ္ၚဲ သ္ဒးကဵုခၞံရ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်မွဲ။ ပ ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်ၜါ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်ပိ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်ပန်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်သုန်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်တြဴ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်ထပှ်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်ဒ္စာံ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်ဒ္စိတ်။ နူမကလိဂွံသ္ၚာမူလဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော် ကလိဂွံသ္ၚာမစၟဳဒၟံၚ်မ္ဂး၊ အပ္ဍဲစှ်တ္ၚဲ သ္ဒးကဵုခၞံရ။ နူမကလိဂွံသ္ၚာမူလဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်မွဲ ကလိဂွံသ္ၚာမစၟဳဒၟံၚ်မ္ဂး၊ အပ္ဍဲဒ္စိတ်တ္ၚဲ သ္ဒးကဵုခၞံရ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်ၜါ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်ပိ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်ပန်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်ဣသုန်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်တြဴ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်ထပှ်။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်ဒ္စာံ။ ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုၜါစှော်ဒ္စိတ် ကလိဂွံသ္ၚာမစၟဳဒၟံၚ်မ္ဂး၊ အပ္ဍဲမွဲတ္ၚဲ သ္ဒးကဵုခၞံရ။ နူမကလိဂွံသ္ၚာမူလဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုပိစှော် ကလိဂွံသ္ၚာမစၟဳဒၟံၚ်မ္ဂး၊ အပ္ဍဲတ္ၚဲဂှ်ဟေၚ် သ္ဒးပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်ရ၊ သ္ဒးသ္ပဝိကပ္ပနရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံရ။ ယဝ်ဟွံပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်မ္ဂး ဟွံသ္ပဝိကပ္ပနမ္ဂး သ္ဒးသၠးကၠေံမ္ဂး၊ အရှိုဏ်မရနုက်ကဵုပိစှော်မွဲတိုန်မ္ဂး ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာဟွံသေၚ်ကဵုအခိၚ်အဲဍိက်ဝွံ ကလိလောန်မွဲဂိတုဒှ်တုဲ ဂပ်ဝ်သၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ သ္ၚာမူလ ကေုာံ သ္ၚာမစၟဳဂှ် သဘဴဟွံတုပ်သၟဟ် ရၚ်သကအ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဗ္တမ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် သှေ်သၟေဟ်အိုတ်ဏီမ္ဂး၊ သီုဟွံမွဲပၟိက်ဂှ် သ္ဒးကဵုခၞံဟွံသေၚ်ရ။ 501) ပ္ဍဲမကလိလောန်မွဲဂိတုတုဲဂှ် မၞုံစၟတ်သမ္တီ ကလိလောန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမကလိလောန်မွဲဂိတုတုဲဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမကလိလောန်မွဲဂိတုတုဲဂှ် မၞုံစၟတ်သမ္တီ ဟွံကလိလောန်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ် ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်ဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်တုဲမ္ဂး။ ပ ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ် သ္ပဝိကပ္ပနဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သ္ပဝိကပ္ပနတုဲမ္ဂး၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ် သၠးကၠေံဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သၠးကၠေံတုဲမ္ဂး၊ ပ္ဍဲမဟွံကၠေံလေၚ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကၠေံလေၚ်မ္ဂး၊ ပ္ဍဲမဟွံလီုလာ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ ပ္ဍဲမဟွံတူအာပၟတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာမ္ဂး၊ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဟွံသၠးကၠေံ သ္ၚာမၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်မွဲဂိတုဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကလိလောန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်မွဲဂိတုဏီဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်မွဲဂိတုဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကလိလောန်ဏီမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 502) ပ္ဍဲအပ္ဍဲမွဲဂိတု ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်မ္ဂး၊ သ္ပဝိကပ္ပနမ္ဂး၊ သၠးကၠေံမ္ဂး၊ ကၠေံလေၚ်အာမ္ဂး၊ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ပၠံၚ်ၜးတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဍုက်ကေဝ်ဒဒှ်ေဒယှ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ တတိယကထိနသိက္ခာပိုဒ်တုဲရ။
၄.၁.၄။ ပုရာဏစဳဝရ သိက္ခာပိုဒ်
503) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ်အနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် သမ္ဘာတြေမ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ သ္ပခမဳ ပ္ဍဲဇရေၚ်ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်ရ၊ ခမဳဗြဴဂှ် ကၠုၚ်ဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ ဟွံပိုတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳလေဝ် အာဇရေၚ်ခမဳဗြဴဂှ် ဟွံပိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ သ္ပကိစ္စကဵုပိုဉ် ပ္ဍဲဇရေၚ်ခမဳဗြဴဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ ပ္ဍဲအခိၚ်နူဂယး သၠောံရုၚ်လတက်ပလေဝ်သ္ၚာတုဲမ္ဂး ဂိုၚ်ထ္ၜကေတ်ဗဗေၚ်သ္ၚာတုဲ ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳဗြဴဂှ်တုဲ ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် အၚ်္ဂဇာတ် ပ္ဍဲဂတခမဳဗြဴဂှ်တုဲ ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသၞာရ၊ ခမဳဗြဴဂှ်လေဝ် ဓမံက်ထ္ၜးလဝ် အၚ်္ဂဇာတ် ပ္ဍဲဂတတဳလပိုဉ်ဥဒါယဳတုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသၞာရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ မၞုံစိုတ်မထၞေန်စပ် သကာတ်လောန်ဒှ်တုဲ သ္ၚေဝ်ရံၚ်ပစေအ် (ပစၚ်) လဝ် အၚ်္ဂဇာတ် ခမဳဗြဴဂှ်ရ၊ သုက် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ ဗလးတိတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳဂှ် “ယွံဒေံဗြဴ ဩဝ်အာညိ ဩဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ်ဍာ်ညိ၊ ကြက်ကြာတ်ကြဴသပိုၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵု ခမဳဗြဴဂှ်ရ၊ “ယွံတဳလပိုဉ် ဩဝ်ကေတ်နၚ်ညိ၊ အဲဍိက်ဗြဴဟေၚ် ကြက်လပိုက်ကြာတ်ကြဴရ” ရဴဝွံ (သ္ဂးတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်သပိုၚ်တုဲမ္ဂး) သုက်လ္ၚဵုဂှ် ထ္ၜေတ်ဇြောတ်ကေတ် နပါၚ်ရ၊ လ္ၚဵုဂှ် စုတ်ပ္ဍဲအၚ်္ဂဇာတ်ရ၊ ခမဳဗြဴဂှ် နသုက်ဂှ် ဂိုၚ်ကေတ်ဂၠမ်ဂဝ် (ပဋိသန္ဓိ)ရ။ ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဗြဴဝွံ ဒ္ဂေတ်တဴဒ္ဂေတ်မေထုန် မဟွံပြဲတုဲ မၞုံကဵုဂၠမ်ဂဝ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ၊ “ယွံနာဲဗြဴတအ် အဲဍိက် ဟွံဒ္ဂေတ်တဴဒ္ဂေတ်မေထုန် မဟွံပြဲရ” ရဴဝွံ ဟီုလဴကဵု ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်ရ။ ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ မုဟိုတ်ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴသ္ၚာတြေမ် ကုခမဳဗြဴဂှ်ရော” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုခမဳတြုံဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ မုဟိုတ်ဖအောဝ်ကဵု လပိုက်ကြာတ်ကြဴ သ္ၚာတြေမ် ကုခမဳဗြဴဂှ်ရော” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ ။ “ယွံဥဒါယဳ တၠအဲ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ သ္ၚာတြေမ် ကုခမဳဗြဴရဟီုဂှ် ဍာံပြမံၚ်ရဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဥဒါယဳ ဒှ်ကလောမသ ကေုာံတၠအဲဟာ ၊ ဟွံဒှ်ကလောမသဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ဂှ်) ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ဟွံဒှ်ကလောမသရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တြုံဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် ဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု ဟွံဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု မၞုံကဵုလျုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ဟွံမွဲကဵုလျုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ဒဒက်တဴဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် တီကေတ်ဟွံမာန်ရ၊ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တၠအဲဂှ် ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ သ္ၚာတြေမ် ကုခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသရသွံ၊ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲ သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 504) ယြဴခမဳမွဲ ကုခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသ လပိုက်ကြာတ်ကြဴလေဝ် ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴသ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖျောန်လေဝ် ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ တက်ဒါတ်လေဝ် ကဵုတက်ဒါတ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၁.၄.၁။ ပွံက်ပုရာဏစဳဝရသိက္ခာပိုဒ်
505) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ် ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ ဍေံဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသ မ္ဂးဂှ် နူလ္ပာ်မိအံက်ကီု နူလ္ပာ်မအံက်ကီု စဵုကဵုစိုပ်လ္ၚဝ် အပါဇၞော် အပါနက်ထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် ဟွံဆက်စပ်ရ။ ခမဳဗြဴ မ္ဂးဂှ် ဗြဴမဒှ်ပယျၚ် နကဵုဥဘတောသၚ်ရောၚ်။ သ္ၚာတြေမ် မ္ဂးဂှ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ဗိုက်လဝ် ဗၞတ်မွဲဝါဟေၚ် မဂပ်ဝ်ရုၚ်လတက်လဝ် ဗၞတ်မွဲဝါဟေၚ်ရောၚ်။ ဩဝ်လပိုက်ကြာတ်ကြဴညိ ရဴဝွံ ဖအောဝ်စကာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ လပိုက်ကြာတ်ကြဴတုဲမ္ဂး၊ မၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဩဝ်ဖျောန်ညိ ရဴဝွံ ဖအောဝ်စကာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဖျောန်တုဲမ္ဂး၊ မၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဩဝ်တက်ဒါတ်ညိ ရဴဝွံ ဖအောဝ်စကာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ တက်ဒါတ်တုဲမ္ဂး၊ ဗၞတ်မွဲအလန် ဂပ်ဝ်တက်ဒါတ်နတဲကီု ဂပ်ဝ်တက်ဒါတ်ဂတေက်ကီုမ္ဂး၊ မၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ် ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာတြေမ်အဲဍိက်ဝွံ ဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသ လပိုက်ကြာတ်ကြဴဒှ်တုဲ မၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 506) ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ သ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴသ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိကေုာံဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴသ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုတက်ဒါတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံ ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴသ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုတက်ဒါတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိကေုာံဒုက္ကဋ်ၜါလစုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်သ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်သ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုတက်ဒါတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံ ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန် သ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိ ကေုာံ ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန် သ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုတက်ဒါတ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံ ဒုက္ကဋ်ၜါလစုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုတက်ဒါတ် သ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပဲါစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုတက်ဒါတ် သ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံ ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုတက်ဒါတ် သ္ၚာတြေမ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိ ကေုာံ ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုတက်ဒါတ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံ ဒုက္ကဋ်ၜါလစုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး။ ပ ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကလောမသတုဲ ။ ပ ။ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴသ္ၚာတြေမ် ခမဳသအာၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ သၞာနိသဳဒိုန် သၞာလးတိက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ ကုခမဳဗြဴမဒှ်ပယျၚ် ပ္ဍဲသၚ်မွဲလ္ပာ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ကလောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ကလောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကလောမသမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 507) ပ္ဍဲအရာခမဳဗြဴကလောမသ လပိုက်ကြာတ်ကြဴဂှ် ခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကလောမသဒှ်သကအ်မ္ဂး၊ သီုဟွံဟီု (ဟွံစကာ) ဂှ် လပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ သ္ၚာတၟိ မဟဂွံသုၚ်စောဲဏီမ္ဂး၊ ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ ပရိက္ခရာ မသအာၚ်နူသ္ၚာမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကဵုသိက္ခာမာန် သာမဏဳဗြဴ (လပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊) ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ပုရာဏစဳဝရသိက္ခာပိုဒ် စတုတ္ထတုဲရ။
၄.၁.၅။ စဳဝရပဋိဂ္ဂဟဏ သိက္ခာပိုဒ်
508) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဝေဠုဝန် မဒှ်ဒၞာဲကဵုစၞ ကုယန်လမ္စံက်ဂမၠိုၚ် ဇရေၚ်ဍုၚ်ရာဇဂြိုဟ်ဂှ် ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ် သ္ပဒတဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ် ပ္ဍဲအခိၚ်နူဂယး သၠောံရုၚ်လတက်ပဠေဝ်သ္ၚာတုဲမ္ဂး ဂိုၚ်ထ္ၜကေတ်ဗဗေၚ်သ္ၚာတုဲ တၞဟ်နပိဏ္ဍပါတ် လုပ်အာဍုၚ်သာရဝှ်ရ။ တၞဟ်နဂေတ်ဂ္ၚေၚ်ပိဏ္ဍပါတ် ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်တုဲ ကဵုပိုဉ်တ္ၚဲပ္ဍဲကြဴ ပါဲစ္ဍးအာနူဇြပ်ကဵုပိုဉ်တုဲမ္ဂး တၞဟ်နသ္ပဒတဴတ္ၚဲ ပြာပ်အာဂြိုပ်အန္ဓဝိန်ရ၊ တၞီလုပ်အာ ဂြိုပ်အန္ဓဝိုန်တုဲ သွက်ဂွံပဒတဴတ္ၚဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲတမ်ဆုမွဲရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ်ကမၠတ်ဒမၠဂမၠိုၚ် မသ္ပကမၠောန်ကေၚ်ကာကၠတ်တုဲဂှ် ဂစိုတ်ဂၠဴတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်ဖျုန်ဂၠဴတုဲမ္ဂး လုပ်အာဂြိုပ်အန္ဓဝိုန်အိုတ်ရ။ ကမၠတ်ဒမၠဇၞော်ဂှ် ညာတ်ဒး ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ် မဂဇအ်တဴဒၟံၚ်တ္ၚဲ ပ္ဍဲဂြိုပ်အန္ဓဝိုန် ပ္ဍဲတမ်ဆုမွဲမ္ဂး “ယဝ်ကောန်အဲဂမၠိုၚ် ဒေံဍောတ်အဲဂမၠိုၚ် ညာတ်ဒးအိုတ်မ္ဂး ကြက်ပျဲပျာံရာန်သတိုတ် ခမဳဗြဴဝွံအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ချပ်တုဲ အာတဴ နဂၠံၚ်တရဴသအာၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကမၠတ်ဒမၠဇၞော်ဂှ် ဖျုန်ဂၠဴစိန်မ္ဂး ဂိုၚ်ကေတ်ဖျုန်ခိုဟ်ခိုဟ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂွဳကၠေံနကဵုသၠတုဲမ္ဂး ကွက်စွံပ္ဍဲတၞံဆု ဇရေၚ်ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ “ယြဴခမဳဗၞးမွဲ ညာတ်ရ၊ ဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် (ကုညးဂှ်) တုဲဟေၚ်ရ၊ ဩဝ်ရေၚ်တၠုၚ်ကေတ်ဏာညိ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးတုဲ ပါဲစ္ဍးအာရ။ ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ် ဒၠိုက်ကတဵုနူသမာဓိမ္ဂး မိၚ်ဒးဂလာန် ကမၠန်ဒမၠဇၞော်ဟီုသ္ဂးဝွံရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ် ဂိုၚ်ကေတ်ဖျုန်ဂၠဴဂှ်တုဲ စဴအာဘာခမဳဗြဴရ။ ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ် ပ္ဍဲအခိၚ်ကလိလောန်အာဗ္တမ်ဂှ် ဆန်ၜန်စဳရေၚ်ဖျုန်ဂၠဴတုဲ ဒက်ဂွဳစိုက်နကဵုသ္ၚာကၞေဟ်တုဲမ္ဂး ကလာၚ်တိုန်အကးတုဲ တန်တဴတူရူ ပ္ဍဲဘာဝေဠုဝန်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တၞဟ်နပိဏ္ဍပါတ်လုပ်ဒၟံၚ်အပ္ဍဲကွာန်ရ။ တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ သှေ်ၜက်မၚ်ဒၟံၚ်ဘာရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ်ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳတုဲ— “ယွံတဳလပိုဉ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ နွံအလဵုရော?” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီရ။ ယွံဒေံဗြဴ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တၞဟ်နပိဏ္ဍပါတ် လုပ်ဒၟံၚ်အပ္ဍဲကွာန်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယွံတဳလပိုဉ် ဖျုန်ဂၠဴဝွံ ဩဝ်ကဵုဒါန် ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲညိ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဒေံဗြဴ တၠအဲ ဂပ်ဝ်ကဵုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တရိုပ်စိုတ် နကဵုဖျုန်ဂၠဴတုဲရ၊ ယဝ်တၠအဲကဵုဒါန်သပိုၚ် ကုအဲမ္ဂး အဲဂှ်လေဝ် ကဵုတရိုပ်စိုတ် နကဵုသပိုၚ်တုဲ ဒှ်အာရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယွံတဳလပိုဉ် ပိုဲဍိက်တအ် မာတုဂါမ်ဂမၠိုၚ်မ္ဂးဂှ် မၞုံကဵုလာဘ် သီုဒှ်လၟောၚ်လၟေတ်အိုတ်ရ။ (မၞုံကဵုလာဘ် အောန်ကြဳအိုတ်ရ။) သ္ၚာဝွံလေဝ် သ္ၚာမရနုက်ကဵုမသုန်ဂတှေ် မဒှ်လအိတ်အိုတ် အဲဍိက်ရ၊ အဲဍိက်ကဵုဒါန်ဟွံမာန်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဒေံဗြဴ ဗွဲဥပမာမ္ဂး တြုံဂှ် ကဵုဒါန်စိၚ်တုဲ သၟဟ်ညံၚ်ထၞေန်စပ်ဗာန်ခြပ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဇုက်ဒက်ဂၞိၚ်ကီု တုပ်သၟဟ်သာ်ဝွံ တၠအဲ ကဵုဒါန်ဖျုန်ဂၠဴ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ ဟွံဂံၚ်ကဵုဒါန်သပိုၚ်ကုအဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ ဂပ်ဝ်ဟီုကရေပ်ကရောတ်အတေၚ်ဒှ်တုဲ ကဵုဒါန်သပိုၚ်တုဲမ္ဂး စဴအာဘာခမဳဗြဴရ။ ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် ဟောဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ဗဗေၚ်သ္ၚာခမဳဗြဴ ဥပ္ပလဝဏ်အိုတ်မ္ဂး “ယွံနာဲဗြဴ သပိုၚ်နာဲဗြဴဂှ် ညးဍေံဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ်အိုတ်ရ။ ခမဳဗြဴဥပ္ပလဝဏ် ဟီုလဴဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်ရ။ ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် “တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ မုဟိုတ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာခမဳဗြဴဂှ်ရော?” မာတုဂါမ်ဂှ် လာဘ်အောန်ကြဳရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုခမဳတြုံဂမၠိုၚ် ဂရၚ်ပတီဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုခမဳတြုံဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ မုဟုတ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာခမဳဗြဴဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုဝ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ်တဳလပိုဉ်ဥဒါယဳ နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံဥဒါယဳ တၠအဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာခမဳဗြဴရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဥဒါယဳ ဒှ်ကဠောမသ ကေုာံတၠအဲဟာ၊ ဟွံဒှ်ကဠောမသဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ဂှ်)— ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ဟွံဒှ်ကဠောမသရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တြုံဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု ဟွံဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု နွံကီု ဟွံမွဲကီု ဒဒက်တဴဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် တီကေတ်ဟွံမာန်ရ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တၠအဲဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာ နူတဲ ခမဳဗြဴဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသရသွံ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲ သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံ အိုတ်ညိ။ 509) ယြဴခမဳမွဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာနူတဲ ခမဳဗြဴဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။ ရဴဝွံဟေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပညပ်တဴသိက္ခာပိုဒ်ဝွံ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 510) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒှ် ‘သံသယကုက္ကုစ္စ’ ပွမချပ်သၠေဟ်ပၟာဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ဟွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမလှာဲဂတး ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်ဂှ် “မုဟိုတ် တဳလပိုဉ်ဂမၠိုၚ် ဟွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမလှဲဂတး ပိုဲညးဂမၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ်သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် တၞဟ်နဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာမလှာဲဂတး သဟဓရ်ဂမၠိုၚ်မသုန်မတွံဂး ခမဳတြုံ ခမဳဗြဴ သိက္ခာမာန် သာမဏဳတြုံ သာမဏဳဗြဴဂှ် ကဵုအခေါၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 511) ယြဴခမဳမွဲ ပါဲကၠေံ သ္ၚာဲလှာဲဂတးတုဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာ နူတဲ ခမဳဗြဴဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံသ္ဂးရ)။
၄.၁.၅.၁။ ပွံက်စဳဝရပဋိဂ္ဂဟဏ သိက္ခာပိုဒ်
512) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ ဍေံဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ မ္ဂးဂှ် နူလ္ပာ်မိအံက်ကီု နူလ္ပာ်မအံက်ကီု စဵုကဵုစိုပ်လ္ၚဝ်အပါဇၞော် အပါနက်ထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် ဟွံဆက်စပ်ရ။ ခမဳဗြဴ မ္ဂးဂှ် ဗြဴမဒှ်ပယျၚ် ပ္ဍဲဥဘတောသၚ်ရောၚ်။ သ္ၚာ မ္ဂးဂှ် ပၞောဝ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တြဴဂကူ ဗွဲတွဵုမယုတ် သ္ၚာမွဲမွဲဂကူ မရုမ်ဂပ်ကဵုဝိကပ္ပနရောၚ်။ သအာၚ်နူမလှာဲဂတး မ္ဂးဂှ် ဝေၚ်ကၠေံ ပွမလှာဲဂတးတုဲ။ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ။ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ ပါဲကၠေံလှာဲဂတးတုဲ ဂပ်ဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် နူတဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ။ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက်သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 513) ခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ပါဲကၠေံလှာဲဂတးတုဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ပါဲကၠေံလှာဲဂတးတုဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသတုဲ ပါဲကၠေံလှာဲဂတးတုဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပါဲကၠေံလှာဲဂတးတုဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာ နူတဲခမဳဗြဴ မဒှ်ပယျၚ်ပ္ဍဲ (ဘိက္ခုနဳသၚ်) မွဲလ္ပာ်မ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴကဠောမသဂှ် သၠေဟ်ပၟာမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 514) ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ကဠောမသဂှ် ဟွံဒးအာပတ်။ နကဵုဝတ္ထု မထေက်တန်ၚုဟ်မးမအောန်ဂှ် ဝတ္ထုမထေက်တန်ၚုဟ်မးမဂၠိုၚ်ကီု၊ နကဵုဝတ္ထုမထေက်တန်ၚုဟ်မးမဂၠိုၚ်ဂှ် ဝတ္ထုမထေက်တန်ၚုဟ်မ မအောန်ညိနာၚ်ကီု၊ လှာဲဂတးမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ခမဳဂှ် ဂိုၚ်ကေတ်ဗွဲဍုက်ကေဝ်ဒဒှေ်ဒယှ်မ္ဂး ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲဂြပ်ဂလေံမ္ဂး ဂိုၚ်ကေတ်ပရိက္ခရာ မသအာၚ်နူသ္ၚာမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ (ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာ) သိက္ခာမာန် သာမဏဳဗြဴမ္ဂး (ဟွံဒးအာပတ်ရ။) ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ စဳဝရပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပိုဒ် ပဉ္စမတုဲရ။
၄.၁.၆။ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပိုဒ်
515) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် တၞဟ်နတွံထ္ၜးဓရ် စဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကောန်သေဌဳမွဲ ပ္ၚောံပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ဗွဲမရှေ်သှေ်ရဴဂဴတုဲမ္ဂး ဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲရ။ ကောန်သေဌဳ မဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲတုဲဂှ် နကဵုဂလာန်ဓရ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ကဵုတီညာတ် (ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်) ကဵုဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် (ဓရ်) (သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဓရ်) ကဵုကေတ်သကာတုဲ ကဵုမြဟ်မြာတုဲဒှ်တုဲ ကောန်သေဌဳဂှ်— “ယွံတဳလပိုဉ် အရာနွံပၟိက်ဂှ် ဩဝ်ဟီုညိ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ကဵုဒါန်သ္ၚာ ပိဏ္ဍပါတ် ဘာ ဂဥုဲ မဒှ်ကြိယာဗာပၟၚ်ပၟဲလမျီု မစှေ်စးကဵုယဲမာန်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠဒကာ ယဝ်တၠအဲ နွံပၟိက်သၟိက်ကဵုဒါန် ကုအဲဒှ်မ္ဂး နူယာတ်ၜါဂတှေ် တၠအဲ ဗိုက်လတက်နၚ်ဝွံ ဩဝ်ကဵုဒါန်မွဲဂတှေ်ညိ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယွံတဳလပိုဉ် ကုပိုဲဍိက်တအ် ကောန်ဂကူဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံအာ နကဵုယာတ်မွဲဂတှေ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴဒးဂွဂၠေံရ။ ယွံတဳလပိုဉ် စဵုကဵုစဴစိုပ်သ္ၚိဂှ် ဩဝ်လၟတ်လဇဒၟံၚ်ညိကၠာ၊ စဴစိုပ်သ္ၚိမ္ဂး ကြက်ဖအောဝ်ဗလး ကဵုပလံၚ်နၚ် နူၜါဂတှေ် မွဲဂတှေ်ဂှ်ကီု မွဲဂတှေ်မခိုဟ်ပြဲလောန်လတူဝွံကီုရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠဒကာ ယဝ်တၠအဲ နွံပၟိက်သၟိက်ကဵုဒါန် ကုအဲဂှ်မ္ဂး နူယာတ်ၜါဂတှေ် တၠအဲ ဗိုက်လတၚ်နၚ်ဝွံ ဩဝ်ကဵုဒါန်မွဲဂတှေ်ညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုကောန်သေဌဳရ။ ယွံတဳလပိုဉ် ကုပိုဲဍိက်တအ် ကောန်ဂကူဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံအာ နကဵုယာတ်မွဲဂတှေ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴဒးဂွဂၠေံရ။ ယွံတဳလပိုဉ် စဵုကဵုစဴစိုပ်သ္ၚိဂှ် ဩဝ်လၟတ်လဇဒၟံၚ်ညိကၠာ၊ စဴစိုပ်သ္ၚိမ္ဂး ကြက်ဖအောဝ်ဗလး ကဵုပလံၚ်နၚ် နူၜါဂတှေ် မွဲဂတှေ်ဂှ်ကီု မွဲဂတှေ်မခိုဟ်ပြဲလောန်လတူဝွံကီုရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠဒကာ ယဝ်တၠအဲ နွံပၟိက်သၟိက်ကဵုဒါန် ကုအဲဂှ်မ္ဂး နူယာတ်ၜါဂတှေ် တၠအဲ ဗိုက်လတၚ်နၚ်ဝွံ ဩဝ်ကဵုဒါန်မွဲဂတှေ်ညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုကောန်သေဌဳရ။ ယွံတဳလပိုဉ် ကုပိုဲဍိက်တအ် ကောန်ဂကူဂမၠိုၚ် သွက်ဂွံအာ နကဵုယာတ်မွဲဂတှေ်ဂှ် ဒှ်ဒၟံၚ်ညံၚ်ရဴဒးဂွဂၠေံရ။ ယွံတဳလပိုဉ် စဵုကဵုစဴစိုပ်သ္ၚိဂှ် ဩဝ်လၟတ်လဇဒၟံၚ်ညိကၠာ၊ စဴစိုပ်သ္ၚိမ္ဂး ကြက်ဖအောဝ်ဗလး ကဵုပလံၚ်နၚ် နူၜါဂတှေ် မွဲဂတှေ်ဂှ်ကီု မွဲဂတှေ်မခိုဟ်ပြဲလောန်လတူဝွံကီုရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံကောန်တၠဒကာ တၠအဲ နပွမဘိက်နိမန် သီုဟွံမိက်ကဵုဒါန်ဂှ် မုဖဵုနွံဂှ်ရော? ယြဴတၠအဲမွဲ (ပပၞညံၚ်မိက်ကဵုဒါန်ပၠန်) ဘိက်နိမန်တုဲမ္ဂး ဟွံကဵုဒါန်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကောန်သေဌဳဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ဂပ်ဝ်ဟီုကရေပ်ဂရောတ်အတေၚ်ဒှ်တုဲ ကဵုဒါန်ယာတ်မွဲဂတှေ်တုဲ စဴအာရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ယွံကောန်နာဲ တၠအဲမုဟိုတ် ကလေၚ်စဴကၠုၚ် နကဵုယာတ်မွဲဂတှေ်ဓဝ်ဂှ်ရော?” ဟီုသ္ဂးကဵုကောန်သေဌဳအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကောန်သေဌဳဂှ် ဟီုလဴကဵုဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ရ။
မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ။ ဟွံအေၚ်သတှေ်အိုတ်ရ။ (ဟွံတရိုပ်စိုတ်အိုတ်ရ)။ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဝွံ တၞဟ်နဘိက်နိမန် နဗဗွဲဓရ်လေဝ် ဟွံလောဲသွာရ။ မုဟိုတ် ကောန်သေဌဳဂှ် သီုဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်နဗဗွဲဓရ်ဂှ် ဂိုၚ်ကေတ်ယာတ်အိုတ်ဂှ်ရော” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မုဟိုတ်အာတ်ကေတ်သ္ၚာကောန်သေဌဳဂှ်ရော” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။
“ယွံဥပနန္ဒ တၠအဲ အာတ်ကေတ်သ္ၚာ ကောန်သေဌဳရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဥပနန္ဒ ဒှ်ကဠောမသ ကေုာံတၠအဲဟာ၊ ဟွံဒှ်ကဠောမသဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ဂှ်) ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ဟွံဒှ်ကဠောမသရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တြုံဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု ဟွံဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု နွံကီု ဟွံမွဲကီု ဒဒက်တဴညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် တီကေတ် ဟွံမာန်ရ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) သီုဒှ်သာ်ဂှ် တၠအဲဂှ် အာတ်ကေတ်သ္ၚာ ကောန်သေဌဳ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသရသွံ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲသ္ပဒး) ဝွံကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 516) ယြဴခမဳမွဲ အာတ်သ္ၚာ သမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။ ရဴဝွံဟေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပညပ်တဴသိက္ခာပိုဒ်ဝွံ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 517) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် နူဍုၚ်သာကေတ သွိုန်ဗပိုန်တဴ တရဴအဓါန်မဂၠိၚ်သ္ၚောဲ ဍုၚ်သာရဝှ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအကြာဂၠံၚ်တရဴ ဒမၠမတာဂမၠိုၚ် တိတ်ကၠုၚ်တုဲ ပၠံၚ်ၜးကေတ်သ္ၚာခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် “တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဆေဝ်ဒဝ်လေဝ် တၞဟ်နအာတ်သ္ၚာ သမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု မဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသရ” ရဴဝွံ ဒှ် ‘သံသယကုက္ကုစ္စ’ ပွမချပ်သၠေဟ်ပၟာဂမၠိုၚ်တုဲ ဟွံအာတ်အိုတ်ရ။ အတိုၚ်မဂၞံၚ်ဂၞါတ် (ယာတ်ဟွံပါ) ဂှ်ဟေၚ် က္ညအာဍုၚ်သာရဝှ်တုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် ခမဳဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် “ယွံကောန်တၠတအ် တဳအာဇဳဝကဂမၠိုၚ်ဝွံ ဆာဲအိုတ်ကွေံရောၚ်သွံ၊ လ္ၚောဝ်တဴခမဳဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ၊ ခမဳဂမၠိုၚ် (မဒုၚ်ထေၚ်ဂး တဳအာဇဳဝက) ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠတအ် ပိုဲညးဂမၠိုၚ် အာဇဳဝကဂမၠိုၚ်ဟွံသေၚ်အိုတ်ရ။ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ဒှ်ခမဳဂမၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ ကလေၚ်ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠဥပါလိ ဖအောဝ်ဗတိုက်ရ၊ ဩဝ်စၟဳစၟတ်ညးဂမၠိုၚ်ဝွံညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုတဳလပိုဉ်ဥပါလိအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပါလိ ဂပ်ဝ်သၟာန်စၟဳစၟတ်မ္ဂး ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂရၚ်ပတီဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလပိုဉ်ဥပါလိအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပါလိ သၟာန်စၟဳစၟတ်ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ “ယွံကောန်တၠတအ်ညးဂမၠိုၚ်ဝွံ ခမဳဂမၠိုၚ်ရောၚ်၊ ဩဝ်ကဵုသ္ၚာ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “မုဟိုတ် ခမဳဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်တဴဂၞံၚ်ဂၞါတ်လဝ် ဇကုသၟးအိုတ်ဂှ်ရော? ဂြောပ်ဗ္ဒန်ကၠေံ နကဵုချောဲကီု နကဵုတၞးဆုကီုတုဲ ဒးကၠုၚ်ရဟွံသေၚ်ဟာ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ကုခမဳမၞုံကဵုသ္ၚာ ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးကဵုဒမၠတ်ဒမၠကီု၊ ကုခမဳမၞုံကဵုသ္ၚာ ကၠေံလေၚ်အာကီု၊ တၞဟ်နအာတ်သ္ၚာ သမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု မဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ကဵုအခေါၚ်ရ။ ယြဴဟိုန်ဘာမွဲ အာစိုပ်ဗွဲကိုပ်ကၠာရ၊ ပ္ဍဲဘာဂှ် ယဝ်သ္ၚာ ဘာပိုၚ်လဝ်ကီု သၞာလးလတူကီု သၞာလးတိက်ကီု ဂရောပ်ဖုန်ကီု ဂြပ်သၚ်နွံမ္ဂး၊ ဂိုၚ်ကေတ်တုဲမ္ဂး ပ္ဍဲအခိၚ်ကလိဂွံ (သ္ၚာ) ကလေၚ်စွံရ ရဴဝွံ (ပၠုပ်စိုတ်တုဲ) တၞဟ်နဗိုက်လတက် ကဵုအခေါၚ်ရ။ ယဝ်သ္ၚာဘာပိုၚ်လဝ်ကီု သၞာလးလတူကီု သၞာလးတိက်ကီု ဂရောပ်ဖုန်ကီု ဂြပ်သၚ်ဟွံမွဲမ္ဂး ဂြောပ်ဗ္ဒန်ကၠေံ နကဵုချောဲကီု နကဵုတၞးဆုကီုတုဲ ဒးကၠုၚ်ရ၊ နမဂၞံၚ်ဂၞါတ်ဇကုသၟးတုန် ဟွံထေက်ကဵုကၠုၚ်ဟေၚ်ရ။ ကုခမဳကၠုၚ်ဂှ် ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 518) ယြဴ ခမဳမွဲ ပါဲကၠေံအခိၚ်တုဲ အာတ်သ္ၚာသမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအရာအာတ်သ္ၚာ ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ကြက်သ္ဂးဂတဝွံတုန် အခိၚ်ရ၊ ခမဳဂှ် ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးဏာ သ္ၚာလေဝ်ဒှ်ရ၊ သ္ၚာကၠေံလေၚ်အာလေဝ် ဒှ်ရ၊ ဣဝွံတုန် ပ္ဍဲအရာအာတ်သ္ၚာ ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် အခိၚ်ရောၚ် ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၁.၆.၁။ ပွံက်အညတကဝိညတ္တိသိက္ခာပိုဒ်
519) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ မ္ဂးဂှ် နူလ္ပာ်မိအံက်ကီု နူလ္ပာ်မအံက်ကီု စဵုကဵုစိုပ်လ္ၚဝ်အပါဇၞော် အပါနက်ထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် ဟွံဆက်စပ်ရ။ သမ္ၚေဟ်တြုံ၊ တၠသ္ၚိတြုံ မ္ဂးဂှ် ညးတြုံမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရောၚ်။ သမ္ၚေဟ်ဗြဴ၊ တၠသ္ၚိဗြဴ မ္ဂးဂှ် ညးဗြဴမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရောၚ်။ သ္ၚာ မ္ဂးဂှ် ပၞောဝ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တြဴဂကူ ဗွဲတွဵုမယုတ် သ္ၚာမွဲမွဲဂကူ မရုမ်ဂပ်ကဵုဝိကပ္ပနရောၚ်။ ပါဲကၠေံအခိၚ်တုဲ မ္ဂးဂှ် ဝေၚ်ကၠေံအခိၚ်တုဲ။ ခမဳဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးဏာသ္ၚာ မ္ဂးဂှ် သ္ၚာခမဳဂှ် သၟိၚ်ဂမၠိုၚ်ကီု ကမၠတ်ဒမၠမတာဂမၠိုၚ်ကီု သၟုၚ်လဗၚ်သိအရက်ဂမၠိုၚ်ကီု ပၠံၚ်ၜးကေတ်အိုတ်ရ၊ ညးမမိက်ကဵုမွဲမွဲလေဝ် ပၠံၚ်ၜးကေတ်ရ။ သ္ၚာကၠေံလေၚ်အာ မ္ဂးဂှ် သ္ၚာခမဳဂှ် ပၟတ်လေဝ် ဂပ်ဝ်တူရ၊ ဟဳအာဍာ်လေဝ် ဒှ်ရ၊ ကၞိဂမၠိုၚ်ကီု စၟဂြုန်ဂမၠိုၚ်ကီု ဂပ်ဝ်ကိတ်ထောံလေဝ်ဒှ်ရ၊ သုၚ်စောဲတုဲ အိုဟ်တြေမ်အာလေဝ်ဒှ်ရ။ ပါဲကၠေံအခိၚ်တုဲ အာတ်မ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ။ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးထောံကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ ပါဲကၠေံအခိၚ်တုဲ အာတ်ကေတ် သမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံအဲဍိက်သၠးကဵု ကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵု ကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 520) ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ပါဲကၠေံအခိၚ်တုဲ အာတ်သ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ပါဲကၠေံအခိၚ်တုဲ အာတ်သ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုသဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသတုဲ ပါဲကၠေံအခိၚ်တုဲ အာတ်သ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် သၠေဟ်ပၟာမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီကဠောမသမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 521) ပ္ဍဲအခိၚ် ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုညးဒှ်ကဠောမသဂမၠိုၚ် ကုညးဂပ်ဝ်ဘိက်ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဂမၠိုၚ်၊ တၞဟ်နသွက်ညးသအာၚ် (ကုခမဳအာတ်) နကဵုဂြပ်ဇကု ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ အညာတကဝိညတ္တိသိက္ခာပိုဒ် ဆဋ္ဌမတုဲရ။
၄.၁.၇။ တတုတ္တရိဝိညတ္တိ သိက္ခာပိုဒ်
522) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳမၞုံကဵုသ္ၚာ ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးဏာ ကုကမၠတ်ဒမၠဂမၠိုၚ်တုဲ “ယွံကောန်တၠတအ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကုခမဳမၞုံကဵုသ္ၚာ ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးကဵုကမၠတ်ဒမၠကီု၊ ကုခမဳမၞုံကဵုသ္ၚာ ကၠေံလေၚ်အာကီု တၞဟ်နအာတ်သ္ၚာ သမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု မဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ဂပ်ဝ်ကဵုအခေါၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠတအ် ဩဝ်အာတ်သ္ၚာအိုတ်ညိ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ။ ယွံကောန်တၠတအ် ဒေါံရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ဂပ်ဝ်ကလိဂွံသ္ၚာတုဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးအိုတ်ရ)။ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ကြက်အာတ်ကဵု သွက်တဳလပိုဉ်တအ် ညးဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ ရဴဝွံ (ကလေၚ်သ္ဂးအိုတ်ရ)။ ယွံကောန်တၠတအ် ဩဝ်အာတ်အိုတ်ညိ ရဴဝွံ (ကဵုအခေါၚ်အိုတ်ရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် သမ္ၚေဟ်တၠသ္ၚိဂမၠိုၚ်တုဲ “ယွံကောန်တၠဒကာတအ် ခမဳဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးသ္ၚာကဵု ကမၠတ်ဒမၠဂမၠိုၚ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ၊ သွက်ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဩဝ်ကဵုဒါန်သ္ၚာအိုတ်ညိ” ရဴဝွံ အာတ်တဴသ္ၚာဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တြုံမွဲဂှ် ဃောဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဌာနကၠောန်သ္ပသဘၚ်ကောံဓရီု “ယွံကောန်နာဲ ခမဳဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးသ္ၚာကဵု ကမၠတ်ဒမၠဂမၠိုၚ် ကၠုၚ်အိုတ်ရ၊ သွက်ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် အဲကဵုဒါန်သ္ၚာတုဲရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုတြုံမွဲရ၊ တြုံမွဲဂှ်လေဝ် “အဲလေဝ် ကဵုဒါန်သ္ၚာတုဲရ” ရဴဝွံ သ္ဂးရ၊ တြုံမွဲသအာၚ်ပၠန်လေဝ် “အဲလေဝ် ကဵုဒါန်သ္ၚာတုဲရ” ရဴဝွံ သ္ဂးရ၊ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “မုဟိုတ်ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ်ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် အာတ်တဴသ္ၚာ ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ်ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ပွမကူသာန်ယာတ်လေဝ် ကြက်သ္ပအိုတ်ရ။ ဖျာယာတ်လေဝ် ကြက်ပၠးအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် မုဟိုတ်အာတ်တဴ သ္ၚာဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် အာတ်တဴသ္ၚာ ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် မုဟိုတ်အာတ်တဴသ္ၚာ ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 523) သမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ ရၚ်တၠုၚ်နၚ်တူရူကဵုခမဳဂှ် နသ္ၚာဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်တုဲ ဘိက်ကဵုအခေါၚ်မ္ဂး ခမဳဂှ် နူသ္ၚာမဂပ်ဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ်ဂှ် ဒးသာယျေန်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ်ရ၊ သာယျေန်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်လောန်လတူဂှ်မ္ဂး (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၁.၇.၁။ ပွံက်တတုတ္တရိဝိညတ္တ သိက္ခာပိုဒ်
524) ခမဳဂှ် မ္ဂးဂှ် ခမဳမၞုံကဵုသ္ၚာကမၠတ်ဒမၠ မဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာ။ ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ မ္ဂးဂှ် နူလ္ပာ်မိအံက်ကီု နူလ္ပာ်မအံက်ကီု စဵုကဵုစိုပ်လ္ၚေဝ် အပါဇၞော် အပါနက်ထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် ဟွံဆက်စပ်ရ။ သမ္ၚေဟ်တြုံ၊ တၠသ္ၚိတြုံ မ္ဂးဂှ် ညးတြုံမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရောၚ်။ သမ္ၚေဟ်ဗြဴ၊ တၠသ္ၚိဗြဴ မ္ဂးဂှ် ညးဗြဴမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရောၚ်။ နကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ် မ္ဂးဂှ် နကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်။ ရၚ်တၠုၚ်နၚ်တူရူတုဲ ဘိက်ကဵုအခေါၚ် မ္ဂးဂှ် ယြဴဗၞတ်မွဲ နွံပၟိက်ရ၊ ဗၞတ်ရ ဩဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ညိ ရဴဝွံ (ဘိက်ကဵုအခေါၚ်မ္ဂး)။ ခမဳဂှ် နူသ္ၚာမဂပ်ဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ်ဂှ် ဒးသာယျောန် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ်ရ မ္ဂးဂှ် ယွံကၠေံအာပိဂတှေ်မ္ဂး၊ ဒးသာယျောန် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ၜါဂတှေ်ရ၊ ကၠေံအာၜါဂတှေ်မ္ဂး ဒးသာယျေန်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် မွဲဂတှေ်ရ၊ ကၠေံအာမွဲဂတှေ်မ္ဂး မမိက်ကဵုမွဲမွဲလေဝ် ဟဂပ်ဝ်သာယျေန် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ။ သာယျေန် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် လောန်လတူဂှ် မ္ဂးဂှ် အာတ်လောန်လတူ (သ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ်) ဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ။ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကေၠရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ်တြုံ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဂပ်ဝ်အာတ်လောန်လတူ (သ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ်) ဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ။ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 525) ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာတ်သ္ၚာ လောန်လတူ (သ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ်) မ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ အာတ်သ္ၚာ လောန်လတူ (သ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ်) မ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသတုဲ အာတ်သ္ၚာ လောန်လတူ (သ္ၚာကၞေဟ်မွဲဂတှေ် မွဲဟာန်ကေုာံသပိုၚ်မွဲဂတှေ်) မ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် သၠေဟ်ပၟာမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီကဠောမသမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 526) သှေ်သၟေဟ်နူသ္ၚာကဵုသပိုၚ်ဂှ် ကြက်ကလေၚ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ်ရ သ္ဂးရဴဝွံတုဲ ရၚ်တၠုၚ်ဏာမ္ဂး သှေ်သၟေဟ်ဂှ် ဩဝ်ကဵုဒှ် ကုတဳလပိုဉ်ဟေၚ်ညိ ရဴဝွံ ကဵုဒါန်အိုတ်မ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကဵုဒါန် သီုဟွံမွဲကဵုဟိုတ် ကမၠတ်ဒမၠပၠံၚ်ၜးအိုတ်မ္ဂး၊ ကဵုဒါန် သီုဟွံသေၚ်ကဵုဟိုတ်သ္ၚာကၠေံလေၚ်အိုတ်မ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုညးဒှ်ကဠောမသဂမၠိုၚ် ကုညးဂပ်ဝ်ဘိက်ကဵုလဝ် အခေါၚ်ဂမၠိုၚ် (အာတ်သ္ၚာ လောန်လတူဂှ်မ္ဂး) (ရာန်ကေတ်) နကဵုဂြပ်ဇကု ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ တတုတ္တရိသိက္ခာပိုဒ် သတ္တမတုဲရ။
၄.၁.၈။ ဥပက္ခာဋသိက္ခာပိုဒ်
527) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဲပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် တြုံမွဲဂှ် “ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုသမ္ဘာရ၊ ခမဳဂ္ၚေၚ်စဴပိဏ္ဍပါတ်မွဲဇကု မိၚ်အာဂလာန်မဟီုသ္ဂး တြုံဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ— “ယွံကောန်တၠဥပနန္ဒ တၠအဲ ဒှ်ညးပိုန်ဇၞော်ရ၊ ပ္ဍဲဌာန်မၞုံယၟုဝွံ တြုံမွဲဂှ် ‘ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုသမ္ဘာရ” ရဴဝွံ တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠ နွံဒၟံၚ်ရ၊ ညးဂှ် ဒကာကၠောန်ၜိုတ်ဥပကာအဲရ ရဴဝွံ သ္ဂးရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ်တြုံဂှ်တုဲမ္ဂး— “ယွံဒကာ တၠအဲ မိက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန်အဲ နကဵုသ္ၚာရ” ဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ ရဴဝွံသၟာန်ရ။ ယွံကောန်နာဲ ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ ရဴဝွံ ကသပ်ဒှ်ကုအဲဍိက်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဒကာ ယဝ်တၠအဲ မိက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန်အဲ နကဵုသ္ၚာဒှ်မ္ဂး ဩဝ်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် နသ္ၚာမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံညိ၊ နကဵုသ္ၚာ အဲရပ်စပ်သုၚ်စောဲဟွံသေၚ်ဂှ် ၜိုန်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန်လေဝ် ပသာ်ဂွံသ္ပဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တြုံဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ၊ ဟွံအေၚ်သတှေ်အိုတ်ရ၊ (ဟွံတရိုပ်စိုတ်အိုတ်ရ) ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဝွံ တၞဟ်နပွမဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် နသ္ၚာဂှ် ဟွံလောဲသွာရ၊ မုဟိုတ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ သီုအဲဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာဂှ် ပြာပ်ကၠုၚ်ဇရေၚ်အဲတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ်တုဲ မုဟိုတ် သ္ဂောံအာစိုပ် ပွမစဳရေၚ်လောန်ပ္ဍဲသ္ၚာဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟီုပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံဥပနန္ဒ တၠအဲ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ်တုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဥပနန္ဒ ဒှ်ကဠောမသ ကေုာံတၠအဲဟာ၊ ဟွံဒှ်ကဠောမသဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ဂှ်)— ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ဟွံဒှ်ကဠောမသရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တြုံဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု ဟွံဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု နွံကီု ဟွံမွဲကီု ဒဒက်တဴညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် တီကေတ်ဟွံမာန်ရ၊ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) သီုဒှ်သာ်ဂှ် တၠအဲဂှ် ဟီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာရသွံ၊ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမ္ဂဖိုလ်) (ပွတၠအဲသ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 528) ရန်တၟံကဵုခမဳဟေၚ်တုဲ ‘နၚုဟ်သ္ၚာဝွံ ရာန်သ္ၚာတုဲ ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ခမဳမၞုံယၟုဝွံ နကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ သမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု မဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ဂပ်ဝ်စဳရေၚ်တဴ ၚုဟ်သ္ၚာရ၊ ဇရေၚ်ဒကာတေံဂှ် ဟီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ခမဳဂှ်ပြာပ်အာတုဲ ‘ယွံဒကာ အာတ်ပါန်အခေါၚ်ရ၊ နၚုဟ်သ္ၚာဝွံ တၠအဲဒကာ ရာန်သ္ၚာ မၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံတုဲ ဩဝ်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန်အဲညိ’ ရဴဝွံ သ္ပဟိုတ်ကဵုဒဒှ်မၞုံပၟိက်ခိုဟ်ဆာဲတုဲ ယဝ်အာစိုပ် ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၁.၈.၁။ ပွံက်ဥပက္ခဋသိက္ခာပိုဒ်
529) ရန်တၟံကဵုခမဳဟေၚ်တုဲ မ္ဂးဂှ် တၞဟ်နဖဵုခမဳ သ္ပအာရီုကဵုခမဳတုဲ မိက်ဂြောပ်လတက် ကဵုခမဳတုဲ။ ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ မ္ဂးဂှ် နူလ္ပာ်မိအံက်ကီု နူလ္ပာ်မအံက်ကီု စဵုကဵုစိုပ်လ္ၚဝ်အပါဇၞော် အပါနက်ထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် ဟွံဆက်စပ်ရ။ သမ္ၚေဟ်တြုံ၊ တၠသ္ၚိတြုံ မ္ဂးဂှ် ညးတြုံမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရောၚ်။ သမ္ၚေဟ်ဗြဴ၊ တၠသ္ၚိဗြဴ မ္ဂးဂှ် ညးဗြဴမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရောၚ်။ ၚုဟ်မသ္ၚာ မ္ဂးဂှ် သြန် ထဝ် ဗၠဲ မၞိက် မဂွါ (သိလ္လာ) အဖၠိုက် (ဖန်) သတှေ်ၜဝ် သြန်တောဝ် တောဝ်ချဵု မမိက်ကဵုမွဲမွဲရောၚ်။ နၚုဟ်သ္ၚာဝွံ မ္ဂးဂှ် နၚုဟ်သ္ၚာမစိုပ်ဒၟံၚ်ဂတမုက်တူရူ။ ရာန်တုဲ မ္ဂးဂှ် လှာဲဂတးတုဲ။ ကြက်ဂြောပ်လတက်ရ မ္ဂးဂှ် ကြက်ကဵုဒါန်ရ။ ဇရေၚ်ဒကာတေံ ခမဳဂှ် မ္ဂးဂှ် ရန်တၟံကဵုယြဴခမဳမွဲတုဲ ဂပ်ဝ်စဳရေၚ်ၚုဟ်သ္ၚာရ ခမဳဂှ်။ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ မ္ဂးဂှ် “ယွံတဳလပိုဉ် တဳလပိုဉ်ဂှ် နွံပၟိက်ကဵုသ္ၚာမၞုံသဘဴသာ်လဵုဂှ်ရော? သွက်တဳလပိုဉ် သ္ဂောံရာန်သ္ၚာမၞုံသဘဴသာ်လဵုဂှ်ရော? ရဴဝွံ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ။ ပြာပ်အာတုဲ မ္ဂးဂှ် ပြာပ်စဴအာသ္ၚိတုဲ ပြာပ်အာမွဲမွဲဒၞါဲတုဲ။ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန်ပ္ဍဲသ္ၚာ မ္ဂးဂှ် ဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်လေဝ် ဩဝ်ကဵုဒှ်ညိ အနာံသၠဲလေဝ် ဩဝ်ကဵုဒှ်ညိ၊ ဖျုန်တီုလေဝ် ဩဝ်ကဵုဒှ်ညိ၊ ဍိုန်ဍောန်ကလိတ်ကလောတ်လေဝ် ဩဝ်ကဵုဒှ်ညိ။ နၚုဟမ်သ္ၚာဝွံ မ္ဂးဂှ် နၚုဟ်သ္ၚာမစိုပ်ဒၟံၚ်ဂတမုက်တူရူ။ မၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံ မၞုံသဘဴဖှ်သာ်ဝွံ မ္ဂးဂှ် (ဍေံမဒှ်) ဇမၠိုၚ်ဂၠိၚ်ကီု အနာံသၠဲကီု ဖျုန်တီုကီု ဍိုန်ဍောတ်ကလိတ်ကလောတ်ကီု။ ရာန်တုဲ မ္ဂးဂှ် လှာဲဂတးတုဲ။ ဩဝ်ဂြောပ်လတက်ညိ မ္ဂးဂှ် ဩဝ်ကဵုဒါန်ညိ။ သ္ပဟိုတ်ကဵုဒဒှ်မၞုံပၟိက်ခိုဟ်ဆာဲတုဲ မ္ဂးဂှ် နွံကဵုခိုဟ်ခိုဟ်ဒှ်တုဲ နွံပၟိက်ကဵုၚုဟ်မးဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ။ နဂလာန်ခမဳဂှ် ရာန်ဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ကီု အနာံသၠဲကီု ဖျုန်တီုကီု ဍိုန်ဍောန်ကလိတ်ကလောတ်ကီုမ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵုဝိနယ်ကမ် ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုဟ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 530) ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ သီုမဟဂပ်ဝ် ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ သီုမဟဂပ်ဝ် ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေင်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသတုဲ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ်ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန်ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် သၠေဟ်ပၟာမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 531) ကုညးဒှ်ကဠောမသဂမၠိုၚ် ကုညးဂပ်ဝ်ဘိက်ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဂမၠိုၚ် တၞဟ်နဖဵုညးသအာၚ် နကဵုဂြပ်ဇကု (အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်မ္ဂး) ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုညးမိက်ရာန် ထေက်တန်ၚုဟ်မးမဂၠိုၚ်ဂှ် ကဵုရာန်ထေက်တန်ၚုဟ်မ မအောန်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဥပက္ခဋသိက္ခာပိုဒ် အဋ္ဌမတုဲရ။
၄.၁.၉။ ဒုတိယဥပကက္ခဋသိက္ခာပိုဒ်
532) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် တြုံမွဲဂှ် “ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ” ရဴဝွံ ဟီုကဵုတြုံမွဲရ၊ ညးဂှ်လေဝ် “အဲလေဝ်ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးရ၊ ခမဳဂ္ၚေၚ်စဴပိဏ္ဍပါတ်မွဲဇကု မိၚ်အာဂလာန်တြုံဂမၠိုၚ်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ— “ယွံကောန်တၠဥပနန္ဒ တၠအဲ ပိုန်ဇၞော်ကွေံရ၊ ပ္ဍဲဌာန်မၞုံယၟုဝွံ တြုံမွဲဂှ် ‘ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုတြုံမွဲရ၊ ညးဂှ်လေဝ် ‘အဲလေဝ် ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵု တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠ နွံဒၟံၚ်အိုတ်ရ၊ ညးဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒကာကၠောန်ၜိုတ်ဥပကာအဲအိုတ်ရ ရဴဝွံ သ္ဂးရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ်တြုံဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲမ္ဂး— “ယွံဒကာတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် မိက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန်အဲ နကဵုသ္ၚာအိုတ်ရ” ဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ ရဴဝွံ သၟာန်ရ။ ယွံကောန်နာဲ ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ ရဴဝွံ ကသပ်ဒှ်ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ ယွံဒကာတအ် ယဝ်မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် မိက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန်အဲ နကဵုသ္ၚာဒှ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဩဝ်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် နသ္ၚာမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံအိုတ်ညိ၊ နကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ် အဲရပ်စပ်သုၚ်စောဲဟွံသေၚ်ဂှ် ၜိုန်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန်လေဝ် ပသာ်ဝွံသ္ပဂှ်ရော?” ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တြုံဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ၊ ဟွံအေၚ်သတှေ်အိုတ်ရ။ (ဟွံတရိုပ်စိုတ်အိုတ်ရ) ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဝွံ တၞဟ်နပွမဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် နသ္ၚာဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟွံလောဲသွာရ။ မုဟိုတ်တဳပိုဉ်ဥပနန္ဒ သီုပိုဲညးဂမၠိုၚ် ဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာဂှ် ပြာပ်ကၠုၚ်တုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ်ဂမၠိုၚ်တုဲ မုဟိုတ် သ္ဂောံအာစိုပ် ပွမစဳရေၚ်လောန်ပ္ဍဲသ္ၚာဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုၚ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံဥပနန္ဒ တၠအဲ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ်ဂမၠိုၚ်တုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဥပနန္ဒ ဒှ်ကဠောမသကေုာံတၠအဲအိုတ်ဟာ၊ ဟွံဒှ်ကဠောမသအိုတ်ဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ဂှ်)— ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ဟွံဒှ်ကဠောမသအိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တြုံဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု ဟွံဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု နွံကီု ဟွံမွဲကီု ဒဒက်တဴညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် တီကေတ်ဟွံမာန်ရ၊ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) သီုဒှ်သာ်ဂှ် တၠအဲဂှ် သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ်ဂမၠိုၚ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာရသွံ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲသ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 533) ရန်တၟံကဵုခမဳဟေၚ်တုဲ ‘ပိုဲညးဂမၠိုၚ် နၚုဟ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တၞဟ်တၞဟ်တွံ ရာန်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တၞဟ်တၞဟ်တုဲ ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ခမဳမၞုံယၟုဝွံ နကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ’ ရဴဝွံ သမ္ၚေဟ်တြုံဂမၠိုၚ်ကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴဂမၠိုၚ်ကီု မဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသၜါတၠဂှ် ဂပ်ဝ်စဳရေၚ်တဴ ၚုဟ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တၞဟ်တၞဟ်အိုတ်ရ။ ဇရေၚ်ဒကာဂမၠိုၚ်တေံဂှ် သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ခမဳဂှ် ပြာပ်အာတုဲ ‘ယွံဒကာတအ် အာတ်ပါန်အခေါၚ်ဖအောဝ်ဗတိုက်ရ၊ နၚုဟ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တၞဟ်တၞဟ်ဝွံ ရာန်သ္ၚာမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံ မၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံတုဲ မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်မဒှ်ၜါတၠ ဒှ်မွဲဂကောံဓဝ်အိုတ်တုဲ ဩဝ်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန်အဲညိ’ ရဴဝွံ သ္ပဟိုတ်ကဵုဒဒှ် မၞုံပၟိက်ခိုဟ်ဆာဲတုဲ ယဝ်အာစိုပ် ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၁.၉.၁။ ပွံက်ဒုတိယဥပကက္ခဋသိက္ခာပိုဒ်
534) ရန်တၟံကဵုခမဳဟေၚ်တုဲ မ္ဂးဂှ် တၞဟ်နဖဵုခမဳ သ္ပအာရီုကဵုခမဳတုဲ မိက်ဂြောပ်လတက်ကဵုခမဳတုဲ။ မဒှ်ၜါတၠ မ္ဂးဂှ် ဍေံမဒှ်ညးၜါ။ ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ မ္ဂးဂှ် နူလ္ပာ်မိအံက်ကီု နူလ္ပာ်မအံက်ကီု စဵုကဵုစိုပ်လ္ၚဝ် အပါဇၞော် အပါနက်ထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် ဟွံဆက်စပ်ရ။ သမ္ၚေဟ်တြုံ၊ တၠသ္ၚိဂမၠိုၚ် မ္ဂးဂှ် ညးတြုံမပဒတဴ ပ္ဍဲသ္ၚိဂမၠိုၚ်အိုတ်သီုရောၚ်။ သမ္ၚေဟ်ဗြဴ၊ တၠသ္ၚိဗြဴဂမၠိုၚ် မ္ဂးဂှ် ညးဗြဴမပဒတဴ ပ္ဍဲသ္ၚိဂမၠိုၚ်အိုတ်သီုရောၚ်။ ၚုဟ်မသ္ၚာ မ္ဂးဂှ် သြန် ထဝ် ဗၠဲ မၞိက် မဂွါ (သိလ္လာ) အဖၠိုက် (ဖန်) သတှေ်ၜဝ် သြန်တောဝ် တောဝ်ချဵု မမိက်ကဵုမွဲမွဲရောၚ်။ နၚုဟ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဝွံ မ္ဂးဂှ် နၚုဟ်သ္ၚာဂမၠိုၚ် မစိုပ်ဒၟံၚ်ဂတမုက်တူရူ။ ရာန်တုဲ မ္ဂးဂှ် လှာဲဂတးတုဲ။ ကြက်ဂြောပ်လတက်အိုတ်ရ မ္ဂးဂှ် ကြက်ကဵုဒါန်အိုတ်ရ။ ဇရေၚ်ဒကာဂမၠိုၚ်တေံ ခမဳဂှ် မ္ဂးဂှ် ရန်တၟံကဵုယြဴခမဳမွဲတုဲ ဂပ်ဝ်စဳရေၚ်ၚုဟ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ ခမဳဂှ်။ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ မ္ဂးဂှ် “ယွံတဳလပိုဉ် တဳလပိုဉ်ဂှ် နွံပၟိက်ကဵုသ္ၚာမၞုံသဘဴသာ်လဵုဂှ်ရော? သွက်တဳလပိုဉ် သ္ဂောံရာန်သ္ၚာမၞုံသဘဴသာ်လဵုဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ။ ပြာပ်အာတုဲ မ္ဂးဂှ် ပြာပ်စဴအာသ္ၚိတုဲ ပြာပ်အာမွဲမွဲဒၞါဲတုဲ။ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန်ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး မ္ဂးဂှ် ဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်လေဝ် ဩဝ်ကဵုဒှ်ညိ အနာံသၠဲလေဝ် ဩဝ်ကဵုဒှ်ညိ၊ ဖျုန်တီုလေဝ် ဩဝ်ကဵုဒှ်ညိ၊ ဍိုန်ဍောန်ကလိတ်ကလောတ်လေဝ် ဩဝ်ကဵုဒှ်ညိ။ နၚုဟမ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဝွံ မ္ဂးဂှ် နၚုဟ်သ္ၚာဂမၠိုၚ် မစိုပ်ဒၟံၚ်ဂတမုက်တူရူ။ မၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဝွံ မၞုံသဘဴဖှ်သာ်ဝွံ မ္ဂးဂှ် (ဍေံမဒှ်) ဇမၠိုၚ်ဂၠိၚ်ကီု အနာံသၠဲကီု ဖျုန်တီုကီု ဍိုန်ဍောတ်ကလိတ်ကလောတ်ကီု။ ရာန်တုဲ မ္ဂးဂှ် လှာဲဂတးတုဲ။ ဩဝ်ဂြောပ်လတက်အိုတ်ညိ မ္ဂးဂှ် ဩဝ်ကဵုဒါန်ညိ။ မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်မဒှ်ၜါတၠ ဒှ်မွဲဂကောံဓဝ်အိုတ်တုဲ မ္ဂးဂှ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ၜါတၠလေဝ် နမွဲဂကောံဓဝ်။
သ္ပဟိုတ်ကဵုဒဒှ်မၞုံပၟိက်ခိုဟ်ဆာဲတုဲ မ္ဂးဂှ် နွံကဵုခိုဟ်ခိုဟ်ဒှ်တုဲ နွံပၟိက်ကဵုၚုဟ်မးဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ။ နဂလာန်ခမဳဂှ် ရာန်ဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ကီု အနာံသၠဲကီု ဖျုန်တီုကီု ဍိုန်ဍောန်ကလိတ်ကလောတ်ကီုအိုတ်မ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုဟ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 535) ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ သီုမဟဂပ်ဝ် ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ သီုမဟဂပ်ဝ် ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေင်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသတုဲ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ်ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ်သမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန်ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် သၠေဟ်ပၟာမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 536) ကုညးဒှ်ကဠောမသဂမၠိုၚ် ကုညးဂပ်ဝ်ဘိက်ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဂမၠိုၚ် တၞဟ်နဖဵုညးသအာၚ် နကဵုဂြပ်ဇကု (အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်မ္ဂး) ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုညးမိက်ရာန် ထေက်တန်ၚုဟ်မးမဂၠိုၚ်ဂှ် ကဵုရာန်ထေက်တန်ၚုဟ်မ မအောန်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဒုတိယဥပက္ခဋသိက္ခာပိုဒ် နဝမတုဲရ။
၄.၁.၁၀။ ရာဇသိက္ခာပိုဒ်
537) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် အမာတ်ဇၞော်မွဲ မဒှ်ဒကာကၠောန်ၜိုတ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် “နၚုဟ်သ္ၚာဝွံ ရာန်သ္ၚာတုဲ ဩဝ်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာညိ” ရဴဝွံ ဖအောဝ်ဗလးဏာ ကဵုပလံၚ်ၚုဟ်သ္ၚာ ဇရေၚ်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နကလုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကလုတ်ဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ “ယွံတဳလပိုဉ် ၚုဟ်သ္ၚာဝွံ ရန်တၟံကဵုတဳလပိုဉ်တုဲ ဂပ်ဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ်ရ။ တဳလပိုဉ် ဩဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ၚုဟ်သ္ၚာဝွံညိ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ၊ ဂရၚ်ပတီရဴဝွံမ္ဂး တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် “ယွံဒကာ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ၚုဟ်သ္ၚာဂှ်တုန် ဟွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်ရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်မဗဗွဲဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ဟေၚ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုကလုတ်ဂှ်ရ။ သ္ဂးရဴဝွံမ္ဂး ကလုတ်ဂှ် “ကုတဳလပိုဉ်ဂှ် ညးကၠောန်ကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲ နွံဟာ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ သၟာန်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဥပးမွဲ အာတဴအာရှာမ် နကဵုကိစ္စကေၚ်ကာထေက်ကဵုသ္ပမွဲမွဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် “ယွံဒကာ ဥပးဝွံတုန် ညးသ္ပကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ်ခမဳဂမၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုကလုတ်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကလုတ်ဂှ် ကဵုဥပးဂှ်တီကေတ်တုဲ ပြာပ်အာဇရေၚ်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ “ယွံတဳလပိုဉ် ညးသ္ပကေၚ်ကာဇၞောန်သၟတ် တဳလပိုဉ် မဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜးဂှ် အဲဍိက် ဂပ်ဝ်ကဵုတီကေတ်တုဲရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်မဗဗွဲ တဳလပိုဉ်ဩဝ်ပြာပ်အာညိ၊ ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် တဳလပိုဉ် နကဵုသ္ၚာရ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် အမာတ်ဇၞော်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဂှ် ဩဝ်ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲ သ္ၚာဂှ်ညိ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် နွံပၟိက်ကဵုတဳလပိုဉ် ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲသ္ၚာဂှ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဖအောဝ်ဗလးဏာကလုတ် ဇရေၚ်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲလေဝ် ဟွံဟီုသ္ဂးကဵုဥပးဂှ်ရ။ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် “တဳလပိုဉ်ဂှ် ဩဝ်ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲ သ္ၚာဂှ်ညိ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် နွံပၟိက်ကဵုတဳလပိုဉ် ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲသ္ၚာဂှ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဖအောဝ်ဗလးဏာကလုတ် ဇရေၚ်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲလေဝ် ဟွံဟီုသ္ဂးကဵုဥပးဂှ်ရ။ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် “တဳလပိုဉ်ဂှ် ဩဝ်ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲ သ္ၚာဂှ်ညိ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် နွံပၟိက်ကဵုတဳလပိုဉ် ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲသ္ၚာဂှ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဖအောဝ်ဗလးဏာကလုတ် ဇရေၚ်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲလေဝ် ဟွံဟီုသ္ဂးကဵုဥပးဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဒှ်အခိၚ်ကောံဓရီု ကောန်ညးနိဂီုဂမၠိုၚ်ရ။ ဂကောံကောန်ညးနိဂီုလေဝ် “ကုညးကၠုၚ်စိုပ် ပ္ဍဲလက္ကရဴအိုတ်ဂှ် တပ်ဒဏ်မသုန်စှော်ဒကေဝ်ရ” ရဴဝွံ သ္ပစွံလဝ်ကတိကဝတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ်ဥပးဂှ်တုဲ— “ယွံဒကာ အဲနွံပၟိက်သ္ၚရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုဥပးဂှ်ရ။ ယွံတဳလပိုဉ် တ္ၚဲဏအ်ဗၞတ်မွဲတ္ၚဲ တဳလပိုဉ် ဩဝ်လၟတ်မၚ်လဇကၠာညိ။ အခိၚ်ကောံဓရီု ကောန်ညးနိဂီုဂမၠိုၚ်ရ။ ဂကောံကောန်ညးနိဂီုလေဝ် “ကုညးကၠုၚ်စိုပ် ပ္ဍဲလက္ကရဴအိုတ်ဂှ် တပ်ဒဏ်မသုန်စှော်ဒကေဝ်ရ” ရဴဝွံ သ္ပစွံလဝ်ကတိကဝတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ “ယွံဒကာ တ္ၚဲဏအ်ဟေၚ် ဩဝ်ကဵုသ္ၚာ ကုအဲညိ” ရဴဝွံ တံၚ်ဓဇက် ပ္ဍဲယာတ်ဗွိုက်ဍုတ်ဂၠိက်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဥပးဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ဂပ်ဝ်ဟီုကရေပ်ကရောတ်အတေၚ်ဒှ်တုဲ ရာန်ကဵုသ္ၚာ သွက်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ လက္ကရဴမှသ္ဂောံအာရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ယွံကောန်နာဲ တၠအဲ မုဟိုတ် ကၠုၚ်စိုပ်နူလက္ကရဴဂှ်ရော? တၠအဲ ကျအာမသုန်စှော်ဒကေဝ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုဥပးဂှ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဥပးဂှ် ဟီုလဴဟိုတ်ပရူပရာဂှ် ကုမၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ၊ ဟွံအေၚ်သတှေ်အိုတ်ရ၊ (ဟွံတရိုပ်စိုတ်အိုတ်ရ)။ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ဝွံ ကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ်လေဝ် တၞဟ်နပွမသ္ပကီုဂှ် ဟွံလောဲသွာရ။ ဥပးဂှ် ‘ယွံတဳလပိုဉ် တ္ၚဲဏအ်ဗၞတ်မွဲတ္ၚဲ ဩဝ်လၟတ်မၚ်လဇကၠာညိ’ ရဴဝွံ သီုဂပ်ဝ်သ္ဂးတဴဂှ် မုဟိုတ် ဟွံလၟတ်မၚ်လဇအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ဥပးဂှ် ‘ယွံတဳလပိုဉ် တ္ၚဲဏအ်ဗၞတ်မွဲတ္ၚဲ ဩဝ်လၟတ်မၚ်လဇကၠာညိ’ ရဴဝွံ သီုဂပ်ဝ်သ္ဂးတဴဂှ် မုဟိုတ် ဟွံလၟတ်မၚ်လဇအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံဥပနန္ဒ တၠအဲ ဥပးဂှ် ‘ယွံတဳလပိုဉ် တ္ၚဲဏအ်ဗၞတ်မွဲတ္ၚဲ ဩဝ်လၟတ်မၚ်လဇ ကုပိုဲညးတအ် ညးဂမၠိုၚ်ကၠာညိ’ ရဴဝွံ သီုဂပ်ဝ်သ္ဂးတဴဂှ် ဟွံလၟတ်မၚ်လဇရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) မုဟိုတ် တၠအဲ ဥပးဂှ် ‘ယွံတဳလပိုဉ် တ္ၚဲဏအ်ဗၞတ်မွဲတ္ၚဲ ဩဝ်လၟတ်မၚ်လဇ ကုပိုဲညးတအ် ညးဂမၠိုၚ်ကၠာညိ’ ရဴဝွံ သီုဂပ်ဝ်သ္ဂးတဴဂှ် ဟွံလၟတ်မၚ်လဇဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲသ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 538) ရန်တၟံကဵုခမဳဟေၚ်တုဲ သၟိၚ်ကီု ညးခစသၟိၚ်ကီု ဗဗၞးကီု သမ္ၚေဟ်ကီု ‘နၚုဟ်သ္ၚာဝွံ ရာန်သ္ၚာတုဲ ဩဝ်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံ နကဵုသ္ၚာညိ’ ရဴဝွံ ဖအောဝ်ဗလးနၚ် ကဵုပလံၚ်ၚုဟ်သ္ၚာ နကလုတ်ရ။ ကလုတ်ဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳဂှ်တုဲ ‘ယွံတဳလပိုဉ် ရန်တၟံကဵုတဳလပိုဉ်တုဲ ဂပ်ဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ် ၚုဟ်သ္ၚာဝွံရ။ တဳလပိုဉ် ဩဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ၚုဟ်သ္ၚာဝွံညိ’ ရဴဝွံ ယဝ်သ္ဂးမ္ဂး၊ ခမဳဂှ် “ယွံဒကာ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ၚုဟ်သ္ၚာဂှ်တုန် ဟွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်ရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်မဗဗွဲဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ဟေၚ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးကဵုကလုတ်ဂှ်ရ။ ကလုတ်ဂှ် “ကုတဳလပိုဉ်ဂှ် ညးကၠောန်ကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲနွံဟာ” ရဴဝွံ ယဝ်သ္ဂးမ္ဂး။ ယွံခမဳတအ် ညးမၞုံပၟိက်ကဵုသ္ၚာဂှ် ပၟၚ်အာရှာမ်ကီု ဥပးကီု ‘ယွံဒကာ ညးဝွံညးသ္ပကေၚ်ကဇၞော်သၟတ် ခမဳဂမၠိုၚ်ရ’ ရဴဝွံ သ္ဒးစၞောန်ထ္ၜးရ။ ကလုတ်ဂှ် ကဵုညးသ္ပကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ်ဂှ် တီကေတ်တုဲ ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳဂှ်တုဲ ‘ယွံတဳလပိုဉ် ညးသ္ပကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ် တဳလပိုဉ်ဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜးဂှ် အဲဍိက် ဂပ်ဝ်ကဵုတီကေတ်တုဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်မဗဗွဲ တဳလပိုဉ် ဩဝ်ပြာပ်အာညိ၊ ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် တဳလပိုဉ် နကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ ယဝ်သ္ဂးမ္ဂး၊ ယွံခမဳတအ် ညးမၞုံပၟိက်ကဵုသ္ၚာဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ညးသ္ပကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ်တုဲ ‘ယွံဒကာ အဲနွံပၟိက်ကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ ဗၞတ်ၜါပိဝါ သ္ဒးအာတ်ရ၊ သ္ဒးကဵုသတိရ၊ ဗၞတ်ၜါပိဝါ အာတ်မ္ဂး ကဵုသတိမ္ဂး ကဵုစိုပ်ဒတုဲသ္ၚာဂှ်မ္ဂး ပွမကဵုစိုပ်ဒတုဲရဴဝွံ ဆာဲသန်ရ၊ ယဝ်ဟွံကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး စဵုကဵုဗၞတ်ပန်ဝါ မသုန်ဝါ တြဴဝါ ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြ ရန်တၟံတုဲ သ္ဒးဒတူဒၟံၚ်မ္ဂး ကဵုစိုပ်ဒတုဲသ္ၚာဂှ်မ္ဂး၊ ပွမကဵုစိုပ်ဒတုဲ ရဴဝွံဆာဲသန်ရ၊ ပတိတ်ဇြဟတ် လောန်လတူ (အာတ်၊ ကဵုသတိဗၞတ်ၜါဝါ ပိဝါ ဒတူပန်ဝါ မသုန်ဝါ တြဴဝါ) ဒှ်တုဲ ယဝ်ကဵုစိုပ်ဒတုဲ သ္ၚာဂှ်မ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ယဝ်ဟွံကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဇရေၚ်ဒကာမရၚ်တၠုၚ်နၚ် ၚုဟ်သ္ၚာတမ်တေံဂှ် ‘ယွံဒကာတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ရန်တၟံကဵုခမဳတုဲ ၚုဟ်သ္ၚာမဂပ်ဝ်ပလံၚ်နၚ်ဂှ် ဟဂွံဒုၚ်စသိုၚ်ဖဵု မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ကုခမဳဂှ်ရ။ ယွံဒကာတအ် ဩဝ်ကလေၚ်အာတ်ကေတ်ထောံ ဂြပ်ဇကုအိုတ်ညိ၊ ဂြပ်မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် လ္ပကဵုလာဲလေၚ်အာညိ’ ရဴဝွံ အလဵုဇကုလေဝ် သ္ဒးအာရ၊ ကလုတ်လေဝ် သ္ဒးဖအောဝ်ဗလးဏာရ ဣဝွံတုန် ဒ္ဂေတ်ဝတ် ပ္ဍဲအရာဖအောဝ်ကဵု ပလံၚ်ၚုဟ်သ္ၚာရောၚ် (ရဴဝွံ ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၁.၁၀.၁။ ပွံက်ရာဇသိက္ခာပိုဒ်
539) ရန်တၟံကဵုခမဳဟေၚ်တုဲ မ္ဂးဂှ် တၞဟ်နဖဵုခမဳ သ္ပအာရီုကဵုခမဳတုဲ မိက်ဂြောပ်လတက်ကဵုခမဳတုဲ။ သၟိၚ် မ္ဂးဂှ် ညးအုပ်ဓုပ်ဍုၚ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲရောၚ်။ ညးခစသၟိၚ် မ္ဂးဂှ် ညးဂိုၚ်ကေတ်ဇွောံမသၟိၚ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲရောၚ်။ ဗဗၞး မ္ဂးဂှ် ညးဒှ်ဗၞး ဗွဲဇာတ်ရောၚ်။ သမ္ၚေဟ် မ္ဂးဂှ် ပါဲကၠေံသၟိၚ် ညးခစသၟိၚ် ဗဗၞးတုဲ သၟေဟ်ညးအိုတ်သီုဂှ် သမ္ၚေဟ်မ္ဂးရ။ ၚုဟ်မသ္ၚာ မ္ဂးဂှ် သြန် ထဝ် ဗၠဲ မၞက် မမိက်ကဵုမွဲမွဲရောၚ်။ နၚုဟ်သ္ၚာဝွံ မ္ဂးဂှ် နၚုဟ်သ္ၚာမစိုပ်ဒၟံၚ်ဂတမုက်တူရူ။ ရာန်တုဲ မ္ဂးဂှ် လှာဲဂတးတုဲ။ ဩဝ်ဂြောပ်လတက်ညိ မ္ဂးဂှ် ဩဝ်ကဵုဒါန်ညိ။ ကလုတ်ဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳဂှ်တုဲ “ယွံတဳလပိုဉ် ရန်တၟံကဵုတဳလပိုဉ်တုဲ ဂပ်ဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ် ၚုဟ်သ္ၚာဝွံရ၊ တဳလပိုဉ် ဩဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ၚုဟ်သ္ၚာဝွံညိ” ရဴဝွံ ယဝ်သ္ဂးမ္ဂး ခမဳဂှ် “ယွံဒကာ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ၚုဟ်သ္ၚာဂှ်တုန် ဟွံဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်ရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်မဗဗွဲဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ဟေၚ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးကဵုကလုတ်ဂှ်ရ။ ကလုတ်ဂှ် “ကုတဳလပိုဉ်ဂှ် ညးကၠောန်ကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ် မမိက်ကဵုမွဲမွဲ နွံဟာ” ရဴဝွံ ယဝ်သ္ဂးမ္ဂး။ ယွံခမဳတအ် ညးမၞုံပၟိက်ကဵုသ္ၚာဂှ် ပၟၚ်အာရှာမ်ကီု ဥပးကီု ‘ယွံဒကာ ညးဝွံ ညးပ္ပကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ် ခမဳဂမၠိုၚ်ရ’ ရဴဝွံ သ္ဒးစၞောန်ထ္ၜးရ။ “ဩဝ်ကဵုညးဂှ်ညိ ရဴဝွံ ညးဂှ် ကြက်သီဂိုက်ဒေပ်ရ ရဴဝွံ ညးဂှ် ကြက်လှာဲဂတးရ ရဴဝွံကီု ညးဂှ် ကြက်ရာန်ရ ရဴဝွံကီု” ဟွံထေက်ကဵုသ္ဂးရ။ ကလုတ်ဂှ် ကဵုညးသ္ပကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ်ဂှ် တီကေတ်တုဲ ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳဂှ်တုဲ ‘ယွံတဳလပိုဉ် ညးသ္ပကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ် တဳလပိုဉ် မဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜးဂှ် အဲဍိက် ဂပ်ဝ်ကဵုတီကေတ်တုဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်မဗဗွဲ တဳလပိုဉ် ဩဝ်ပြာပ်အာညိ။ ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် တဳလပိုဉ်နကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ ယဝ်သ္ဂးမ္ဂး၊ ယွံခမဳတအ် ညးမၞုံပၟိက်ကဵုသ္ၚာဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ညးသ္ပကေၚ်ကာဇၞော်သၟတ်တုဲ ‘ယွံဒကာ အဲ နွံပၟိက်ကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ ဗၞတ်ၜါပိဝါ သ္ဒးအာတ်ရ၊ သ္ဒးကဵုသတိရ။ “ဩဝ်ကဵုသ္ၚာ ကုအဲညိ၊ ဩဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ်သ္ၚာ သွက်အဲညိ၊ ဩဝ်လှာဲဂတးကဵုသ္ၚာ သွက်အဲညိ၊ ဩဝ်ရာန်ကဵုသ္ၚာ သွက်အဲညိ” ရဴဝွံ ဟွံထေက်ကဵုသ္ဂးရ။ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် သ္ဒးသ္ဂးရ၊ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် သ္ဒးသ္ဂးရ။ ယဝ်ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ပွမကဵုစိုပ်ဒတုဲရဴဝွံ ဆာဲသန်ရ။ ယဝ်ဟွံကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး အာဌာန်ဂှ်တုဲ ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြ ရန်တၟံတုဲ သ္ဒးဒတူဒၟံၚ်ရ။ ဟွံထေက်ကဵုဂဇအ် ပ္ဍဲသၞာရ၊ ဟွံထေက်ကဵုဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် အာမိသ (မပ္တံပိဏ္ဍပါတ်) ရ၊ ဟွံထေက်ကဵုတွံဓရ်ရ။ “မုရဴဟိုတ်နူဟိုတ်မွဲ ကၠုၚ်ဂှ်ရော” ရဴဝွံ သၟာန်မ္ဂး “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်တီညိ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးရ၊ ပ္ဍဲသၞာလေဝ် ယဝ်ဂဇအ်မ္ဂး၊ အာမိသလေဝ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး၊ ဓရ်လေဝ်တွံမ္ဂး၊ ပွမဒတူလီုရ။ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် သ္ဒးဒတူရ၊ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် သ္ဒးဒတူရ၊ အာတ်ပန်ဝါတုဲ သ္ဒးဒတူပန်ဝါရ၊ အာတ်မသုန်ဝါတုဲ သ္ဒးဒတူၜါဝါရ၊ အာတ်တြဴဝါမ္ဂး ဟွံထေက်ကဵုဒတူရ။ ပတိတ်ဇြဟတ်လောန်လတူဂှ်ဒှ်တုဲ ယဝ်ကဵုအာစိုပ်ဒတုဲ သ္ၚာဂှ်မ္ဂး ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ။ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက် ဂပ်ဝ်ကဵုစိုပ်ဒတုဲ နပွမအာတ်လောန်လတူပိဝါ ပွမဒတူလောန်တြဴဝါဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ ယဝ်ဟွံကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဇရေၚ်ဒကာ မရၚ်တၠုၚ်နၚ် ၚုဟ်သ္ၚာတမ်တေံဂှ် ‘ယွံဒကာတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ရန်တၟံကဵုခမဳတုဲ ၚုဟ်သ္ၚာမဂပ်ဝ်ပလံၚ်နၚ်ဂှ် ဟဂွံဒုၚ်စသိုၚ် ဖဵုမမိက်ကဵုမွဲမွဲ ကုခမဳဂှ်ရ၊ ယွံဒကာတအ် ဩဝ်ကလေၚ်အာတ်ကေတ်ထောံ ဂြပ်ဇကုအိုတ်ညိ၊ ဂြပ်မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် လ္ပကဵုလာဲလေၚ်အာညိ’ ရဴဝွံ အလဵုဇကုလေဝ် သ္ဒးအာရ၊ ကလုတ်လေဝ် သ္ဒးဖအောဝ်ဗလးဏာရ။ ဣဝွံတုန် ဒ္ဂေတ်ဝတ် ပ္ဍဲအရာဖအောဝ်ကဵု ပလံၚ်ၚုဟ်သ္ၚာရောၚ် မ္ဂးဂှ် ဣဝွံတုန် ဒ္ဂေတ်ဝတ် မဗဗွဲကဵုဓရ် ပ္ဍဲအရာဖအောဝ်ကဵုပလံၚ် ၚုဟ်သ္ၚာဂှ်ရောၚ်။ 540) နပွမအာတ်လောန်လတူပိဝါ ပွမဒတူလောန်တြဴဝါဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်ဒှ်တုဲ ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နပွမအာတ်လောန်လတူပိဝါ ပွမဒတူလောန်တြဴဝါဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာဒှ်တုဲ ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နပွမအာတ်လောန်လတူပိဝါ ပွမဒတူလောန်တြဴဝါဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ယုတ်ဒေက်ဒှ်တုဲ ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂပါဲစိုတ်ရ။ နပွမအာတ်ယတ်ဒေက်သၟဝ်ပိဝါ ပွမဒတူ ယုတ်ဒေက်သၟဝ်တြဴဝါဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်ဒှ်တုဲ ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ နပွမအာတ်ယတ်ဒေက်သၟဝ်ပိဝါ ပွမဒတူ ယုတ်ဒေက်သၟဝ်တြဴဝါဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာဒှ်တုဲ ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ နပွမအာတ်ယတ်ဒေက်သၟဝ်ပိဝါ ပွမဒတူ ယုတ်ဒေက်သၟဝ်တြဴဝါဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီယုတ်ဒေက်ဒှ်တုဲ ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 541) နပွမအာတ်ဗၞတ်ပိဝါ ပွမဒတူဗၞတ်တြဴဝါဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ နပွမအာတ် ယုတ်ဒေက်သၟဝ်ပိဝါ ပွမဒတူ ယုတ်ဒ္ဂေတ်သၟဝ်တြဴဝါဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ သီုဟဂပ်ဝ်အာတ်ဂှ် ကဵုမ္ဂး၊ တၠဂြပ်ဂမၠိုၚ် အာတ်တုဲ ကဵုအိုတ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ရာဇသိက္ခာပိုဒ် ဒသမတုဲရ။ စဳဝရဝဂ် ပဌမတုဲ။
စဳဝရဝဂ်ဗွဲခမ္ဍန်
ကထိန (သိက္ခာပိုဒ်) မဂပ်ဝ်ပိုက်ပိကီု ဓေါဝနသိက္ခာပိုဒ် ပွမလပိုက်ကြာတ်ကြဴကီု၊ ပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပိုဒ် ပွမဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာကီု၊ အညာတကသိက္ခာပိုဒ် မဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမိကီု သိက္ခာပိုဒ် ကလုတ်ၜါကီု။ ဣဝွံတုန် ဗွဲခမ္ဍန်ရောၚ်။
၄.၂။ ကောသိယဝဂ်
၄.၂.၁။ ကောသိယသိက္ခာပိုဒ်
542) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ‘အဂ္ဂါဠဝစေတဳ’ ဇရေၚ်ဍုၚ်အာဠဝဳဂှ်ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ညးသ္ပတောဝ်အိက်စၟ (တောဝ်သုတ်) ဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲ “ယွံဒကာတအ် ဩဝ်ၜိုဟ်တဴ စၟဂမၠိုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် ဩဝ်ကဵုအိုတ်ညိ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် နွံပၟိက်တၞဟ်နခၞံသၞာသောန် မနှဴရဴကေုာံတောဝ်အိက်စၟ (တောဝ်သုတ်) အိုတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးအိုတ်ရ။ ညးဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ ပြာပ်ကၠုၚ်ဇရေၚ်ပိုဲညးဂမၠိုၚ်တုဲ ‘ယွံဒကာတအ် ဩဝ်ၜိုဟ်တဴစၟဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် ဩဝ်ကဵုအိုတ်ညိ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် နွံပၟိက်တၞဟ်နခၞံသၞာသောန် မနှဴရဴကေုာံတောဝ်အိက်စၟ(တောဝ်သုတ်) အိုတ်ရ’ ရဴဝွံ မုဟိုတ် ဟီုသ္ဂးအိုတ်ဂှ်ရော? ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် ကလိဂွံဒဒှ်မၞိဟ်ဟွံဒးရးရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုက်လေဝ် ဂပ်ဝ်ကလိဂွံဒဒှ်မၞိဟ် ဗွဲဟွံဒးရရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်ပွမဂယိုၚ်လမျီုကီု ဟိုတ်နူဟိုတ်ကောန်သမ္ဘာကီု သ္ဒးပြိုက်ဂစိုတ် သတ်သၟတ်ဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ်သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ညးသ္ပတောဝ်အိက်စၟ (တောဝ်သုတ်) ဂမၠိုၚ်တုဲ ‘ယွံဒကာတအ် ဩဝ်ၜိုဟ်တဴ စၟဂမၠိုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် ဩဝ်ကဵုအိုတ်ညိ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် နွံပၟိက်တၞဟ်နခၞံသၞာသောန် မနှဴရဴကေုာံတောဝ်အိက်စၟ (တောဝ်သုတ်) အိုတ်ရ’ ရဴဝွံ မုဟိုတ် ဟီုသ္ဂးအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ညးသ္ပတောဝ်အိက်စၟ (တောဝ်သုတ်) ဂမၠိုၚ်တုဲ ‘ယွံဒကာတအ် ဩဝ်ၜိုဟ်တဴ စၟဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် ဩဝ်ကဵုအိုတ်ညိ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် နွံပၟိက်တၞဟ်နခၞံသၞာသောန် မနှဴရဴကေုာံတောဝ်အိက်စၟ (တောဝ်သုတ်) အိုတ်ရ’ ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်အိုတ်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴတွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုတၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မၞ:တအ်ညးဂမၠိုၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ညးသ္ပတောဝ်အိက်စၟ (တောဝ်သုတ်) ဂမၠိုၚ်တုဲ ‘ယွံဒကာတအ် ဩဝ်ၜိုဟ်တဴ စၟဂမၠိုၚ်မဂၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ မနှဴရဴကေုာံတောဝ်အိက်စၟ (တောဝ်သုတ်) အိုတ်ရ’ ရဴဝွံ မုဟိုတ် ဟီုသ္ဂးအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 543) ယြဴခမဳမွဲ ကဵုခၞံသၞာသောန် မနှဴရဴကေုာံတောဝ်သုတ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၁.၁။ ပွံက်ကောသိယသိက္ခာပိုဒ်
544) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္တကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ သၞာ မ္ဂးဂှ် သီုဟွံတုတ်ပၠးတုဲ သၞာမဂပ်ဝ်ခၞံလဝ်ရောၚ်။ ကဵုခၞံ မ္ဂးဂှ် ကေုာံတောဝ်သုတ်မွဲဇြေဟ်ကဵုမွဲဇြေဟ် (မွဲတၞုၚ်ကဵုမွဲတၞုၚ်) လေဝ် နှဴလုပ်တုဲခၞံမ္ဂး၊ ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံမၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၞာသောန်အဲဍိက်ဝွံ နှဴရဴကေုာံတောဝ်သုတ်တုဲ ကဵုခၞံဒးတုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သၞာသောန်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵု ကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်က၆ုရ)။ 545) ဇကုခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကုကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ တၞဟ်နသွက်ညးသအာၚ် (အလဵုဇကုလေဝ်) ခၞံမ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒက္ကဋ်ရ၊ ညးသအာၚ်ခၞံလဝ်တုဲဂှ် ကလိဂွံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒက္ကဋ်ရ။ 546) ခၞံတဴသၠဖ္ဍာန်ကီု သၞာလးတိကီု ယာတ်သၞိက်ကီု ဖုန်ကီု ဂၞဳကီုမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ကောသိယသိက္ခာပိုဒ် ပဌမတုဲရ။
၄.၂.၂။ သုဒ္ဓကာဠကသိက္ခာပိုဒ်
547) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာပြာသာဒ် မၞုံကဵုဓုပ်ပြကာ အပ္ဍဲဂြိုပ်မဟာဝိုန် ဇရေၚ်ဍုၚ်ဝေသာလဳဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ကဵုခၞံတဴသၞာသောန်တသော်သဵု မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် မဂေတ်ဂ္ၚေၚ်ဒေသစရိတ်လၟေၚ်ဘာဂှ် ညာတ်ဒးအိုတ်တုဲ “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မုဟိုတ်သကဵုခၞံတဴ သၞာသောန်တသော်သဵု မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက်အိုတ်ဂှ်ရော? သၟဟ်ညံၚ်ရဴမၞိဟ်ဒုၚ်စသိုၚ် ကာမဂုဏ်ဂမၠိုၚ်ကီုရောၚ်သွံ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “မုဟိုတ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် သကဵုခၞံတဴ သၞာသောန်တသော်သဵု မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက်အိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သကဵုခၞဴတဴ သၞာသောန်တသော်သဵု မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မုဟိုတ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သကဵုခၞံတဴ သၞာသောန်တသော်သဵု မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက်အိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုတၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုၚ်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 548) ယြဴခမဳမွဲ ကဵုခၞံသၞာသောန်တသော်သဵု မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက်မ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၂.၁။ ပွံက်သုဒ္ဓကာဠကသိက္ခာပိုဒ်
549) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္တကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂးခမဳရ။ သာ်ဒမျိုၚ် မ္ဂးဂှ် သာ်ဒမျိုၚ်ဂမၠိုၚ် မၞုံၜါဂကူအိုတ်ရ၊ သာ်ဒမျိုၚ် သဘာဝကီု သာ်ဒမျိုၚ် ဖျောန်လဝ္ကီုရောၚ်။ သၞာ မ္ဂးဂှ် သီုဟွံတုတ်ပၠးတုဲ သၞာမဂပ်ဝ်ခၞံလဝ်ရောၚ်။ ကဵုခၞံ မ္ဂးဂှ် (အလဵုဇကုလေဝ်) ခၞံမ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟိုတ်ပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၞာသောန်တသော်သဵု မဒှ်သာဒမျိုၚ်သက်သက် အဲဍိက်ဝွံ ကဵုခၞံဒးတုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သၞာသောန်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်က၆ုရ)။ 550) ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ တၞဟ်နသွက်ညးသအာၚ် (အလဵုဇကုလေဝ်) ခၞံမ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒက္ကဋ်ရ၊ ညးသအာၚ်ခၞံလဝ်တုဲဂှ် ကလိဂွံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ 551) ခၞံတဴသၠဖ္ဍာန်ကီု သၞာလးတိကီု ယာတ်သၞိက်ကီု ဖုန်ကီု ဂၞဳကီုမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳမကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ သုဒ္ဓကာဠကသိက္ခာပိုဒ် ဒုတိယတုဲရ။
၄.၂.၃။ ဒွေဘာဂသိက္ခာပိုဒ်
552) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် “တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပါဲကၠေံ ပွမဖအောဝ်ကဵုခၞံ သၞာသောန်တသော်သဵု မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက်ရ” ရဴဝွံ ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲလအိတ်တၞုၚ်တေံ စုတ်ကၠေံတသော်သဵုသာ်ဗု မဒှ်ဗၞတ်ညိနာၚ်ဟေၚ်တုဲ အတိုၚ်သာ်ဒမျိုၚ်သာ်ဂှ်ဟေၚ် ကဵုခၞံသၞာသောန်တသော်သဵုအိုတ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “မုဟိုတ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲလအိတ်တၞုၚ်တေံ စုတ်ကၠေံတသော်သဵုသာ်ဗု မဒှ်ဗၞတ်ညိနာၚ်ဟေၚ်တုဲ အတိုၚ်သော်ဒမျိုၚ်သာ်ဂှ်ဟေၚ် သကဵုခၞံသၞာသောန် တသော်သဵုအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်ရတုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞဂတအ်ညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲလအိတ်တၞုၚ်တေံ စုတ်ကၠေံတသော်သဵုသာ်ဗု မဒှ်ဗၞတ်ညိနာၚ်ဟေၚ်တုဲ အတိုၚ်သာ်ဒမျိုၚ်သာ်ဂှ်ဟေၚ် သကဵုခၞံသၞာသောန် တသော်သဵုအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံစၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ) တဳလပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်)တအ် မုဟိုတ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲလအိတ်တၞုၚ်တေံ စုတ်ကၠေံတသော်သဵုသာ်ဗု မဒှ်ဗၞတ်ညိနာၚ်ဟေၚ်တုဲ အတိုၚ်သာ်ဒမျိုၚ်သာ်ဂှ်ဟေၚ် သကဵုခၞံသၞာသောန် တသော်သဵုအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး(နူမဂ်ဖိုလ်)တအ် (ပွမၞးတပ်ညးဂမၠိုၚ်သ္ပဒး)ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်အိုတ်ညိ။ 553) ခမဳ မမိက်ကဵုခၞံ သၞာသောန်တၟိဂှ် သ္ဒးစုတ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ် မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက် ၜါသွက်ဂမၠိုၚ်ရ၊ သ္ဒးစုတ် တသော်သဵုသာ်ဗု မွဲသွက်မရနုက်ကဵုပိ တသော်သဵုသၠုဲ မွဲသွက်မရနုက်ကဵုပန်ရ၊ ခမဳဂှ် သီုဟွံစုတ်တသော်သဵုသာ်ဒမျိုၚ်သက်သက် ၜါသွက်ဂမၠိုၚ် တသော်သဵုသာ်ဗု မွဲသွက်မရနုက်ကဵုပိ တသော်သဵုသၠုဲ မွဲသွက်မရနုက်ကဵုပန်တုဲ ကဵုခၞံသၞာသောန်တၟိမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၃.၁။ ပွံက်ဒွေဘာဂသိက္ခာပိုဒ်
554) တၟိ မ္ဂးဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵုပွမခၞံတုဲ သ္ဂးရ၊ သၞာ မ္ဂးဂှ် သီုဟွံတုက်ပၠးတုဲ သၞာမဂပ်ဝ် ခၞံလဝ်ရောၚ်။ ဍေံမမိက်ကဵုခၞံ မ္ဂးဂှ် ခၞံကီု ဖအောဝ်ကဵုခၞံကီု။ သ္ဒးစုတ်တသော်သဵုဂမၠိုၚ် မဒှ်သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက် ၜါသွက်ဂမၠိုၚ်ရ မ္ဂးဂှ် ကေဝ်တုဲ သ္ဒးစုတ်ၜါဆဂမၠိုၚ်ရ။ သာ်ဗု မွဲသွက်မရနုက်ကဵုပိမ္ဂးဂှ် သာ်ဗုမွဲဆ သာ်သၠာ် မွဲသွက်မရနုက်ကဵုပန်မ္ဂးဂှ် သာ်သၠုဲမွဲဆ။ ခမဳဂှ် သီုဟွံစုတ် တသော်သဵုသာ်ဒမျိုၚ်သက်သက် ၜါသွက်ဂမၠိုၚ် တသော်သဵုသာ်ဗု မွဲသွက်မရနုက်ကဵုပိ တသော်သဵုသာ်သၠုဲ မွဲသွက်မရနုက်ကဵုပန်တုဲ မ္ဂးဂှ် သီုဟွံစုတ်တသော်သဵုသာ်ဒမျိုၚ်သက်သက် ၜါသွက်ဂမၠိုၚ် တသော်သဵုသာ်ဗုမွံသွက် တသော်သဵုသာ်သၠုဲတုဲ(အလဵုဇကုလေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပုဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၞာအဲဍိက်ဝွံ သီုဟွံစုတ် တသော်သဵု သာ်ဒမျိုၚ်သက်သက် ၜါသွက်ဂမၠိုၚ် တသော်သဵုသာ်ဗုမွဲသွက် တသော်သဵုသာ်သၠုဲမွဲသွက်ဂှ် ကဵုခၞံဒးတုဲ မၞုံကဵု(ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သၞာသောန်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵု ကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 555) ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ တၞဟ်နသွက်ညးသအာၚ်(အလဵုဇကုလေဝ်)ခၞံမ္ဂး (ညးသအာၚ်ဂမၠိုက်လေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ညးသအာၚ်ခၞံလဝ်တုဲဂှ် ကလိဂွံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ 556) စုတ်တသော်သဵုသာ်ဗုမွဲသွက် တသော်သဵုသာ်သၠုဲမွဲသွက်တုဲ ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ စုတ်တသော်သဵုသာ်ဗုဗွဲမဂၠိုၚ် တသော်သဵုသာ်သၠုဲဗွဲမဂၠိုၚ်တုဲ ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ စုတ်တသော်သဵုသာ်ဗုသက်သက် တသော်သဵုသာ်သၠုဲသက်သက်တုဲ ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ခၞံတဴသၠဖ္ဍာန်ကီု သၞာလးတိကီု ယာတ်သၞိက်ကီု ဖုန်ကီု ဂၞဳကီုမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြမ်ဥမ္မတ် ခမဳမကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဒွေဘာဂသိက္ခာပိုဒ် တတိယတုဲရ။
၄.၂.၄။ ဆဗ္ဗဿသိက္ခာပိုဒ်
557) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဇၟာပ်သၞာံ ကဵုခၞံသၞာသောန်အိုတ်ရ၊ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် “ဩဝ်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ နွံပၟိက်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ အာတ်ဂၠိုၚ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ပဒတဴအိုတ်ရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ဇၟာပ်သၞာံ မုဟိုတ်သကဵုခၞံတဴ သၞာသောန်အိုတ်ဂှ်ရော? ‘ဩဝ်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ နွံပၟိက်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်ရ’ ရဴဝွံ အာတ်ဂၠိုၚ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ပဒတဴအိုတ်ဂှ်ရော? ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်တုန် နွံအိုတ်ရ၊ ယြဴကောန်ၚာ်သၟတ် ပိုဲညးဂမၠိုၚ် တရဴဇၞော်လေဝ် သၠးစုတ် (ပ္ဍဲလတူသၞာသောန်ဂမၠိုၚ်) အိုတ်ရ၊ တရဴသၟတ်လေဝ် သၠးစုတ်အိုတ်ရ၊ ကၞိဂမၠိုၚ်လေဝ် ကိတ်တဴ (သၞာသောန်ဂမၠိုၚ်) အိုတ်ရ၊ ‘ဩဝ်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ နွံပၟိက်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်ရ’ ရဴဝွံ အာတ်ဂၠိုၚ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ပဒတဴအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက်ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် ဇၟာပ်သၞာံ မုဟိုတ် သကဵုခၞံသၞာသောန်အိုတ်ဂှ်ရော? “ဩဝ်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ နွံပမိက်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်ရ’ ရဴဝွံ အာတ်ဂၠိုၚ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ပဒတဴအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ဇၟာပ်သၞာံ သကဵုခၞံသၞာသောန်အိုတ်ရ၊ ဩဝ်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ နွံပၟိက်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်ရ ရဴဝွံ အာတ်ဂၠိုၚ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ပဒတဴအိုတ်ရ ဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) ဂမၠိုၚ်ဂှ် မုဟိုတ် ဇၟာပ်သၞာံ သကဵုခၞံသၞာသောန်အိုတ်ဂှ်ရော? “ဩဝ်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ၊ နွံပၟိက်ကဵုတသော်သဵုဂမၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ အာတ်ဂၠိုၚ်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲပဒတဴအိုတ်ဂှ်ရော? (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 558) ယြဴခမဳမွဲ ကဵုခၞံသၞာသောန်တၟိတုဲ ပ္ဍဲကြဴ လုကဴတြဴသၞာံဂမၠိုၚ် သ္ဒးပကၚ်ရၚ်ရ၊ အပ္ဍဲတြဴသၞာံ သၠးကၠေံသၞာသောန်ဂှ်တုဲကီု ဟွံသၠးကၠေံတုဲကီု ယဝ်ကဵုခၞံသၞာသောန်တၟိ မွဲသအာၚ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။ ရဴဝွံဟေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပညပ်တဴသိက္ခာပိုဒ်ဝွံ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 559) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳမွဲဇကု ဂိယဲဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ကောသမ္ဗဳရ၊ ကဠောမသဂမၠိုၚ် “တဳလပိုဉ်မပြဲ ဩဝ်က္ညကၠုၚ်ညိ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ကၠောန်ၜိုတ်လွဳလွတ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဗလးဏာကလုတ် ဇရေၚ်ခမဳဂှ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ်လေဝ် “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်က္ညအာညိ၊ ကဠောမသဂမၠိုၚ် ကြက်ကၠောန်ၜိုတ်လွဳလွတ် တၠအဲဍိက်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ။ ခမဳဂှ် “ယွံကောန်တၠတအ် ‘ခမဳဂှ် ကဵုခၞံသၞာသောန်တၟိတုဲပ္ဍဲကြဴ လုကဴတြဴသၞာံဂမၠိုၚ် သ္ဒးပကၚ်ရၚ်ရ’ ရဴဝွံ တဳလပိုည်ကျာ်တြဲ ပညပ်လဝ်သိက္ခာပိုဒ်ရ၊ အဲလေဝ် ဂိယဲဒၟံၚ်ရ၊ ဂိုၚ်ကေတ်သၞာသောန်တုဲ တၞဟ်နအာဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ ကုအဲလေဝ် စာ်စ္ဍးနူသၞာသောန်တုဲ ဟွံဒှ်တသိုခ်ရ၊ အဲကြက်ဟွံအာရ” ရဴဝွံ ဟီသ္ဂးရ။ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ကုခမဳဂိယဲဂှ် ကဵုအခေါၚ် တၞဟ်နကဵုသန္ထတသမ္မုတိ ပွမသၟိတ်ဆေၚ်စပ်ကဵုသၞာသောန်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုရ။ ခမဳဂိယဲဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သၚ်တုဲ လ္ၜက်ကၠေဟ်ပတိုန် သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပါဲမွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ် ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲဂှ် − “ယွံတဳလပိုည်တအ် အဲဍိက် ဂိယဲဒၟံၚ်ရ၊ ဂိုၚ်ကေတ် သၞာသောန်တုဲ တၞဟ်နအာဟွံသၟဟ်ရထရ၊ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက်ဂှ် အာတ်အခေါၚ်သန္ထတသမ္မုတိ ပွမသၟိတ်ဆေၚ်စပ်ကဵုသၞာသောန် ကုသၚ်ရ” ရဴဝွံ ဂပ်ဝ်သ္ဂးရ။ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် သ္ဒးအာတ်ရ၊ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် သ္ဒးအာတ်ရ၊ ခမဳ စဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးကဵုသၚ်တီရ။ 560) “ယွံတဳလတအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ဂိယဲဒၟံၚ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ် သၞာသောန်တုဲ တၞဟ်နအာဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ ခမဳဂှ် အာတ်သၚ်သန္ထတသမ္မုတိရ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲ ကုသၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သၚ် ကဵုသန္ထတသမ္မုတိ ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ၊ ဣဝွံတုန် ပွမကဵုတီရောၚ်။ ယွံတဳလတအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ဂိယဲဒၟံၚ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ် သၞာသောန်တုဲ တၞဟ်နအာဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ ခမဳဂှ် အာတ်သၚ်သန္ထတသမ္မုတိရ၊ သၚ် ကဵုသန္ထတသမ္မုတိ ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ သ္ဍိုက်မၠိုက် ပွမကဵုသန္ထတသမ္မုတိ ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဒၟံၚ်သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဟီုတိုန်ရ။ သၚ် ဂပ်ဝ်ကဵုသန္ထတသမ္မုတိ ကုခမဳမၞုံယၟုဝွံတုဲရ၊ ကုသၚ်ဂှ် မၞုံကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရ၊ နမဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံ သ္ၚိတ်ဇြရဴဝွံ ဂွံတီကေတ် ဒဒှ်မသ္ဍိုက်မၠိုၚ်ဂှ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ဒးကဵုတီရ)။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 561) ယြဴခမဳမွဲ ကဵုခၞံသၞာသောန်တၟိတုဲ ပ္ဍဲကြဴ လုကဴတြဴသၞာံဂမၠိုၚ် သ္ဒးပကၚ်ရၚ်ရ၊ အပ္ဍဲတြဴသၞာံ သၠးကၠေံသၞာသောန်ဂှ်တုဲကီု ဟွံသၠးကၠေံတုဲကီု သီုဟွံကလိဂွံ သမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ယဝ်ကဵုခၞံ သၞာသောန်တၟိမွဲသအာၚ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၄.၁။ ပွံက်ဆဗ္ဗဿသိက္ခာပိုဒ်
562) တၟိ မ္ဂးဂှ် သ္ပဟိုတ်ကဵုပွမခၞံတုဲ သ္ဂးရ။ သၞာ မ္ဂးဂှ် သီုဟွံတုတ်ပၠးတုဲ သၞာမဂပ်ဝ်ခၞံလဝ်ရောၚ်။ ကဵုခၞံတုဲ မ္ဂးဂှ် (အလဵုဇကု) ခၞံတုဲကီု ဖအောဝ်ကဵု (ညးသအာၚ်) ခၞံတုဲကီု။ လုကဴတြဴသၞာံဂမၠိုၚ် သ္ဒးပကၚ်ရၚ်ရ မ္ဂးဂှ် နဗၞတ်ဗ္ၜတ်တြဴသၞာံ သ္ဒးပကၚ်ရၚ်ရ။ အပ္ဍဲတြဴသၞာံ မ္ဂးဂှ် အပ္ဍဲကာလမယုတ်ဒေက်သၟဝ်တြဴသၞာံ။ သၠးကၠေံသၞာသောန်ဂှ်တုဲ မ္ဂး ကဵုထောံကုညးသအာၚ်တုဲ။ သီုဟွံသၠးကၠေံ မ္ဂးဂှ် ဟွံကဵုထောံ ကုညးမမိက်ကဵုမွဲမွဲတုဲ။ သီုဟွံကလိဂွံသမ္မုတိ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် မ္ဂးဂှ် ပါဲကၠေံပွသၟိတ်ခမဳဂမၠိုၚ်တုဲ။ (အလဵုဇကုလေဝ်) ခၞံသၞာသောန်တၟိ မွဲသအာၚ်မ္ဂး။ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝသ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၞာအဲဍိက်ဝွံ သီုဟွံကလိဂွံ သမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ် အပ္ဍဲကာလမယုတ်ဒေက် သၟဝ်တြဴသၞာံ ဂပ်ဝ်ကဵုခၞံဒးတုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သၞာသောန်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 563) ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂါပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ 564) ပေၚ်တြဴသၞာံတုဲ ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ လောန်လတူတြဴသၞာံတုဲ ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ တၞဟ်နသွက်ညးသအာၚ် (အလဵုဇကုလေဝ်) ခၞံမ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ညးသအာၚ်ခၞံလဝ်တုဲဂှ် ကလိဂွံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ခၞံတဴသၠဖ္ဍာန်ကီု သၞာလးတိကီု ယာတ်သၞိက်ကီု ဖုန်ကီု ဂၞဳကီုမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ နသၟိတ်ခမဳဂမၠိုၚ် (ခၞံမ္ဂး)၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳမကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဆဗ္ဗဿသိက္ခာပိုဒ် စတုတ္ထတုဲရ။
၄.၂.၅။ နိသဳဒနသန္တတသိက္ခာပိုဒ်
565) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် တဳလမၞံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် “ယွံခမဳတအ် အဲကျာ် လုကဴပိဂတု နွံပၟိက်တၞဟ်နသတၚ်တန်တဴ ညးမွဲဓဝ်ရ၊ ပါဲနူခမဳပလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်တုဲ ညးလဵုမွဲလေဝ် လ္ပပြာပ်ကၠုၚ် ဇရေၚ်အဲကျာ်ညိ” ရဴဝွံ ဟီုလၟိၚ်ကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် “ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ခိုဟ်ရ” ရဴဝွံ ဒုၚ်ဝန် ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ ပါဲနူခမဳပလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်တုဲ ညးလဵုမွဲလေဝ် ဟွံပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၚ်မသ္ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠတအ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် လုကဴပိဂိတု နွံပၟိက်တၞဟ်နသတၚ်တန်တဴ ညးမွဲဓဝ်ရ၊ ပါဲနူခမဳပလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်တုဲ ညးလဵုမွဲလေဝ် လ္ပပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲညိ၊ ခမဳညးပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် သ္ဒးကဵုဒေသနာ အာပတ်ပါဲစိုတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ပကတိကဝတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပသေန ကောန်ဝၚ်္ဂန္တဂှ် မွဲဟာန်ကေုာံပရိသာတ် ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲမ္ဂး ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲရ။ ပွမဟီုဂလာန်ဆက်မိတ် ဗွဲမိပ်စိုတ်အိုဟ်တၟိုဟ် ကေုာံခမဳအာဂန္တုကဂမၠိုၚ်မွဲစွံဂှ် ဒှ်အခိုက်အလေံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂမၠိုၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ်— “ယွံဥပသေန ဒုၚ်စရၚ်ဒၟံၚ်ဟာ၊ ယိုပ်ယာပ်ဒၟံၚ်ဟာ၊ သီုဟွံဒှ်လၟောၚ်ဍောၚ်ၜိုတ်ဂှ် သ္ဂောံကၠုၚ်တရဴ အဓာန်မဂၠိုၚ်သ္ၚောဲအိုတ်ဟာ၊ ရဴဝွံ သၟာန်တဳလပိုဉ်ဥပသေန ကောန်ဝၚ်္ဂန္တရ။ ဒုၚ်စရၚ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ်၊ ယိုပ်ယာပ်ဒၟံၚ်အိုတ်ရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ်၊ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် သီုဟွံဒှ်လၟောၚ်ဍောၚ်ၜိုတ်ဂှ် သ္ဂောံကၠုၚ်တရဴအဓာန်မဂၠိုၚ်သ္ၚောဲအိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကွးပဒတဴမွဲစွံ တဳလပိုဉ်ဥပသေန ကောန်ဝၚ်္ကန္တဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂဇအ်ဒမံၚ်ပ္ဍဲဇရေၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ— “ယွံခမဳတအ် သ္ၚာပံသုကူဂမၠိုၚ် ကဵုသ္ဍိုက်မၠိုက်တဴ ကုတၠအဲအိုတ်ဟာ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂှ်ရ။ ယွံတဳလပိုဉ် သ္ၚာပံသုကူဂမၠိုၚ် ကဵုသ္ဍိုက်မၠိုက် ကုအဲဍိက် ဟွံမာန်အိုတ်ရ ရဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံခမဳ တၠအဲ မုဟိုတ် ပကၚ်ရၚ် သ္ၚာပံသုကူဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ဂှ်) ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ဥပဇ္ၛာယ်အဲဍိက်ဂှ် ပကၚ်ရၚ်သ္ၚာပံသုကူရ၊ တုပ်သၟဟ်သာ်ဂှ် အဲဍိက်လေဝ် သ္ဒးပကၚ်ရၚ်သ္ၚာပံသုကူရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ − “ယွံဥပသေန ပရိသာတ် တၠအဲဝွံ မၞုံကဵုလျုၚ်ရ၊ ယွံဥပသေန တၠအဲ မုရဴသာ်လဵု ဝေတ်ဒၠောံဗတောန် ပရိသာတ်ဝွံဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်တဳလပိုဉ်ဥပသေန ကောန်ဝၚ်္ဂန္တရ။ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် ညးအာတ်ဒဒှ်ခမဳ ဇရေၚ်အဲဍိက်ဂှ် “ယွံကောန်တၠ အဲပဒတဴဘာဂြိုပ်ရ၊ ပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ရ၊ ပကၚ်ရၚ် ပံသုကူရ၊ တၠအဲလေဝ် ယဝ်ပဒတဴဘာဂြိုပ်မ္ဂး၊ ပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်မ္ဂး၊ ပကၚ်ရၚ် ပံသုကူမ္ဂး၊ အဲသ္ပကဵုတၠအဲ ခမဳရ” ရဴဝွံ အဲဍိက်သ္ဂးရ၊ ယဝ်ကလၚ်ဗက်ဂလာန် အဲဍိက်မ္ဂး၊ သ္ပကဵုခမဳရ၊ ယဝ်ဟွံကလၚ်ဗက်ဂလာန် အဲဍိက်မ္ဂး၊ ဟွံသ္ပကဵုခမဳရ။ ညးအာတ်နိဿယ ဇရေၚ်အဲဍိက်ဂှ် “ယွံကောန်တၠ အဲပဒတဴဘာဂြိုပ်ရ၊ ပကၚ်ရၚ်ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်ရ၊ ပကၚ်ရၚ် ပံသုကူရ၊ တၠအဲလေဝ် ယဝ်ပဒတဴဘာဂြိုပ်မ္ဂး၊ ပကၚ်ရၚ်ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်မ္ဂး၊ ပကၚ်ရၚ် ပံသုကူမ္ဂး၊ အဲကဵုတၠအဲ နိဿယရ” ရဴဝွံ အဲဍိက်သ္ဂးရ၊ ယဝ်ကလၚ်ဗက်ဂလာန် အဲဍိက်မ္ဂး၊ ကဵုနိဿယရ၊ ယွံဟွံကလၚ်ဗက်ဂလာန် အဲဍိက်မ္ဂ၊ ဟွံကဵုနိဿယရ။ ယွံဥပသေန ခိုဟ်သန်ရ၊ ခိုဟ်သန်ရ၊ ယွံဥပသေန တၠအဲ ဝေတ်ဒၠောံဗတောန် ပရိသာတ်ဗွဲမဒးရးဟေၚ်ရ၊ ယွံဥပသေန တၠအဲ တီဒၟံၚ်ကတိကဝတ် သၚ်ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဟာ ရဴဝွံ (ကလေၚ်သၟာန်တိုန်ဂှ်) ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် အဲဍိက် ဟွံတီကတိကဝတ် သၚ်ပဒတဴပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဥပသေန သၚ်ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠတအ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် လုကဴပိဂိတု နွံပၟိက်တၞဟ်နသတၚ်တန်တဴ ညးမွဲဓဝ်ရ၊ ပါဲနူခမဳပလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်တုဲ ညးလဵုမွဲလေဝ် လ္ပပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲညိ၊ ခမဳညးပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် သ္ဒးကဵုဒေသနာ အာပတ်ပါဲစိုတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ပကတိကဝတ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂး)ရ။ ယွံတဳလပိုဉ် သၚ်ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် နကဵုကတိကဝတ် ဇကုသ္ပဂှ် ကြက်ပြာကဋ်ရ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ဟွံပညပ်တဴ မဟဂပ်ဝ် ပညပ်ဏီအိုတ်ရ၊ ဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်တုဲလေဝ် ဟွံဝးပလီုအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲသိက္ခာပိုဒ်ဂမၠိုၚ် မဒှ်အတိုၚ် မဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်ဂှ် ဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲမဒးရးတုဲ ကြက်ဒ္ဂေတ်အိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဥပသေန ခိုဟ်သန်ရ၊ ခိုဟ်သန်ရ၊ ဟွံပညပ်တဴ မဟဂပ်ဝ် ပညပ်ဏီရ၊ ဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်တုဲလေဝ် ဟဂပ်ဝ်ဝးပလီုရ၊ ပ္ဍဲသိက္ခာပိုဒ်ဂမၠိုၚ် မဒှ်အတိုၚ် မဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်ဂှ် ဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲမဒးရးတုဲ သ္ဒးဒ္ဂေတ်ရ၊ ယွံဥပသေန “ခမဳပဒတဴဘာဂြိုပ်၊ ခမဳပကၚ်ရၚ်ဓတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်၊ ခမဳပကၚ်ရၚ် ပံသုကူဂမၠိုၚ် အတိုၚ်နွံပၟိက် သွက်သ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ် ဩဝ်ကဵုပြာပ်ကၠုၚ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံ ကဵုအခေါၚ်ရ။ 566) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် “ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ကြက်ကဵုတဳလပိုဉ်ဥပသေန ကောန်ဝၚ်္ကန္တ ဒေသနာအာပတ်ပါဲစိုတ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဒတူဒၟံၚ် ပ္ဍဲပါၚ်မုက်တြၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပသေန ကောန်ဝၚ်္ကန္တဂှ် မွဲဟာန်ကေုာံပရိသာတ် ဒၠိုက်ကတဵုနူဒၞါဲတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲမ္ဂး သ္ပရှေ်သှေ်တုဲ ပါဲစ္ဍးအာရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် “ယွံဥပသေန တီဒၟံၚ်ကတိကဝတ် သၚ်ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဟာ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုတဳလပိုဉ်ဥပသေန ကောန်ဝၚ်္ကန္တအိုတ်ရ။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲလေဝ် “ယွံဥပသေန တၠအဲ တီဒၟံၚ်ကတိကဝတ် သၚ်ပဒတဴပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဟာ” ရဴဝွံ အတိုၚ်နဲဂွံဟေၚ် သ္ဂးကဵုအဲရ။ ယွံတဳလမၞုံပိုဉ် အဲဍိက် ဟွံတီကတိကဝတ် သၚ်ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီ) ရ။ ယွံဥပသေန သၚ်ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် “ယွံကောန်တအ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် လုကဴပိဂိတု နွံပၟိက်တၞဟ်နသတၚ်တန်တဴ ညးမွဲဓဝ်ရ၊ ပါဲနူခမဳပလံၚ်ပိဏ္ဍပါတ်တုဲ ညးလဵုမွဲလေဝ် လ္ပပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲညိ၊ ခမဳညးပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် သ္ဒးကဵုဒေသနာ အာပတ်ပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ သ္ပကတိကဝတ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယွံတဳလပိုဉ် သၚ်ပဒတဴ ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် နကဵုကတိကဝတ် ဇကုသ္ပဂှ် ကြက်ပြာကဋ်ရ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ဟွံပညပ်တဴ မဟဂပ်ဝ် ပညပ်ဏီအိုတ်ရ၊ ဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်တုဲလေဝ် ဟွံဝးပလီုအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲသိက္ခာပိုဒ်ဂမၠိုၚ် မဒှ်အတိုၚ်မဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်ဂှ် ဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် ဗွဲမဒးရးတုဲ ကြက်ဒ္ဂေတ်အိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီကၠုၚ်ရ)။ “ယွံကောန်တၠတအ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် ခမဳပဒတဴဘာဂြိုပ်၊ ခမဳပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်၊ ခမဳပကၚ်ရၚ် ပံသုကူဂမၠိုၚ် အတိုၚ်နွံပၟိက် သွက်သ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်အဲ ဩဝ်ကဵုပြာပ်ကၠုၚ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံ ဂပ်ဝ်ကဵုအခေါၚ်တုဲရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဥပသေန ဟီုဍာံစၟတ်ဟေၚ်ရ၊ “ဒးပညပ်တဴ မဟဂပ်ဝ်ပညပ်ဏီဟွံသေၚ်ရ၊ ဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်တုဲဂှ်လေဝ် ဂပ်ဝ်ဝးပလီုဟွံသေၚ်ရ၊ ပ္ဍဲသိက္ခာပိုဒ်ဂမၠိုၚ် မဒှ်အတိုၚ် မဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်ဂှ် ဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ်ဗွဲမဒးရးတုဲ သ္ဒးဒ္ဂေတ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးအိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် ဟိုတ်မသ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ရဴဝွံမ္ဂး “တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် ခမဳပဒတဴဘာဂြိုပ် ခမဳပကၚ်ရၚ် ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ်၊ ခမဳပကၚ်ရၚ် ပံသုကူဂမၠိုၚ် အတိုၚ်နွံပၟိက် သွက်သ္ဂောံဗဵုလ္ၚောဝ်အဲ ဩဝ်ကဵုပြာပ်ကၠုၚ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံ ဂပ်ဝ်ကဵုအခေါၚ်ရဂးတုဲ မမိက်ဗဵုလ္ၚောဝ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ကၠဟ်ထောံသၞာသောန်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် ဓုတၚ်အာရညိက ဓုတၚ်ပိဏ္ဍပါတ် ဓုတၚ်ပံသုကူအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မွဲဟာန်ကေုာံခမဳဂမၠိုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ် ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်ဒေသစာရိတ်လၟေၚ်ဘာမ္ဂး ညာတ်ဒးသၞာသောန်ဂမၠိုၚ် မဂပ်ဝ်ကၠဟ်ထောံလဝ် ပ္ဍဲဌာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် “ယွံခမဳတအ် သၞာသောန်ဂမၠိုၚ် မဂပ်ဝ်ကၠဟ်ထောံလဝ် ပ္ဍဲဌာန်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ဂှ်ဝွံ ဒှ်သၞာသောန်ဂမၠိုၚ် မုရဴညးမွဲဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်ခမဳဂမၠိုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂရၚ်ပတီဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ “ယွံခမဳတအ် ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး သ္ပဟိုတ်ကဵုဖဵုတၟေၚ်ဂမၠိုၚ်စှ်ပြကာမတွံဂး (၁) သွက်သ္ဂောံဒ္ဂေတ်လ္ၚတ်ဒုၚ်ဝန်မ္ဂး ဒးရးသန်ရ ဒဒက်တဴကဵုသၚ် (၂) သွက်ဂွံကဵုဒှ်သၚ်ဂမၠိုၚ် ဒှ်တသိုခ် ။ ပ ။ တုဲ ပညပ်တဴသိက္ခာပိုဒ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 567) ခမဳ မမိက်ကဵုခၞံ သၞာနိသဳဒိုန်ဂှ် တၞဟ်နသ္ပပွမလီုကၠေံသာ် နူပွဳပွူသၞာတြေမ် သ္ဒးဂိုၚ်ကေတ် ဗၞတ်မွဲက္ဍစၞေန်တဲကျာ်ရ၊ ခမဳ သီုဟွံဂိုၚ်ကေတ် ဗၞတ်မွဲက္ဍစၞေန်တဲကျာ် နူပွဳပွူသၞာတြေံဂှ် ကဵုခၞံသၞာနိသဳဒိုန်တၟိမ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၅.၁။ ပွံက်နိသဳဒနသန္တတသိက္ခာပိုဒ်
568) နိသဳဒိုန် မ္ဂးဂှ် သ္ဂးတဴ သၞာံမၞုံကဵုတသာဲရ။ သၞာ မ္ဂးဂှ် သီုဟွံတုတ်ပၠးတုဲ သၞာမဂပ်ဝ်ခၞံလဝ်ရောၚ်။ ဍေံမမိက်ကဵုခၞံတုဲ မ္ဂးဂှ် (အလဵုဇကု) ခၞံကီု ဖအောဝ်ကီု (ညးသအာၚ်) ခၞံကီု။ သၞာတြေမ် မ္ဂးဂှ် သၞာမဂပ်ဝ်ဗိုက်လဝ် ဗၞတ်မွဲဝါဟေၚ် မဂပ်ဝ်ရုၚ်လဝ် ဗၞတ်မွဲဝါဟေၚ်ရောၚ်။ (ဗိုက်လတက်ဗၞတ်ၜါဟီုဂှ် လးဂဇအ်မွဲဝါ လးတိတ်မွဲဝါ မိက်သ္ဂးရ၊) တၞဟ်နသ္ပပွမလီုကၠေံသာ် နူပွဳပွူသၞာတြေမ် သ္ဒးဂိုၚ်ကေတ် ဗၞတ်မွဲက္ဍစ္ဍေန်တဲကျာ်ရ မ္ဂးဂှ် တၞဟ်နသွက်ဂွံခိုၚ် ကုတ်ကေတ် ခ္ဍမ်ခ္ဍမ်ကီု ပန်ကၠၚ်ကီုတုဲ ပ္ဍဲမွဒၞါဲလေဝ် သ္ဒးပၠးလးရ၊ သှ်ပၠိုဟ် (လလိုဟ်) ကၠေံတုဲလေဝ် သ္ဒးပၠးလးရ။ ခမဳ သီုဟွံဂိုၚ်ကေတ် ဗၞတ်မွဲက္ဍစၞေန်တဲကျာ် နူပွဳပွူသၞာတြေမ်ဂှ် မ္ဂးဂှ် နူပွဳပွူသၞာတြေမ်ဂှ် ဟွံဂိုၚ်ကေတ် ဗၞတ်မွဲက္ဍစၞေန်တဲကျာ်တုဲ။ (အလဵုဇကုလေဝ်) ခၞံသၞာနိသဳုဒိုန်တၟိမွဲသအာၚ်မ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၞာနိသဳဒိုန်အဲဍိက်ဝွံ နူပွဳပွူသၞာတြေမ် သီုဟွံဂိုၚ်ကေတ် ဗၞတ်မွဲက္ဍစၞေန်တဲကျာ်တုဲ ဂပ်ဝ်ကဵုခၞံဒးတုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သၞာနိသဳဒိုန်ဝွံ အဲဍိက်သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွဴ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 569) ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဇကု ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် အလဵုဇကု ကဵုစိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် ခၞံလဝ်ဟွံစိုပ်ဒတုဲဏီဂှ် ကဵုညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ် စိုပ်ဒတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ တၞဟ်နသွက်ညးသအာၚ် (အလဵုဇကုလေဝ်) ခၞံမ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ကဵုခၞံမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ 570) နူပွဳပွူသၞာတြေမ် ဂိုၚ်ကေတ် ဗၞတ်မွဲက္ဍစၞေန်တဲကျာ်တုဲ ခၞံမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ဟွံကလိဂွံတုဲ သီုဟွံဂိုၚ်ကေတ်ဂှ် ခၞံမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ညးသအာၚ်ခၞံလဝ်တုဲဂှ် ကလိဂွံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ခၞံတဴသၠဖ္ဍာန်ကီု သၞာလးတိကီု ယာတ်သၞိက်ကီု ဖုန်ကီု ဂၞဳကီုမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ နသၟိတ်ခမဳဂမၠိုၚ် (ခၞံမ္ဂး)၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳမကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ နိသဳဒနသန္ထတသိက္ခာပိုဒ် ပဉ္စမတုဲရ။
၄.၂.၆။ ဨဠကလောမသိက္ခာပိုဒ်
571) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ခမဳမွဲဇကုဂှ် ဃောအာတဴ ကောသလဇနပိုဒ် ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ပ္ဍဲအကြာဂၠံၚ်တရဴ တသော်သဵုဂမၠိုၚ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂှ် ဒက်ဂွဳကၠေံ တသော်သဵုဂမၠိုၚ် နကဵုသ္ၚာကၞေဟ်တုဲ (ယိုက်) အာရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ညာတ်ဒးခမဳဂှ်တုဲ “ယွံတဳလပိုဉ် နၚုဟ်မးမၞုံဗၞတ်မုစိ တဳလပိုဉ် ဂပ်ဝ်ရာန်နၚ်အိုတ်ရော? ကြက်ကလိဂွံပရဲ ဗၞတ်မုစိဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုသ္ပဂရိုၚ်စရဵုဗျံက်အိုတ်ရ၊ ခမဳဂှ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ဂပ်ဝ်ကဵုသ္ပဂရိုၚ်စရဵုဗျံက်ဒှ်တုဲ မုက်မတ်ဟွံကျေဝ်ဂေါဝ်ဒှ်အာရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂှ် အာဍုၚ်သာရဝှ်တုဲ သီုမဒတူဒၟံၚ်ဟေၚ် ဗိုတ်ထောံဖျေံ တသော်သဵုဂမၠိုၚ်တုဲ။ ခမဳဂမၠိုၚ် “ယွံကောန်တၠ တၠအဲ မုဟိုတ် သီုမဒတူဒၟံၚ်ဟေၚ် ဗိုတ်ထောံဖျေံ တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်ခမဳဂှ်အိုတ်ရ။ ယွံကောန်တၠတအ် ဟိုတ်ဒဒှ်အိုတ်သီု ဒးဟီုလဴမ္ဂး ဟိုတ်နူဟိုတ်တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဝွံဟေၚ် ဂပ်ဝ်ဟီုသ္ပဂရိုၚ်စရဵုဗျံက်အဲရ ဟွံသေၚ်ဟာ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယွံကောန်တၠ နူဌာန်ခရာသ္ၚောဲဗၞတ်လဵု ရၚ်တၠုၚ်နၚ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဝွံဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ပၠန်ဂှ်)။ ယွံကောန်တၠ လောန်လတူပိယောဇနာရ ရဴဝဋ္ဌွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဂှ် မုဟိုတ် လောန်လတူပိယောဇန သ္ဂောံရၚ်တၠုၚ်နၚ်တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳ တၠအဲ လောန်လတူပိယောဇနာ ရၚ်တၠုၚ်နၚ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) မုဟိုတ်တၠအဲ လောန်လတူပိယောဇနာ ရၚ်တၠုၚ်တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဂှ်ရော? (ပွတၠအဲ သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 572) ကုခမဳ မသွိုန်ဗပိုန် တရဴအဓာန်မဂၠိုၚ်သ္ၚောဲဂှ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်အိုတ်မ္ဂး၊ ခမဳမၞုံပၟိက်ဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ၊ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ ညးရၚ်တၠုၚ်ကဵုဟွံမွဲမ္ဂး စဵုကဵုပိယောဇနာ ရၚ်တၠုၚ်ဏာနတဲဇကုမာန်ရ၊ ၜိုန်ညးရၚ်တၠုၚ် ဟွံမွဲလေဝ် လောန်လတူပိယောဇနာဂှ် ယဝ်ရၚ်တၠုၚ်ဏာမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၆.၁။ ပွံက်ဨဠကလောမသိက္ခာပိုဒ်
573) ကုခမဳ မသွိုန်ဗပိုန် တရဴအဓာန်မဂၠိၚ်သ္ၚောဲ မ္ဂးဂှ် ကုခမဳမအာဂၠံၚ်တရဴ။ တသော်သဵုဂမၠိုၚ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်အိုတ် မ္ဂးဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် နူဂိုဏ်ကီု နူကဠောမသကီု နူမိတ်သဟာဲကီု ပံသုကူကီု နဂြပ်ဇကုကီုအိုတ်ရ။ ခမဳမၞုံပၟိက်ဂှ် မ္ဂးဂှ် ခမဳသၟိက်မိက်ဂွံဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ။ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ စဵုကဵုပိယောဇနာ ရၚ်တၠုၚ်ဏာ တဲဇကုမာန်ရ မ္ဂးဂှ် စဵုကဵုပယောဇနာ ရၚ်တၠုၚ်ဏာ နတဲဇကုမာန်ရ။ ညးရၚ်တၠုၚ်ကဵုဟွံမွဲ မ္ဂးဂှ် ညးဗြဴကီု ညးတြုံကီု ခရှ်ကီု ခမဳကီု ညးသအာၚ်မရၚ်တၠုၚ်ကီု မမိက်ကဵုမွဲမွဲ ဟွံမွဲမ္ဂး။ ၜိုန်ညးရၚ်တၠုၚ် ဟွံမွဲလေဝ် လောနလတူပိယောဇနာဂှ် ယဝ်ရၚ်တၠုၚ်ဏာ မ္ဂးဂှ် ဇိုၚ်ပဌမဂှ် ကဵုကလိလောန်အာ ပိယောဇနာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ဒတူဒၟံၚ်ပ္ဍဲအပ္ဍဲပိယောဇနာတုဲ ကဵုဒတုံစှေ် ပ္ဍဲလ္ပာ်မ္ၚးပိယောဇနာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဃောညးသအာၚ် ဟွံတီဂှ် စုတ်ပ္ဍဲယာန်ကီု ပ္ဍဲဂြပ်ကီုတုဲ ကဵုကလိလောန်အာ ပိယောဇနာမ္ဂး၊ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးအိုတ်ရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် တသော်သဵုအဲဍိက်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဂပ်ဝ်ကဵုကလိလောန်ဒးပိယောဇနာတုဲ ထေက်ကဵုဒးသၠးကၠေံအိုတ်ရ၊ တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်အိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 574) ပ္ဍဲမလောန်လတူပိယောဇနာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်တုဲ ကဵုကလိလောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမလောန်လတူပိယောဇနာဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ကဵုကလိလောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမလောန်လတူပိယောဇနာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီဟွံလောန်တုဲ ကဵုကလိလောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ပဲါစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမယုက်ဒေက်သၟဝ်ပိယောဇနာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမယုတ်ဒေက်သၟဝ်ပိယောဇနာဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမယုတ်ဒေက်သၟဝ်ပိယောဇနာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီယုတ်ဒေက်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 575) ရၚ်တၠုၚ်ဏာပိယောဇနာမ္ဂး၊ ယုတ်ဒေက်သၟဝ်ပိယောဇနာတုဲ ရၚ်တၠုၚ်ဏာမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ရၚ်တၠုၚ်ဏာ ရၚ်တၠုၚ်နၚ် ပိယောဇနာမ္ဂး၊ မိက်ပဒတဴ ပ္ဍဲပိယောဇနာတုဲ အာတုဲမ္ဂး နူဂှ်ရၚ်တၠုၚ်ဏာ လ္ပာ်မ္ၚးမ္ဂး၊ ကလိဂွံမဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာ ‘ဒမၠကၠဟ်ထောံလဝ်’ တုဲ ရၚ်တၠုၚ်ဏာမ္ဂး၊ ကလိဂွံသၠးကၠေံ ‘သ္ပဝိနယ်ကမ်တုဲ’ ဂှ်တုဲ ရၚ်တၠုၚ်ဏာမ္ဂး၊ ကဵုညးသအာၚ်ရၚ်တၠုၚ်ဏာမ္ဂး၊ ရၚ်တၠုၚ်ဏာ မဂပ်ဝ်ခၞံတုဲ ‘ဒှ်မပ္တံခေါဇဴတုဲ’ မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဨဠကလောမသိက္ခာပိုဒ် ဆဋ္ဌတုဲရ။
၄.၂.၇။ ဨဠကလောမဓောဝါပနသိက္ခာပိုဒ်
576) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာနိဂြောဓာရာမ် ဇရေၚ်ဍုၚ်ကပ္ပိလဝှ် သက္ကရးဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် လပိုက်ကြာတ်ကြဴလေဝ် ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ တသော်သဵုဂမၠိုၚ် ကုခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ဖျောန်လေဝ်ကဵုဖျောန်အိုတ်ရ၊ သှ်ပၠိုဟ်လေဝ် ကဵုသှ်ပၠိုဟ်အိုတ်ရ၊ ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် မဒးလပိုက်ကြာတ်ကြဴဖျောန်သှ်ပၠိုဟ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒးဗလးထောံလဝ် ကမၠောန်ကေၚ်ကာ ပွမကတ်ဗတောန်သိက္ခာပိုဒ် ပွမကလေၚ်သၟာန်သၟုက်ဂတးဂတန် ကေုာံအဓိသဳလ အဓိစိတ္တ အဓိပညာဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မဟာပဇာပတိဂေါတမဳ ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲမ္ဂး ဒတူဒၟံၚ် ပ္ဍဲဗ္ဒါဲမွဲရ၊ မဟာပဇာပတိဂေါတမဳ မဒတူဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲဂှ် “ယွံဂေါတမဳ ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် သီုဟွံဝိဝိၚ်ဟိုတ်မာဲ ပတိတ်ဇြဟတ်ဗွဲမသကာတ်ဂှ် မၞုံကဵုစိုတ်မတန်ကြန်ဂမၠိုၚ်ဒှ်တုဲ ပဒတဴဒၟံၚ်အိုတ်ဟာ” ရဴဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ သၟာန်ရ။ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် သာ်လဵု သတိပွမဟွံဝိဝိၚ်ဟိုတ်မာဲ ဂွံနွံကုခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်မာန်ဂှ်ရော? ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် လပိုက်ကြာတ်ကြဴလေဝ် ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ တသော်သဵုဂမၠိုၚ် ကုခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ဖျောန်လေဝ် ကဵုဖျောန်အိုတ်ရ၊ သှ်ပၠိုဟ်လေဝ် ကဵုသှ်ပၠိုဟ်အိုတ်ရ၊ ခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် မဒးလပိုက်ကြာတ်ကြဴဖျောန်သှ်ပၠိုဟ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒးဗလးထောံလဝ် ကမၠောန်ကေၚ်ကာပွမကတ်ဗတောန်သိက္ခာပိုဒ် ပွမကလေၚ်သၟာန်သၟုက်ဂတးဂတန် ကေုာံခမဳသဳလ အဓိစိတ္တ အဓိပညာဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မဟာပဇာပတိဂေါတမဳဂှ် နကဵုဂလာန်ဓရ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုတီညာတ် (ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်) ကဵုဒဂိုန်ကေတ် (ဓရ်) (သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဓရ်) ကဵုကေက်သကာတုဲ ကဵုမြဟ်မြာတုဲဒှ်တုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ သ္ပရှေ်သှေ်ရဴဂဴကၠာ ပါဲစ္ဍးအာရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုခမဳသၚ် ကောံဓရီုတုဲမ္ဂး— “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် လပိုက်ကြာတ်ကြဴလေဝ် ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴတသော်သဵုဂမၠိုၚ် ကုခမဳဗြဴဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ဖျောန်လေဝ် ကဵုဖျောန်အိုတ်ရ၊ သှ်ပၠိုဟ်လေဝ် ကဵုသှ်ပၠိုဟ်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂမၠိုၚ်ဂှ် ဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု ဟွံဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု မၞုံကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ဟွံမွဲကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ဒဒက်တဴညးဂမၠိုၚ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် တီကေတ်ဟွံမာန်ရ၊ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် သီုဒှ်တဴသာ်ဂှ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ဖအောဝ်ကဵုခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠော လပိုက်ကြာတ်ကြဴတသော်သဵုဂမၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ဖျောန်လေဝ် ကဵုဖျောန်အိုတ်ဂှ်ရော? သှ်ပၠိုဟ်လေဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ်အိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး(နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 577) ယြဴခမဳမွဲ ကုခမဳဗြဴဂမၠိုၚ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠော လပိုက်ကြာတ်ကြဴလေဝ် ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴတသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖျောန်လေဝ် ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ သှ်ပၠိုဟ်လေဝ် ကဵုသှ်ပၠိုဟ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပ္ပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၇.၁။ ပွံက်ဨဠကလောမဓောဝါပနသိက္ခာပိုဒ်
578) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး။ ဍေံဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ မ္ဂးဂှ် နူလ္ပာ်မိအံက်ကီု နူလ္ပာ်မအံက်ကီု စဵုကဵုစိုပ်လ္ၚဝ် အပါဇၞော် အပါနက်ထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် ဟွံဆက်စပ်ရ။ ခမဳဗြဴ မ္ဂးဂှ် ဗြဴမဒှ်ပယျၚ် ပ္ဍဲဥတတောသၚ်ရောၚ်။ ဩဝ်လပိုက်ကြာတ်ကြဴညိ ရဴဝွံ ဖအောဝ်စကာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒက္ကဋ်ရ၊ တသော်သဵုဂမၠိုၚ် လပိုက်ကြာတ်ကြဴတုဲဂှ်၊ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးအိုတ်ရ၊ ဩဝ်ဖျောန်ညိ ရဴဝွံ ဖအောဝ်စကာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ တသော်သဵုဂမၠိုၚ် ဖျောန်တုဲဂှ်၊ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးအိုတ်ရ၊ ဩဝ်သှ်ပၠိုဟ်ညိ ရဴဝွံ ဖအောဝ်စကာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ တသော်သဵုဂမၠိုၚ် သှ်ပၠိုဟ်တုဲဂှ် မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးအိုတ်ရ၊ ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် တသော်သဵုအဲဍိက်ဂမၠိုၚ်ဝွံ ဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ လပိုက်ကြာတ်ကြဴဒှ်တုဲ ထေက်ကဵုသၠးကၠေံအိုတ်ရ၊ တသော်သဵုဂမၠိုၚ်ဝွံ အဲဍိက်သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 579) ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵု လပိုက်ကြာတ်ကြဴ တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵု ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောသမဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံဒုက္ကဋ်ၜါလစုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိကေုာံဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ဖျောန် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵု လပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိကေုာံဒုက္ကဋ်ၜါလစုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဳုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစမတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵု လပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂ ကေုာံဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး? ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ကေုာံဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဖအောဝ်ကဵုသှ်ပၠိုဟ် တသော်သဵုဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဖအောဝ်ကဵုဖျောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိကေုာံဒုက္ကဋ်ၜါလစုတ်ရ။ 580) ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး ။ ပ ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသတုဲ ။ ပ ။ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ တသော်သဵုခမဳသအာၚ်ဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ဖအောဝ်ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ တသော်သဵုခမဳသအာၚ်ဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဗြဴကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲခမဳဗြဴ ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 581) ပ္ဍဲဃောခမဳဗြဴကဠောမသ လပိုက်ကြာတ်ကြဴဂှ် ခမဳဗြဴဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ ဒှ်သကအ်မ္ဂး၊ သီုဟွံဟီု (ဟွံသကာ) ဂှ် လပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ကဵုလပိုက်ကြာတ်ကြဴ မဟဂွံသုၚ်စောဲဏီ ဂြပ်မခၞံလဝ်တုဲ ဒှ်မပ္တံခေါဇဴတုဲမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကဵုသိက္ခာမာန် သာမဏဳဗြဴ (လပိုက်ကြာတ်ကြဴမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ) ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဨဠကလောမဓောဝါပနသိက္ခာပိုဒ် သတ္တမတုဲရ။
၄.၂.၈။ ရူပိယသိက္ခာပိုဒ်
582) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဝေဠုဝန် မဒှ်ဒၞါဲကဵုစၞ ကုယန်လမ္စံက်ဂမၠိုၚ် ဇရေၚ်ဍုၚ်ရာဇာဂြိုဟ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် ဒှ်ခမဳ မပြာပ်စဴသ္ၚိဂကူမွဲတၠ မၞုံကဵုဝတ်ပိဏ္ဍပါတ်လၟိုန်ရ၊ ပ္ဍဲဂကူဂှ် ယြဴစၞသ္ၚာဲစမွဲကီု ဘောဇိုန်မွဲကီု ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်မ္ဂး၊ နူစၞသ္ၚာဲစဘောဇိုန်ဂှ် သ္ဒးပါဲဘိုအ်စွံလဝ် သွက်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် အခိၚ်သဝ်တ္ၚဲ ပ္ဍဲသ္ၚိဂကူဂှ် အမာဲသွဖျုန်ဂၠဴကတဵုဒှ်ရ၊ နူအမာဲသွဖျုန်ဂၠဴဂှ် ပါဲဘိုအ်စွံလဝ္ သွက်တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ၊ သၟတ်ကောန်ၚာ်သ္ၚိဂကူဂှ် ကတဵုနူဂယးပြဟ်တုဲ “ဩဝ်ကဵုအမာဲသွဖျုန်ဂၠဴ ကုအဲအိုတ်ညိ” ရဴဝွံ လရိုအ်ယာံဒၟံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တြုံဂှ် “ဘိုအ်သွက်ကောန်ၚာ်ဂှ် ဩဝ်ကဵုထောံ ကုသၟတ်ကောန်ၚာ်ညိ၊ ရာန်ကေတ်အမာဲသအာၚ်တုဲ ကြက်ကဵုဒါန် ကုကောန်နာဲအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုသမ္ဘာရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်နူဂယး သၠောံရုၚ်လတက်ပဠေဝ်သ္ၚာတုဲမ္ဂး ဂိုၚ်ထ္ၜကေတ်ဗဗေၚ်သ္ၚာ ပြာပ်စဴအာသ္ၚိဂကူဂှ်တုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲသၞာ မလးပညပ်လဝ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တြုံဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ်တုဲမ္ဂး သီုမဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲဂှ် “ယွံတဳပိုဉ် နူတနေံဏအ် ပ္ဍဲအခိၚ်သဝ်တ္ၚဲ အမာဲသွဖျုန်ဂၠဴ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ်ရ၊ နူအမာဲသွဖျုန်ဂၠဴဂှ် ပါဲဘိုအ်စွံလဝ် သွက်တဳလပိုဉ်ရ၊ ယွံတဳလပိုဉ် သၟတ်ကောန်ၚာ်ဝွံ ကတဵုနူဂယးပြဟ်တုဲ ‘ဩဝ်ကဵုအမာဲသွဖျုန်ဂၠဴ ကုအဲအိုတ်ညိ’ ရဴဝွံ လရိုအ်ယာံဒၟံၚ်ရ၊ ဘိုအ်သွက်တဳလပိုဉ်ဂှ် ဒးကဵုထောံ ကုသၟတ်ကောန်ၚာ်ရ၊ ယွံတဳလပိုဉ် နကဵုကသပ်ဂှ် သ္ဂောံရၚ်တၠုၚ်နၚ် မုမွဲဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီရ။ ယွံဒကာ ကသာပ်ဂှ် သၠးပွးကဵုဒါန် ကုအဲတုဲဒှ်ရဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်ရ)။ ဍာံပြရ ယွံတဳလပိုဉ် သၠးပွးကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်တုဲဒှ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွဒကာ ကသာပ်ဂှ်ဟေၚ် ဩဝ်ကဵုကုအဲညိ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တြုံဂှ် ကဵုဒါန်ကသာပ် ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲဒှ်ပ္ဍဲကြဴ “သၟဟ်ညံၚ်ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်ကီု တုပ်သၟဟ်သာ်ဝွံဟေၚ် ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်တြုံဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မုဟိုတ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ထဝ်သြန်ဂှ်ရောဂှ်? ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံဥပနန္ဒ တၠအဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုတၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) မုဟိုတ်တၠအဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတအဲ သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ် ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 583) ယြဴခမဳမွဲ (အလဵုဇကုလေဝ်) ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်လေဝ်) ဖအောဝ်ကဵု ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး၊ ဂပ်ဝ်ဖျေံစွံလဝ် ပ္ဍဲဇရေၚ်လေဝ် သာယျေန်မ္ဂ၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ်ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၈.၁။ ပွံက်ရူပိယသိက္ခာပိုဒ်
584) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ ထဝ် မ္ဂးဂှ် သ္ဂးတဴ ဝတ္ထုမၞုံသာ် မတုပ်သၟဟ်ကေုာံသာ်ကျာ်တြဲရ။ သြန် မ္ဂးဂှ် ကသာပ်ကီု ကသာပ်ဗရိုတ်ကီု ကသာပ်ကြက်ဆုကီု ကသာပ်ကြက်ကီု ဝတ္ထုမသွံရာန်မာန်ဖအိုတ်ရောၚ်။ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် မ္ဂးဂှ် အလဵုဇကု ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဖအောဝ်ကဵုဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် မ္ဂးဂှ် ကဵုညးသအာၚ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဂပ်ဝ်ဖျေံစွံလဝ် ပ္ဍဲဇရေၚ်လေဝ် သာယျေန် မ္ဂးဂှ် ထဝ်သြန်ဝွံ ဩဝ်ကဵုဒှ်သွက်တဳလပိုဉ်ညိ ရဴဝွံ သာယျေန်တဴ မဂပ်ဝ်ဖျေံစွံလဝ် ပ္ဍဲဇရေၚ်မ္ဂး၊ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ဒးသၠး ပ္ဍဲလဒေါဝ်သၚ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးရ။ ခမဳ မဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်ဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သၚ်တုဲ လ္ၜတ်ကၠေဟ်ပတိုန်သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပါဲ မွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ် ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲဂှ်− “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ဒးထဝ်သြန်ရ၊ ထဝ်သြန်အဲဍိက်ဝွံ မၞုံကဵုဝိနယ်ကမ် ပွမဒးသၠးရ၊ ထဝ်သြန်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးရ။ သၠးကၠေံတုဲ သ္ဒးဒေသနာအာပတ်ရ၊ ခမဳ စဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် အာပတ်ရ၊ ယဝ်ပၟၚ်အာရှာမ်ကီု ဥပးကီု ကၠုၚ်ဌာန်ဂှ်မ္ဂး၊ “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်တီကေတ် ထဝ်သြန်ဝွံညိ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးကဵုညးဂှ်ရ၊ ညးဂှ် “နထဝ်သြန်ဝွံ သ္ဂောံရၚ်တၠုၚ်နၚ် မုမွဲဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ယဝ်သ္ဂးမ္ဂး၊ “သြန်ရၚ်တၠုၚ်နၚ် ဝတ္ထုဝွံ ဝတ္ထုဝွံညိ” ရဴဝွံ ဟွံထေက်ကဵုသ္ဂးရ၊ သ္ဒးဟီုတဴ ကၠေၚ်သွဟ်ကီု ကၠေၚ်ကီု ဍာ်သာဲကီု မဂပ်ဝ်ဂှ်ရ၊ ညးဂှ် နကဵုထဝ်သြန်ဂှ် လှာဲဂတးတုဲ ယဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ် မဂပ်ဝ်ဂှ်မ္ဂး၊ ပါဲကၠေံခမဳ မဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်တုဲ ခမဳဂမၠိုၚ်အိုတ်သီု ပြဘိုဂ်ဂပ်ဝ်ရ။ ယဝ်ကလိဂွံ ညး (လှာဲဂတးကဵုထဝ်သြန်) ရဴဝွံမ္ဂး၊ ပွမကလိဂွံသာ်ဝွံ ဆာဲသန်၊ ယဝ်ဟွံကလိဂွံမ္ဂး၊ “ယွံဒကာ ဩဝ်ကၠဟ်ထောံ ထတ်သြန်ဝွံညိ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးကဵုညးဂှ်ရ၊ ညးဂှ် ယဝ်ကၠဟ်ထောံမ္ဂး၊ ပွမကၠဟ်ထောံရဴဝွံ ခိုဟ်သန်ရ၊ ယဝ်ဟွံကၠဟ်ထောံမ္ဂး၊ ခမဳမဍိုက်ပေၚ်တဴ ကေုာံအၚ်္ဂဂမၠိုၚ်မသုန်ပြကာဂှ် သ္ဒးသၟိတ်ပတိုန် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳထောံထောံ ထဝ်သြန်ရ၊ ခမဳဂှ် ဟွံဗက်စဆန္ဒာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စဒေါသာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စမောဟာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စဘယာဂတိရ၊ ဂပ်ဝ်ထောံထောံ မဟဂပ်ဝ်ထောံထောံလေဝ် သ္ဒးတီရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၟိတ်ရ၊ ဗွဲကိုပ်ကၠာ သ္ဒးအာတ်အခေါၚ် ခမဳဂှ်ရ၊ အာတ်အခေါၚ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ ခမဳစဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးကဵုသၚ်တီရ။ 585) “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်ဗဗွဲ ကုသၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သၚ် သၟိတ်တဴခမဳမၞုံယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳထောံထောံထဝ်သြန်ရ၊ ဣဝွံတုန် ပွမကဵုတီရောၚ်။ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ သၚ် သၟိတ်တဴ ခမဳမၞုံယၟုံဝွံ ရဴဝွံ ခမဳထောံထောံထဝ်သြန်ရ၊ ယြဴကုတဳလိပိုဉ်မွဲ သ္ဍိုက်မၠိုက် ပွမသၟိတ်တဴ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂးခမဳ ထောံထောံထဝ်သြန်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဒၟံၚ်သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဟီုတိုန်ရ။ သၚ် ဂပ်ဝ်သၟိတ်တဴ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳထောံထောံထဝ်သြန်တုဲရ၊ ကုသၚ်ဂှ် မၞုံကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရ၊ နမဒၟံၚ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြ ရဴဝွံ ဂွံတီကေတ်ဒဒှ်မသ္ဍိုက်မၠိုက်ဂှ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ဒးကဵုတီရ)။ ခမဳ မကလိဂွံသၟိတ်တုဲဂှ် သီုဟွံသ္ပနိမိတ်သမ္တီဂှ် သ္ဒးကဵုဒတုံစှေ် ‘သ္ဒးကၠဟ်ထောံ’ ရ၊ ယဝ်သ္ပနိမိတ်သမ္တီတုဲ ကဵုဒတုံစှေ် ‘ကၠဟ်ထောံ’ မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ 586) ပ္ဍဲထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီထဝ်သြန်တုဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲထဝ်သြန် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန်တုဲ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုထဝ််သြန်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ပ္ဍဲအပ္ဍဲအာရှာမ်ကီု ပ္ဍဲအပ္ဍဲဂြပ်ဇူဒီုကီု ဂိုၚ်ကေတ်တုဲကီု ကဵုဂိုၚ်ကေတ်တုဲကီု “တၠဂြပ် ကြက်ရၚ်တၠုၚ်ဏာရ” ရဴဝွံ စွံပတန်လဝ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ရူပိယသိက္ခာပိုဒ် အဋ္ဌမတုဲရ။
၄.၂.၉။ ရူပိယသံဝေါဟာရသိက္ခာပိုဒ်
587) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ဒဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် အာစိုပ်ပွမလှာဲဂတးသွံရာန် ထဝ်သြန်မၞုံတၟေၚ်ပကာရတၞဟ်တၞဟ်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မုဟိုတ် အာစိုပ်ပွမလှာဲဂတး သွံရာန်ထဝ်သြန် မၞုံတၟေၚ်ပကာရ တၞဟ်တၞဟ်အိုတ်ဂှ်ရော? သၟဟ်ညံၚ်ရဴ မၞိဟ်ဒုၚ်စသိုၚ် ကာမဂုဏ်ဂမၠိုၚ်ကီုရောၚ်သွံ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် မုဟိုတ် အာစိုပ်ပွမလှာဲဂတး သွံရာန်ထဝ်သြန် မၞုံတၟေၚ်ပကာရ တၞဟ်တၞဟ်အိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် အာစိုပ်ပွမလှာဲဂတး သွံရာန်ထဝ်သြန် မၞုံတၟေၚ်ပကာရ တၞဟ်တၞဟ်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်ဂှ် မုဟိုတ် အာစိုပ်ပွမလှာဲဂတး သွံရာန်ထဝ်သြန် မၞုံတၟေၚ်ပကာရ တၞဟ်တၞဟ်အိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 588) ယြဴခမဳမွဲ အာစိုပ်ပွမလှာဲဂတး သွံရာန်သြန် မၞုံတၟေၚ်ပကာရတၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၉.၁။ ပွံက်ရူပိယသံဝေါဟာရသိက္ခာပိုဒ်
589) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ ဍေံမၞုံတၟေၚ်ပကာရတၞဟ်တၞဟ် မ္ဂးဂှ် ဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲကီု ဟဂပ်ဝ်သ္ပဏီကီု ဂပ်ဝ်သ္ပတုဲ ဟဂပ်ဝ်သ္ပဏီကီုရောၚ်။ ဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲ မ္ဂးဂှ် ကယျိုၚ်ကယျဝ်က္ဍိုပ် ကယျိုၚ်ကယျဝ်ကွက်ကအ် ကယျိုၚ်ကယျဝ်ကွက်တဲ (လကံက်တဲ) ကယျိုၚ်ကယျဝ်ဇိုၚ် (လကံက်ဇိုၚ်) ကယျိုၚ်ကယျဝ်ဂၞိၚ် (ဇုက်ဂ္ညိဂၞိၚ်) ။ ဟဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်ဏီ မ္ဂးဂှ် သ္ပတဴကဠောံထဝ် ကဠောံသြန် မဂပ်ဝ်သ္ပကဠောံလဝ်ရ။ ဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်ဏီ မ္ဂးဂှ် သီုၜါဂကူဂှ်ရောၚ်။ ထဝ်သြန် မ္ဂးဂှ် ထဝ်မၞုံသာ် မတုပ်သၟဟ်ကေုာံသာ်ကျာ်တြဲ ကသာပ် ကသာပ်ဗရိုတ် ကသာပ်ကြက်ဆု ကသာပ်ကြေက် ဝတ္ထုမသွံရာန်မာန်ဖအိုတ်ရောၚ်။ အာစိုပ် မ္ဂး နကဵုထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲဂှ် ကဵုရာန်ထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲဂှ် ကဵုရာန်ထဝ်သြန် မဟဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲဂှ် ကဵုရာန်ထဝ်သြန်မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်လ္ပလဝ်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုထဝ်သြန် မဟဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်ဏီဂှ် ကဵုရာန်ထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုထဝ်သြန် မဟဂပ်ဝ် သ္ပလဝ်ဏီဂှ် ကဵုရာန်ထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်ဏီဂှ် ကဵုရာန်ထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲ မဟဂပ်ဝ် သ္ပလဝ်ဏီဂှ် ကဵုရာန်ထဝ်သြန် မဟဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုထဝ်သြန် မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်ဏီဂှ် ကဵုရာန်ထဝ်သြန်မဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်တုဲ မဟဂပ်ဝ်သ္ပလဝ်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ သ္ဒးသၠးပ္ဍဲလဒေါဝ်သၚ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးရ။ ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သၚ်တုဲ လ္ၜက်ကၠေဟ်ပတိုန်သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပါဲမွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ်ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲဂှ်− “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက် အာစိုပ်ပွမလှာဲဂတး သွံရာန်ထဝ်သြန် မၞုံတၟေၚ်ပကာရတၞဟ်တၞဟ်ရ၊ ထဝ်သြန်အဲဍိက်ဝွံ မၞုံကဵုဝိနယ်ကမ်ပွမဒးသၠးရ၊ ထဝ်သြန်ဝွံအဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးရ။ သၠးေ ကၠံတုဲ သ္ဒးဒေသနာအာပတ်ရ၊ ခမဳ စဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် အာပတ်ရ၊ ယဝ်ပၟၚ်အာရှာမ်ကီု ဥပးကီု ကၠုၚ်ဌာန်ဂှ်မ္ဂး၊ “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်တီကေတ် ထဝ်သြန်ဝွံညိ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးကဵုညးဂှ်ရ၊ ညးဂှ် “နထဝ်သြန်ဝွံ သ္ဂောံရၚ်တၠုၚ်နၚ် မုမွဲရော?” ရဴဝွံ ယဝ်သ္ဂးမ္ဂး၊ “ဩဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ် ဝတ္ထဝွံ ဝတ္ထုဝွံညိ” ရဴဝွံ ဟွံထေက်ကဵုသ္ဂးရ၊ သ္ဒးဟီုတဴ ကၠေၚ်သွဟ်ကီု ကၠေၚ်ကီု ဍာဲသာဲကီု မဂပ်ဝ်ဂှ်ရ၊ ညးဂှ် နကဵုထဝ်သြန်ဂှ် လှာဲဂတးတုဲ ယဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ် မဂပ်ဝ်ဂှ်မ္ဂး၊ ပါဲကၠေံခမဳ မဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် ထဝ်သြန်တုဲ ခမဳဂမၠိုၚ်အိုတ်သီု ပြဘိုဂ်ဂပ်ဝ်ရ။ ယဝ်ကလိဂွံ ညး (လှာဲဂတးကဵုထဝ်သြန်) ရဴဝွံမ္ဂး၊ ပွမကလိဂွံသာ်ဝွံ ဆာဲသန်ရ၊ ယဝ်ဟွံကလိဂွံမ္ဂး၊ “ယွံဒကာ ဩဝ်ကၠဟ်ထောံ ထဝ်သြန်ဝွံညိ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးကဵုညးဂှ်ရ၊ ညးဂှ် ယဝ်ကၠဟ်ထောံမ္ဂး၊ ပွမကၠဟ်ထောံရဴဝွံ ခိုဟ်သန်ရ၊ ယဝ်ဟွံကၠဟ်ထောံမ္ဂး၊ ခမဳမဍိုက်ပေၚ်တဴကေုာံအၚ်္ဂဂမၠိုၚ်မသုန်ပြကာဂှ် သ္ဒးသၟိတ်ပတိုန် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳထောံ ထောံထဝ်သြန်ရ၊ ခမဳဂှ် ဟွံဗက်စဆန္ဒာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စဒေါသာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စမောဟာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စဘယာဂတိရ၊ ဂပ်ဝ်ထောံထောံ မဟဂပ်ဝ်ထောံထောံလေဝ် သ္ဒးတီရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၟိတ်ရ၊ ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ သ္ဒးအာတ်အခေါၚ် ခမဳဂှ်ရ၊ အာတ်ခေါၚ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ ခမဳစဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးကဵုသၚ်တီရ။ 590) “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲ ကုသၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သၚ် သၟိတ်တဴခမဳမၞုံယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳထောံထောံထဝ်သြန်ရ၊ ဣဝွံတုန် ပွမကဵုတီရောၚ်။ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်န်) အဲဍိက်ညိ၊ သၚ် သၟိတ်တဴခမဳမၞုံယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂးခမဳ ထောံထောံထဝ်သြန်ရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ သ္ဍိုက်မၠိုက် ပွမသၟိတ်တဴခမဳမၞုံ ယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂးခမဳ ထောံထောံထဝ်သြန်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဒၟံၚ်သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဟီုတိုန်ရ။ သၚ် ဂပ်ဝ်သၟိတ်တဴ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂးခမဳ ထောံထောံထဝ်သြန်တုဲရ၊ ကုသၚ်ဂှ် မၞုံကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရ၊ နမဒၟံၚ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြ ရဴဝွံ ဂွံတီကေတ် ဒဒှ်မသ္ဍိုက်မၠိုၚ်ဂှ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ဒးကဵုတီရ)။ ခမဳ မကလိဂွံသၟိတ်တုဲဂှ် သီုဟွံသ္ပနိမိတ်သမ္တီဂှ် သ္ဒးကဵုဒတုံစှေ် ‘သ္ဒးကၠဟ်ထောံ’ ရ၊ ယဝ်သ္ပနိမိတ်သမ္တီတုဲ ကဵုဒတုံစှေ် ‘ကၠဟ်ထောံ’ မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ 591) ပ္ဍဲထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီထဝ်သြန်တုဲ ကဵုရာန်ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲထဝ်သြန် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ကဵုရာန်ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန်တုဲ ကဵုရာန်ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီထဝ်သြန်တုဲ ကဵုရာန်ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ကဵုရာန်ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန်တုဲ ကဵုရာန်ထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုထဝ်သြန်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 592) ကုခမဳကြအ်ဥမ္မ ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ရူပိယသံဝေါဟာရသိက္ခာပိုဒ် နဝမတုဲရ။
၄.၂.၁၀။ ကာယဝိက္ကယသိက္ခာပိုဒ်
593) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလပိုဥ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ဒှ်ညးသၟဟ်စောံ တၞဟ်နသ္ပကမၠောန်ဇိၚ်သ္ၚာရ၊ တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒဂှ် ဇိၚ်ကၠေံသကိုပ်ယာတ်မှာတ်စာ်စာ်တုဲမ္ဂး ဖျောန်ကၠေံဗွဲမဒးရး သ္ပကလိတ်ကလောတ် ဗွဲမဒးရးတုဲ ရုၚ်လတက်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ပြဘာဇ်မွဲတၠ ရုၚ်လတက်ယာတ်မထေက်ကဵုၚုဟ်မးမဂၠိုၚ်တုဲ ပြာပ်ကၠုၚ်ဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲမ္ဂး “ယွံကောန်တၠ သကိုပ်တၠအဲဂှ် ခိုဟ်ကွေံရောၚ်သွံ၊ လှာဲဂတးကေုာံယာတ်အဲဟာ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်တီကေတ်ညိ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ) ။ ဨ ယွံကောန်တၠ အဲတီရ ရဴဝွံ (ကလေၚ်သ္ဂးရ) ။ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်ကေတ်ညိ ရဴဝွံ ကဵုဏာရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ပြဘာဇ်ဂှ် ရုၚ်လတက်ဏာသကိုပ်ဂှ်တုဲ အာ အာရှာမ်ပြဘာဇ်ရ၊ ပြဘာဇ်ဂမၠိုၚ် “ယွံကောန်တၠ သကိုပ်တၠအဲဝွံ ခိုဟ်ကွေံရောၚ်သွံ၊ မုရဴနူဌာန်မွဲ တၠအဲ ကလိဂွံနၚ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုပြဘာဇ်ဂှ်အိုတ်ရ။ ယွံကောန်တၠတအ် လှာဲဂတးနၚ် ကေုာံယာတ်အဲဂှ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ) ။ ယွံကောန်တၠ သကိုပ်တၠအဲဝွံ မုစိတ္ၚဲဒုၚ်ဂှ်ရော? ယာတ်တၠအဲဂှ်ဟေၚ် ခိုဟ်ရ ရဴဝွံ (ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ပြဘာဇ်ဂှ် “ပြဘာဇ်ဂမၠိုၚ် ဟီုဍာံအိုတ်ရ၊ သကိုပ်အဲဝွံ မုစိတ္ၚဲဒုၚ်ဂှ်ရော? ယာတ်အဲဂှ်ဟေၚ် ခိုဟ်ရ” ရဴဝွံ ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်ကလေၚ်ကေတ် သကိုပ်တၠအဲညိ၊ ဩဝ်ကလေၚ်ကဵုယာတ်အဲညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠ အဲဂှ် “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်တီကေတ်ညိ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကၠုၚ်ကဵုတၠအဲရဟွံသေၚ်ဟာ၊ အဲ ကြက်ကလေၚ်ကဵုဟွံသေၚ်ရ ရဴဝွံ သ္ဂးရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ပြဘာဇ်ဂှ် “ခရှ်မှ ကလေၚ်ကဵုဒၟံၚ် ကုညးသၠိုက်သ္ၚောံစိုတ်ဏီရ၊ ခမဳဂှ် မုဟိုတ် ကလေၚ်ကဵုကုခမဳ ဟွံမာန်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်ပြဘာဇ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မုဟိုတ် အာစိုပ်ပွမသွံရာန် ကေုာံပြဘာဇ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမပိုၚ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံဥပနန္ဒ တၠအဲ အာစိုပ်ပွမသွံရာန် ကေုာံပြဘာဇ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တၠအဲ မုဟိုတ် အာစိုပ်ပွမသွံရာန် ကေုာံပြဘာဇ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲသ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 594) ယြဴခမဳမွဲ အာစိုပ်ပွမသွံရာန် မၞုံတၟေၚ်ပကာရတၞဟ်တၞဟ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၂.၁၀.၁။ ပွံက်ကာယဝိက္ကယသိက္ခာပိုဒ်
595) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ ဍေံမၞုံတၟေၚ်ပကာရတၞဟ်တၞဟ် မ္ဂးဂှ် သ္ၚာပိဏ္ဍပါတ်ဘာဂဥုဲ မဒှ်ကြိယာဗာပၟၚ်ပၟဲလမျီု မစှေ်စးကဵုယဲဂမၠိုၚ်ရ၊ ဗွဲတွဵုမယုတ်ကဠောံကြကောတ်ကီု ဆုဒကကီု တောဝ်တသာဲကီုရောၚ်။ အာစိုပ်ပွမသွံရာန် မ္ဂးဂှ် “နဝတ္ထုဝွံ ဩဝ်လှာဲကဵုဝတ္ထုဝွံညိ၊ နဝတ္ထုဝွံ ဩဝ်ရာန်ဝတ္ထုဝွံညိ” ရဴဝွံ ကလိလောန်တုဲ ဒ္ဂေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ယြဴပ္ဍဲအခိၚ်မွဲ ပွမရာန်ကီု ပွမသွံကီု ဒှ်ရ၊ ဂြပ်ဇကုအာစိုပ်တဲညးသအာၚ်ရ၊ ဂြပ်ညးသအာၚ်လေဝ် စိုပ်တဲဇကုမ္ဂး၊ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက် အာစိုပ်ပွမသွံရာန် မၞုံတၟေၚ်ပကာရတၞဟ်တၞဟ်ရ၊ ဝတ္ထုအဲဍိက်ဝွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ ဝတ္ထုဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 596) ပ္ဍဲအရာဟွံသေၚ်ကဵုသွံရာန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီသွံရာန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဟွံသေၚ်ကဵုသွံရာန် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲအရာဟွံသေၚ်ကဵုသွံရာန် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီဟွံသေၚ်ကဵုသွံရာန်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 597) သၟာန်ၚုဟ်မးမ္ဂး၊ ဟီုကဵုကုကပ္ပိယကာရကမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ “ဝတ္ထုဝွံ နွံကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်ရ၊ ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်လေဝ် နွံပၟိက် နဝတ္ထုဝွံ ဝတ္ထုဝွံရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ကာယဝိက္ကယသိက္ခာပိုဒ် ဒသမတုဲရ။ ကောသိယဝဂ် ဒုတိယတုဲရ။
လၟေၚ်က္ဍိုပ်ကောသိယဝဂ်ဗွဲခမ္ဍန်
ကောသိယသိက္ခာပိုဒ် တောဝ်သုတ်၊ သုဒ္ဓသိက္ခာပိုဒ် ဒမျိုၚ်သက်သက်၊ ဒွေဘာဂသိက္ခာပိုဒ်၊ ဆဗ္ဗဿသိက္ခာပိုဒ်၊ နသဳဒနသိက္ခာပိုဒ်၊ ဨဠကလောမသိက္ခာပိုဒ်ၜါ၊ ရူပိယပဋိဂ္ဂဟဏသိက္ခာပိုဒ်၊ နာနပ္ပကာရကသိက္ခာပိုဒ်ၜါ။ ဣဝွံတုန် လၟေၚ်က္ဍိုပ်ဗွဲခ္ဍန်ရောၚ်။
၄.၃။ ပတ္တဝဂ်
၄.၃.၁။ ပတ္တသိက္ခာပိုဒ်
598) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဲပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် တိုပ်ဒေပ်လဝ်ဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် မဂေတ်ဂ္ၚေတ်ဒေသစာရိတ်လၟေၚ်ဘာဂှ် ညာတ်ဒးအိုတ်တုဲ “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် မုဟိုတ် တိုပ်ဒေပ်လဝ် ဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ်ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ်ကောန် သၟိၚ်သာကျဝၚ် ပွမကူသာန်ဗၞိက် ဗဗေၚ်လေဝ် ကြက်သ္ပအိုတ်ရ၊ ဆေၚ်ဖျာပ္ၚာန်ခရော်လေဝ် ကြက်လးပၠးအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “မုဟိုတ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံပကၚ်ရၚ်လဝ် ဗဗေၚ်ပရဲအိုတ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ပကၚ်ရၚ်ဗဗေၚ်ပရဲအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် မုဟိုတ် ပကၚ်ရၚ်ဗဗေၚ်ပရဲအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 599) ယြဴခမဳမွဲ ပကၚ်ရၚ်ဗဗေၚ်ပရဲမ္ဂး။ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။ ရဴဝွံဟေၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပညပ်တဴ သိက္ခာပိုဒ်ဝွံ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 600) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဗဗေၚ်ပရဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုတဳလပိုဉ်အာနန္ဒရ၊ တဳလပိုဉ်အာနန္ဒလေဝ် ဗဗေၚ်ဂှ် နွံပၟိက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်သာရိပိုတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်သာရိပိုတ်လေဝ် သ္ပဒတဴဒၟံၚ်ပ္ဍဲဍုၚ်သာကေတရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် “‘ပကၚ်ရၚ်ဗဗေၚ်ပရဲ ဟွံဂွံ’ တဳလပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဂပ်ဝ်ပညပ်လဝ်သိက္ခာပိုဒ်ရ၊ ဗဗေၚ်ပရဲဝွံလေဝ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုအဲရ၊ အဲလေဝ် ဗဗေၚ်ပရဲဝွံ နွံပၟိက်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်သာရိပိုတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်သာရိပိုတ်လေဝ် သ္ပဒတဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်သာကေတရ၊ အဲ မုရဴသာ်လဵု သ္ဂောံဒ္ဂေတ်သ္ပဂှ်ရော?” ကသပ်ဒှ်ကၠုၚ် ကုတဳလပိုဉ်အာနန္ဒရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်အာနန္ဒ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ယွံအာနန္ဒ သာရိပိုတ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဗၞတ်လလအ်လဵု ကြက်ကလေၚ်ကၠုၚ်ဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်ရ)။ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုဒ္စိတ်တ္ၚဲကီု ပ္ဍဲတ္ၚဲမရနုက်ကဵုစှ်တ္ၚဲကီု (ကြက်ကလေၚ်ကၠုၚ်ရ) ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရောဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် လုကဴကာလအပိုၚ်အခြာစှ်တ္ၚဲ ကဵုအခေါၚ်ပကၚ်ရၚ်ဗဗေၚ်ပရဲရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 601) လုကဴကာလ မၞုံကဵုအပိုၚ်အခြာစှ်တ္ၚဲ ပကၚ်ရၚ်ဗဗေၚ်ပရဲမာန်ရ၊ ကုခမဳ မကဵုကလိလောန်အာ အပိုၚ်အခြာကာလစှ်တ္ၚဲ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၁.၁။ ပွံက်ပတ္တသိက္ခာပိုဒ်
602) လုကဴကာမၞုံအပိုၚ်အခြာစှ်တ္ၚဲ မ္ဂးဂှ် နအပိုၚ်အခြာစှ်တ္ၚဲ ပကၚ်ရၚ်မာန်ရ။ ဗဗေၚ်ပရဲ မ္ဂးဂှ် ဗဗေၚ်မဟဂပ်ဝ်ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန် မဟဂပ်ဝ်သ္ပဝိကပ္ပနရောၚ်။ ဗဗေၚ် မ္ဂးဂှ် ဗဗေၚ်ပသဲ ဗဗေၚ်တိ ရဴတွံ ဗဗေၚ်မၞုံၜါဂကူအိုတ်ရ။ ဗၞတ်ဗ္ၜတ်ဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်− ဗဗေၚ်ဥက္ကဋ္ဌတဲဇၞော် ဗဗေၚ်မဇ္ၛိမတဲလဒေါဝ် ဗဗေၚ်သြမကတဲဍောတ် ရဴဝွံ နွံပိဂကူအိုတ်ရ။ ဗဗေၚ်ဥက္ကဋ္ဌတဲဇၞော် မ္ဂးဂှ် ဂိုၚ်ကေတ် ပုၚ်မတောမ်ဖျိန်မွဲတဠတ်ဘာ် စၞသ္ၚာဲစပန် သွက်မွဲသွက်ပုၚ်ဂှ် ကေုာံအမာဲသွမဗဗွဲကဵုပုၚ်ဂှ်မာန်ရ။ ဗဗေၚ်မဇ္ၛိမတဲလဒေါဝ် မ္ဂးဂှ် ဂိုၚ်ကေတ်ပုၚ်မတောမ်ဖျိန်မွဲတဠတ်ဘာ် စၞသ္ၚာဲစပန် သွက်မွဲသွက်ပုၚ်ဂှ် ကေုာံအမာဲသွ မဗဗွဲကဵုပုၚ်ဂှ်မာန်ရ။ ဗဗေၚ်သြမကတဲဍောတ် မ္ဂးဂှ် ဂိုၚ်ကေတ် ပုၚ်မတောမ်ဖျိန်ဘာ်တဠတ် စၞသ္ၚာဲစပန် သွက်မွဲသွက်ပုၚ်ဂှ် ကေုာံအမာဲသွ မဗဗွဲကဵုပုၚ်ဂှ်မာန်ရ။ ဇၞော်လတူဂှ်မ္ဂး ဗဗေၚ်ဟွံသေၚ်ရ၊ ဍောတ်သၟတ်ဂှ်မ္ဂး ဗဗေၚ်ဟွံသေၚ်ရ။ ကုခမဳ မကဵုကလိလောန်အာ အပိုၚ်အခြာကာလစှ်တ္ၚဲဂှ် ဒးအာပတ်ပါဲစိုတ် မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ မ္ဂးဂှ် အရှိုဏ်မရနုက်ကဵုစှ်မွဲတ္ၚဲတိုန်မ္ဂး ဂပ်ဝ်သ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကဵု ကုဂိုဏ်ကဵု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ။ ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သၚ်တုဲ လ္ၜတ်ကၠေဟ်ပတိုန် သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပါဲမွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ် ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲဂှ် − “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဗဗေၚ်အဲဍိက်ဝွံ ကလိလောန်အာတ္ၚဲတ္ၚဲဒှ်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိ သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် အာပတ်ရ၊ သ္ဒးကလေၚ်ကဵု ဗဗေၚ်သၠးလဝ်တုဲဂှ်ရ။ 603) ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ဗဗေၚ်မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ဂပ်ဝ်သၠးကဵုကုသၚ်တုဲရ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲကုသ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ ဗဗေၚ်ဝွံ သၚ်ကဵုကုခမဳမၞုံယၟုဝွံရ” ရဴဝွံ (ကဵုတီတုဲ သ္ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 604) ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် ခမဳဂမၠိုၚ်တုဲ လ္ၜတ်ကၠေဟ်ပတိုန် သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပါဲ မွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ် ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲဂှ်_ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဗဗေၚ်အဲဍိက်ဝွံ ကလိလောန်အာစှ်တ္ၚဲဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ ဗဗေၚ်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုတဳလပိုဉ်ဂမၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ ဒးဟီုသ္ဂးရ။ သၠးကၠေံတုဲ သ္ဒးဒေသနာ အာပတ်ရ၊ ခမဳ စဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိ သ္ဒးဒုၚ်သတ္တိဂှ် သ္ဒးဂိုၚ်ကေတ်အာပတ်ရ၊ သ္ဒးကလေၚ်ကဵု ဗဗေၚ်သၠးလဝ်တုဲဂှ်ရ။ 605) ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်အိုတ်ညိ၊ ဗဗေၚ် မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ဂပ်ဝ်သၠးကဵုကုတဳလပိုဉ်ဂမၠိုၚ်တုဲရ၊ ကမ်မၞုံကဵု အခိၚ်မဗဗွဲ ကုတဳလပိုဉ်တအ် ညးဂမၠိုၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သ္ၚာဝွံ တဳလပိုဉ်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ကဵုကုခမဳမၞုံယၟုဝွံအိုတ်ရ” ရဴတွံ (ကဵုတီတုဲ သ္ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 606) ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်ခမဳမွဲဇကုတုဲ လ္ၜတ်ကၠေဟ်ပတိုန် သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပါဲမွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တုဲဂှ်— “ယွံကောန်တၠ ဗဗေၚ်အဲဍိက်ဝွံ ကလိလောန်အာစှ်တ္ၚဲဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ ဗဗေၚ်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးတုဲ သ္ဒးကလေၚ်ကဵုရ။ 607) ပ္ဍဲမကလိလောန်စှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကလိလောန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမကလိလောန်စှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမကလိလောန်စှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကလိလောန်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်ဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သ္ပဝိကပ္ပနဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သ္ပဝိကပ္ပနတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သၠးကၠေံဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သၠးကၠေံတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကၠေံလေၚ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကၠေံလေၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံလီုလာ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံဒကးဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီဒကးမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဟွံသၠးကၠေံ ဗဗေၚ်မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်စှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကလိလောန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်စှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်စှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကလိလောန်ဏီမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 608) အပ္ဍဲစှ်တ္ၚဲ ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်မ္ဂး၊ သ္ပဝိကပ္ပနမ္ဂး၊ သၠးကၠေံမ္ဂး ကၠေံလေၚ်အာမ္ဂး၊ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ ဒကးအာမ္ဂး၊ ပၠံၚ်ၜးတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဍုက်ကေဝ်ဒဒှ်ေဒယှ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ဟွံကလေၚ်ကဵု ဗဗေၚ်သၠးကၠေံတုဲအိုတ်ရ၊ ဂရၚ်ပတီဟိုတ် ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ၊ ယွံခမဳတအ် ဗဗေၚ်သၠးကၠေံတုဲဂှ် သ္ဒးကလေၚ်ကဵုဟေၚ်ရ၊ ယြဴခမဳမွဲ ဟွံကလေၚ်ကဵုမ္ဂး၊ ကုခမဳဂှ် ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပတ္တသိက္ခာပိုဒ် ပဌမတုဲရ။
၄.၃.၂။ ဥုနပဥ္စစဗန္ဓနသိက္ခာပိုဒ်
609) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဥ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာနိဂြောဓာရာမ် ဇရေၚ်ဍုၚ်ကပ္ပိလဝှ် သက္ကရးဂှ် သၟာလၟာန်နုၚ်မွဲဂှ် “ကုတဳလပိုဉ်ဂမၠိုၚ် မၞုံပၟိက်ကဵုဗဗေၚ်ဂှ် အဲဍိက် (ဘိက်နိမန်) နကဵုဗဗေၚ်ရ” ရဴဝွံ ဘိက်နိမန်ခမဳဂမၠိုၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် အာတ်တဴ ဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ခမဳမၞုံကဵုဗဗေၚ် မဍောတ်ဂမၠိုၚ် အာတ်တဴ ဗဗေၚ်မဇၞော်ဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ခမဳမၞုံကဵုဗဗေၚ်မဇၞော်ဂမၠိုၚ် အာတ်တဴဗဗေၚ်မဍောတ်ဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟာလၟာန်နုၚ်ဂှ် သွက်ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် သ္ဒးကၠောန်ခၞံကဵုဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဒှ်တုဲ တၞဟ်နကၠောန်ခၞံ ကပေါတ်နုၚ်ထၟာဲခရော်ပ္ၚာန် ဆေၚ်စပ်ကဵုသွံရာန်သအာၚ်ဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ အလဵုဇကုလေဝ် ဟွံယိုပ်ယာပ်ရ၊ ကောန်သမ္ဘာညးဂှ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဍောၚ်ၜိုတ်အိုတ်ရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် မုဟိုတ်အာတ်တဴ ဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? သၟာသၟာန်နုၚ်ဝွံ သွက်ခမဳဂမၠိုၚ်ဝွံ သ္ဒးကၠောန်ခၞံကဵုဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဒှ်တုဲ တၞဟ်နကၠောန်ခၞံ ကပေါတ်နုၚ်ထၟာဲခရော်ပ္ၚာန် ဆေၚ်စပ်ကဵုသွံရာန်သအာၚ်ဂှ် ဟွံသၟဟ်ထရရ၊ အလဵုဇကုလေဝ် ဟွံယိုပ်ယာပ်ရ၊ ကောန်သမ္ဘာညးဂှ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဍောၚ်ၜိုတ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် မုဟိုတ် သ္ဂောံအာတ်တဴဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် အာတ်တဴဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) ဂမၠိုၚ်ဂှ် မုဟိုတ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် အာတ်တဴဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ယွံခမဳတအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ဟီုဂရိုဟ်တုဲပ္ဍဲကြဴ ဟီုတွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ဟဂပ်ဝ်အာတ်ဗဗေၚ်ရ၊ ကုခမဳမအာတ်ဂှ် ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 610) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဗဗေၚ်ခမဳမွဲဇကုဂှ် ဒကးအာရ၊ ခမဳဂှ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ပါဲကၠေံပွမအာတ်ဗဗေၚ်ရ ရဴဝွံ ဒှ် ‘သံသယကုက္ကုစ္စ’ ပွမချပ်သၠေဟ်ပၟာတုဲ ဟွံအာတ်ရ၊ ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်တၞဟ်နပိဏ္ဍပါတ် နကဵုတဲဂမၠိုၚ်ရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ်ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် မုဟိုတ် ညံၚ်ရဴတဳဂမၠိုၚ်ကီု ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်တၞဟ်နပိဏ္ဍပါတ် နကဵုတဲဂမၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော?’’ ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ကုခမဳ မၞုံကဵုဗဗေၚ်ကၠေံလေၚ်အာကီု ကုခမဳမၞုံကဵုဗဗေၚ်ဒကးအာကီု တၞဟ်နအာတ်ဗဗေၚ်ဂှ် ကဵုအခေါၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 611) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် “ကုခမဳ မၞုံကဵုဗဗေၚ်ကၠေံလေၚ်အာကီု ကုခမဳမၞုံကဵုဗဗေၚ် ဒကးအာကီု တၞဟ်နအာတ်ဗဗေၚ်ဂှ်” တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုအခေါၚ်ရ ရဴဝွံ နမဒကးအာဗၞတ်ညိနာၚ်ကီု နမကရောန်အာဗၞတ်ညိနာၚ်ကီု နမအယာံမာတ်မခရက်ဒးကီု အာတ်တဴဗဗေေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟာသၟာန်နုၚ်ဂှ် သွက်ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် တုပ်သၟဟ်ကိုပ်ကၠာဟေၚ် သ္ဒးကၠောန်ခၞံကဵုဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဒှ်တုဲ တၞဟ်နကၠောန်ခၞံ ကပေါတ်နုက်ထၟာဲခရော်ပ္ၚာန် ဆေၚ်စပ်ကဵုသွံရာန်သအာၚ်ဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ အလဵုဇကုလေဝ် ဟွံယိုပ်ယာပ်ရ၊ ကောန်သမ္ဘာညးဂှ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဍောၚ်ၜိုတ်အိုတ်ရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် တုဟ်သၟဟ်ကိုပ်ကၠာဟေၚ် “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် သီုဟွံတီဗၞတ်ဗ္ၜတ်အိုတ်ဂှ် မုဟိုတ် အာတ်တဴဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? သၟာသၟာန်နုၚ်ဝွံ သွက်ခမဳဂမၠိုၚ်ဝွံ သ္ဒးကၠောန်ခၞံကဵုဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ဒှ်တုဲ တၞဟ်နကၠောန်ခၞံကပေါတ်နုၚ်ထၟာဲ ခရော်ပ္ၚာန် ဆေၚ်စပ်ကဵုသွံရာန်သအာၚ်ဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ အလဵုဇကလေဝ် ဟွံယိုပ်ယာပ်ရ၊ ကောန်သမ္ဘာညးဂှ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဍောၚ်ၜိုတ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နမဒကးအာဗၞတ်ညိနာၚ်ကီု နမကရောန်အာဗၞတ်ညိနာၚ်ကဋ္ဌီု နမအယာံမာတ်မခရက်ဒးကီု မုဟိုတ် သ္ဂောံအာတ်တဴ ဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ရော” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာတွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် နမဒကးအာဗၞတ်ညိနာၚ်ကီု မမကရောန်အာဗၞတ်ညိနာၚ်ကီု နမအယာံမာတ် မခရက်ဒးကီု အာတ်တဴဗဗေၚ်ဂမပိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မၞးတံညးဂမၠိုၚ်ဂှ် နမဒကးအာဗၞတ်ညိနာၚ်ကီု နမကရောန်အာဗၞတ်ညိနာၚ်ကီု နမအာယာံမာတ်မခရက်ဒးကီု မုဟိုတ် အာတ်တဴဗဗေၚ်ဂမၠိုၚ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 612) ယြဴခမဳမွဲ သီုမၞုံကဵုဗဗေၚ် မသုန်ဒွက်မယုက်ဒေက်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်တၟိ မွဲသအာၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ခမဳဂှ်သ္ဒးသၠးကၠေံ ဗဗေၚ်ဂှ် ပ္ဍဲပရိသာတ်ခမဳရ၊ ပ္ဍဲပရိသာတ်ခမဳဂှ် ဗဗေၚ်ဒှ်လအိတ်အိုတ်ဂှ် ‘ယွံခမဳ ဗဗေၚ်ဝွံ စဵုကဵုဒကးအာတၠအဲ သ္ဒးပကၚ်ရၚ်ရ’ ရဴဝွံ သ္ဂးတုဲ သ္ဒးကဵုကုခမဳဂှ်ရ၊ ဣဝွံတုန် ဒ္ဂေတ်ဝတ် ပ္ဍဲအရာအာတ်ဗဗေၚ်ဂှ်ရောၚ် ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၂.၁။ ပွံက်ဥုနပဥ္စဗန္ဓနသိက္ခာပိုဒ်
613) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက်ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ ဗဗေၚ်မဟွံပေၚ်မသုန်ဒွက် မ္ဂးဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဒွက်သက်သက်ကီု ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန် ဒွက်ၜါတန် ဒွက်ပိတန် ဒွက်ပန်တန်ကီုရောၚ်။ ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက် မ္ဂးဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုပၞေတ် ကရောန်မဂၠိၚ်ၜါလပုဟ်ရ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက် မ္ဂးဂှ် ဗဗေၚ်မၞုံကဵုပၞေတ် ကရောန်မဂၠိၚ်ၜါလပုဟ်ရ။ ဗဗေၚ်တၟိ မ္ဂးဂှ် သ္ဂးတဴ သ္ပဟိုတ်ကဵုပွမအာတ်တုဲ (ဗဗေၚ်မကလိဂွံ) ရ။ အာတ်တဴ မ္ဂးဂှ် အာတ်မ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောပ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ဒးသၠး ပ္ဍဲလဒေါဝ်သၚ်ရ။ ခမဳဂၠိုၚ်အိုတ်သီုဟေၚ် ဂိုၚ်ကေတ်နၚ်ဗဗေၚ် မပတိုန်လဝ်အဓိဋ္ဌာန်တုဲဂှ်တုဲ သ္ဒးကောံဓရီုရ။ “ကြက်ဂိုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ် မၞုံကဵုၚုဟ်ဂၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ ဟွံထေက်ကဵုပတိုန်အဓိဋ္ဌာန် ဗဗေၚ်ယုတ်ပြေအ်ရ ၊ “ကြက်ဂိုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ် မၞုံကဵုၚုဟ်ဂၠိုၚ်ရ” ရဴဝွံ ယဝ်ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန် ဗဗေၚ်ယုတ်ပြေအ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးရ။ ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ်သၚ်တုဲ လ္ၜတ်ကၠေဟ်ပတိုန်သ္ၚာကၞေဟ် ပ္ဍဲလတူပၞးပါဲမွဲလ္ပာ်တုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်ဂၠးဇိုၚ် ခမဳထေရ်ဇၞော်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဂဇအ်လံက်ဂဇုန် သီုမပၚ်ခၠအ်လဝ်သၟိပ်တဲဂှ်_ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဗဗေၚ်အဲဍိက်ဝွံ သီုမၞုံကဵုဗဗေၚ်ဟွံပေၚ်မသုန်ဒွက် ဂပ်ဝ်အာတ်ဒးဒှ်တုဲ မၞုံကဵုဝိနယ်ကမ် ပွမဒးသၠးရ၊ ဗဗေၚ်ဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးရ။ သၠးကၠေံတုဲ သ္ဒးဒေသနာအာပတ်ရ၊ ခမဳ စဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်အာပတ်ရ။ ခမဳမဍိုက်ပေၚ်တဴ ကေုာံအၚ်္ဂဂမၠိုၚ်မသုန်ပြကာဂှ် သ္ဒးသၟိတ်ပတိုန် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳကဵုဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်ရ၊ ခမဳဂှ် ဟွံဗက်စဆန္ဒာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စဒေါသာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စမောဟာဂတိရ၊ ဟွံဗက်စဘယာဂတိရ၊ ဂပ်ဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် မဟဂပ်ဝ်ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်လေဝ် သ္ဒးတီရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၟိတ်ရ၊ ဗွဲကိုပ်ကၠာ သ္ဒးအာတ်အခေါၚ် ခမဳဂှ်ရ၊ အာတ်အခေါၚ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ ခမဳစဳကၠးဆိုက်ဗ္ဒက်တုဲ မၞုံကဵုအစောံသတ္တိဂှ် သ္ဒးကဵုသၚ်တီရ။ 614) “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကလၚ်ပၚ်မှိၚ် (ဂလာန်) အဲဍိက်ညိ၊ ကမ်မၞုံကဵုအခိၚ်မဗဗွဲ ကုသၚ် ယဝ်ဒှ်မ္ဂး၊ သၚ်သၟိတ်တဴ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂးခမဳ ကဵုဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်ရ၊ ဣဝွံတုန် ပွမကဵုတီရောၚ်။ ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သၚ် ဩဝ်ကုတဳလပိုဉ်မွဲ သ္ဍိုက်မၠိုက် ပွမသၟိတ်တဴ ခမဳမၞုံယၟု ရဴဝွံမ္ဂးခမဳ ကဵုဒုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဒၟံၚ်သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ရ၊ ယြဴကုတဳလပိုဉ်မွဲ ဟွံမွဲကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ တဳလပိုဉ်ဂှ် သ္ဒးဟီုတိုန်ရ။ သၚ် ဂပ်ဝ်သၟိတ်တဴ ခမဳမၞုံယၟုဝွံ ရဴဝွံမ္ဂးခမဳ ကဵုဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်တုဲရ၊ ကုသၚ်ဂှ် မၞုံကဵုပွမသ္ဍိုက်မၠိုက်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ် ဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြရ၊ နမဒၟံၚ်ကၞပ်သ္ၚောံသ္ၚိတ်ဇြ ရဴဝွံ ဂွံတီကေတ် ဒဒှ်မသ္ဍိုက်မၠိုက်ဂှ်ရ” ရဴဝွံ (သ္ဒးကဵုတီရ)။ 615) ခမဳ မကလိဂွံသၟိတ်တုဲဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်ဂှ်ရ၊ “ယွံတဳလပိုဉ် မှာထေရ်ဇၞော်ဂှ် ဩဝ်ဂိုၚ်ကေတ်ဗဗေၚ်ညိ” ရဴဝွံ သ္ဒးဟီုကဵုမှာထေရ်ဇၞော်ရ၊ ယဝ်မှာထေရ်ဇၞော် ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး ဗဗေၚ်မှာထေရ်ဇၞော်ဂှ် သ္ဒးကဵုကုခမဳဒုတိယရ၊ နမဆာန်ဍူ ကုခမဳဂှ် ဟွံဂိုၚ်ကေတ်ဟွံဂွံရ၊ ယြဴခမဳမွဲ ဟွံဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး၊ ကုခမဳဂှ် ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ခမဳဗဗေၚ်ဟွံမွဲဂှ်ကဵုဂိုၚ်ကေတ်ဟွံ ဂွံရ၊ နနဲဝွံဟေၚ် စဵုကဵုစိုပ်သၚ်ဍောတ်အိုတ် သ္ဒးကဵုဂိုၚ်ကေတ်ရ။ ပ္ဍဲပရိသာတ်ခမဳဂှ် ဗဗေၚ်ဒှ်လအိတ်အိုတ်ဂှ် ‘ယွံခမဳ ဗဗေၚ်ဝွံ စဵုကဵုဒကးအာ တၠအဲသ္ဒးပကၚ်ရၚ်ရ’ ရဴဝွံ သ္ဂးတုဲ သ္ဒးကဵုကုခမဳဂှ်ရ၊ ခမဳဂှ် ဟွံထေက်ကဵုဖျေံစွံဗဗေၚ်ဂှ် ပ္ဍဲဌာန်ဟွံသေၚ်ကဵုဒၞါဲရ၊ နပွမပြဘိုဂ်ဟွံဒးရးဂှ် ဟွံထေက်ကဵုပြဘိုဂ်ရပ်စပ်ရ၊ “ဗဗေၚ်ဝွံ မုရဴသာ်လဵု သ္ဂောံလီုလာ်အာဂှ်ရော? ရဴဝွံကီု သ္ဂောံကၠေံလေၚ်အာဂှ်ရော? ရဴဝွံကီု သ္ဂောံဒကးအာဂှ်ရော? ရဴဝွံကီု ဟွံထေက်ကဵုသၠးကၠဟ်ထောံရ၊ ယဝ်ပ္ဍဲဌာန်ဟွံသေၚ်ကဵုဒၞါဲလေဝ် ဖျေံစွံမ္ဂး၊ နပွမပြဘိုဂ် ဟွံဒးရးလေဝ် ပြဘိုဂ်မ္ဂး၊ သၠးလေဝ်သၠးထောံမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ဣဝွံတုန် ဒ္ဂေတ်ဝတ်ပ္ဍဲအရာအာတ်ဗဗေၚ်ဂှ်ရောၚ် မ္ဂးဂှ် ဣဝွံတုန် ပ္ဍဲအရာအာတ်ဗဗေၚ်ဂှ် သဘဴမဗဗွဲကဵု (ဓရ်လောကုတ္တိုရ်) ရောၚ်။ 616) နကဵုဗဗေၚ် ဟွံမွဲကဵုဒွက်သက်သက်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဒွက်သက်သက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် ဟွံမွဲကဵုဒွက်သက်သက်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် ဟွံမွဲကဵုဒွက်သက်သက်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်ၜါတန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် ဟွံမွဲကဵုဒွက်သက်သက်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပိတန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ်ဟွံမွဲကဵုဒွက်သက်သက်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပန်တန်မ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဒွက်မ္ဂး ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ၜါတန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပိတန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်ၜါတန်ဂှ် အာတဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဒွက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်ၜါတန်ဂှ် ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်ပိတန်ဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဒွက် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မဟွံမွဲကဵုဒွက်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မဟွံမွဲကဵုဒွက်ဂှ် ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန် အရာဒွက်မွဲတန် ။ ပ ။ ဗဗေေၚ်မၞုံကဵုဌာန် အရာဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန်ဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်မွဲတန်။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန် အရာဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်ၜါတန်ဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက် ။ ပ ။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်ပိတန်ဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက် ။ ပ ။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ် မၞုံကဵုဒွက်ပန်တန်ဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်မွဲတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဒွက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက်ဂှ် ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်မၞုံကဵုဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပန်တန်ဂှ် အာတ်ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဒွက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိ ပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပန်တန်ဂှ် ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်မွဲတန် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက်ဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန်အရာဒွက် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်မွဲတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ပန်တန်မ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ နကဵုဗဗေၚ်မၞုံဌာန် အရာဒွက်ပန်တန်ဂှ် ဗဗေၚ်မဟွံမွဲကဵုဌာန် အရာဒွက် ။ ပ ။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်မွဲတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန်အရာဒွက်ၜါတန်။ ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန် အရာဒွက်ပိတန်။ အာတ်ဗဗေၚ်မၞုံကဵုဌာန် အရာဒွက်ပန်တန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ 617) ကုခမဳမၞုံကဵုဗဗေၚ်ကၠေံလေၚ်အာ ခမဳမၞုံကဵုဗဗေၚ်ဒကးအာ (ခမဳမအာတ်) ကဠောမသဂမၠိုၚ် (ခမဳအာတ်) ကဠောမသဂမၠိုၚ် (ခမဳအာတ်) ညးဂပ်ဝ်ဘိက်ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဂမၠိၚ်၊ (ခမဳအာတ်) တၞဟ်နသွက်ညးသအာၚ်၊ (ခမဳရာန်) နကဵုဂြပ်ဇကု၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဥုနပဉ္စဗန္ဓနသိက္ခာပိုဒ် ဒုတိယတုဲရ။
၄.၃.၃။ ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပိုဒ်
618) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ မိက်ကၠောန်သ္ပလိုဏ်ဂိုဟ်တုဲ ကဵုသအးဇ္ၚး ၚးတးဒၟံၚ်ဗပါတ်ဒဵု ပ္ဍဲဍုၚ်ရာဇဂြိုဟ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရး ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ် ပိလိန္ဒဝစ္ဆတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ်ဗွဲမရှေ်သှေ်ရဴဂဴတုဲမ္ဂး ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲတုဲ— “ယွံတဳလပိုဉ် တဳလပိုဉ် ကဵုကၠောန်သ္ပဒၟံၚ် မုအရာမွဲဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆရ။ ယွံမရာဇ် မိက်ကၠောန်သ္ပလိုဏ်ဂိုဟ်တုဲ ကဵုသအးဇ္ၚး ၚးတးဒၟံၚ် ဗပါတ်ဒဵုရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယွံတဳလပိုဉ် ကုတဳလပိုဉ်ဂှ် နွံပၟိက်ကဵုပၟၚ်အာရှာမ်ဟာ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံမရာဇ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဟဂပ်ဝ်ကဵုအခေါၚ် ပၟၚ်အာရှာမ်ဏီရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယဝ်ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ဂရၚ်ပတီ သၟာန်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲတုဲ ဩဝ်ဟီုလဴ (ဟိုတ်) ဂှ် ကုအဲဍိက်ညိ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ “ခိုဟ်သန်ရ ယွံမရာဇ်” ရဴဝွံ တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ကလေၚ်ပလန်ဂလာန် ကုသၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရးရ။ ဗွဲကြဴနူဂှ် နကဵုဂလာန်ဓရ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ကဵုသၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရး ကဵုတီညာတ် (ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်) ကဵုဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် (ဓရ်) (သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဓရ်) ကဵုကေတ်သကာ ကဵုမြဟ်မြာတုဲရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရးဂှ် နကဵုဂလာန်ဓရ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ဂပ်ဝ်ကဵုတီညာတ် (ဒတုဲဖဵုမြမောဝ်) ကဵုဒဂိုန်ဂိုၚ်ကေတ် (ဓရ်) (သွက်ဂွံဒ္ဂေတ်ဓရ်) ကဵုကေတ်သကာတုဲ ကဵုမြဟ်မြာတုဲမ္ဂး လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလပိုဉ် ပိလိန္ဒဝစ္ဆတုဲ သ္ပရှေ်သှေ်ရဴဂဴကၠာ ပါဲစ္ဍးအာရ။ 619) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆဂှ် “ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရး မိက်ကဵုဒါန်ပၟၚ်အာရှာမ်ရ၊ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် အဲဍိက် ပသာ်သ္ဂောံဒ္ဂေတ်သ္ပဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဗလးဏာကလုတ် ကဵုဂရၚ်ပတီ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ကဵုအခေါၚ်ပၟၚ် အာရှာမ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရး ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ်တုဲမ္ဂး ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲတုဲ−”ယွံတဳလပိုဉ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဂပ်ဝ်ကဵုအခေါၚ် ပၟအာရှာမ်တုဲရဟာ” ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံမရာဇ် ဂပ်ဝ်ကဵုအခေါၚ်တုဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယဝ်ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ကဵုဒါန်ပၟၚ်အာရှာမ် ကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိသ တၠညးမဂဓရး ဒုၚ်ဝန်ကဵုဒါန် ပၟၚ်အာရှာမ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆတုဲ ပ္ဍဲကြဴ ဝိုတ်ဝုဲအာသတိဒှ်တုဲ လအ်လမှဂွံတိုန်သတိတုဲ− “ယွံသကအ် ယြဴပၟၚ်အာရှာမ် အဲ ဂပ်ဝ်ဒုၚ်လဝ်ဝန် သွက်တဳလပိုဉ်တုဲရ၊ ပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ် ဂပ်ဝ်ကဵုဒါန်တုဲရဟာ” ရဴဝွံ သၟာန်အမာတ်ဇၞော် မရၚ်တၠုၚ် ကမၠောန်ကေၚ်ကာအိုတ်သီုမွဲရ။ ယွံမရာဇ် ဟဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ကုတဳလပိုဉ်ဏီရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံသကအ် နူတ္ၚဲဝွံ (ကလေၚ်ရိုဟ်မ္ဂး) တ္ၚဲမဒုၚ်လဝ်ဝန်ဂှ် လအ်အာဗၞတ်လလအ်လဵုဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်တုန်ဂှ်)— ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် အမာတ်ဇၞော်ဂှ် ရိုဟ်လၟိဟ်ဗ္တမ်ဂမၠိုၚ်တုဲ “ယွံသၟိၚ်မပြဲ ဂွံအာမသုန်ကၠံတ္ၚဲတုဲရ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရးရ။ ယွံသကအ် ယဝ်ဒှ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ဩဝ်ကဵုဒါန် ပၟၚ်အာရှာမ်ဂမၠိုၚ်မသုန်ကၠံ ကုတဳလပိုဉ်ညိ ရဴဝွံ (ကဵုအသမ်ရ)။ “ခိုဟ်သန်ရ ယွံသၟိၚ်မပြဲ” ရဴဝွံ အမာတ်ဇၞော်ဂှ် ဒုၚ်ဝန် ကုသၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရးတုဲ ကဵုဒါန်ပၟၚ်အာရှာမ်ဂမၠိုၚ်မသုန်ကၠံ ကုတဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆရ၊ တန်ဒှ်အာကွာန်တၞဟ်ခြာမွဲရ၊ ကွာန်ဂှ် ကွာန်ပၟၚ်အာရှာမ်သၟတ်ရဴဝွံကီု ကွာန်ပိလိန္ဒသၟတ် ရဴဝွံကို ကော်ခဴအိုတ်ရ။ 620) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ဒှ်ခမဳ ပြာပ်စဴသ္ၚိပ္ဍဲကွာန်သၟတ်ဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ပ္ဍဲအခိၚ်နူဂယး သၠောံရုၚ်လတက်ပဠေဝ်သ္ၚာတုဲမ္ဂး ဂိုၚ်ထ္ၜကေတ်ဗဗေၚ်သ္ၚာတုဲ တၞဟ်နသွက်ပိဏ္ဍပါတ် လုပ်အာကွာန်ပိလိန္ဒသၟတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကွာန်ဂှ် ပေါဲသဘၚ်ဒှ်ဒၟံၚ်ရ၊ သၟတ်ဗြဴဂမၠိုၚ် ကျိုၚ်ကျဝ်ဖျေအ်ဖျောန် ဝက်စရှ်ပကဴသဴဂမၠိုၚ်တုဲ ဝေၚ်ဂြိုၚ်ကတိုၚ်ကမှ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ အတိုၚ်လၟေၚ်လၟေၚ် ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်တၞဟ်နသွက်ပိဏ္ဍပါတ် ပ္ဍဲကွာန်ပိလိန္ဒသၟတ်မ္ဂး ပြာပ်စိုပ်အာ သ္ၚိပၟၚ်အာရှာမ်မွဲတၠတုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမဂပ်ဝ် လးပညပ်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ကောန်ဝုတ် ဗြဴပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ် ညာတ်သၟတ်ဗြဴသအာၚ်ဂမၠိုၚ် မကျိုၚ်ကျဝ်ဖျေအ်ဖျောန် ဝက်စရှ်လဝ်ပကဴသဴတုဲ “ဩဝ်ကဵုပကဴ ကုအဲအိုတ်ညိ၊ ဩဝ်ကဵုကယျိုၚ်ကယျဝ် ကုအဲအိုတ်ညိ” ရဴဝွံ (သ္ဂးတုဲ) လရိုအ်ယာံဒၟံၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆဂှ်− “သၟတ်ကောန်ၚာ်ဗြဴဝွံ မုဟိုတ် လရိုအ်ယာံဒၟံၚ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်ဗြဴပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ်ရ။ ယွံတဳလပိုဉ် သၟတ်ကောန်ၚာ်ဗြဴဝွံ ညာတ်သၟတ်ဗြဴသအာၚ်ဂမၠိုၚ် မကျိုၚ်ကျဝ်ဖျေအ်ဖျောန် ဝက်စရှ်လဝ်ပကဴသဴတုဲ “ဩဝ်ကဵုပကဴ ကုအဲအိုတ်ညိ၊ သြဝ်ကဵုကယျိုၚ်ကယျဝ် ကုအဲအိုတ်ညိ” ရဴဝွံ (သ္ဂးတုဲ) လရိုအ်ယာံဒၟံၚ်ရ၊ ကုပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် တၠဒဒိုဒ်ဂှ် သာလဵု ပကဴဂွံနွံဂှ်ရော? သာ်လဵု ကယျိုၚ်ကယျဝ်ဂွံနွံရော? ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ဂိုၚ်ကေတ်ကဝး (ဂွေန်) ချောဲမွဲတုဲ “ကဝး (ဂွေန်) ချောဲဝွံ ဩဝ်သၠိုက်စုၚ် ပ္ဍဲက္ဍိုပ်သၟတ်ကောန်ၚာ်ဗြဴဂှ်ညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုဗြဴပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဗြဴပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ် သၠိုက်စုတ် ကဝး (ဂွေန်) ချောဲ ပ္ဍဲက္ဍိုပ်သၟတ်ကောန်ၚာ်ဗြဴဂှ်ရ၊ ကဝးချောဂှ် ဒှ်အာကဝးပကဴထဝ် မကျေဝ်ဂေါဝ်လောန် မထေက်ကဵုဗဵုလ္ၚောဝ် မကဵုစိုတ်ဇြုၚ်ကေဝ်မာန်ရ၊ ကဝးပကဴထဝ်သာ်ဂှ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲနန်သၟိၚ်လေဝ် ဟွံမွဲရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “ယွံသၟိၚ်မပြဲ ပ္ဍဲသ္ၚိပၟၚ်အာရှာမ်မၞုံယၟုဝွံ ကဝးပကဴထဝ် မကျေဝ်ဂေါဝ်လောန် မထေက်ကဵုဗဵုလ္ၚောဝ် မကဵုစိုတ်ဇြုၚ်ကေဝ်မာန် (နွံဒၟံၚ်ရ)၊ ကဝးပကဴထဝ်သာ်ဂှ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲနန်သၟိၚ်မပြဲလေဝ် ဟွံမွဲရ၊ ကုညးတၠဒဒိုက်ဂှ် နူလဵု (ဂွံကလိဂွံမာန်ဂှ်ရော?)၊ ဗွဲမုချ ကြက်ကၠတ်နၚ်ဒှ်ရ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီ သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရးအိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရး ကဵုအာကၠေၚ်ဒက် ဂကူပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ်ရ၊ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ပ္ဍဲအခိၚ်နူဂယး သၠောံရုၚ်လတက်ပဠေဝ်သ္ၚာတုဲမ္ဂး ဂိုၚ်ထ္ၜကေတ်ဗဗေၚ်သ္ၚာတုဲ တၞဟ်နသွက်ပိဏ္ဍပါတ် လုပ်အာကွာန်ပိလိန္ဒသၟတ်ရ၊ တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ အတိုၚ်လၟေၚ်လၟေၚ် ဂေတ်ဂ္ၚေၚ်တၞဟ်နသွက်ပိဏ္ဍပါတ် ပ္ဍဲကွာန်ပိလိန္ဒသၟတ်မ္ဂး ပြာပ်စိုပ်အာ ဇရေၚ်သ္ၚိပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ်တုဲ− “ဂကူပၟၚ်အာရှာမ်ဝွံ မုဌာန်မွဲ အာတဴဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်သ္ၚိဇရေၚ်ဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံတဳလပိုဉ် ဟိုတ်နူဟိုတ်ကဝးပကဴထဝ်ဂှ် သၟိၚ်ဨကရာဇ် ဂပ်ဝ်ကဵုကၠေၚ်ဒက်ဏာရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ 621) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ပြာပ်အာသ္ၚိနန်သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရးတုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမဂပ်ဝ်လးပညပ်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရး ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆတုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆတုဲမ္ဂး ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲရ၊ သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရး မဂဇအ်ဒၟံၚ်ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲတုဲ− “ယွံမရာဇ် မုဟိုတ် ဂပ်ဝ်ကဵုကၠေၚ်ဒက် ဂကူပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ သၟာန်တိုန်ရ။ ယွံတဳလပိုဉ် ပ္ဍဲသ္ၚိပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ် ကဝးပကဴထဝ် မကျေဝ်ဂေါဝ်လောန် မထေက်ကဵုဗဵုသ္ၚေဝ် မကဵုစိုတ်ဇြုၚ်ကေဝ်မာန် နွံဒၟံၚ်ရ၊ ကဝးပကဴထဝ်သာ်ဂှ် ပ္ဍဲအပ္ဍဲနန် ပိုဲဍိက်တအ်လေဝ် ဟွံမွဲရ၊ ကုညးတၠဒဒိုက်ဂှ် နူလဵု (ဂွံကလိဂွံမာန်ဂှ်ရော?)၊ ဗွဲမုချ ကြက်ကၠတ်နၚ်ဒှ်ရ” ရဴဝွံ ဂရၚ်ပတီရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ သ္ပအဓိဋ္ဌာန် ရဴဝွံမ္ဂး ပြာသာဒ်သၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရး ဩဝ်ကဵုဒှ်ထဝ်ညိရ၊ ပြာသာဒ်ဂှ် ဒှ်အာပြာသာဒ် မတုဲတဴနကဵုထဝ်အိုတ်သီုရ။ ယွံမရာဇ် ထဝ်မဂၠိုၚ်ဂၠၚ်လောန်ဝွံ တၠအဲ ကလိဂွံနူလဵုဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်) ရ။ တီကၠးရ၊ ယွံတဳလပိုဉ် ကြဳဇှ်အာနုဘဴတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးတုဲ) ကဵုသှ်ဗလးဂကူပၟၚ်အာရှာမ်ဂှ်ရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲပရိသာတ်မဒှ်မွဲဟာန်ကေုာံသၟိၚ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ ထ္ၜးတဴဣဒ္ဓိပါဋိဟာ မဒှ်ဓရ်ၛာန်မဂ်ဖိုလ် မပြဲလောန်လတူဓရ် ကုသလကမ္မပထစှ် မဒှ်ဂြပ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ရဂး ရဴဝွံ သ္ဍိုက်မၠိုက်မိပ်စိုတ်အိုဟ်တၟိုဟ်အိုတ်တုဲ လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်လောန်အိုတ်တုဲ ကဵုဒါန်ဂဥုဲဂမၠိုၚ်မသုန်သာ် ကုတဳလပိုဉ်လပိလိန္ဒဝစ္ဆအိုတ်ရ။ ဂဥုဲမသုန်သာ်မ္ဂးဂှ် ညးဍေံဂှ်ရော? ကၠေၚ်သွဟ် ကၠေၚ်တၟိ ကၠေၚ် ဍာ်သာဲ တၚ်လာဲဂမၠိုၚ်ရ။ ဗွဲပကတိလေဝ် တဳလပိုဉ်ပိလိန္ဒဝစ္ဆ မၞုံအလေံကလိဂွံ ဂဥုဲဂမၠိုၚ်မသုန်သာ်ရ၊ ရိုဟ်မကလိဂွံ ရိုဟ်မကလိဂွံဂှ် သၠးထောံ ကုပရိသာတ်ရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် မဂေတ်ဂၞေၚ် ဒေသစာရိတ် လၟေၚ်ဘာဂှ် ညာတ်ဒးအိုတ်တုဲ “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ သၟဟ်ညံၚ်ရဴသၟိၚ်ဗိမ္ဗိသာရ မၞုံယၟုသေနိယ တၠညးမဂဓရးကီု မၞုံကဵုဟၚ်ဇရာံ အပ္ဍဲအိုတ်” ရဴဝွဴ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “မုဟိုတ် ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံပတိတ်ဇြဟတ် တၞဟ်နပစ္စယ်ဂၠိုၚ် ရဴဝွံအိုတ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ပတိတ်ဇြဟတ် တၞဟ်နပစ္စယ်ဂၠိုၚ် ရဴဝွံအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) ဂမၠိုၚ်ဂှ် မုဟိုတ် ပတိတ်ဇြဟတ် တၞဟ်နပစ္စယ်ဂၠိုၚ်ရဴဝွံအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံခမဳတအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်အိုတ်ညိ။ 622) ယြဴဂဥုဲဂမၠိုၚ် မဒှ်စၞကၠောန်စမွဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုခမဳမဂိယဲဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ဂဥုဲဂမၠိုၚ်ဂှ် ညးဍေံအိုတ်ဂှ်ရော? ကၠေၚ်သွဟ်၊ ကၠေၚ်တၟိ၊ ကၠေၚ်၊ ဍာ်သာဲ တၚ်လာဲ ဂမၠိုၚ်ရောၚ်။ ဒုၚ်ဗဂိုန်လဝ်ဂဥုဲဂမၠိုၚ်တုဲ လုကဴကာလအပိုၚ်အခြာထပှ်တ္ၚဲ သ္ပဟိုတ်ပွမတိုပ်ဒေပ်လဝ်တုဲ သ္ဒးသ္ပပြဘိုဂ်ရ။ ကုခမဳ မကဵုကလိလောန်အာ ထပှ်တ္ၚဲဂှ် ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၃.၁။ ပွံက်ဘောဇ္ဇသိက္ခာပိုဒ်
623) ပ္ဍဲအရာ ယြဴဂဥုဲဂမၠိုၚ် မဒှ်စၞကၠာန်စမွဲ ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုခမဳမဂိယဲဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ ဂှ် ကၠေဟ်သွဟ်မ္ဂးဂှ် ကၠေၚ်သွဟ်ဂၠဴကီု ကၠေၚ်သွဟ်ဗ္ၜေအ်ကီု ကၠေၚ်သွဟ်ပြေၚ်ကီု ယြဴဖျုန်သတ်ဂမၠိုၚ် ဂပ်ဝ်ရ၊ ကၠေၚ်သွဟ် သတ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ရောၚ်။ ကၠေၚ်တိ မ္ဂးဂှ် ကၠေၚ်တၟိ သတ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်ရောၚ်။ ကၠေၚ် မ္ဂးဂှ် ကၠေၚ်လ္ၚဴ ကၠေၚ်ရာဲ ကၠေၚ်သတ်ဗၠတ် ကၠေၚ်တောၚ် ကၠေၚ်အယိၚ်ဂမၠိုၚ်ရ။ ဍာ်သာဲ မ္ဂးဂှ် ဍာ်သာဲရုဲရောၚ်။ တၚ်လာဲ မ္ဂးဂှ် တၚ်လာဲမကတဵုဒှ်နူက္ၜဴရောၚ်။ ဒုၚ်ဗဂိန်လဝ်ဂဥုဲဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲ လုကဴကာလအပိုၚ်အခြာထပှ်တ္ၚဲ သ္ပဟိုတ်ပွမတိုပ်ဒေပ်လဝ်တုဲ သ္ဒးသ္ပပြဘိုဂ်ရ မ္ဂးဂှ် နဒဒှ်မၞုံကဵုအပိုၚ်အခြာထပှ်တ္ၚဲ သ္ဒးသ္ပပြဘိုဂ်ရ။ ကုခမဳမကဵုကလိလောန်အာ ထပှ်တ္ၚဲဂှ် ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ မ္ဂးဂှ် အရှိုဏ်မရနုက်ကဵုဒ္စာံတ္ၚဲတိုန်မ္ဂး မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဂဥုဲအဲဍိက်ဝွံ ကလိလောန်အာထပှ်တ္ၚဲဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ ဂဥုဲဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 624) ပ္ဍဲမကလိလောန်ထပှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံစၟတ်သမ္တီ ကလိလောန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမကလိလောန်ထပှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမကလိလာန်ထပှ်တ္ၚဲတုဲဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကလိလောန်ဏီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်ဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သၠးကၠေံဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သၠးကၠေံတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံေကၠံလေၚ်အာဂှ် မၞုံစၟတ်သမ္တီ ကၠေၚ်လေၚ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံလီုလာ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံတူအာပၟတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ကလေၚ်ကလိဂွံ သၠးကၠေံတုဲဂှ် ဟွံထေက်ကဵုပြဘိုဂ် နပွမပြဘိုဂ်မစပ်ကေုာံဇကုရ၊ ဟွံထေက်ကဵုစၚိတ်ရ၊ သ္ဒးစုတ် ပ္ဍဲပၟတ်ကၠေၚ်သ္ဍဴကီု ပ္ဍဲမှၚ်ကီုရ၊ ခမဳသအာၚ်ဂှ် သ္ဒးပြဘိုဂ် နပွမပြဘိုဂ်မစပ်ကေုာံဇကုရ၊ ဟွံထေက်ကဵုစၚိတ်ရ။ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်ထပှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကလိလောန်တုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်ထပှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲမဟွံကလိလောန်ထပှ်တ္ၚဲဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံကလိလောန်ဏီမ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 625) အပ္ဍဲထပှ်တ္ၚဲ ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်မ္ဂး၊ သၠးကၠေံမ္ဂး၊ ကၠေံလေၚ်အာမ္ဂး လီုလာ်အာမ္ဂး၊ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ပၠံၚ်ၜးတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဍုက်ကေဝ်ဒဒှ်ေဒယှ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ နပွသၠးကၠေံ နမဇအအ်တထောံ နမဗလးထောံ ကုညးဟွံသေၚ်ကဵုခမဳ ‘ခရှ်သာမဏဳ’ သီုဟွံမွဲကဵုပွမသ္ၚဳမဲ ကဵုထောံတုဲ ပ္ဍဲကြဴ ကလေၚ်ကလိဂွံတုဲ ပြဘိုဂ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပိုဒ် တတိယတုဲရ။
၄.၃.၄။ ဝဿိကသာဋိကသိက္ခာပိုဒ်
626) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဥ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ကဵုအခေါၚ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ဂပ်ဝ်ကဵုအခေါၚ် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲတုဲရ ရဴဝွံ ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ဗိုက်လတက်အိုတ်ရ၊ သ္ၚာသၞုက်ဗြဲအိုဟ်တြေမ်အာမ္ဂး သီုမဂၞံၚ်ဂၞါတ်လဝ်ဂှ် ကဵုဇကုဍုက်ဍာ်ဗြဲအိုတ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “မူဟိုတ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ဗိုက်လတက်အိုတ်ဂှ်ရော? သ္ၚာသၞုက်ဗြဲအိုတ်တြေမ်အာမ္ဂး သီုမဂၞံၚ်ဂၞါတ်လဝ်ဂှ် ကဵုဇကုဍုက် ဍာ်ဗြဲအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ်ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ဗိုက်လတက်အိုတ်ရ၊ သ္ၚာသၞုက်ဗြဲအိုတ်တြေမ်အာမ္ဂး သီုမဂၞံၚ်ဂၞါတ်လဝ်ဂှ် ကဵုဇကုဍုက် ဍာ်ဗြဲအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ။ ပ ။ တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မုဟိုတ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲဂမၠိုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? ဗွဲမပြဟ်ဟေၚ် ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ဗိုက်လတက်အိုတ်ဂှ်ရော? သၞာသၞုက်ဗြဲအိုတ်တြေမ်အာမ္ဂး သီုမဂၞံၚ်ဂၞါတ်လဝ်ဂှ် ကဵုဇကုဍုက်ဍာ်ဗြဲအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုဟ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 627) ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်မွဲဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ခမဳဂှ် သ္ဒးဂၠာဲသ္ၚေဝ် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲရ၊ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟဟ်ဒၟံၚ်လ္ပာ်ဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ သ္ဒးဗိုက်လတက်ရ၊ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်မွဲဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ပ္ဍဲအပ္ဍဲလ္ပာ်ဝွံ ယဝ်ဂၠာဲသ္ၚေဝ် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမ္ဂး၊ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လ္ပာ်ဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ပ္ဍဲအပ္ဍဲလ္ပာ်ဝွံ ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ယဝ်ဗိုက်လတက်မ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၄.၁။ ပွံက်ဝဿိကသာဋိကသိက္ခာပိုဒ်
628) ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်မွဲဂိတုဏီရ ရဴဝွံ သ္ဒးဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲရ မ္ဂးဂှ် ယြဴမၞိဟ်ဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာတေံလေဝ် ကဵုတဴဒါန် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲအိုတ်ရ၊ ပြာပ်အာဇရေၚ် မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ်တုဲ “အခါသ္ၚာသၞုက်ဗြဲရ၊ အခိၚ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲရ၊ မၞိဟ်သအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ကဵုတဴဒါန် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲရ” ရဴဝွံ သ္ဒးသ္ဂးရ၊ “ဩဝ်ကဵုဒါန်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲကုအဲအိုတ်ညိ၊ ဩဝ်ရၚ်တၠုၚ်နၚ် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲ သွက်အဲအိုတ်ညိ၊ ဩဝ်လှာဲဂတးကဵုသ္ၚာသၞုက်ဗြဲ သွက်အဲအိုတ်ညိ၊ ဩဝ်ရာန်ကဵု သ္ၚာသၞုက်ဗြဲ သွက်အဲအိုတ်ညိ” ဟွံထေက်ကဵုသ္ဂးရ။ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လ္ပာ်ဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ သ္ဒးဗိုက်လတက်ရ မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲရာသဳက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ သ္ဒးဗိုက်လတက်ရ။ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်မွဲဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ပ္ဍဲအရာလ္ပာ်ဝွံ မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲရာသဳက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်မွဲဂိတုဂှ် ဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟဟ်ဒၟံၚ်လ္ပာ်ဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ပ္ဍဲအပ္ဍဲလ္ပာ်ဝွံ မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲရာသဳက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် ဗီုက်လတက်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂပါဲစိုတ်ရ။ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲအဲဍိက်ဝွံ ပ္ဍဲရာသဳက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်မွဲဂိတုဂှ် ဂၠာဲသ္ၚေဝ်ဒးတုဲ ပ္ဍဲရာသဳက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ဗိုက်လတက်ဒးဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ၚာသၞုက်ဗြဲဝွံ အဲဍိက်သၠးကဵု ကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵု ကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 629) ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်မွဲဂိတုဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်တုဲ ဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်မွဲဂိတုဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်မွဲဂိတုဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီဟွံလောန်တုဲ ဂၠာဲသ္ၚေဝ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်တုဲ ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ဗိုက်လတက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ဇိၚ်ဖျောန်တုဲဗိုက်လတက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ်သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လောန်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီဟွံလောန်တုဲ ဇိၚ်ဖျောန်တုဲဗိုက်လတက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ သီုမၞုံကဵုသ္ၚာသၞုက်ဗြဲ ဂၞံၚ်ဂၞါတ်လဝ်တုဲ ကဵုဇကုဍုက်ဍာ်ဗြဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်ယုတ်ဒေက်သၟဝ်မွဲဂိတုဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်ယုတ်ဒေက်သၟဝ်မွဲဂိတုဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်ယုတ်ဒေက်သၟဝ်မွဲဂိတုဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ယုတ်ဒေက်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်ယုတ်ဒေက်သၟဝ်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်ယုတ်ဒေက်သၟဝ်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ပ္ဍဲဂိတုက္ညၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်ယုတ်ဒေက်သၟဝ်လ္ပာ်ဂိတုဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီယုတ်ဒေက်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 630) ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်မွဲဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ဂၠာဲသ္ၚေဝ် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမ္ဂး၊ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်လ္ပာ်ဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ဗိုက်လတက်မ္ဂး၊ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ် ယုတ်ဒေက်သၟတ်မွဲဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ဂၠာဲသ္ၚေဝ် သ္ၚာသၞုက်ဗြဲမ္ဂး၊ ဂိတုက္ညၚ်ဂမၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ် ယုတ်ဒေက်သၟတ်မွဲဂိတုဏီရ ရဴဝွံ ဇိၚ်ဖျောန်တုဲ ဗိုက်လတက်မ္ဂး ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဃောဂၠာဲသ္ၚေဝ် ဒၟံၚ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲ တံၚ်ဓဇက်တ္ၚဲထပ်ဒဂိုန်မ္ဂး၊ ဃောဗိုက်လတက်ဒၟံၚ်သ္ၚာသၞုက်ဗြဲ တံၚ်ဓဇက်တ္ၚဲ ထပ်ဒဂိုန်မ္ဂး၊ လပိုက်ကြာတ်ကြဴတုဲ သ္ဒးစွံပတန်လဝ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သ္ဒးဗိုက်လတက်ရ၊ ကုခမဳ ဒးဒုၚ်ပၠံၚ်ၜးဏာသ္ၚာကီု ကုခမဳသ္ၚာကၠေံလေၚ်အာကီု ဟိုတ်နူပရိုက်ဘဲကီု ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ဝဿိကသာဋိကသိက္ခာပိုဒ် စတုတ္ထတုဲ။
၄.၃.၅။ စဳဝရအစ္ဆိန္ဒနသိက္ခာပိုဒ်
631) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်ကၠုၚ်ညိ၊ ကြက်ဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ဇနပိုဒ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုခမဳကွးပဒတဴမွဲစွံ ကေုာံဇကုရ။ ယွံတဳလပိုဉ် အဲဍိက် ဗက်အာဟွံမာန်ရ၊ မၞုံကဵုသ္ၚာကၠိၚေတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံကောန်တၠ ဩဝ်ကၠုၚ်ညိ၊ အဲ ကြက်ကဵုသ္ၚာ ကုတၠအဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးတုဲ) ကဵုတဴသ္ၚာကုခမဳဂှ်ရ။ “တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကြက်က္ညဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ်ရ” ရဴဝွံ ခမဳဂှ် မိၚ်ဒးဟေၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် လၟုဟ် အဲကြက်ဟွံအာဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ် ကေုာံတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်မွဲစွံရ၊ ကြက်အာဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ် ကေုာံတဳလပိုဉ်ကျာ်တြဲမွဲစွံဟေၚ်ရ” ရဴဝွံ ကသပ်ဒှ်ကၠုၚ် ကုခမဳဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဂှ် “ယွံကောန်တၠ ဩဝ်ကၠုၚ်ညိ၊ လၟုဟ် ကြက်အာဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုခမဳဂှ်ရ။ ယွံတဳလပိုဉ် အဲဍိက် ကြက်ဟွံအာဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ် ကေုာံတဳလပိုဉ်မွဲစွံရ၊ ကြက်အာဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ် ကေုာံတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲမွဲစွံရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံကောန်တၠ အဲဂှ် တၠအဲ ကြက်အာဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ပ္ဍဲဇနပိုဒ် ကေုာံအဲမွဲစွံရ ရဴဝွံ ကဵုဒးသ္ၚာ ကုတၠအဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးတုဲ) ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ ပၠံၚ်ၜးကေတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂှ် ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုခမဳဂမၠိုၚ်ရ၊ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် အလဵုဇကု ကဵုတဴသ္ၚာ ကုခမဳတုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ မုဟိုတ် ပၠံၚ်ၜးကေတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရုပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံဥပနန္ဒ တၠအဲ အလဵုဇကု ကဵုတဴသ္ၚာ ကုခမဳတုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ ပၠံၚ်ၜးကေတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ) ။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တၠအဲ အလဵုဇကု ကဵုတဴသ္ၚာ ကုခမဳတုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ မုဟိုတ် သ္ဂောံပၠံၚ်ၜးကေတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲ သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 632) ယြဴခမဳမွဲ အလဵုဇကု ကဵုတဴသ္ၚာ ကုခမဳတုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ (အလဵုဇကုလေဝ်) ပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ဖအောဝ်ကဵုပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၅.၁။ ပွံက်စဳဝရအစ္ဆိန္ဒနသိက္ခာပိုဒ်
633) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ ကုခမဳ မ္ဂးဂှ် ကုခမဳသအာၚ်။ အလဵုဇကု မ္ဂးဂှ် ကဵုအလဵုဇကုတုဲ။ သ္ၚာ မ္ဂးဂှ် ပၞောဝ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တြဴဂကူ ဗွဲတွဵုမယုတ် သ္ၚာမွဲမွဲဂကူ ဗွဲတွဵုမယုတ် သ္ၚမွဲမွဲဂကူ မရုမ်ဂပ်ကဵုဝိကပ္ပနရောၚ်။ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ မ္ဂးဂှ် မၞုံစိုတ်ဟွံမိပ်လဟိၚ်ဒှ်တုဲ မၞုံစိုတ်မဒွံလုက်စုက် (ထ္ဍိမြိ) ဒးဒှ်တုဲ မၞုံစိုတ်မကတဵုဒှ် ညံၚ်ကၞက်စရံၚ်ဒှ်တုဲ။ ပၠံၚ်ၜးကေတ် မ္ဂးဂှ် အလဵုဇကု ပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ကဵုပၠံၚ်ၜးကေတ် မ္ဂးဂှ် ဖအောဝ်ကဵုညးသအာၚ် ပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ သီုဂပ်ဝ်ဖအောဝ်စကာဗၞတ်မွဲဝါဂှ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ကဵုဝါလေဝ် ပၠံၚ်ၜးမ္ဂး၊ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ အလဵုဇကု ကဵုတဴကုခမဳတုဲ ဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးကေတ်ဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 634) ပ္ဍဲခမဳဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီခမဳဒှ်တုဲ ကဵုတဴသ္ၚာတုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ (အလဵုဇကုလေဝ်) ပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ဖအောဝ်ကဵုပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိ ပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ကဵုတဴသ္ၚာတုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ (အလဵုဇကုလေဝ်) ပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ဖအောဝ်ကဵုပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲခမဳဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုခမဳဒှ်တုဲ ကဵုတဴသ္ၚာတုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ (အလဵုဇကုလေဝ်) ပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ဖအောဝ်ကဵုပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ကဵုတဴပရိက္ခရာသအာၚ်တုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ (အလဵုဇကုလေဝ်) ပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ဖအောဝ်ကဵုပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ကဵုတဴသ္ၚာကီု ပရိက္ခရာသအာၚ်ကီု ကုညးဟွံသေၚ်ကဵုခမဳ ‘ခရှ်သာမဏဳ’ တုဲ ထေဲပၞတ် ဟွံမိပ်စိုတ်ဒှ်တုဲ (အလဵုဇကုလေဝ်) ပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ (ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ်) ဖအောဝ်ကဵုပၠံၚ်ၜးကေတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုခမဳဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုခမဳဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုခမဳဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီဟွံသေၚ်ကဵုခမဳမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 635) ခမဳဂှ်လေဝ် (ကလေၚ်) ကဵုမ္ဂး၊ ကေုာံခမဳဂှ်လေဝ် ဍုက်ကေတ်ဒဒှ်ေဒယှ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ စဳဝရအစ္ဆိန္ဒနသိက္ခာပိုဒ် ပဉ္စမတုဲရ။
၄.၃.၆။ သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပိုဒ်
636) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ် မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဝေဠုဝန် မဒှ်ဒၞါဲကဵုစၞ ကုယန်လမ္စံက်ဂမၠိုၚ် ဇရေၚ်ဍုၚ်ရာဇဂြိုဟ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအခိၚ်ဇိၚ်သ္ၚာ အာတ်တဴတောဝ် ဗွဲမဂၠိုၚ်အိုတ်ရ၊ ဇိၚ်သ္ၚာတုဲဟေၚ် တောဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ် သှေ်သၞေဟ်ဒၟံၚ်ဏီရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် “ယွံကောန်တၠတအ် လၟုဟ် ပိုဲညးဂမၠိုၚ် တောဝ်မွဲသအာၚ်လေဝ် အာတ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်သေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ကသပ်ဒှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် တောဝ်မွဲသအာၚ်လေဝ် အာတ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်သေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာအိုတ်ရ၊ ဇိၚ်သ္ၚာတုဲလေဝ် တောတ်ဗွဲမဂၠိုၚ် သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်ဏီရ၊ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် တောဝ်မွဲသအာၚ်လေဝ် အာတ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်သေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာအိုတ်ရ၊ ဇိၚ်သ္ၚာတုဲလေဝ် တောဝ်ဗွဲမဂၠိုၚ်သှေ်သၟေဟ်ဒၟံၚ်ပၠန်ရ၊ မရနုက်ကဵုပိၜါလေဝ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် တောဝ်မွဲသအာၚ်လေဝ် အာတ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်သေဝ် (သၟတ်တုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာအိုတ်ရ။ မၞိဟ်ဂမၠိုၚ် “မုဟိုတ် ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ် ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် အလဵုဇကုအာတ်တောဝ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာန်ယန်သေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ဟေၚ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “မုဟိုတ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် အလဵုဇကု အာတ်တောဝ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာန်ယန်တေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် အလဵုဇကု အာတ်တောဝ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်သေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မုဟိုတ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် အလဵုဇကု အာတ်တောဝ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်သေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်အိုတ်ညိ။ 637) ယြဴခမဳမွဲ အလဵုဇကု အာတ်တောဝ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်တေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာမ္ဂး၊ (ကုခမဳဂှ်) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၆.၁။ ပွံက်သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပိုဒ်
638) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴမဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက် ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ အလဵုဇကု မ္ဂးဂှ် အာတ်ကေတ် အလဵုလဵုဇကုတုဲ။ တောဝ် မ္ဂးဂှ် ဗွဲတောဝ်ခေါမ တောဝ် တောဝ်သုတ် တောဝ်သော်သတ် တောဝ်ကာန် တောဝ်ဘၚ်္ဂ မၞုံတြဴဂကူဂမၠိုၚ်ရ။ သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် မ္ဂးဂှ် ဖအောဝ်ကဵုသၟာကမၠောန်တုတ်တုတ်ဂမၠိုၚ် တုတ်မ္ဂး၊ ရိုဟ်ပယောဂ ရိုဟ်ပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ အလဵုဇကု အာတ်တောဝ်တုဲ ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်သေဝ် (သၟာတုတ်တုတ်) ဂမၠိုၚ် ဂပ်ဝ်တုတ်ဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵု ကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 639) ပ္ဍဲမဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုတုတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ မဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုတုတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုတုတ်ဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုတုတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ မဟဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုတုတ်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုတုတ်ဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုတုတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ မဟဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ကဵုတုတ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 640) တၞဟ်နဇိၚ်သ္ၚာ (အာတ်တောဝ်) မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ပ္ဍဲပယောဂပတ်ကီု ပ္ဍဲဇုက်ကာယဗန်ကီု ပ္ဍဲဇုက်ဒက်ပ္ဍဲပၞး (ဇက်ကၟာဲ) ကီု ပ္ဍဲထိုၚ် (ဖျေဲ) ဗဗေၚ်ကီု ပ္ဍဲခ္ဍိုဟ်ဍာ်ကီု ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုကဠောမသဂမၠိုၚ်ကီု ညးဂပ်ဝ်ဘိက်ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဂမၠိုၚ်ကီု၊ (အာတ်) တၞဟ်နသွက်ညးသအာၚ်မ္ဂး၊ ရာန်နကဵုဂြပ်ဇကုမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပိုဒ် ဆဋ္ဌတုဲရ။
၄.၃.၇။ မဟာပေသကာရသိက္ခာပိုဒ်
641) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဋ္ဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် တြုံမွဲဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ညောန်ကဵုတိတ်တရဴဌာန်သအာၚ်ဂှ် “ကေဝ်တောဝ်တုဲ ဩဝ်ကဵုဏာ ကုသၟာယန်သေဝ် မၞုံယၟုဝွံညိ၊ တုတ်သ္ၚာတုဲ ဩဝ်စွံပတန်လဝ်ညိ၊ ကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်မ္ဂး ကြက်ဂြောပ်လတက် ကဵုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုသမ္ဘာရ။ ခမဳဇၞော်စဴပိဏ္ဍပါတ်မွဲဇကုမိၚ်ဂလာန်မဟီုသ္ဂး တြုံဂှ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂှ် ပြာပ်အာဇရေ တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ− “ယွံကောန်တၠဥပနန္ဒ တၠအဲ ဒှ်ညးပိုန်ဇၞော်ရ၊ ပ္ဍဲဌာန်မၞုံယၟုဝွံ တြုံမွဲဂှ် ပ္ဍဲအခိၚ်ညောန်ကဵုတိတ်တရဴဌာန်သအာၚ်ဂှ် ‘ကေဝ်တောဝ်တုဲ ဩဝ်ကဵုဏာ ကုသၟယန်သေဝ် မၞုံယၟုဝွံညိ၊ တုတ်သ္ၚာတုဲ ဩဝ်စွံပတန်လဝ်ညိ၊ ကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်မ္ဂး ကြက်ဂြောပ်လတက် ကဵုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒနကဵုသ္ၚာရ’ ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးကဵုသမ္ဘာရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠ နွံဒၟံၚ်ရ၊ ညးဂှ် ဒကာကၠောန်ၜိုတ်ဥပကာအဲရ ရဴဝွံ သ္ဂးရ။ သၟာယန်သေဝ်ဂှ်လေဝ် ဒှ်ညးကၠောန်ၜိုတ်ဥပကာ တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဟေၚ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂှ်တုဲ “ယွံဒကာ ရန်တၟံကဵုအဲတုဲ ဂပ်ဝ်ကဵုတုတ်သ္ၚာဝွံရ၊ ဩဝ်သ္ပ ဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ဂၠိၚ် အနာံသၠဲသၠဲ ဖျုန်တီုတီုညိ၊ ဂပ်ဝ်တုတ် ဂပ်ဝ်တြး ဂပ်ဝ်စတ်နဒုန်စရံၚ် (ဂ္စာန်ဇဵုနာဲ) ဂပ်ဝ်ဂြးဗွဲမဒးရးလေဝ် ဩဝ်သ္ပညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုသၟာယန်သေဝ်ဂှ်ရ။ ယွံတဳလပိုဉ် ညးဂမၠိုၚ်ဂှ် “နတောဝ်ဝွံ ဩဝ်တုတ်သ္ၚာညိ” ရဴဝွံ ကေဝ်တောဝ်တုဲ ကဵုတဴ ကုအဲဍိက်အိုတ်ရ၊ တၞနသ္ပ ဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ဂၠိၚ် အနာံသၠဲသၠဲ ဖျုန်တီုတီုဂှ် ဟွံသၟဟ်ရထရ၊ ယွံတဳလပိုဉ် တၞဟ်နပွမသ္ပ မဂပ်ဝ်တုတ် ဂပ်ဝ်တြး ဂပ်ဝ်စတ်နဒုန်စရံၚ် (ဂ္စာန်ဇဵုနာဲ) ဂပ်ဝ်ဂြး ဗွဲမဒးရးဂှ်တုန် သၟဟ်ရထရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဒကာ ဖအောဝ်ဗတိုက်ရ၊ တၠအဲ ဩဝ်သ္ပဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ဂၠိၚ် အနာံသၠဲသၠဲ ဖျုန်တီုတီုညိ၊ စပ်ကေုာံတောဝ်တုဲ ကြက်ဒှ်ဂဗုဓ်ဓဝိၚ်ဓဝါဲ ဟွံသေၚ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် သၟာယန်သေဝ်ဂှ် တောဝ်အတိုၚ်မရၚ်တၠုၚ်နၚ်ဂှ် စုတ်ပ္ဍဲကၠောဝ်တုဲ ပြာပ်အာဇရေၚ်ဗြဴဂှ်တုဲမ္ဂး “နွံပၟိက်ကဵုတောဝ်ရ ယွံနာဲဗြဴ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုဗြဴဂှ်ရ။ ယွံကောန်နာဲ အဲဂှ် “နတောဝ်ဝွံ ဩဝ်တုတ်သ္ၚာညိ” ရဴဝွံ ဂပ်ဝ်ဟီုသ္ဂးကဵုတၠအရ ဟွံသေၚ်ဟာ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ယွံနာဲဗြဴ “နတောဝ်ဝွံ ဩဝ်တုတ်သ္ၚာညိ” ရဴဝွံ တၠအဲ ဂပ်ဝ်ဟီုသ္ဂးကဵုအဲဂှ် ဍာံပြရ၊ ၜိုန်ဂှ်လေဝ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒဂှ် ယွံဒကာ ဩသ္ပ ဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ဂၠိၚ် အနာံသၠဲသၠဲ ဖျုန်တီုတီုညိ၊ စပ်ကေုာံတောဝ်တုဲ ကြက်ဒှ်ဂဗုဓ်ဓဝိၚ်ဓဝါဲ ဟွံသေၚ်ရ ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုအဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဗြဴဂှ် ဗၞတ်တောဝ်ကဵုဏာပဌမတုဲတေံဂှ် ထပ်ကဵုဏာတောဝ်ရ၊ “တြုံဂှ် ကလေၚ်စိုပ်ကၠုၚ်နူဌာန်သအာၚ်ရ” ရဴဝွံ တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်မ္ဂး ပြာပ်အာဇရေၚ် တြုံဂှ်တုဲ ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲသၞာမလးပညပ်လဝ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တြုံဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် တဳလပိုဥ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ လ္ၚောဝ်သ္ပဝတ်တုဲမ္ဂး ဂဇအ်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဒၞါဲမွဲတုဲ “သ္ၚာဂှ် တုတ်တုဲရဟာ” ရဴဝွံ သၟာန်သမ္ဘာဇကု။ ယွံကော သ္ၚာဂှ် တုတ်တုဲရ ရဴဝွံ (သ္ဂးရ)။ ဩဝ်ရၚ်တၠုၚ်ကေတ်နၚ်ညိ၊ ကြက်ဂြောပ်ကဵုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ နကဵုသ္ၚာရရဴဝွံ (သ္ဂး)ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဗြဴဂှ် ရၚ်တၠုၚ်နၚ်သ္ၚာဂှ်တုဲ ဒုၚ်ကဵုကုတြုံတၠသ္ၚိတုဲ ဟီုလဴဟိုတ်ပရူပရာဂှ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် တြုံဂှ် ကဵုဒါန်သ္ၚာ ကုတဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ “ခမဳဂမၠိုၚ် မဒှ်တၞောဝ်ကျာ်ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ်ဝွံ ပၟိက်ဇၞော်အိုတ်ရ၊ ဟွံအေၚ်သတှေ်အိုတ်ရ၊ (ဟွံတရိုပ်စိုတ်အိုတ်ရ၊) တၞဟ်နပွမဂြောပ်လတက်ကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ဝွံ နသ္ၚာဂှ် ဟွံလောဲသွာရ၊ မုဟိုတ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ သီုအဲဟဂပ်ဝ် ဘိက်နိမန်လတ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ်တုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ် ဂလာန်တြုံဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက်ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် ဒဒက်တဴဒကာ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာတုဲ မုဟိုတ်သ္ဂောံ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် တဳလပိုဉ်ဥပနန္ဒ ကောန်သၟိၚ်သာကျဝၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။ “ယွံဥပနန္ဒ တၠအဲ ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာန်ယဝ်သေဝ်ဂမၠိုၚ် ဒဒက်တဴကာ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ် သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံဥပနန္ဒ ဒှ်ကဠောမသ ကေုာံတၠအဲဟာ၊ ဟွံဒှ်ကဠောမသဟာ ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်) ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ဟွံဒှ်ကဠောမသရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီရ)။ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် ဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု ဟွံဗဗွဲသပ္ပါယ်ကီု နွံကီု ဟွံမွဲကီု ဒဒက်တဴညးဟွံထေက်ကဵုကဠောမသဂှ် တီကေတ် ဟွံမာန်ရ၊ ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) သီုဒှ်သာ်ဂှ် တၠအဲဂှ် ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် ဒဒက်တဴဒကာ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာတုဲ အာစိုပ် ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) (ပွတၠအဲ သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုၚ်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜး သိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။ 642) ရန်တၟံကဵုခမဳဟေၚ်တုဲ သမ္ၚေဟ်တြုံကီု သမ္ၚေဟ်ဗြဴကီု ဖအောဝ်ကဵုသၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် တုတ်သ္ၚာဂှ် သီုဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ်တုဲ ‘ယွံဒကာ သ္ၚာဝွံ ရန်တၟံကဵုအဲဟေၚ်တုဲ ဂပ်ဝ်တုတ်ရ၊ ဩဝ်သ္ပ ဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ဂၠိၚ် အနာံသၠဲသၠဲ ဖျုန်တီုတီုအိုတ်ညိ၊ ဂပ်ဝ်တုတ် ဂပ်ဝ်တြး ဂပ်ဝ်စတ်ဒုန်စရံၚ် (ဂ္စာန်ဇဵုနာဲ) ဂပ်ဝ်ဂြးဗွဲမဒးရးလေဝ် ဩဝ်သ္ပအိုတ်ညိ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ထေက်ကဵုဒးကဵုဗၞတ်ညိနာၚ်ဂှ် ဒုၚ်ကဵုကုဒကာတအ်ညးဂမၠိုၚ်မာန်အိုတ်ရ’ ရဴဝွံ ယဝ်အာစိုပ် ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး ခမဳဂှ် သ္ဂးရဴဝွံတုဲ ဒုၚ်ကဵု ထေက်ကဵုဒးကဵု ဗၞတ်ညိနာၚ်ဂှ်မ္ဂး၊ ဗွဲတွဵုမယုတ် အယာံမာတ်ပိဏ္ဍပါတ်လေဝ် ဒုၚ်ကဵုမ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၇.၁။ ပွံက်မဟာပေသကာရသိက္ခာပိုဒ်
643) ရန်တၟံကဵုခမဳဟေၚ်တုဲ မ္ဂးဂှ် တၞဟ်နဖဵုခမဳ သ္ပအာရီုကဵုခမဳတုဲ မိက်ဂြောပ်လလက်ကဵုခမဳတုဲ။ ညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသ မ္ဂးဂှ် နူလ္ပာ်မိအံက်ကီု နူလ္ပာ်မအံက်ကီု စဵုကဵုစိုပ်လ္ၚဝ် အပါဇၞော် အပါနက်ထပှ်ဒတောဝ်ဂှ် ဟွံဆက်စပ်ရ။ သမ္ၚေဟ်တြုံ တၠသ္ၚိတြုံ မ္ဂးဂှ် ညးတြုံမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရောၚ်။ သမ္ၚေဟ်ဗြဴ တၠသ္ၚိဗြဴ မ္ဂးဂှ် ညးဗြဴမမိက်ကဵုမွဲမွဲ မပဒတဴပ္ဍဲသ္ၚိရောၚ်။ သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် မ္ဂးဂှ် သၟာကမၠောန်တုတ်တုတ်ဂမၠိုၚ်၊ သ္ၚာ မ္ဂးဂှ် ပၞောဝ်သ္ၚာဂမၠိုၚ်တြဴဂကူ ဗွဲတွဵုမယုတ် သ္ၚမွဲမွဲဂကူ မရုမ်ဂပ်ကဵုဝိကပ္ပနရောၚ်။ ဖအောဝ်ကဵုတုတ် မ္ဂးဂှ် ဖအောဝ်စကာကဵုတုတ်ရ။ ခမဳဂှ် မ္ဂးဂှ် ရန်တၟံကဵုယြဴခမဳမွဲတုဲ ဂပ်ဝ်တုတ်သ္ၚာရ၊ခမဳဂှ်။ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ မ္ဂးဂှ် “ယွံတဳလပိုဉ် တဳလပိုဥ် နွံပၟိက်ကဵုသ္ၚာမၞုံသဘဴသာ်လဵုဂှ်ရော? သွက်တဳလပိုဉ် သ္ဂောံရာန်သ္ၚာမၞုံသဘဴသာ်လဵုဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ။ ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ်တုဲ မ္ဂးဂှ် ပြာပ်စဴအာသ္ၚိတုဲ ပြာပ်အာမွဲမွဲဒၞါဲတုဲ။ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာ မ္ဂးဂှ် “ယွံဒကာ သ္ၚာဝွံ ရန်တၟံကဵုအဲဟေၚ်တုဲ ဂပ်ဝ်တုတ်ရ၊ ဩဝ်သ္ပဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ဂၠိၚ် အနာံသၠဲသၠဲ ဖျုန်တီုတီုအိုတ်ညိ၊ ဂပ်ဝ်တုတ် ဂပ်ဝ်တြး ဂပ်ဝ်စတ်နဒုန်စရံၚ် (ဂ္စာန်ဇဵုနာဲ) ဂပ်ဝ်ဂြး ဗွဲမဒးရးလေဝ် ဩဝ်သ္ပအိုတ်ညိ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် ထေက်ကဵုဒးကဵုဗၞတ်ညိနာၚ်ဂှ် ဒုၚ်ကဵုကုဒကာတအ်ညးဂမၠိုၚ်မာန်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ယဝ်စဳရေၚ်မ္ဂး။ ပ္ဍဲအရာ ခမဳဂှ် သ္ဂးရဴဝွံတုဲ ဒုၚ်ကဵု ထေက်ကဵုဒးကဵုဗၞတ်ညိနာၚ်ဂှ်မ္ဂး၊ ဗွဲတွဵုမယုတ် အယာံမာတ်ပိဏ္ဍပါတ်လေဝ် ဒုၚ်ကဵုမ္ဂးဂှ် ပိဏ္ဍပါတ် မ္ဂးဂှ် ယာဂုကီု ပုၚ်ကီု စၞသ္ၚာဲစကီု ကဠောံကြကောတ်ကီု ဆုဒကကီု တောဝ်တသာဲကီု ဗွဲတွဵုမယုတ် ဓရ်လေဝ်တွံမ္ဂး၊ နဂလာန်ခမဳဂှ် သ္ပဇမၠိၚ်ဂၠိၚ်ဂၠိၚ်ကီု အနာံသၠဲသၠဲကီု ဖျုန်တီုတီုကီုမ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ်ဂှ် (ဒးအာပတ်) ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် ဒဒက်တဴဒကာ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵု ကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 644) ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ ဟီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် ဒဒက်တဴသမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် ဒဒက်တဴသမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီကဠောမသတုဲ သီုမဟဂပ်ဝ်ဘိက်နိမန်လဝ် ပ္ဍဲကိုပ်ကၠာ ပြာပ်အာဇရေၚ် သၟာယန်သေဝ်ဂမၠိုၚ် ဒဒက်တဴသမ္ၚေဟ် ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသတုဲ အာစိုပ်ပွမစဳရေၚ်လောန် ပ္ဍဲသ္ၚာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟွံသေၚ်ကဵုကဠောမသမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် သၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲညးဒှ်ကဠောမသဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကဠောမသမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 645) ကုညးဒှ်ကဠောမသဂမၠိုၚ် ကုညးဂပ်ဝ်ဘိက်ကဵုလဝ်အခေါၚ်ဂမၠိုၚ် တၞဟ်နဖဵုညးသအာၚ်ကီု နကဵုဂြပ်ဇကုကီု ကုညးမိက်ကဵုတုတ်ၚုဟ်မး မဂၠိုၚ်ဂှ် ကဵုတုတ်ၚုဟ်မးမအောန်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲဂှ် ဟွံဒးအာပတ်ရ။ မဟာပေသကာရသိက္ခာပိုဒ် သတ္တမတုဲရ။
၄.၃.၈။ အစ္စေကစဳဝရသိက္ခာပိုဒ်
646) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုည်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် အမာတ်ဇၞော်မွဲ မဒှ်အခိၚ်ညောန်ကဵုတိတ်တရဴ ဌာန်သအာၚ်ဂှ် “ယွံတဳလပိုဉ်မပြဲတအ် ဩဝ်က္ညကၠုၚ်အိုတ်ညိ၊ ကြက်ကဵုဒါန်သ္ၚာဒဂိုန်ဝှ်ရ” ရဴဝွံ ဖအောဝ်ဗလးဏာကလုတ် ဇရေၚ်ခမဳဂမၠိုၚ်ရ၊ ခမဳဂမၠိုၚ် “တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲဂှ် ဟဂပ်ဝ်ကဵုအခေါၚ် သ္ၚာဒဂိုန်ဝှ် ကုခမဳဂမၠိုၚ် မဒၠိုက်ကတဵု နူဝှ်ဏီရ” ရဴဝွံ ဒှ် ‘သံသယကုက္ကုစ္စ’ ပွမချပ်သၠေဟ်ပၟာဂမၠိုၚ်တုဲ ဟွံက္ညအာအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် အမာတ်ဇၞော်ဂှ် “တဳလပိုဉ်မပြဲဂမၠိုၚ် သီုဂပ်ဝ်ဖအောဝ်ဗလးဏာကလုတ်ဂှ် မုဟိုတ် ဟွံက္ညကၠုၚ်အိုတ်ဂှ်ရော? အဲတုန် ကြက်သ္ဒးအာ သွက်ဂွံတဝ်စၞေဟ်ပၞာန်ရ၊ ဇြိုၚ်ဂွံတီကေတ် ဂျိုၚ်လမျီုမာန်ရ၊ ဇြိုၚ်ဂွံတီကေတ် ချိုတ်မာန်ရ” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ရ။ ခမဳဂမၠိုၚ် သ္ဂောံမိၚ်ကေတ်ဂလာန်အမာတ်ဇၞော်ဂှ် မဟီုဂရိုဟ်ပျုတ်ဗ္ဒေက် ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တီလပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်တုဲ တၞဟ်နဒေပ်စွံပတန်ဂှ် ကဵုအခေါၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ 647) ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် “ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်တုဲ တၞဟ်နဒေပ်စွံပတန် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုအခါၚ်ရ” ရဴဝွံ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဂမၠိုၚ်တုဲ ဒေပ်စွံပတန်လဝ်လောန်မွဲဂိတုအိုတ်ရ။ တဳလပိုဥ်အာနန္ဒ ဂေတ်ဂ္ၚေၚ် ဒေသစာရိတ် လၟေၚ်ဘာမ္ဂး ညာတ်ဒးသ္ၚာဂမၠိုၚ် စိုက်တုဲဒက်ကွက်လဝ် ပ္ဍဲဒုန်တေၚ်သ္ၚာဂှ်တုဲ “ယွံကောန်တၠတအ် သ္ၚာဂမၠိုၚ် စိုက်တုဲဒက်ကွက်လဝ် ပ္ဍဲဒုန်တေၚ်သ္ၚာဂှ် ဒှ်သ္ၚာဂမၠိုၚ် မုရဴညးမွဲဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်ခမဳဂမၠိုၚ်ရ။ ယွံကောန်တၠ သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက် ပိုဲညးဂမၠိုၚ်ရ ရဴဝွံ (ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ)။ ယွံကောန်တၠတအ် သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဝွံ ဒေပ်စွံပတန်လဝ် ဗၞတ်လလအ်လဵုအိုတ်ဂှ်ရော? ရဴဝွံ (သၟာန်တိုန်ပၠန်ရ)။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဟီုလဴကဵုအခိၚ် အတိုၚ်ဒေက်စွံပတန်လဝ် ကုတဳလပိုဉ်အာနန္ဒအိုတ်ရ။ တဳလပိုည်အာနန္ဒဂှ် “မုဟိုတ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်တုဲ သ္ဂောံကဵုကလိလောန်အခိၚ်သ္ၚာအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်ရ။ ပ္ဍဲကြဴနူဂှ် တဳလပိုဉ်အာနန္ဒ ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲရ ။ ပ ။ “ယွံခမဳတအ် ခမဳဂမၠိုၚ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်တုဲ ကဵုကလိလောန် အခိၚ်သ္ၚာအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။ တဳလမၞုံပိုဥ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် မုဟိုတ်တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) ဂမၠိုၚ်ဂှ် ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်တုဲ သ္ဂောဴကဵုကလိလောန် အခိၚ်သ္ၚာအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံခမဳတအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်အိုတ်ညိ။ 648) ပ္ဍဲတ္ၚဲဂိတုဝှ်ပေၚ် မဟွံကၠုၚ်စိုပ် (ဒေက်ဒၟံၚ်) စှ်တ္ၚဲဏီဂှ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ကုခမဳဟေၚ်မ္ဂး၊ ခမဳမတီကေတ် ရဴဝွံမ္ဂး ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ၊ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တုဲပ္ဍဲကြဴ စဵုကဵုကာလအခိၚ်သ္ၚာ သ္ဒးဒေပ်စွံပတန်ရ၊ ယဝ်ဒေပ်စွံပတန် လောန်လတူဂှ်မ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၈.၁။ ပွံက်အစ္စေကစဳဝရသိက္ခာပိုဒ်
649) ဍေံဟွံကၠုၚ်စိုပ် ဗၞတ်စှ်တ္ၚဲဏီ မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲတ္ၚဲပဝါရဏာ မဟွံကၠုၚ်စိုပ် ဗၞတ်စှ်တ္ၚဲဏီ။ တ္ၚဲဝှ်ပေၚ် မ္ဂးဂှ် မိက်သ္ဂးတဴ ပဝါရဏာကတ္တိကာနက္ခတ်ရ။ သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက် မ္ဂးဂှ် သွက်ဂွံတဝ်စၞေဟ်ပၞာန်လေဝ် မိက်အာရ၊ ဌာန်မွဲသအာၚ်လေဝ် မိက်အာရ၊ ဂိယဲလေဝ် ဒှ်ရ၊ မၞုံကဵုဂၠမ်ဂဝ်လေဝ် ဒှ်ရ၊ ကုညးဟွံမွဲကဵုဓရ်သဒ္ဓါလေဝ် ဓရ်သဒ္ဓါ (တၟိ) ကတဵုဒှ်ရ၊ ကုညးမဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်လေဝ် ပွမလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက် (တၟိ) ကတဵုဒှ်ရ၊ ညးဂှ် “ယွံတဳလပိုဉ်မပြဲတအ် ဩဝ်က္ညကၠုၚ်အိုတ်ညိ၊ ကြက်ကဵုဒါန်သ္ၚာဒဂိုန်ဝှ်ရ” ရဴဝွံ ဖအောဝ်ဗလးဏာကလုတ် အာဇရေၚ်ခမဳဂမၠိုၚ်မ္ဂး၊ သ္ၚာဝွံ သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်မ္ဂးရ။ ခမဳမတီကေတ် ရဴဝွံမ္ဂး ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဂှ် သ္ဒးဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်ရ၊ ဒုၚ်ဂိုၚ်ကေတ်တုဲပ္ဍဲကြဴ စဵုကဵုကာလအခိၚ်သ္ၚာ သ္ဒးဒေပ်စွံပတန်ရ မ္ဂးဂှ် “သ္ၚာဝွံ မဂပ်ဝ်ကဵုဒါန်ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ရောၚ်” ရဴဝွံ သ္ပသမ္တီတုဲ သ္ဒးဒေပ်စွံပတန်ရ။ အခိၚ်သ္ၚာ မ္ဂးဂှ် ဟွံလလးကထိုန်မ္ဂး ဂိတုလအိတ်အိုတ်ဥတုဗြဲ လလးကထိုန် မသုန်ဂိတုဂမၠိုၚ်ရောၚ်။ ယဝ်ဒေပ်စွံပတန် လောန်လတူဂှ် မ္ဂးဂှ် ဟွံလလးကထိုန်မ္ဂး ကဵုကလိလောန်အာတ္ၚဲလအိတ်အိုတ်ဥတုဗြဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ လလးကထိုန်မ္ဂး ကဵုကလိလောန်အာတ္ၚဲပိုက်ကထိုန်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်အဲဍိက်ဝွံ ဂပ်ဝ်ကဵုကလိလောန်အခိၚ်သ္ၚာဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။ 650) ပ္ဍဲသ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်တုဲ ကဵုကလိလောန်အခိၚ်သ္ၚာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ် နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲသ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ကဵုကလိလောန်အခိၚ်သ္ၚာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲသ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန်ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဟွံသေၚ်တုဲ ကဵုကလိလောန်အခိၚ်သ္ၚာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်ဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်တုဲမ္ဂး ။ ပ ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သ္ပ ဝိကပ္ပနဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သ္ပဝိကပ္ပနတုဲမ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သၠးကၠေံဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သၠးကၠေံတုဲမ္ဂး၊ ပ္ဍဲမဟွံကၠေံလေၚ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီကၠေံလေၚ်မ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟွံလီုလာ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ လီုလာ်အာမ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟွံတူအာပၟတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ တူအာပၟတ်မ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာတုဲ ကဵုကလိလောန်အခိၚ်သ္ၚာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ဟွံသၠးကၠေံ သ္ၚာမၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲသ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဟွံသေၚ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်မ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲသ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဟွံသေၚ်ဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲသ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဟွံသေၚ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သ္ၚာမဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဗွဲမဃရက်ဂဗက်ဟွံသေၚ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ 651) အပ္ဍဲအခိၚ် ပတိုန်အဓိဋ္ဌာန်မ္ဂး၊ သ္ပဝိကပ္ပနမ္ဂး၊ သၠးကၠေံမ္ဂး၊ ကၠေံလေၚ်အာမ္ဂး၊ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ပၠံၚ်ၜးတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဍုက်ကေဝ်ဒဒှ်ေဒယှ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ အစ္စေကစဳဝရသိက္ခာပိုဒ် အဋ္ဌမတုဲရ။
၄.၃.၉။ သာသၚ်္ကသိက္ခာပိုဒ်
၆၅၂) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် မဒၠိုက်ကတဵုနူဝှ်တုဲဂှ် သ္ပဒတဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဂြိုပ်အိုတ်ရ၊ ကမၠတ်ဒမၠဂိတုကထိုန်ဂမၠိုၚ် “ခမဳဂမၠိုၚ် ကလိဂွံလာဘ်အိုတ်ရ” ရဴဝွံ ရာန်သကိုတ်အိုတ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဟိုတ်နူဟိုတ်အရာဝွံ တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ တွံဂလာန်ဓရ်တုဲ “ယွံခမဳတအ် ခမဳမပဒတဴပ္ဍဲဘာဂြိုပ်ဂမၠိုၚ် ပၞောဝ်ကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ပိဂတှ်ေ တၞဟ်နဒေပ်စွံပတန်ပ္ဍဲကွာန် သ္ၚာမွဲမွဲဂတှေ် ကဵုအခေါၚ်ရ” ရဴဝွံ သ္ဂးကဵုခမဳဂမၠိုၚ်ရ။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ် “ခမဳမပဒတဴ ပ္ဍဲဘာဂြိုပ်ဂမၠိုၚ် ပၞောဝ်ကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ပိဂတှေ် တၞဟ်နဒေပ်စွံပတန် ပ္ဍဲကွာန် သ္ၚာမွဲမွဲဂတှေ် တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ ကဵုအခေါၚ်တုဲရ” ရဴဝွံ ပၞောဝ်ကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ပိဂတှေ် ဒေပ်စွံပတန် ပ္ဍဲကွာန် သ္ၚာမွဲမွဲဂတှ်ေတုဲ စာ်စ္ဍးလောန်တြဴဗ္တမ်တုဲ ပဒတဴအိုတ်ရ၊ သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဂှ် ကၠေံလေဝ် ကၠေံလေၚ်အိုတ်ရ၊ လီုလေဝ် လီုလာ်အိုတ်ရ၊ ပၟတ်လေဝ် တူအိုတ်ရ၊ ကၞိဂမၠိုၚ်လေဝ် ကိတ်အိုတ်ရ၊ ခမဳဂမၠိုၚ် မၞုံကဵုယာတ်ဟွံဒးရးအိုတ်ရ၊ မၞုံကဵုသ္ၚာအောန်ကြဳအိုတ်ရ။
ခမဳဂမၠိုၚ် “ယွံကောန်တၠတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် မုဟိုတ် မၞုံကဵုယာတ် ဟွံဒးရးအိုတ် မၞုံကဵုသ္ၚာအောန်ကြဳအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ သၟာန်အိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဂရၚ်ပတီဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုခမဳဂမၠိုၚ်အိုတ်ရ။
ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳဂမၠိုၚ် ပၞောဝ်ကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ပိဂတှ်ေ ဒေပ်စွံပတန် ပ္ဍဲကွာန် သ္ၚာမွဲမွဲဂတှေ်တုဲ စာ်စ္ဍးလောန်တြဴဗ္တမ်တုဲ မုဟိုတ် သ္ဂောံပဒတဴအိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဗ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ်ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။
“ခမဳတအ် ခမဳဂမၠိုၚ် ပၞောဝ်ကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ပိဂတှေ် ဒေပ်စွံပတန် ပ္ဍဲကွာန် သ္ၚာမွဲမွဲဂတှ်ေတုဲ စာ်စ္ဍးလောန်တြဴဗ္တမ်တုဲ ပဒတဴအိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။
တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) ဂမၠိုၚ်ဂှ် ပၞောဝ်ကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ပိဂတှ်ေ ဒေပ်စွံပတန် ပ္ဍဲကွာန် သ္ၚာမွဲမွဲဂတှေ်တုဲ မုဟိုတ် စာ်စ္ဍးလောန်တြဴဗ္တမ်တုဲပဒတဴအိုတ်ဂှ်ရော? ယွံခမဳတအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။
၆၅၃) ပြာပ်လုပ်ဒဂိုန်တုဲပ္ဍဲကြဴ ပ္ဍဲတ္ၚဲဂိတုကထိုၚ်ပေၚ်ဂှ် ယြဴဘာဂြိုပ်ဂမၠိုၚ် မဂပ်ဝ်သၟိတ်ဂး ရဴဝွံမ္ဂး မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာ မၞုံကဵုပရိုက်ဘဲဂမၠိုၚ် နွံအိုတ်ရ၊ ခမဳ မပဒတဴပ္ဍဲဘာဂမၠိုၚ် မၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဂှ်ဂှ် နွံပၟိက်မ္ဂး ပၞောဝ်ကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ပိဂတှေ် သ္ဒးဒေပ်စွံပတန် ပ္ဍဲကွာန် သ္ၚာမွဲမွဲဂတှေ်ရ၊ တၞဟ်နစာ်စ္ဍး ကေုာံသ္ၚာဂှ်တုဲ ပဒတဴဟိုတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ နွံကုခမဳဂှ်မ္ဂး၊ လုကဴကာလအပိုၚ်အခြာတြဴဗ္တမ် ခမဳဂှ် စာ်စ္ဍးကေုာံသ္ၚာဂှ်တုဲ ပဒတဴမာန်ရ၊ စာ်စ္ဍးလောန်လတူဂှ် ယဝ်ပဒတဴမ္ဂး၊ ဝေၚ်ကၠေံပွမကလိဂွံသမ္မုတိ ခမဳဂမၠိုၚ်တုဲ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၉.၁။ ပွံက်သာသၚ်္ကသိက္ခာပိုဒ်
၆၅၄) ပြာလုပ်ဒဂိုန်တုဲပ္ဍဲကြဴ မ္ဂးဂှ် ကုခမဳမဒၠိုက်ကတဵု နူဝှ်တုဲဂမၠိုၚ်။ တ္ၚဲဂိတုကထိုန်ပေၚ် မ္ဂးဂှ် သ္ဂးတဴ ကတ္တိကဂိတုကထိုန် လအိတ်ဂိတုဗြဲပန်ဂိတုရ။ ပ္ဍဲအရာ ယြဴဘာဂြိုပ်ဂမၠိုၚ် ဂှ် ဘာဂြိုပ်မ္ဂးဂှ် ဗွဲတွဵုမယုတ် ဘာမၞုံခရာမသုန်ကၠံဇဵုတ္ၚရ။
မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာရ မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲအာရှာမ် ဥပစာအာရှာမ် သ္ဂောံညာတ်ကေတ် ဌာန်လုပ် ဌာန်စ ဌာန်ဒတူ ဌာန်ဂဇအ် ဌာန်တိက် ကမၠတ်ဒမၠဂမၠိုၚ်ရ။
မၞုံကဵုပရိုက်ဘဲရ မ္ဂးဂှ် ပ္ဍဲအာရှာမ် ဥပစာအာရှာမ် သ္ဂောံညာတ်ကေတ် ကမၠတ်ဒမၠဂမၠိုၚ် မဂပ်ဝ်ဂစိုတ်လဝ်မၞိဟ်ဂမၠိုၚ်ရ၊ သ္ဂောံညာတ်ကေတ် ညးမဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးရ၊ သ္ဂောံညာတ်ကေတ်ညးမဂပ်ဝ်ၜုၚ်တက်ပြိုက်ပျဲရ။
ခမဳ မပဒတဴပ္ဍဲဘာဂမၠိုၚ် မၞုံသဘဴမဖှ်သာ်ဂှ်ဂှ် မ္ဂးဂှ် ခမဳ မပဒတဴပ္ဍဲဘာဂမၠိုၚ် မၞုံသဘဴရဴဝွံ။ နွံပၟိက် မ္ဂးဂှ် ရာဒနာမိက်မ္ဂး။ ပၞောဝ်ကဵုသ္ၚာဂမၠိုၚ်ပိဂတှေ် သ္ၚာမွဲမွဲဂတှေ် မ္ဂးဂှ် သကိုပ်ကီု သ္ၚာကီု သပိုၚ်ကီု။ သ္ဒးဒေပ်စွံပတန် ပ္ဍဲကွာန်ရ မ္ဂးဂှ် သ္ဒးစွံပ္ဍဲပွဳပွူ ကွာန်ဂေါစရဂါမ်ရ။ တၞဟ်နစာ်စ္ဍးကေုာံသ္ၚာဂှ်တုဲ ပဒတဴ ဟိုတ်မမိက်ကဵုမွဲမွဲ နွံကုခမဳဂှ် မ္ဂးဂှ် ဟိုတ်နွံမ္ဂး၊ ကေၚ်ကာထေက်ကဵုဒးပတုဲနွံမ္ဂး။
လုကဴကာလအပိုၚ်အခြာတြဴဗ္တမ် ခမဳဂှ် စာ်စ္ဍးကေုာံသ္ၚာဂှ်တုဲ ပဒတဴမာန်ရ မ္ဂးဂှ် နဒဒှ်စဵုကဵုဗၞတ်တြဴဗ္တမ် စာ်စ္ဍးတုဲ ပဒတဴမာန်ရ။ ဝေၚ်ကၠေံ ပွမကလိဂွံသမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ်တုဲ မ္ဂးဂှ် ပါဲကၠေံပွမကလိဂွံသမ္မုတိ ခမဳဂမၠိုၚ်တုဲ။ စာ်စ္ဍးလောန်လတူဂှ် ယဝ်ပဒတဴ မ္ဂးဂှ် အရှိုဏ်မရနုက်ကဵုထပှ် တိုန်မ္ဂး မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမသ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။
“ယွံတဳလပိုဉ်တအ် သ္ၚာအဲဍိက်ဝွံ သီုဟွံကလိဂွံသမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ် စာ်စ္ဍးလောန်လတူတြဴဗ္တမ်တုဲ ဂပ်ဝ်ပဒတဴဒးတုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ၚာဝွံ အဲဍိက် သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။
၆၅၅) သီုဟွံကလိဂွံ သမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲမစာ်စ္ဍးလောန်လတူတြဴဗ္တမ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်တုဲ စာ်စ္ဍးတုဲပဒတဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ သီုဟွံကလိဂွံ သမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲမစာ်စ္ဍး လောန်လတူတြဴဗ္တမ်ဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ စာ်စ္ဍးတုဲပဒတဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ သီုဟွံကလိဂွံသမ္မုတိ ခမဳဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲမစာ်စ္ဍးလောန်လတူတြဴဗ္တမ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီယုတ်ဒေက်တုဲ စာ်စ္ဍးတုဲ ပဒတဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။
ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သ္ပပစ္စုဒ္ဓိုရ် (သၠးကၠေံ) ဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်သ္ပပစ္စုဒ္ဓိုရ်တုဲဒှ်တုဲ ။ ပ ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်သၠးကၠေံဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ သၠးကၠေံတုဲမ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟွံကၠေံလေၚ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ကၠေံလေၚ်မ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟွံလီုလာ်အာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ လီုလာ်အာမ္ဂး။ ပ္ဍဲမဟွံတူအာပၟတ်ဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ဟွံဟွံကလိဂွံ သမ္မုတိခမဳဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဂပ်ဝ်ပၠံၚ်ၜးဏာတုဲ စာ်စ္ဍးတုဲ ပဒတဴမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။
ဟွံသၠးကၠေံ သ္ၚာမၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံတုဲ ပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲမယုတ်ဒေက်သၟဝ်တြဴဗ္တမ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလောန်မ္ဂ၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲမယုတ်ဒေက်သၟဝ်တြဴဗ္တမ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲမယုတ်သၟတ်တြဴဗ္တမ် မၞဒဴကဵုစၟတ်သမ္တီ ယုတ်ဒေက်မ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။
၆၅၆) စာ်စ္ဍးလုကဴတြဴဗ္တမ်တုဲ ပဒတဴမ္ဂး၊ စာ်စ္ဍးသၟဝ်တြဴဗ္တမ်တုဲ ပဒတဴမ္ဂး၊ စာ်စ္ဍးလုကဴတြဴဗ္တမ်တုဲ ပဒတဴတုဲပ္ဍဲကြဴ မွဲလှ်ေပၠန် တၞီလုပ်ဂါမသိမ် ‘အပိုၚ်အခြာကွာန်’ တုဲ ပဒတဴတုဲမှ ပါဲစ္ဍးအာမ္ဂး၊ အပ္ဍဲတြဴဗ္တမ် သ္ပပစ္စုဒ္ဓိုရ်မ္ဂး၊ သၠးကၠေံမ္ဂး၊ ကၠေံလေၚ်အာမ္ဂး၊ လီုလာ်အာမ္ဂး၊ တူအာပၟတ်မ္ဂး၊ ပၠံၚ်ၜးတုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဍုက်ကေဝ်ဒဒှ်ေဒယှ်တုဲ ဂိုၚ်ကေတ်အိုတ်မ္ဂး၊ ကလိဂွံသမ္မုတိမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။
သာသၚ်္ကသိက္ခာပိုဒ် နဝမတုဲရ။
၄.၃.၁၀။ ပရိဏတသိက္ခာပိုဒ်
၆၅၇) ပ္ဍဲအခိၚ်တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ သ္ပဒတဴတန်ဒၟံၚ် ပ္ဍဲဘာဇေတဝန် မဒှ်အာရှာမ် အနာထပိဏ္ဍိကသေဌဳ ဇရေၚ်ဍုၚ်သာရဝှ်ဂှ် ပ္ဍဲဍုၚ်သာရဝှ် ဂကောံဗေော်သွးမွဲ “တရာပ်ဖါပ်ဗ္စတုဲ ကြက်ဂြောပ်လတက်ကဵုဒါန် နသ္ၚာရ” ရဴဝွံ စဳရေၚ်တဴ ပိဏ္ဍပါတ် မွဲဟာန်ကေုာံသ္ၚာ ကုသၚ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် က္ညပြာပ်အာ ဂကောံဗော်သွးဂှ်တုဲ “ယွံဒကာတအ် သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဝွံ ဩဝ်ကဵုဒါန် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံ ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ။
ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ကဵုဒါန်ဟွံမာန်အိုတ်ရ၊ ပိုဲဍိက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ဇၟာပ်သၞာံရိုဟ်သၞာံ ပတန်စွံလဝ်ဝတ် ပိဏ္ဍပါတ်မွဲဟာန်ကေုာံသ္ၚာ ကုသၚ်အိုတ်ရ ရဴဝွံ (သ္ဂးအိုတ်ရ)။
ယွံဒကာတအ် သၟာဒါန် ညးကဵုဒါန် ကုသၚ်ဂမၠိုၚ် နွံဂၠိုၚ်ဂၠၚ်အိုတ်ရ၊ ပိဏ္ဍပါတ်ဂမၠိုၚ်နွံဂၠိုၚ်ဂၠၚ် ကုသၚ်အိုတ်ရ၊ ပိုဲညးဂမၠိုၚ် သ္ပနိဿယ်ဗ္ဒာဲကဵုမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ်တုဲ ညာတ်ကေတ်မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ဗွဲမဒးရးတုဲ သ္ပဒတဴဒၟံၚ် ပ္ဍဲဌာန်ဝွံအိုတ်ရ၊ မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ယဝ်ဟွံကဵုဒါန်ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်အိုတ်မ္ဂး၊ ဟွံကဵုဒါန်သာ်ဂှ်မ္ဂး ညးလဵုမွဲ ကြက်သ္ဂောံကဵုဒါန် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်ဂှ်ရော? ယွံဒကာတအ် သ္ၚာဂမၠိုၚ်ဝွံ ဩဝ်ကဵုဒါန် ကုပိုဲညးဂမၠိုၚ်အိုတ်ညိ ရဴဝွံ (ဟီုသ္ဂးအိုတ်ရ)။
ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ဂကောံဗော်သွးဂှ် ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် ဂပ်ဝ်ဟီုကရေဝ်ဂရောတ် အတေၚ်ဒှ်တုဲ သ္ၚာအတိုၚ်မဂပ်ဝ်စဳရေၚ်လဝ်ဂှ် ကဵုထောံဒါန် ကုခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ်တုဲ ပ္ဍဲကြဴ ကၠောန်ၜိုတ်သၚ် နကဵုပိဏ္ဍပါတ်ရ။
ယြဴခမဳဂမၠိုၚ် ဂပ်ဝ်စဳရေၚ်လဝ် ပိဏ္ဍပါတ်မွဲဟာန်ကေုာံသ္ၚာ ကုသၚ်ရ ရဴဝွံ တီအိုတ်ရ၊ “ဂပ်ဝ်ကဵုထောံဒါန် ကုခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ်တုဲရ” ရဴဝွံတုန် ဟွံတီအိုတ်ရ၊ ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် “ယွံဒကာတအ် ဩဝ်ကဵုဒါန်သ္ၚာ ကုသၚ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံ သ္ဂးအိုတ်ရ။
ယွံတဳလပိုဉ်တအ် ဟွံမွဲရ၊ တဳလပိုဉ်ဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် သ္ၚာအတိုၚ်မဂပ်ဝ် စဳရေၚ်လဝ်ဂှ် ကဵုလၟောဝ်ဏာ ဇကုတအ်အိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။
ခမဳပၟိက်အောန်ဂမၠိုၚ်ဂှ် “ခမဳတအ်ဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် သီုတီတဴသံဃိက လာဘ်မလၟောဝ်ဏာတုဲဂှ် မုဟိုတ် ကဵုလၟောဝ်ဏာ ကုဇကုတအ်အိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဟီုဂရိုဟ်အိုတ်ရ၊ ပျုတ်ဒ္ဒေက်အိုတ်ရ၊ ဟီုထ္ၜးဒုဟ်အိုတ်ရ။ ပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် ခမဳဂမၠိုၚ်ဂှ် ဟီုဂရိုဟ်တၚ်ဒုဟ်ခမဳဆဗ္ဗဂ္ဂဳဂမၠိုၚ် နဟိုတ်မဂၠိုၚ်အိုတ်တုဲ ဂရၚ်ပတီ ဟိုတ်ပရူပရာဝွံ ကုတဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲအိုတ်ရ ။ ပ ။
“ယွံခမဳတအ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သီုမတီတဴ သံဃိကလာဘ် မလၟောဝ်ဏာတုဲဂှ် ကဵုလၟောဝ်ဏာကုဇကုတအ်အိုတ်ရဟီုဂှ် ဍာံပြဟာ” ရဴဝွံ စၟဳစၟတ်သၟာန်သၟုက်ရ။ ဍာံပြရ ယွံကျာ်မၞုံပိုဉ် ရဴဝွံ (ဂရၚ်ပတီအိုတ်ရ)။
တဳလမၞုံပိုဉ်ကျာ်တြဲ မပတၠပိုဉ်တြဴပြကာ ဟီုဂရိုဟ်ရ ။ ပ ။ တြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် မုဟိုတ် မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သီုမတီတဴ သံဃိကလာဘ် မလၟောဝ်ဏာတုဲဂှ် မုဟိုတ်ကဵုလၟောဝ်ဏာ ကုဇကုတအ်အိုတ်ဂှ်ရော? ယွံတြုံမလ္ၚုသၟး (နူမဂ်ဖိုလ်) တအ် (ပွမၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် သ္ပဒး) ဝွံ ကုညးဟွံလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ဂမၠိုၚ်ဏီ တၞဟ်နပွမကဵုလျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ကီု ။ ပ ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံဟေၚ် ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးသိက္ခာပိုဒ်ဝွံအိုတ်ညိ။
၆၅၈) ယြဴခမဳမွဲ သံဃိကလာဘ် မလၟောဝ်ဏာတုဲဂှ် ကဵုလၟောဝ်ဏာ ကုဇကုမ္ဂး၊ (ကုခမဳ) ဂှ် ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ ရဴဝွံ (ဩဝ်စၞောန်ထ္ၜးအိုတ်ညိ ရဴဝွံ သ္ဂးရ)။
၄.၃.၁၀.၁။ ပွံက်ပရိဏတသိက္ခာပိုဒ်
၆၅၉) ယြဴ မ္ဂးဂှ် ယြဴဍေံမၞုံသဘဴဖှ်သာ်လဵု ။ ပ ။ ခမဳ မ္ဂးဂှ် ။ ပ ။ ပ္ဍဲအရာဝွံ ညးမအာစိုပ်ဒဒှ်ခမဳ နဉတ္တိစတုတ္ထကမ်ဝွံ ဂပ်ဝ်နွံပၟိက်ရဴဝွံမ္ဂး ခမဳရ။ တီရ မ္ဂးဂှ် အလဵုဇကုလေဝ် တီရ၊ ညးသအာၚ်ဂမၠိုၚ်လေဝ် ဟီုလဴ ကုခမဳဂှ်အိုတ်ရ၊ ညးဂှ်လေဝ် ဟီုလဴရ။
သံဃိက မ္ဂးဂှ် ဂပ်ဝ်ကဵုဒါန် ဂပ်ဝ်သၠးပွး ကုသၚ်တုဲဒှ်ရ။ လာဘ် မ္ဂးဂှ် သ္ၚာပိဏ္ဍပါတ် ဘာဂဥုဲ မဒှ်ကြိယာဗာပၟၚ်ပၟဲလမျီု မစှေ်စးကဵုယဲချိုတ်ရ၊ ဗွဲတွဵုမယုတ် ကဠောံကြကောတ်ကီု ဆုဒကကီု တောဝ်တသာ်ရောၚ်။ လၟောဝ်ဏာတုဲ မ္ဂးဂှ် “ကြက်ကဵုဒါန်အိုတ်ရ၊ ကြက်သ္ပအိုတ်ရ” ရဴဝွံ ဂပ်ဝ်မြော်တိတ်ပါၚ်ရ။
ကဵုလၟောဝ်ဏာကုဇကုမ္ဂး၊ ဟိုတ်နူပယောဂ ပွမပတိတ်ဇြဟတ် ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ၊ ဟိုတ်ပွမကလိဂွံ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမသ္ဒးသၠးကၠေံရ၊ သ္ဒးသၠးကၠေံ ကုသၚ်ကီု ကုဂိုဏ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုရ။ ယွံခမဳတအ် ရဴဝွံ သ္ဒးသၠးကၠေံရ ။ ပ ။ “ယွံတဳလပိုဉ်တအ် အဲဍိက် သီုမတီတဴ သံဃိကလာဘ် မလၟောဝ်ဏာတုဲဝွံ ဂပ်ဝ်ကဵုလၟောဝ်ဏာ ကုဇကုဒှ်တုဲ မၞုံကဵု (ဝိနယ်ကမ်) ပွမဒးသၠးကၠေံရ၊ လာဘ်ဝွံ အဲဍိက်သၠးကဵုကုသၚ်ရ” ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ရ ။ ပ ။ ရဴဝွံ ဒးကလေၚ်ကဵုအိုတ်ရ ။ ပ ။ ကလေၚ်ကဵုကုတဳလပိုဉ်ရ၊ ရဴဝွံ (ဒးကလေၚ်ကဵုရ)။
၆၆၀) ပ္ဍဲမလၟောဝ်ဏာတုဲဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလၟောဝ်ဏာတုဲတုဲ ကဵုလၟောဝ်ဏာဇကုမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ရ။ ပ္ဍဲမလၟောဝ်ဏာတုဲဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာတုဲ ကဵုလၟောဝ်ဏာဇကုမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲမလၟောဝ်ဏာတုဲဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟဂပ်ဝ်လၟောဝ်ဏာတုဲတုဲ ကဵုလၟောဝ်ဏာဇကုမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ လၟောဝ်ဏာကုသၚ်တုဲဂှ် ကဵုလၟောဝ်ဏာ ကုသၚ်သအာၚ်ကီု ကုစေတဳကီုမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ လၟောဝ်ဏာ ကုစေတဳတုဲဂှ် ကဵုလၟောဝ်ဏာ ကုစေတဳသအာၚ်ကီု ကသၚ်ကီု ကုပူဂိုလ်ကီုမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ လၟောဝ်ဏာ ကုပူဂိုလ်တုဲဂှ် ကဵုလၟောဝ်ဏာ ကုပူဂိုလ်သအာၚ်ကီု ကုသၚ်ကီု ကုစေတဳကီုမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။
ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်လၟောဝ်ဏာဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီလၟောဝ်ဏာတုဲမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်လၟောဝ်ဏာဏီဂှ် မၞုံကဵုသၠေဟ်ပၟာမ္ဂး၊ ဒးအာပတ်ဒုက္ကဋ်ရ။ ပ္ဍဲမဟဂပ်ဝ်လၟောဝ်ဏာဏီဂှ် မၞုံကဵုစၟတ်သမ္တီ ဟဂပ်ဝ်လၟောဝ်ဏာဏီမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ ၆၆၁) “မုရဴပ္ဍဲမွဲ သ္ဂောံကဵုဒါန်အိုတ်ဂှ်ရော?” ရဴဝွံ ဂပ်ဝ်သၟာန်မ္ဂး “ယြဴပ္ဍဲဌာန်မွဲ ကပေါတ်ဒါန်မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် ကလိဂွံ ပွမပြဘိုဂ်သုၚ်စောဲကီု ပွမစဳရေၚ်ကီုရ၊ တန်တဴ ဗွဲမလအ်လလေဝ် ဒှ်ရ၊ ပ္ဍဲဌာန်ဂှ် ဩဝ်ကဵုဒါန်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံကီု၊ ဟွံသေၚ်သာ်ဂှ်မ္ဂး ယြဴပ္ဍဲဌာန်မွဲ စိုတ်မၞးတအ်ညးဂမၠိုၚ် လျုၚ်ဇြုၚ်သ္ဍိုက်ရ၊ ဩဝ်ကဵုဒါန် ပ္ဍဲဌာန်ဂှ်အိုတ်ညိ” ရဴဝွံကီု သ္ဂးမ္ဂး၊ ဟွံဒးအာပတ်ရ၊ ကုခမဳကြအ်ဥမ္မတ် ခမဳကလိလောန်ကၠာတဲ ဟွံဒးအာပတ်ရ။ (ပရိဏတသိက္ခာပိုဒ် ဒသမတုဲရ) ပတ္တဝဂ်တတိယတုဲရ။
ဝဂ်ဂှ်ဗွဲခမ္ဍန်
ပတ္တသိက္ခာပိုဒ်ၜါ၊ ဘေသဇ္ဇသိက္ခာပိုဒ်၊ ဝဿိကသိက္ခာပိုဒ်သၞုက်ဗြဲ၊ ပဉ္စမသိက္ခာပိုဒ် ပွမပၠံၚ်ၜး၊ သုတ္တဝိညတ္တိသိက္ခာပိုဒ် ပွမကဵုတုတ် အလဵုဇကု၊ အစ္စေကသိက္ခာပိုဒ်၊ သာသၚ်္ကသိက္ခာပိုဒ်၊ သံဃိကပရိဏတသိက္ခာပိုဒ်။ ဣဝွံတုန် ဗွဲခမ္ဍန်ရောၚ်။
၆၆၂) ယွံတၠဇမၠိၚ်အာယုက်တအ် အာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ဂမၠိုၚ်ပိစှော်ဝွံ ဂပ်ဝ်စၞောန်ထ္ၜးဗွဲသရုပ်တုဲအိုတ်ရ၊ ပ္ဍဲအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ဂမၠိုၚ်ပိစှော်ဂှ် သၟာန်တဳလပိုဉ်ဂမၠိုၚ်ရ၊ သအးဇ္ၚးနူအာပတ်အိုတ်ရဟာ၊ မရနုက်ကဵုၜါဝါလေဝ် သၟာန်ရ၊ သအးဇ္ၚးအာပတ်အိုတ်ရဟာ၊ မရနုက်ကဵုပိဝါလေဝ် သၟာန်ရ၊ သအးဇ္ၚးနူအာပတ်အိုတ်ရဟာ၊ တၠဇမၠိၚ်အာယုက်တအ်ညးဂမၠိုၚ် ပ္ဍဲအာပတ်နိဿဂ္ဂိပါဲစိုတ်ဂမၠိုၚ်ပိစှော်ဝွံ သအးဇ္ၚးနူဘာပတ်အိုတ်ရ၊ ဟိုတ်ဂှ်ရ ဒၟံၚ်သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဇြဇြအိုတ်ရ၊ ရဴဝွံ နမဒၟံၚ်သ္ၚိတ်သ္ၚိတ်ဇြဇြဂှ် ဂွံသမ္တီကေတ် ဒဒှ်မသအးဇ္ၚးနူအာပတ်ဝွံရ။ ခဏ်နိဿဂ္ဂိတုဲရ။
ပါဠိပါရာဇိကဏ် ဘာသာမန် အာစိုပ်ဒတုဲရောၚ်။
၁ ၊ ဆဗ္ဗဂ္ဂဳ— မေတ် ဘုမ် ပဏ် လ၊ အသ် ပုန၊ ခမဳယုတ်တြဴတၠ၊ ဂကောံခမဳတြဴဇကုခမတွံဂး မေတ္တိယ၊ ဘုမ္မဇက၊ ပဏ္ဍုက၊ လောဟိတက၊ အဿဇိ၊ ပုနဗ္ဗသု ဂှ်ကော်ခဴစဆဗ္ဗဂ္ဂဳရ။
၂၊ ညံင်ရဴဒၞါဲဂၠဴဂမၠိုင် တန်တဴဒၟံင်မ္ဂးဂှ် ဟွံမွဲကဵုလၟေင်ဂၠံင်တုဲ ညံင်ရဴကော်ဒၟံင် ၜါပိမွဲဂကောံကီု ကွာန်မတန်တဴကောံဒၟံင် ၜါသ္ၚိပိသ္ၚိမွဲဂကောံ။
၃၊ တၞဟ်နပိုင်ခြာထ္ၜး ကဵုဂြိုပ်တုဲ ဥပစာကွာန်ဂှ် သီုဟွံပါပ္ဍဲသိက္ခာပိုဒ်ဂှ် ပံက်ထ္ၜးရ။
၄၊ ဒကှ်ဗတာၚ်၊ ဒကှ်ဗကေတ်၊ ဒကှ်ဒမျိုၚ်
၅၊ ပ္ဍဲလ္ၚဴသ္ၚုၜါရဲဂှ် စုတ်ၜဲမွဲမွဲဂကူ နှဴထောံပိရဲတုဲ ယာဂုၜိုဟ်လဝ်ရ- အဋ္ဌကထာ
နိဿဲ
(ပါဠိမဟာဝဂ် ဘာသာမန်) − တြးပတိတ် နူဂကောံပါဠိပိဋကတ် ကၠာဲစၠောံဘာသာမန်၊ သာသနာ−၂၅၆၀၊ ဍုၚ်−၁၃၇၉၊ ခရေစ်−၂၀၁၇