နာဲထောန်သိင်

အစာထဝ်သောန် (နာဲထောန်သိၚ်) ဝွံ ကတဵုဒှ်မၞိဟ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၂၇၉ ဂိတုမြေက္ကၠသဵု ၂ စွေက် (၃၀/၁၁/၁၉၁၇) မဒှ်ကောန်နာဲအံၚ်ဒေါန် မိယှိုဲဏှေတ် မဒှ်ဇတိကွာန်ကဒဵုရ၊ စဵုကဵုအံၚ် (၆)တန်ဂှ် တိုန်လဝ် ပ္ဍဲဘာအလဵုအသဳ ပ္ဍဲကွာန်ကဒဵုရ၊ စနူတန်စတုတ္ထဂှ် တိုန်လဝ်အပ္ဍဲအလဵုသေဳအၚ်ကလိက်၊ဗၟာ ပ္ဍဲဍုၚ်မတ်မလီုရ၊ အဃောမတိုန်ဒၟံၚ်ဒစာံ တန်ဂှ် (၁၉၃၅) ကွးဘာတန်ဇမၞော် ဒစိတ်ကဵုစှ်တန်တအ် ဟိုတ်နူဟွံဒးပၟိက်စိုတ် ကုအစာၝောံအၚ်ကလိက် Miss.Bodeker တုဲ စန်ဒက်ကၠုၚ် ကွးဘာတန်သၟတ်တအ်တုဲ သွက်ဂွံဗကိုပ်ဗဗေၚ် အလုံမွဲဘာဂှ် ပါလုပ်အာကီုရ၊ အတိုၚ်ကွးဘာတအ်မအာတ်မိက်လဝ်ဂှ်ရ အစာၝောံဂှ် ဒးပြံၚ်ပဆုဲထောအ်ဘာတၞဟ်တအ်ရ။



ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၃၅-၁၉၃၆ ကွးဘာတန်သမၠုၚ်တအ် အာတ်မိက်အစာဇၞော် သွက်ဂွံဒက်ပတန် ဂကောံသမဂ္ဂကွးဘာဂှ် အစာဇၞော်ဟွံကဵုအခေါၚ်တုဲ ကွးဘာတအ်ဒက်ပတန်သမဂ္ဂကွးဘာ မ္ၚးအရှာံဘာတ၊ ပ္ဍဲဂကောံဂှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာ နာနာမွဲဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ဂှ်ရ၊ အစာဇၞော်ဂှ် စောဲလဝ်ဂှ်ရ ဖန်ဇန်ညံၚ်ကွးဘာ ဂွံကလိုက်ကမဵုတုဲ သွဟ်လိက်တုဲဂှ် ဒးဒုၚ်နုက်ပတိတ်နူဘာရ၊ ဆ္ဂးအာတ််မိက်ပတိုန်ထ္ၜး ကုဌာနပရေၚ်ပညာတုဲ ကလေၚ်ဂွံအခေါၚ်တိုန်ဘာပၠန်ရ။



ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵုကွးဘာပ္ဍဲသၞာံ၁၉၃၈ မဒှ်အခိၚ်ဗိုလ်အံၚ်ကျဝ် ဒးဒုၚ်တက်ဂစိုတ်ဂှ် တၞဟ်နကလိဂွံဩန်ဂအုံ သွက်ကွးဘာတအ်ဂှ် ဗက်ဒုၚ်ဒါန်ဂၠါဲပကောံကဵုဩန် ပ္ဍဲဒေသဂဒဵုကအ်နှာတ်ရ၊ ကာလသွဟ်စှ်တန်ဂှ် ဟိုတ်နူအံၚ်အာ နကဵုဂုဏ်တၟေၚ် ၜါဘာသာ (ဂၞန်၊---) တုဲ ကလိဂွံလာပ်ထံက်ပၚ်ဘာ သကဝ်လာယှေပ် တိုန်တက္ကသဵုလ္ဂုၚ် နကဵုဩန်ဂိတု မွဲဂိတု ၃၅ိ ဒကေဝ်ရ၊ အပ္ဍဲဘဝကွးဘာတက္ကဝဵုဂှ် လုပ်ချဳဓရာၚ်လဝ် အပ္ဍဲဂကောံဗော်သွးမန် အလုံဍုၚ်ရာမညကီု သီုကဵု ဂကောံသၟတ်မန် ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။ဘစိုပ်သၞာံ ၁၉၄၅ဂှ် ကလိဂွံမဟိမုဒဳဂရဳသိပ္ပံရ၊

နူကဵုဂကောံဗော်သွးမန်အလုံဍုၚ်ရာမည ကဵုတာလျိုၚ် နဒဒှ်ဂဥုပ်ခညာဒေသကျာ်ခမဳ(၈)ပွိုၚ်ဍုၚ်တုဲ ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ် နူသၞာံ ၁၉၄၉ ရ၊ အကြာဂှ် နဒဒှ်ညးတာလျိုၚ်ညးအုပ်ကာနာနာခရိုၚ်ဗော်ရာမညဂှ်ကီုရ၊ အဃောဂှ် ၜိုန်ရဂွံဒုၚ်ရုဲစှ် သွက်ဂွံအာတိုန်ဘာတက္ကသသိုလ် ပ္ဍဲတက္ကသိုလ်မဳချဳဂါန် ( Michigan University ) နွံအပ္ဍဲကၟိန်ဍုၚ်အမေရိကာန် ကီုလေဝ် ဟိုတ်နူဟွံမိက်ဗလးကမၠောန်ပရေၚ်ကောန်ဂကူတုဲ အခေါၚ်ဂှ် ဒုၚ်ဗလးကၠေအ်တဲရ။



ကါလမန်တအ် ဒးကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် နကဵုနဲကဲလွပ်လွဟ်ဂှ် နူသၞာံ ၁၉၄၉ -၁၉၅၈ ညးလေဝ်ဒးတိတ်အာကီု တုဲ ညးကေတ်လဝ်တာလျိုၚ် နဒဒှ်မၞိဟ်မဆက်ဆောံဍုၚ်သ္အာၚ်မန်ကရေၚ် ပ္ဍဲဍုၚ်ဗြဝတဳရ၊ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၅၀ဂှ် ညးယိုက်ဂၠေၚ် လဝ်တာလျိုၚ် ပ္ဍဲရုၚ်ဆက်ဆောံဍုၚ်သအာၚ်မန်ရေၚ် မၞုံဍုၚ်က္ၜၚ်ကံက်ဂှ်ကီုရ။





ကာလဂကောံနာဲအံၚ်ထောန် ကဵု နာဲထောန်မိုၚ်တအ် ပံၚ်ကောံတုဲ ဒက်ပတန်လဝ် ဂကောံဒပ်ပံၚ်ကောံမန် မနွံဌာနဇၞော် ပ္ဍဲကွာန်ပြအ်ဂှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာဂှ် ကေတ်လဝ်တာလျိုၚ်ကီုရ၊ ဂတယးသၞာံဂှ် ဂကောံဒပ် ပံၚ်ကောံဂှ် ကလေၚ်ပံက်ကၠေအ် ဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန်ဂှ် နဒဒှ်ဒုဥက္ကဌဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ရ။ ကြဴနူဗော်ပၠတရဴဍုၚ်မန် လုပ်ဖျေဟ်လွဟ်ကုအလဵုသဳဖသပလဂှ် ကာလဗောပၠတရဴဍုၚ်မန် ကလေၚ်ရုဲစှ်မၞိဟ်တာလျိုၚ်တၟိဂှ် နဒဒှ်ညးအုပ်ကာနာနာဂှ် ဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်လဝ်ရ၊ အပ္ဍဲအခိၚ်ဂှ် မယိုက်ဂၠေၚ်ဒၟံၚ်တာလျိုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲကမ္မတဳကမၠောန်ပညဳသၟဟ် သွက်ဂွံဗမံက်ပတိုန်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် နဒဒှ်ကမ္မတဳဗဟဵုမွဲဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ကီု၊ ပ္ဍဲသဘၚ်ရုဲမာဲသၞာံ ၁၉၆၀ဂှ် ဒုၚ်ရုဲမာဲ ပ္ဍဲပွိုၚ်ဍုၚ်ၜါသွာၚ်တုဲ ဟွံကလိဂွံအံၚ်ဇမၞးကီု၊ သဘၚ်ကောံဓရီုတွဵုရးပံၚ်ကောံ ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တအ် မကၠောန်ဗဒှ် ပ္ဍဲဍုၚ်တံၚ်ကျဳဂှ် တိုန်စပ်လဝ်ကီု၊ ပ္ဍဲကမ္မတဳဗမံက်တွဵုရးဍုၚ်မန်ဂှ် ယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်ကီု ရဴသာ်ဝွံယိုက်ဂၠေၚ်လဝ်တာ လျိုၚ်ကောန်ဂကူဟွံကဵုသရုၚ်ၜက်ရ၊ ၜိုတ်ဂစာန်လဝ်သီုဖအိုတ်ဂှ် စိုပ်သၞာံ ၁၉၆၂ ဂိတုမာတ် ၂ ဂှ် ဒပ်ပၞာန် သဳအဝဵုတုဲ လှေက်အာသၟဝ်ဒပ်ပၞာန်တုဲ သီုဒးဒုၚ်ကြိုၚ်ထောအ် ပ္ဍဲထံၚ်မတ်မလီုတုဲ စိုပ်သၞာံ ၁၉၆၈ဗဂိတုဖေဖဝ်ဝါရဳ (၂၈)ဂှ် ဂွံတိတ်ဗၠးကၠုၚ်ရ။



ဗၠးတိတ်နူထံၚ်တုဲ ကမၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဂှ် အခေါၚ်ကၠောန်ဟွံမွဲတုဲ ဆဂး ကၠောန်လိက်ပတ်ယေန်သၞာၚ် မပတံ တ္ၚဲကောန်ဂကူမန်၊ ဗတောန်လိက်ပတ်၊ ချူလိက်ပတိတ်လိက် လိက်မန်တြေံ မပတံကဵုလိက်တၟအ်တအ်ဂှ် ဆက်ကၠောန်အာဒၟံၚ် လၟိုန်ကာလရ။ စိုပ်သၞာံ၁၉၈၈ ပရေၚ်ကလိုက်ကမဵုအလုံမွဲဍုၚ် ကတဵုဒှ်တုဲ အခေါၚ်ကၠောန်ပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန် စမံက်ကၠုၚ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၈၈ ဂိတုသေပ်တေန်ပါ (၁၇) ဒက်ပတန် ဂကောံဒဳမဝ် ကရေဇြဳ ကောန်ဂကူမန်ဂှ် နဒဒှ် ဥက္ကဌမွဲ ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ်တုဲ ပ္ဍဲသဘၚ်ရုဲမာဲ ၁၉၉၀ဂှ် ဒုၚ်ရုဲမာဲပွိုၚ်ဍုၚ်ဇြပ်ဗု စၟတ်(၂) တုဲဂွံဒုၚ်ရုဲစှ်ရ၊ စိုပ်သၞာံ ၁၉၉၁ ဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ (၃၀)ဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ ဒးဒုၚ်ဖျေဟ်ထံၚ် ပွိုၚ် ၂၁ သၞာံရ။ ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳကောန်ဂကူမန်လေဝ် တၠအဝဵုတအ်ထ္ၜးဟိုတ် ဂကောံဟွံမောန်ဓရောန်တုဲ ဒးဒုၚ်စၟတ်သမ္တီ ဂကောံဟွံလုပ်သၞောဝ်မွဲရ။ စိုပ်သၞာံ ၁၉၉၄ ဂှ် ဂွံဗၠးတိတ်ကၠုၚ် နူထံၚ် သီုကဵုနာဲၚိုဲတုၚ်ရ။







ဗၠးတိတ်နူထံၚ်ဗက် ပံၚ်တောဲကဵုဂကောံကောန်ဍုၚ်အရၚ်တၞဟ်တအ်တုဲ ချဳဓရာၚ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအရာမအာတ်မိက် ညံၚ်ဂွံဆဵုဂဗပိက္ဍိုပ်ကျာတအ်ရ၊ စိုပ်သၞာံ ၁၉၉၈ ဂိတုသေပ်တေန်ပါ (၆) ဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ် ကြိုၚ်လဝ် အပ္ဍဲသ္ၚိကၟုဲ တၠအဝဵုတုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၉၉ ဂိတုအေပြဳဂှ် ဂွံဗၠးတိတ်ကၠုၚ်ရ၊ ဆဂးပ္ဍဲဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ (၃)ဂှ် ဒးကလေၚ်ဒုၚ်ရပ်ပၠန်ရ၊ ဟိုတ်နူပရေၚ်ထတ်ယုက်တုဲ စိုပ်သၞာံ ၂၀၀၀ဂှ် ဂွံအခေါၚ်တိတ်လွဳယဲမ္ၚးရ၊ပရေၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာပၠန်လေဝ် အရီုစိုတ်ညးဂၠးတိ ဂၠိုၚ်ကၠုၚ်တုဲ ကၠုၚ်ဆဵုဂဗကုသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဍုၚ်ဗၟာဂှ် ညးဂွံဆဵုကဵုမၞိဟ်စၞးကုလသမဂ္ဂ၊ ညးစၞး အာၚ်အေဝ်အဝ်၊ ညးစၞးအဳယူတအ်ရ။



ကာလသၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်တအ် ဒက်ပတန်ကမ္မတဳစၞးကၠတ်ထဝ် (CRPP) ဂှ် နဒဒှ်မၞိဟ်စၞး ဂကောံဒဳမဝ်ကရေသဳ ကောန်ဂကူမန်ဂှ် ပါလုပ်လဝ်ကီုရ။ ပၞောဝ်ကမ္မတဳစၞးကၠတ်ထဝ် ၁၈ တၠတအ်ဂှ် မၞိဟ်ဒ္စိတ်တၠတအ်ဂှ် ဒးဒုၚ်ရပ်တုဲ သၟေဟ်မၞိဟ်ဒ္စိတ်တၠ (သေံ၊ ဇဵုမဳ၊ ရခေၚ်၊ မန်) တအ် ပတိတ်လိက်တၚ်လစွံစိုတ် လ္တူဂၠံၚ်တရဴပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်အလဵု အသဳတၠအဝဵုပၞာန်တအ် မကၠောန်သဘၚ်သဳကၠဳကောန်ဂကူဂှ်ရ၊



နာဲထောန်သိၚ်ဝွံ အ္စာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်ဗွဲသာမညမွဲဟွံသေၚ်ရ၊၊ ညံၚ်ရဴညးအာက္ဍိုပ် အလုံသွက်ဂကူမန်မာန်ဂှ် ကောန်ဍုၚ်အရၚ်တံလေဝ် ကဵုက္ဍိုပ်ကုညးမာန်ကီုရ၊ ပ္ဍဲအကြာဗွဳဗွိုၚ်မၞိဟ်သာမညတံတှ်ေ တီလဝ်ညးနဒဒှ် သၟာပရေၚ်ဍုၚ်ကွာန်မွဲရ၊ ညးဝွံ ဒှ်မၞိဟ်နွံကဵုပရေၚ်ပိုန်ဒြပ်ဗွဲမဍိုက်ပေၚ်အိုဟ်တၟိုဟ်တုဲ ကမၠောန်ပရေၚ်ဂကူလေဝ် ဗွဲလၟေၚ်အယုက်ညးကဵုခေတ်ကါလ အခိၚ်ဟွံသ္ကုတ်ပိုတ် ယိုက်ဂၠေၚ်ကၠုၚ် ဒၠေၚ်သွက်ဂကူရ၊ ညးဝွံဒှ်မၞိဟ်မစိုန်သ္ကီု ပရေၚ်လိက်ပတ် လိက်တၟအ်တံတုဲ လိက်မဒှ်အထံက်အပၚ် သွက်ဂကူဂွံနိဿဲလေဝ် ညးပကောံပကေဝ် ပ္တိတ်လဝ် နကဵုဘာသာမန်ဗၟာ နွံဗွဲမဂၠိုၚ်ဂၠၚ်ကီုရ၊၊





က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်အာဇာနဲမန် နာဲထဝ်သောန်ဝွံ ကလိဂွံအယုက် (၉၈) သၞာံ သက္ကရာဇ်ခရေတ်(၂၀၁၄) ဂိတုနဝ်ဝေန်ပါ (၇) စုတိအာ နကဵုယဲမၞိဟ်အယုက်ဇၞော် ပ္ဍဲသ္ၚိဒၟံၚ်ညး အရာပ်သုဝဏ္ဏဘုံ လ္တူဍုၚ်လ္ဂုၚ်တုဲ ရုပ်ကလာပ်ညးမသှ်ေမံၚ်ဂှ် နဝ်ဝေန်ပါ (၉) ဂှ် စံၚ်ဇွဂြဇုတ်ညးတုဲဒှ်အာ ပ္ဍဲသုသာန်ဍုၚ်လ္ဂုၚ်ရ။



နိဿဲ

၁၊ပရိုၚ်သၞံၚ်တိုၚ် imna Mon News 2014\n

၂၊ ဝၚ်က္ဍိုပ်သ္ကိုပ်မတဝ်စၞေဟ်ကၠုၚ် သွက်ဗ္ၜးၜးဂကူမန်ဂမၠိုၚ် ကၞပ်မွဲ (၁) ၂၀၀၇