ပွိုင်ဍုင်သဓီု

ပွိုင်ဍုင်သဓီု (အၚ်္ဂလိက်: Ye Township) (Burmese: သထုံမြို့နယ်) ဂှ် ဒှ် ပွိုင်ဍုင်မွဲ မနွံ ပ္ဍဲခရိုင်သဓီု၊ တွဵုရးဍုင်မန်, ကၟိန်ဍုင်ဗၟာရ။[၁]:2 ပွိုင်ဍုင်သဓီုဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ဍုင်ၜါဍုင် ကွာန်ဗွဲမဂၠိုင်တုဲ ဍုင်သဓီုဂှ် ဒှ်ဍုင် ဒတန်ရုင်သၟိင်တၠရ။ ပွိုင်ဍုင်သဓီုဂှ် နွံကဵု ဂြိုပ်ဒဵု ကၠအ်ဗ္ၚဂၠိုင်ရ။

ဝင်
ဍုင်သဓီုဝွံ ဒှ်ဒၞာဲဍုင်မန်တြေံ ယၟုမြဟ်တမ္ညဝ်ဒၟံင် နကဵု "သုဝဏ္ဏဘုမ္မိ" တုဲ ဒှ်ဒတန်သာသနာ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ မဇၞော်မောဝ်တုဲ အတိုင်ဝင်မ္ဂး ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာ နူကဵု ဍုင်သဓီုဂှ် ပြးဇးအာ ဒေသတၞဟ် ဗီုကဵု ဍုင်ဗုကာံတအ်ရ။ နူခေတ်ဒုတိယသုဝဏ္ဏဘူမိ (သုဓမ္မဝတဳ) သၟိင်သူရိယစန္ဒာ မပတန်လဝ်ဂှ် ပ္ဍဲသၟိင် မရနုက်ကဵု (၅၅) အဆက် ပ္ဍဲသက္ကရာဇ်သာသနာ ၂၃၅ ဂှ် မှာထေရ်သောနထေရ် ကဵု ဥတ္တရထေရ် မွဲဟာန်ကေုာံ ခမဳမသုန်ဇကု က္ညစိုပ်ကၠုင် ဍုင်သဓီုတုဲ သာသနာဗုဒ္ဓ စဇၞော်မောဝ်ကၠုင်ရ။

ပ္ဍဲခေတ် ကြဴနူခေတ်အင်္ဂလိက်တုဲ ဌာနဝန်ဇၞော်ကေင်ကာအပ္ဍဲဍုင် ကေုာံ ပရေင်သာသနာ လလောင်တြး ဍုင်သဓီု နဒဒှ် ဍုင်မွဲ ပ္ဍဲစၟတ်တ္ၚဲ (၂၉-၁၁-၁၉၇၂)ဂှ်ကီု၊ နူကဵုဌာနဝန်ဇၞော်ဂှ်ပၠန် စၟတ်တ္ၚဲ (၃၀-၁၂-၁၉၇၂) ဂှ် လလောင်တြး စၟတ်သမ္တီ ပွိုင်ဍုင်သဓီုရ။ နူကဵု ဌာနဝန်ဇၞော်ကေင်ကာအပ္ဍဲဍုင်ဂှ် ဍုင်သုဝဏ္ဏဝတဳဂှ် နဒဒှ် ဍုင်မွဲ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်သဓီုဂှ် လလောင်တြး စၟတ်သမ္တီလဝ် ပ္ဍဲ (၁၃-၀၃၀၂၀၁၄) ဂှ်ရ။[၁]:1

ဒတန် ကေုာံ သမၠဲ
ပွိုင်ဍုင်သဓီုဂှ် နွံ ပ္ဍဲလေတ္တဳတွဒ်သၟဝ်ကျာ အကြာ ၁၆ ဒဳဂရဳ၊ ၄၅ မိနေတ် ကဵု ၁၇ ဒဳဂရဳ ၇ မိနေတ်၊ ကဵု လံင်ဂျဳတွဒ်ဗမံက် အကြာ ၉၇ ဒဳဂရဳ ၁၀ မိနေတ် ကဵု ၉၇ ဒဳဂရဳ ၃၀ မိနေတ်။ သမၠဲပွိုင်ဍုင်ဂှ် ဗမံက် ကဵု ပလိုတ် နွံ ၂၁ တိုင်၊ သၠုင်ကျာ ကဵု သၟဝ်ကျာ နွံ ၂၆ တိုင်။ အလုံမွဲပွိုင်ဍုင်သဓီုမ္ဂး နွံ စတုရံတိုင် ၅၃၇.၉၁၄။ ပ္ဍဲဂှ် ဍုင်သဓီုဂှ် နွံ ၆.၈၀ စတုရံတိုင်၊ တုဲ ဍုင်သုဝဏ္ဏဝတဳဂှ် နွံ ၁၁.၆၇ စတုရံတိုင်ရ။

ပွိုင်ဍုင်သဓီုဂှ် ပယျဵုဆက်ဒၟံင် ကု လပါ်ဗမံက်မ္ဂး ဒးပွိုင်ဍုင်ဘာအင်၊ လပါ်သၠုင်ကျာ ဒးပွိုင်ဍုင်ပံင်၊ လပါ်ပလိုတ် ဒးမှာသၟိတ်မုတ္တမ၊ လပါ်သၟဝ်ကျာ ဒးပွိုင်ဍုင်ၜဳကလေင် ရ။[၁]:14

ပထဝဳ
တိ
ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်သဓီုဝွံ နွံလတူ ဗလးၜဳ ဗွဲသၟဟ်မ္ဂး ၜိုတ် (၇၁.၆) ပေတုဲ လဒေါဝ်ပွိုင်ဍုင်ဂှ် နွံကရောင်ဍုင်မွဲ ပွိုင်ဍုင်လပါ်ဗမံက် တိသၠုင်တုဲ သဝ်စှ်ေ လပါ်ပလိုတ်ရ။ ပ္ဍဲကရောင်ဒဵု မဒြေပ်အာဒၟံင် ဗွဲသၠုင်ကျာ ကဵု သၟဝ်ဂှ် ဂြိုပ် ကုန်ဒဵု နွံဂၠိုင်ရ။ ဒဵုသၠုင်အိုတ်ဂှ် ဒှ်ဒဵုဝင်စိင် (ဝင်းစိန်တောင်) တုဲ နွံသမၠုင် ၁၂၃၂ ပေ လတူဗလးၜဳတုဲ ဒၞာဲသဝ်အိုတ်ဂှ် ဒှ်ကွာန်ကအ်တိဍောတ် (ကတိုက်ကလေး) ရ။[၁]:2
ဍာ်
ပွိုင်ဍုင်သဓီုဝွံ ဒှ်ဒေသဒၞာဲ ၜဳ၊ ကြုင် စောဝ်မဂၠိုင်တုဲ ကြုင် စောဝ်တအ်ဂှ် ဇွောဝ်စှ်ေဒၟံင် နူနူသၟဝ်ကျာ စှ်ေအာ လပါ်သၠုင်ကျာအိုတ်ရ။ ၜဳမၞိဟ်မတီဂၠိုင်ဂှ် ဒှ်ၜဳ(ဒုံသမိ) မဇွောဝ်စှ်ေဒၟံင် နူ နူသၟဝ်ကျာ ကဵု သၠုင်ကျာရ။ ဍာ်ၜဳဝွံ ဒှ်ဍာ်ၜဳပတေက်တုဲ သီုဍာ်လွပ် ညးဒေသတအ်ရ။[၁]:2

ရာသဳဥတု
ပွိုင်ဍုင်သဓီုဝွံ ဒှ်ဒေသဂမ္တဴတုဲ ဓါတ်ဂမ္တဴ သၠုင်အိုတ် စဵုကဵု ၄၁.၁C° နွံတုဲ သဝ်အိုတ်ဂှ် နွံ ၁၂.၀C° ရ။ [၁]:2 ပွိုင်ဍုင်သဓီုဝွံ အခိင်ကသီု ဒှ်ဒၞာဲ ဗြဲမဂူဂၠိုင်တုဲ ပွိုင်မွဲသၞာံ တ္ၚဲဗြဲမဂူ နွံအကြာ ၁၂၂ - ၁၅၀ တ္ၚဲတုဲ ဘဲဒဏ် ဗၠိုတ်ဍာ်ဂှ် မကလေပ် ကတဵုဒှ်စလေပ်ရ။ တုဲပၠန် လဗိုတ်ကျာလေဝ် ကတဵုဒှ်မာန်ကီုရ။[၁]:4

လၟိဟ်မၞိဟ်
ပွိုင်ဍုင်သဓီုဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၉ ဂှ် နွံလၟိဟ်မၞိဟ် ၂၃၉၃၀၄ တၠ။ ပ္ဍဲဂှ် ဂကူကချေင် ၄ တၠ၊ ဂကူကရေင် ၈၄၈၂၂ တၠ၊ ဂကူချေင် ၂၇ တၠ၊ ဂကူမန် ၄၉၆၅ တၠ၊ ဂကူဗၟာ ၇၉၀၁၂ တၠ၊ ဂကူယခေင် ၃၂ တၠ၊ ဂကူသေံ ၂၂၅၄ တၠ၊ ဂကူပအိုဝ် ၅၁၃၅၄ ဂကူသအာင် ဗီုကဵု ကြုက်ဂလာ ၁၆၈၂၅ရ။ နကဵုတၟအ်ကၠံမ္ဂး ဂကူမန် နွံ ၀.၀၂%၊ ဂကူဗၟာဂှ် နွံ ၀.၃၃%၊ ဂကူပအိုဝ် နွံ ၀.၂၁%၊ ဂကူသအာင် နွံ ၀.၀၇%။ [၁]:4-5 မၞိဟ် ၁၁၀၆၇ ဂှ် ပဒတဴ လတူဍုင်တုဲ မၞိဟ် ၂၇၄၈၃ ဂှ် မံင်ပ္ဍဲကွာန်။ မၞိဟ် ၂၂၄၈၁၄ ဂှ် ရှ်ေသှ်ေဗုဒ္ဓဘာသာ၊ မၞိဟ် ၁၅၂၆ ခရေတ်ယာန်၊ ၃၃၁၆ ဟိန္ဒူ၊ ၉၀၂၆ အေတ်သလာမ်။[၁]:6

ပရေင်ပိုန်ဒြပ်
အဓိက ပရေင်ပိုန်ဒြပ် မၞိဟ်ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်သဓီုဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ဗ္ၚ၊ တဵုလွဳရ။ ကမၠောန်တဵုလွဳဂၠိုင်အိုတ်ဂှ် ခၜိုတ်ရဝ်ပါ၊ သတ်၊ ကေုာံ သတ်ဆုနာနာ။ သၞာံ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဂှ် တိဗ္ၚ နွံ ၁၃၅၆၇၁ ဨက၊ ဂှ် တိတဵုသြောအ်ကသီု နွံ ၁၃၁၁၃၉ ဨက၊ တိတဵုသြောအ်ကသီု နွံ ၇၆၈၅ ဨက။ ပါဲနူဂှ် တိတဵုမၜဲတိလေဝ် နွံ ညိညကီုရ။ တိကၠအ် နွံ ၅၄၀၈၈ ဨကဂှ် တဵုလဝ် တိခၜိုတ်ရဝ်ပါ နွံ ၄၆၉၅၀ ဨက၊ ပ္ဍဲဂှ် တိခၜိုတ်တိတ် နွံ ၃၃၃၆၀ ဨက။ မွဲမွဲသၞာံ ခၜိုတ်တိတ်ဒၟံင် ၜိုတ် ၂၃၈၄၇၃၉၆ ပံင်။ တိတဵုမြေက်ခမိဟ် နွံ ၃၆၄၅ ဨက ဂှ် တိမြေက်ခမိဟ်တိတ် နွံ ၂၉၂၅ ဨက။ မွဲမွဲသၞာံ မြေက်ခမိဟ်တိတ်ဒၟံင် ၂၈၃၃၁၅ ပသာ။ ကၠအ်သတ် နွံ ၃၁၂ ဨက၊ ပတိတ်ဒၟံင် သတ်မွဲမွဲသၞာံ ၂၈၄၅၆၄ ပသာ၊ ကၠအ်ဇဗၠ နွံ ၆၂၃၊ ကၠအ်လက်ဖက် နွံ ၁၈၁ ဨက။ ကၠအ်သတ်ဗြဴ နွံ ၂၁၇၀၁ ဨက၊ ကၠအ်သတ်ဆုနာနာ နွံ ၂၁၇၀၁ ဨက။ တိဆုကၠ နွံ ၂၆၉ ဨက။ [၁]:10-13 ပရေင်လွဳဂှ် လွဳစာင် လွဳအဒါ၊ လွဳက ၚုဲနွံကီုရ။

ပရေင်ပလံင်ဗစိုပ်
ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်သဓီုဝွံ တရဴကျာ၊ တရဴဍာ် သၞေဟ်က္ၜင် ဟွံမဲ။ နကဵု တရဴတိုက်ဂှ် သၞေဟ်ကွဳပၟတ် မတ်မလီု-လ္ဂုင် နွံရ။ တရဴတိုက် နကဵု ကွဳစက်ဂှ် သဓီု-မတ်မလီု၊ သဓီု-ဘာအင်၊ သဓီု-လ္ဂုင်၊ သဓီု-ဗြဝတဳ၊ ကွဳစက်ဇမ္ၚောဲ လ္ဂုင်-ဗိက်၊ လေဝ် နွံကီုရ။ [၁]:25

ဍုင် ကေုာံ ကွာန် ပ္ဍဲ ပွိုင်ဍုင်သဓီုဂမၠိုင်
ပွိုင်ဍုင်သဓီုဂှ် ဒက်ပတန်လဝ် နကဵု ဍုင်ၜါ ကွာန်ဗွဲမဂၠိုင်ရ။

ဍုင်
(1)ဍုင်သဓီု
(2)ဍုင်သုဝဏ္ဏဝတဳ (သုဝဏ္ဍဝတီမြို့)

ကွာန်
ဍုင်ဝါန် (ဒုံဝန်း)
(ချောင်းဇောက်)
(နောင်ကတုတ်)
(ဝီယော်)
ဂြိုပ်ပၞဟ် (ပိန္နဲတော)
(တောကြီး)
ဒဒန်ဇၞော် (တံတားဦး)
ဓနု ကအ်တိ (ဓနုကတိုက်)
(သောင်ကြီး)
ဝင်ပး? (ဝင်းပ)
(သိမ်ဆိပ်)
(တောင်ကြား)
ကအ်တိဍောတ်/ ကအ်တိုက်ဍောတ် (ကတိုက်ကလေး)
ကျာ်ကဝ် (ကျိုက္ကော်)
(မတ်ချ)
ကအ်လှိုင် (ကော့လှိုင်)
(ဝင်းဖုန်း)
(ဓနု)
ကအ်တိဇၞော်/ကအ်တိုက်ဇၞော် (ကတိုက်ကြီး)
(နောင်ဘို)
(ဆိပ်ကျွန်း)
ကုန်မြာင်(မရမ်းကုန်း)
(နောင်ကုလား)
(ဇရစ်ချောင်)
(ဘူဒင်းချောင်)
(မြေနီကုန်း)
(ဆင်ဖြူကျွန်း)
(ပေါ်တော်မူ)
(ထောင်မှူး)
(ဆင်ကျုံး)
(စျေးမသွယ် အထက်)
(စျေးမသွယ် အောက်)
(ဂေါ့)
(ထိန်ပင်)
(ဖိုက္ကရဲ)
ကြုင်ၜါ (ကျုံပါ)
ဝင်စိင်ကွာန်ဍောတ် (ဝင်းစိန်ရွာငယ်)
ဝင်စိင်ကွာန်တၟိ (ဝင်းစိန်ရွာသစ်)
(တောင်စွန်း)
ဂြိုပ်ကြုက် (သရက်တော)
(အောင်စိုင်း)
(အုပ္ဖိုလ်ချောင်)
(ဒေးပရိန်း)
(ကြက်တူရွေးသောင်)
(ကျောက်တန်း)
တၞံအနာင် (အနန်းပင်)