ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်

ပွိုင်ဍုင်ရေဝ် (အၚ်္ဂလိက်: Ye Township) (Burmese: ရေးမြို့နယ်) ဂှ် ဒှ် ပွိုင်ဍုင်မွဲ မနွံ ပ္ဍဲခရိုင်ရေဝ်၊ တွဵုရးဍုင်မန်, ကၟိန်ဍုင်ဗၟာရ။[၁]:5 ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် ဒက်ပ္တန်လဝ် နကဵု ဍုင်ပိဍုင် ကွာန်ဗွဲမဂၠိုင်တုဲ ဍုင်ဒှ်ဒရေဝ်ဂှ် ဒှ်ဍု င် ဒတန်ရုင်သၟိင်တၠရ။ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် နွံကဵု ဂြိုပ်ဒဵု ကၠအ်ဗ္ၚဂၠိုင်တုဲ သီုကဵု ကမၠောန်တမ္ၚာလေဝ် ဇၞော်မောဝ်ဒၟံင်ကီုရ။

ဝင်
ဍုင်ရေဝ်ဝွံ အတိုင်စၟတ်သမ္တီဝင်မ္ဂး ကောန်ဗြဴသၟိင် ဍုင်ဒေဝဳ (လၟုဟ် ကွာန်ဝတဳ၊ ပွိုင်ဍုင်လံင်လုံ၊ ခရိုင်ထဝါဲ) မနွံယၟု မာရဒေဝဳ ပ္တန်လဝ် ပ္ဍဲကဵု သက္ကရာဇ်ဍုင် ၉၄ ဂိတုဖဝ်ရဂိုန် (၂) စွေက် တ္ၚဲသိုက်တုဲ ခုတ်ကဵုလဝ်ယၟု ဍုင်အဝိဇ္ဇဇေယျပူရ ရ။ သၟိင်ဗြဴမာရဒေဝဳ ပတန်ဍုင်တုဲ ပ္ကင်ရင်လဝ်ဍုင်ရ။ ညးမပတန်ဍုင် အလန်ဒုတိယဂှ် ဒှ်ကောန်သၟိင် ဓမ္မစေတဳတုဲ ကာလဂှ် ညးခုတ်လဝ် ယၟုဍုင် ရာဇသဳဟဇေယျပူရ ရ။ ဍုင်ဝွံ တန်လီု၊ တန်လီု သီုဖအိုတ် ဂွံအာ (၆) ဝါရ။[၁]:12-13 ဆဂး စပ်ကဵု ဝင်ပတန်ဍုင်ရေဝ်ဝွံဂှ် နကဵု သက်သဳသာဓကဝင် ခိုင်င်ဂှ် ဟွံဂွံဆဵုကေတ်လဝ်ဏီရ။ ဍုင်ရေဝ်ဝွံ အတိုင်စၟတ်သမ္တီ ခေတ်လက်ကရဴဏအ်မ္ဂး ဒးလဝ်ဘဲပၟတ် တူကြပ်အလုံမွဲဍုင် ၜါအလန် ပ္ဍဲကဵု သၞာံ ၁၉၆၉ ဂိတုဒဳဇြေန်ပါ ၂၂ ဂှ်ကဵု မွဲအလန် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၇၀ ဂိတုမာတ် ၉ ဂှ်ရ မွဲအလန်။ ဍုင်တူအာ အလန်တုဲလက်ကရဴဂှ်တုဲ ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၆၉ ဂိတုဒဳဇြေန်ပါ ၂၄ ဂှ် သကိုပ်ဗိုလ်ဇၞော် ဂဥုပ်ဌာနဒပ်ရးအဂၞဲ တေအ်ဆွေ (အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် တိုင်းမှူးဗိုလ်မှူးကြီး တင့်ဆွေ) စဳစောတ်ကမၠောန်တုဲ ကလေင်ဒက်ပတန်လဝ် ဍုင် မရနုက်ကဵု ဆဋ္ဌမရ။ [၁]:12

ဒတန် ကေုာံ သမၠဲ
ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် နွံ ပ္ဍဲလေတ္တဳတွဒ်သၟဝ်ကျာ အကြာ ၁၅ ဒဳဂရဳ၊ ၁၂ မိနေတ် ကဵု ၁၅ ဒဳဂရဳ ၂၂ မိနေတ်၊ ကဵု လံင်ဂျဳတွဒ်ဗမံက် အကြာ ၉၇ ဒဳဂရဳ ၃၀ မိနေတ် ကဵု ၉၈ ဒဳဂရဳ ၁၄ မိနေတ်။ သမၠဲပွိုင်ဍုင်ဂှ် ဗမံက် ကဵု ပလိုတ် နွံ ၂၂ တိုင်၊ သၠုင်ကျာ ကဵု သၟဝ်ကျာ နွံ ၅၀ တိုင်။ အလုံမွဲပွိုင်ဍုင်ရေဝ်မ္ဂး နွံ စတုရံတိုင် ၄၄၅.၀၅။ ပ္ဍဲဂှ် ဍုင်လၟိုင်ဂှ် နွံ ၂.၂၃ စတုရံတိုင်၊ တုဲ ဍုင်ခေါဇာဂှ် နွံ ၀.၃၅ စတုရံတိုင်ရ။
ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် လပါ်ဗမံက်မ္ဂး ဒးပွိုင်ဍုင်လှာဒကှ်၊ လပါ်သၠုင်ကျာ ဒးပွိုင်ဍုင်ဍာ်ဗု၊ လပါ်ပလိုတ် ဒးမှာသၟိတ်ကပ္ပလဳ၊ လပါ်သၟဝ်ကျာ ဒးပွိုင်ဍုင်ဇြပ်ဗုရ။[၁]:14

ပထဝဳ
တိ
ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဝွံ တိ (၅) ဂအုံ (၃) ဂအုံဂှ် ဒှ်ကုန်ဒဵု ကရောင်ဒဵုတၞင်သဳ (တနင်္သာရီရိုးမ တောင်တန်း)တုဲ ပၞောဝ်ဒဵုဂမၠိုင်ဂှ် ဒဵုဂဥုဲ (ဆေးတောင်) ပ္ဍဲကရောင်ဒဵုဗျု (တောင်ညို) ဂှ် ဒၞာဲသၠုင်အိုတ် နွံ (၄၂၅၉) ပေ၊ ဒဵု(ကလိတ်တုတ်) (၃၇၂၂) ပေ၊ ဒဵု (လယ်ပတော) ၃၆၄၇ ပေ၊ ဒဵု(ရေတံခွန်) (၃၅၂၂) ပေ၊ ဒဵုမင်းပလော့ (၂၂၂၁) ပေ၊ ကေုာံ ဒဵု(ဒေါင်း) (၁၈၀၀) ပေ။ ပ္ဍဲဒၞာဲတိဗလးဂမၠိုင်တအ်ဂှ် ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဝွံ နွံလတူ ဗလးၜဳ ဗွဲသၟဟ်မ္ဂး နွံ ၜိုတ် (၇၀) ပေတုဲ ပွိုင်ဍုင်လပါ်ဗမံက် ကြပ်သီုဖအိုတ်ဂှ် နွံပ္ဍဲပွဳပွူ ကရောင်ဒဵုတၞင်သဳတုဲ ဒှ်ဒေသဒၞာဲ ဂြိုပ်ဒဵုဂမၠိုင်ရ။ နူကဵုပွဳပွူ ကရောင်ဒဵုဂှ် လပါ်ပလိုတ် စဵုကဵုစိုပ် ၜဳဇၞော်ကပ္ပလဳဂှ် ဒှ်ဒၞာဲတိလဇေက်အိုတ်ရ။[၁]:15

ဍာ်
ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဝွံ ဒှ်ဒေသဒၞာဲ ၜဳ၊ ကြုင် စောဝ်မဂၠိုင်တုဲ ကြုင် စောဝ်တအ်ဂှ် ဇွောဝ်စှ်ေဒၟံင် နူဗမံက် စှ်ေအာ လပါ်ပလိုတ်အိုတ်ရ။ ၜဳမၞိဟ်မတီဂၠိုင်ဂှ် ဒှ်ၜဳရေဝ် မဒှ်ၜဳ မဇွောဝ်စှ်ေဒၟံင် နူ ဒဵုဗျု မစှ်ေအာကဵု ၜဳဇၞော်ကပ္ပလဳ မတတ်အာ ဗဒါဲဍုင်ရေဝ်ရ။ ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် နွံကဵု ရိုဟ်ကၞက် ဍာ်ပတေက်ဂမၠိုင်တုဲ ဍာ်ပတေက်တအ်ဂှ် နဒဒှ် ဍာ်တဵုလွဳ ကေုာံ ဍုင်သွုင်ဂှ် စကာဒၟံင်ရ။ ၜဳရေဝ်ဂှ် ပ္ဍဲအခိင်ကညင်မ္ဂး နွံဆၜိုတ် ၁၈ ပေဓဝ်ရတုဲ ဂၠုင်စက်ဂမၠိုင်အာကၠုင်ရ။[၁]:15

ရာသဳဥတု
ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဝွံ ဒှ်ဒေသဂမ္တဴတုဲ ဓါတ်ဂမ္တဴ သၠုင်အိုတ် စဵုကဵု ၄၁.၀C° နွံတုဲ သဝ်အိုတ်ဂှ် နွံ ၁၄.၇C° ရ။ [၁]:16 ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဝွံ အခိင်ကသီု ဒှ်ဒၞာဲ ဗြဲမဂူဂၠိုင်တုဲ ပွိုင်မွဲသၞာံ တ္ၚဲဗြဲမဂူ နွံအကြာ ၁၁၈ - ၁၆၀ တ္ၚဲတုဲ ဘဲဒဏ် ဗၠိုတ်ဍာ်ဂှ် မကလေပ် ကတဵုဒှ်စလေပ်ရ။ တုဲပၠန် လဗိုတ်ကျာလေဝ် ကတဵုဒှ်မာန်ကီုရ။ ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဂှ် ဘဲလဗိုတ်ကျာ ကတဵုဒှ် ၜါအလန်တုဲ သ္ၚိလီုလာ် ၆၃၂၊ ဒးဆောမ်လေင် ၚုဟ်ကာလ ၅၃.၉၉ ပြကောဋိကိုဋ်ရ။ ဘဲဍာ်ဂှ် သ္ၚိလီု ၆၀၃ မ၊ ဆောမ်လေင်ဒြပ် ၚုဟ်ကာလ ၁၅၄၆.၂၀ ပြကောဋိကိုဋ်ရ။[၁]:16, 18

လၟိဟ်မၞိဟ်
ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် ပ္ဍဲသၞာံ ၂၀၁၉ ဂှ် နွံလၟိဟ်မၞိဟ် ၂၇၄၆၇၃ တၠ။ ပ္ဍဲဂှ် ဂကူကချေင် ၁၀ တၠ၊ ဂကူကရေင် ၂၀၅၆၀ တၠ၊ ဂကူချေင် ၁၃ တၠ၊ ဂကူမန် ၁၉၉၄၈၅ တၠ၊ ဂကူဗၟာ ၅၃၀၆၆ တၠ၊ ဂကူယခေင် ၉၁ တၠ၊ ဂကူသေံ ၃၄ တၠ၊ ဂကူသအာင် ဗီုကဵု ကြုက်ဂလာ ၁၄၁၂ တၠတုဲ ဂကူဍုင်သအာင် နွံ ၂ တၠရ။ နကဵုတၟအ်ကၠံမ္ဂး ဂကူမန် နွံ ၇၂.၆၃%၊ ဂကူဗၟာဂှ် နွံ ၁၉.၃၂%။ [၁]:19 မၞိဟ် ၂၆၈၈၈၆ ဂှ် ရှ်ေသှ်ေဗုဒ္ဓဘာသာ၊ မၞိဟ် ၄၃၈၀ ခရေတ်ယာန်၊ ၆၁ ဟိန္ဒူ၊ ၁၃၄၆ မူသလေန်။[၁]:21 မၞိဟ်မကလိဂွံလဝ် အခေါင်စုတ်မာဲဂှ် နွံ ၂၇၄၆၇၃။ [၁]:23

ပရေင်ပိုန်ဒြပ်
အဓိက ပရေင်ပိုန်ဒြပ် မၞိဟ်ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် ဒှ်ကမၠောန်ဗ္ၚ၊ တဵုလွဳ ကေုာံ ကမၠောန်တမ္ၚာတအ်ရ။ ကမၠောန်တဵုလွဳဂၠိုင်အိုတ်ဂှ် ခၜိုတ်ရဝ်ပါ၊ သတ်၊ ကေုာံ သတ်ဆုနာနာ။ သၞာံ ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဂှ် တိဗ္ၚ မတဵုသြောအ်ကသီု နွံ ၇၀၆၇၄ ဨက ဂှ် တဵု ၅၈၁၈၄ ဨက၊ တိတဵုသြောအ်ကညင် နွံ ၄၁၉ ဨက တဵု ၁၂၈ ဨကတုဲ သြောအ်ကညင်တိတ် ၈၇၆၂ နရ။ ပါဲနူသြောအ်တုဲ လ္ၚဴ၊ ၜဴ၊ ၜဲလေဝ် တဵုဒၟံင်ကီုရ။ ဒၞာဲတဵုတၞံခၜိုတ်ရဝ်ပါဂှ် နွံ ၁၅၁၈၆၆ ဨကတုဲ တိဒၞာဲတၞံခၜိုတ်မတိတ်ဂှ် နွံ ၈၆၅၅၇ ဨက။ ကၠအ်သတ်ဂှ် နွံ ၅၁၉၃၄ ဨကတုဲ ကၠအ်သတ် မပတိတ်သတ်ဂှ် နွံ ၁၂၆၈၈ ဨက။ ကၠအ်မတဵု သတ်ဗြဴကၠေင်ဂှ် နွံ ၃၈ ဨက၊ မြေက်ခမိဟ် ၄၅၇၈ ဨက။ [၁]:27-29

ပရေင်ပလံင်ဗစိုပ်
ပ္ဍဲပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဝွံ တရဴကျာ သၞေဟ်က္ၜင်ကျာတြေံနွံမွဲ၊ ဆဂး ဟွံသုင်စောဲ။ တရဴဍာ် သၞေဟ်က္ၜင်ဟွံမဲ။ နကဵု တရဴတိုက်ဂှ် သၞေဟ်ကွဳပၟတ် မတ်မလီု-ရေဝ် (ရေဝ် ကဵု သၞေဟ်ခရေင် နွံ ၂၅ တိုင်)၊ ကဵု ရေဝ်-ထဝါဲ (ရေဝ် ကဵု ဒဵုဓလဲ (မလွဲတောင်) နွံ (၁၅) တိုင်ရ။ တရဴတိုက် နကဵု ကွဳစက်ဂှ် ရေဝ်-ထဝါဲ၊ ရေဝ်-မတ်မလီု၊ ရေဝ်-လ္ဂုင် ကွဳစက်လာင် ဒြေပ်ဒၟံင်ရ။ [၁]:44-45

ဍုင် ကေုာံ ကွာန် ပ္ဍဲ ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂမၠိုင်
ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဂှ် ဒက်ပတန်လဝ် နကဵု ဍုင်ပိဍုင် ကွာန်ဗွဲမဂၠိုင်တုဲ ကွာန်တအ် ညးပါ်လဝ် ရေဝ်သၠုင်ကျာ ကဵု ရေဝ်သၟဝ်ကျာ။ ယၟုဍုင် ကွာန် ပွိုင်ဍုင်ရေဝ်ဝွံ နာဲသုန်ဓန် ဒှ်မၞိဟ်မပကောံချူလဝ် ပ္ဍဲမုက်လိက် ဝှုက်ၜေါက်ညးရ။

ဍုင်
(1)ဍုင်ရေဝ်
(2)ဍုင်လၟိုင်
(3)ဍုင်ခေါဇာ

ကွာန်
အၜဝ် (အဘော်)
ဒူရာ (ဒူးယား)
လ္ဂောဝ်ဗ္တဳ (ဂူကတော)
ဇိုၚ်ကွအ်
ပလိုၚ်သီ (ပလိုင်သိမ်)
သၞေဟ်ဇၞူ (နှီးနှူ)
သာဲဂြာံ (သာဂရမ်)
သၞေဟ်ကြုက် (နှစ်ကရုတ်)
အၚ်ဒၚ် (အံဒင်)
ၜဳကွာန်တၟိ (အံဒင်ရွာသစ်)
ၜဳခြံက်ခြေဲ (ဓမင်းဆိပ်)
ယှိုယ်ပျဳသာ (ရွှေပြည်သာ)
ကြုင်လံင် (ကျုံးလောင်း)
(ပလိ)
ကြုင်ၜဝ် (ကျုံပေါ်)
ပုပ္ဖဝတဳ
(ပေါ့ထော)
အရုတ်တံင် (အာရုတောင်)
ဆက်တဲ (ဆက်တွဲ)
မှာန်စိင် (မှန်စိန်)
ဇီုသာဲ (စုံနံ့သာ)
မုဟ်ဒဵု (တောင်စွန်း)
အဗြေၚ် (အဗလိုင်း)
ကွာန်ဘာ (ကျောင်းရွာ)
ဇီုပရိုက် (စုံပရောက်)
ဝါယျဟိုင် (ဝါရဟိုင်း)
(ဖါးကြီး)
ကြုင်ကမနာံ? (ငါးကလေးချောင်း)
(နတ်ကြီး)
(စောက်)
(မြင်းသပြေ)
သ္ၚိကျာ? (အိမ်ရှေ)
ပြင်ဍာဲ (ကမ်းနီ)
ခိုင်တဝ် (ခိုင်တော)
ပါင်ကြုင်ဖၠာန် (ဖလမ်းချောင်းဝ)
ကုန်သာယျာ (သာယာကုန်း)
(စိန်ကြီး)
တံင်မောံ (တောင်ပုံ)
ဝါဇၞော် (ဝေနပ်)
နှောဝ်တၟအ် (ကျောက်တန်း)
စောဂလာ (စာကလယ်)
တံင်ပရင် (သောင်ပြင်)
ကအ်ဍောတ် (ကော့ဒွတ်)
သၞေဟ်ဂဒေါအ် (ကူတုပ်ဆိပ်)
ကအ်လဂုတ် (ကုလာကုတ်)
တၟအ်ကၞေၚ် (မော့ကနင်)
ဍုင်တြေမ် (မြို့ဟောင်း)
ကွာန်တၟိ (ရွာသစ်)
နှေဟ်ခရေင် (နှင့်ကရင်)
နှေဟ်ကွဳပၟတ် (ဘူတာကုန်း)
ဝါဘာ (ဝဲဖီး)
(သပြေရွာ)
(ကော့ပွန်)
ကၠအ်လိမ္မဴ (လိမ္မော်ခြံ)
(အောင်သာယာ)
(ဘုရားကုန်း)
ကၞေင်ကၟအ် (ကနင်ကမော့)
(သံကဒိုက်)
(ဗီလမု)
(ဝဲပသီ)
(တပထော)
(သူတော်)
(ဝက်ဆွေဖြူ)
(ဘယောင်)
(ဒုံဖိ)
(စမ်းဖျား)
(ဗေကလွီ)
(ခယွန်း)
(ဒူလဲ)
(ဝါဘော)
(နှင်ဆုံ)
(ကွန်ဒို)
ကၠိက်တုက် (ကလိပ်ထုပ်)
ၜဳသာင် (ဘီးစိုင်း)
(တပင်တိုင်)
(မင်းလှ)
သၞေဟ်ကာ(ချောင်းတောင်)
ဝါယာပ် (ဝဲယပ်)
ကၠအ်လဵု (ကလော့လေ)
(ကျောက်မီကျောင်း)
(ကွင်းရှေ)
ကြုင်လံင် (ကျုံလောင်)
ဝါပံင် (ဝယ်ပေါင်)
ဝါဇြေန် (ဝယ်ဇင်)
ကလအ်ဍောတ် (ကလော့လေး)
ဝါရက် (ဝါရက်)
ကလအ် (ကလော့)
ဟံင်ဂါမ် (ဟံဂံ)
ကအ်လှိုင် (ကော့လှိုင်)
ဆင်ဂူ (ဆင်ကူ)
ကွာန်တၟိတဴတက် (တိုးတက်ရွာသစ်)
သာဲခေါမ် (သဲကုန်း)
ယံင်ရေဝ် (ရင်ရယ်)
ယံင်ဒိန် (ရင်ဒိန်း)
မဟေဝ် (ယၟုတၟိ မ္ၚဵု)(ကဗျာ)
ပါင်မဟေဝ် (ယၟုတၟိ ပါင်မ္ၚဵု) (ကဗျာဝ)
ၜိုပ်ထဝ် ရွှေဟင်္သာ
ကြုၚ်ကညာ (ကျုံကညာ)
ဝၚ်တၟံ ကျောက်အိုင်
ကြုင်ထံင် တရုတ်ထော
ဒဵုၜံၚ်
မိထဝ်လှာဇၞော် မိထော်လှာကြီး
မိထဝ်လှာဍောတ် မိထောလှာလေး
မင်ဂၠန် (မကျီး)
ပါင်မင်ဂၠန် (မကျီးဝ)
သ္ၚိကျာ(ပ္ဍဲ)
သ္ၚိကျာ(မ္ၚး)(ဓနိကျာ)
ဒစိတ်တိုင် (ကိုးမိုင်)
(မာန်အောင်)

ကွာန်မလီုလာ်အာတအ်ဂမၠိုၚ်
ဝၚ်ၜိုပ်
ဝၚ်ကျာံ
အံၚ်လံၚ်
မြံၚ်
မြံၚ်ဍောတ်
အပိုက်